Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "presocratics" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Parmenides Fragment B 3
    Autorzy:
    Marcinkowska-Rosol, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/702685.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    GREEK PHILOSOPHY
    PARMENIDES
    PRESOCRATICS
    Opis:
    The article discusses possible meanings of Parmenides' fr. B 3 Diels-Kranz (to\ ga\r au)to\ noei=n e)sti/n te kai\ ei)=nai) and its grammatical structure. Special attention is given to the question of continuity between that fragment and fr. B 2, 7-8.
    Źródło:
    Meander; 2005, 60, 3; 285-299
    0025-6285
    Pojawia się w:
    Meander
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Empedocles and the Other Physiologists in Aristotle’s Physics II 8
    Autorzy:
    Giardina, Giovanna R.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/633456.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Presocratics
    mechanism
    physics
    teleology
    rainfall
    Aristotle
    Opis:
    In this paper I propose to show: 1) that in Phys. II 8 Aristotle takes Empedocles as a paradigm for a theoretical position common to all philosophers who preceded him: the view that materialism implies a mechanistic explanation of natural becoming; and 2) that, since Empedocles is regarded as a philosopher who clearly expresses the position of all mechanistic materialists, Aristotle builds his teleological arguments precisely to refute him. Indeed, Aristotle believes that refuting the arguments of Empedocles – the champion of mechanism – means refuting the mechanistic theory itself. In order to illustrate this point, I will discuss some passages from Phys. II 8, while also turning to consider the Neoplatonic commentators on Aristotle’s Physics. I will then endeavour to explain why in 198b19 ff. Aristotle formulates the argument of rain, which has attracted so much attention from scholars of the Physics: I will consider whether Aristotle believes that rain serves a purpose, contrary to what he claims with regard to meteorological phenomena in Meteorologica.
    Źródło:
    Peitho. Examina Antiqua; 2016, 7, 1; 13-24
    2082-7539
    Pojawia się w:
    Peitho. Examina Antiqua
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem rozumienia przyczyny u presokratyków. Przejście od αρχη do αιτια
    The Understanding of Cause by Presocratics. The Transition from αρχη to αιτια
    Autorzy:
    Gondek, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/512359.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum
    Tematy:
    arche
    aitia
    cause
    principle
    matter
    presocratics
    Opis:
    The primary ideal of philosophical investigations was focused on seeking for causes which existed in the world of nature. First attempts were concentrated on discovering a basic constructive element (proto-element), which also was to be the primitive principle (ajrchv) of life and transformations in the world. That current was represented by such philosophers as Heraclitus, Empedocles, Anaxagoras or Diogenes of Apollonia, who endeavored to describe the reality and its intrinsic processes in a broader causal context. They emphasized mate-rial and dynamic causes for originating things and keeping them in existence – causes which transcended a homogeneous principle. The variety of phenomena in the world demanded to seek for causes of different kinds, and became a sig-nificant step for understanding the reality in a strictly philosophical way. With having distinguished functions of causes, mentioned thinkers gave a solid foun-dation for understanding cause as aijtiva in later philosophy (of Plato and Aris-totle). According to first philosophers, however, the existence and function of causes remained completely dependent on the material component of the reality, which proved that pre-Socratic philosophy was entirely dominated by the physi-cal view of the world.
    Źródło:
    Studia Ełckie; 2013, 15, 4; 467-481
    1896-6896
    2353-1274
    Pojawia się w:
    Studia Ełckie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ogień w filozofii Heraklita
    Fire in the Philosophy of Heraclitus
    Autorzy:
    Makowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/950270.pdf
    Data publikacji:
    2012-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    heraclitus
    presocratics
    arché
    fire
    logos
    Opis:
    The author sketches the most important aspects of Heraclitean theory of fire as the ‘principle’, ‘beginning’ or ‘origin’ (arché) of existing things. The presentation puts his concept of arché in the background of Heraclitean famous aphoristic dicta (‘everything flows’ – panta rhei, among others) and his theory of universal logos. Although the philosophy of Heraclitus is not very distinct from other theories by archaic philosophers of nature (Anaximander, Anaximenes, Thales, Parmenides, Empedocles), its specificity makes Heraclitus one of the most influential and inspiring figures of Ancient world.
    Źródło:
    Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna; 2012, 1, 2; 130-138
    2299-1875
    Pojawia się w:
    Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Parmenides’ Structure of the Earth
    Autorzy:
    Calenda, Guido
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28408724.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Greek science
    Presocratics
    Parmenides
    cosmology
    earth’s crust
    central fire
    biosphere
    Opis:
    It is generally accepted that the enigmatic fragment 12 of Parmenides, supplemented by the first part of A.tius II 7.1, represents an unlikely cosmos which comprises alternating spherical crowns of fire and night, surrounding the earth. A comparison of the fragment and A.tius’ text shows that the latter adds nothing substantial to the fragment. Thus, fragment 12 can actually represent the structure of the earth, which consists of a core of fire, is surrounded by the layers of the earth’s crust, into which heat is transmitted from within, and on which the goddess of life dwells.
    Źródło:
    Peitho. Examina Antiqua; 2023, 14, 1; 13-28
    2082-7539
    Pojawia się w:
    Peitho. Examina Antiqua
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    La nozione di ‘materia’ nella Grecia arcaica, 1: il Khaos/Aèr di Esiodo
    The Concept of ‘Matter’ in Archaic Greece, 1: Khaos/Aèr in Hesiod’s Theogony
    Autorzy:
    Cerri, Giovanni
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/938507.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Classical Philology
    Ancient Greek Physics
    Presocratics
    Chaos
    Hesiod
    Cosmogony and Cosmology
    Opis:
    The essay considers synthetically the passages of Hesiod’s Theogony concerning Khaos, Gaia, Uranòs, and Tàrtaros as describing the cosmic structure at its very beginning and at its present state. The final result of the cosmogenetic process consists of three solid parallel disks of equal size separated from one another by the space of Khaos/Aèr. The whole structure is conceived of as an ideal cylinder (ideal because it has no real lateral walls), whose superior base is Uranòs (the Sky), the inferior one is Tàrtaros (the Hell) and the median section is Gaia (the Earth), dividing the whole cylinder into two high semicylinders full of Khaos/Aèr. From this Khaos/Aèr, the primal Four Elements (earth, water, misty air and fire) derive, as plants do from their roots, from which all other substances of the universe originate in turn. Thus, Khaos is arkhè (the ‘beginning’) not only in the chronological-historical sense, but also in the sense of an eternal generative substance of all things. We may conclude that the Hesiodic word khaos is a lexical ancestor of the later physical and philosophical term hyle because it conveys the primeval notion of ‘matter’.
    Źródło:
    Peitho. Examina Antiqua; 2017, 8, 1; 53-80
    2082-7539
    Pojawia się w:
    Peitho. Examina Antiqua
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nature, Man and Logos: An Outline of the Anthropology of the Sophists
    Autorzy:
    Nerczuk, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2010381.pdf
    Data publikacji:
    2016-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    ancient Greek philosophy
    Presocratics
    the sophists
    anthropology
    theory of cognition
    rhetoric
    Opis:
    The paper aims at reconstructing the fundamentals of the sophistic anthropology. Contrary to the recognized view of the humanistic shift which took place in the sophistic thought, there is evidence that the sophists were continuously concerned with the problems of philosophy of nature. The difference between the sophists and their Presocratic predecessors was that their criticism of the philosophical tradition and the transformative answers given to the old questions were the basis and the starting point of the “ethical” and “rhetorical” part of their intellectual activity. This naturalistic perspective is reflected in their research in the field of medicine and biology, in the discussion about “the human nature”, and in their interest in the individual physiological and mental conditions, which determine the state of the human body and the behaviour of a man. The sophists pioneered in linguistic, rhetorical, and philological studies. To enhance the power of persuasion, they investigated how various mental conditions influenced cognitive processes and physiological reactions. Thus they started a thorough examination of the human psyche, initiating the field of psychology. Although the originality of the sophists in each of the aforementioned aspects is undeniable, a complete picture of the sophists can only be achieved by examining the sources of their thought: the Presocratic philosophical tradition, Hippocratic medicine, and earlier literary tradition.
    Źródło:
    Kultura i Edukacja; 2016, 2(112); 43-52
    1230-266X
    Pojawia się w:
    Kultura i Edukacja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gli antecedenti storici del Platonismo: il ruolo dei Presocratici secondo i Neoplatonici
    The Historical Antecedents of Platonism: The Role of the Presocratics According to the Neoplatonists
    Autorzy:
    Motta, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/938393.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Presocratics
    Plato
    Neoplatonists
    the Being
    the One
    the many
    the Intellect
    Metaphysics
    Opis:
    One of the aims of the Neoplatonists is to demonstrate that ancient Presocratic thought is, in fact, a Preplatonic thought. According to the Neoplatonists, Presocratics, who were not far from the truth, employed an inaccurate and ambiguous language, whereas Plato spoke about the truth in a more appropriate and clear way. That is why the Presocratics are not necessarily erroneous and their theoretical originality and their terminology can be incorporated into the Neoplatonic philosophy. I would like to show how some Presocratic theories are embedded in the Neoplatonic metaphysical system of the three Hypostases. Regarding the One and the Intellect, Plotinus, Proclus and the Anonymous Author of the Prolegomena to Platonic Philosophy read and employ some Presocratic texts in order to harmonize the Platonic and the Presocratic accounts. Although the Neoplatonists see themselves as continuing the Greek philosophical tradition started by the Presocratics, their interpretation of Presocratic thought illustrates the birth of exegetic philosophy which is able to apply ancient concepts and predicates to its own metaphysical theory.   
    Źródło:
    Peitho. Examina Antiqua; 2014, 5, 1; 43-58
    2082-7539
    Pojawia się w:
    Peitho. Examina Antiqua
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O (przed)racjonalności w myśli starożytnej. Uwagi na marginesie pewnej książki
    On (Pre)Rationality in Ancient Thought: Notes on the Margins of a Book
    Autorzy:
    Pacewicz, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31232832.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    ancient Greek philosophy
    rationalism
    Greek religion
    Orphism
    Presocratics
    starożytna filozofia grecka
    racjonalizm
    religia grecka
    orfizm
    presokratycy
    Opis:
    Artykuł stanowi obszerne, krytyczne omówienie książki Przedracjonalne źródła racjonalnej refleksji filozoficznej autorstwa Jadwigi Skrzypek-Faluszczak. Krytyka obejmuje kolejne części monografii — „Wstęp” oraz trzy rozdziały, a zakończona jest wskazaniem na rozmaite uchybienia formalne, jakie w tej monografii się pojawiają. Rozważania nie ograniczają się do aspektu krytycznego, lecz prezentują rozmaite ujęcia danych kwestii obecne w literaturze przedmiotu, a nie zostały ujęte przez autorkę monografii, a także propozycje własnych autorskich rozwiązań.
    The article is an extensive critical discussion of the book Przedracjonalne źródła racjonalnej refleksji filozoficznej [Pre-rational Sources of Rational Philosophical Reflection] by Jadwiga Skrzypek-Faluszczak. The critique covers the following parts of the monograph — the introduction and three chapters — and concludes by pointing out the various formal deficiencies to be found in this monograph. The reflections are not limited to the critical aspect, but present various approaches to the given issues present in the literature on the subject, not included by the author of the monograph, as well as the proposals of own original solutions.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 3; 251-273
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metodologia nowoczesnej rozprawy naukowej według Diogenesa z Apollonii
    The Methodology of a Modern Scientific Dissertation according to Diogenes of Apollonia
    Autorzy:
    Narecki, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1954791.pdf
    Data publikacji:
    2001
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    metodologia rozprawy naukowej
    logos
    Diogenes z Apollonii
    przedsokratycy
    methodology of research dissertation
    Diogenes of Apollonia
    Presocratics
    Opis:
    Diogenes of Apollonia, a philosopher-eclectic of the second half of the fifth century BC, opens his treatise On Nature in a different way than pre-Socratics, proposing a novel methodological model in scientific research. This introduction is the subject matter of the paper, that is fragment B 1, in which there appears the concept of logos, a key word in Diogenes' methodology. On the grounds of a semantic analysis one may say that fragment B 1 is a first attempt in the history of science at a formulation of methodological presumptions, such that are required of all research which are to be fixed in a written form of a scientific dissertation. Diogenes' proposal bears the signs of universal method, for it deals with any dissertation (λόγου παντός) and anyone who sets to edit it (ἀρχόμενον). In line with Diogenes' presuppositions, anyone who undertakes a scientific research should assume: 1) an indubitable assumption (= evident axiom − ἡ ἀρχὴ ἀναμφισβήτητος) on which his whole argumentation is based and to which it always returns (as his point of departure), and 2) one should speak seriously, i.e. to be as comprehensible as possible, responsible and in accord with the theme under discussion (ἡ ἑρμηνεία ἁπλῆ καὶ σεμνή). Satisfying the above requirements, each scholar will achieve his desired goal and will accomplish a reliable dissertation with a true character of a scientific paper, his logos, having studied the assumed topic (τὸ ξύμπαν εἰπεῖν). One should bear in mind that its roots should be sought as early as Diogenes of Apollonia, who in the concept of „logos” combines closely and balances in proportion both the rational element (methodology) and the expressive one (under the form of the language of scientific work). Consequently, having such considerations based on clear and unquestioned methodological presuppositions, there appears a transparent and harmonious dissertation, put in proper words, an ancient ”prototype” of our contemporary scientific studies.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2001, 49, 3; 5-13
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ahistoryczna wizja Platona i przedsokratyków?
    Ahistorical Account of Plato and Presocratics
    Autorzy:
    Pacewicz, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/633471.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Artur Rodziewicz
    Idea i forma
    ΙΔΕΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ
    O fundamentach filozofii Platona i presokratyków
    Platon
    Plato
    presocratics
    Opis:
    Artur Rodziewicz, Idea i forma. ΙΔΕΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ. O fundamentach filozofii Platonai presokratyków, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: Wrocław 2012, ss. 496.
    Źródło:
    Peitho. Examina Antiqua; 2012, 3, 1; 245-254
    2082-7539
    Pojawia się w:
    Peitho. Examina Antiqua
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Heraklit w interpretacji Elzenberga. Cz. I: Jakich błędów autor Kłopotu z istnieniem uniknąłby z łatwością, gdyby tylko nad antologię Dielsa przedkładał źródła i bardziej ufał im i sobie?
    Heraclitus in Elzenberg’s Interpretation. Part I: What Mistakes Could the Author of The Trouble with Existence Have Easily Avoided, if only He Had Valued the Sources more than Diels’ Collection and Trusted Them and Himself more?
    Autorzy:
    Wrotkowski, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1798774.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-24
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    filozofia starożytna; presokratycy; przekład; interpretacja źródeł; Heraklit; Diels; Elzenberg
    ancient philosophy; presocratics; translation; interpretation of sources; Heraclitus; Diels; Elzenberg
    Opis:
    Artykuł zawiera filologiczno-filozoficzną weryfikację „szkicu przekładu” fragmentów księgi Heraklita z Efezu, jakiego przed rokiem 1921 dokonał Henryk Elzenberg. Własnej próby tłumaczenia maksym Efezyjczyka nie oparł Elzenberg na ich źródłach, lecz na trzeciej edycji zbioru Die Fragmente der Vorsokratiker (19123) Hermanna Dielsa, który wyimki z oryginalnych passusów redagował czterokrotnie i rozmaicie przekładał. By jak najlepiej ocenić i zweryfikować Elzenbergowy „szkic przekładu”, autor przytoczył – kolejno – (1) źródła greckie, (2) własne ich tłumaczenia, (3) teksty greckie analizowanych „fragmentów” Efezyjczyka w redakcji Dielsa, (4) ich niemieckie przekłady autorstwa Dielsa i – na tle ich wszystkich (5) translatorskie próby Elzenberga. Zastosowana metodologia ułatwiła sformułowanie wniosku, że wierny był wprawdzie młody Elzenberg własnej zasadzie, by niczego – przekładów niemieckiego filologa nie pomijając – nie czytać „potulnie”, na niwie jednak stricte filologicznej bezwiednie padł ofiarą „bezradności” Dielsa, gdyż w jego „szkicu przekładu” aforyzmów Heraklita nic doprawdy nie świadczy o tym, aby (1) odkrył – albo przynajmniej przeczuwał – jakąkolwiek między nimi „współzależność” (Zusammenhang), i by (2) na jej podstawie sformułował jakiekolwiek własne wnioski filozoficzne, odzwierciedlające myśl Efezyjczyka. Najlepiej tego dowiodło porównanie fragmentu B67 z maksymą B53 na tle ich źródeł oraz ich przekładów.
    The article contains a philological and philosophical verification of a „sketch of a translation” of the fragments of the book of Heraclitus of Ephesus, which Henryk Elzenberg made before the year 1921. Elzenberg did not base his own attempt to translate maxims of the Ephesian sage on their sources, but on the third edition of the collection Die Fragmente der Vorsokratiker (19123) compiled by Hermann Diels, who had four times edited and variously translated excerpts from the original passages. In order to best evaluate and verify Elzenberg’s „sketch of a translation”, the author has quoted – in succession – (1) the Greek sources, (2) his own translations of them, (3) Diels’ versions of the Greek texts of the Ephesian’s fragments analyzed here, (4) Diels’ German translations of them and – against all of these – (5) Elzenberg’s attempts at translation. The methodology used in the article has facilitated the formulation of a conclusion that although the young Elzenberg was faithful to his own principle of reading nothing whatsoever „meekly” – without overlooking the translations of the German philologist – nevertheless, on strictly philological grounds, he unwittingly fell victim to Diels’ „helplessness”, because in fact nothing in his „sketch of a translation” of Heraclitus’ aphorisms provides evidence that (1) he discovered – or at least presaged – any „connection” (Zusammenhang) between them, or that (2) he formulated on the basis thereof any philosophical conclusions, reflecting the Ephesian’s thought. The best proof of this emerges from a comparison of fragment B67 with maxim B53 based on the sources and the translations.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2019, 67, 3; 125-148
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mneme w greckich źródłach literackich epoki przedsokratyków. Część I: literatura archaiczna i przedsokratycy
    Mneme in Greek Literary Sources of the Presocratic Era. Part I: Archaic and Presocratic Literature
    Autorzy:
    Narecki, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1806921.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    mneme; termin „pamięć”; etymologia; semantyka; starożytna literatura grecka; okres archaiczny (przedklasyczny) (Hezjod, Bias, Ezop); poezja liryczna (Teognis, Simonides, Ion); przedsokratycy (Heraklit, Anaksagoras, Epicharm, Demokryt)
    mneme; the term of “memory”; etymology; semantics; ancient Greek literature; archaic (preclassical) period (Hesiod, Bias, Aesop); lyric poetry (Theognis, Simonides, Ion); Presocratics (Heraclitus, Anaxagoras, Epicharmus, Democritus)
    Opis:
    Celem artykułu jest prześledzenie (w porządku chronologicznym) występowania i jednocześnie zbadanie zakresu semantycznego pojęcia mneme (μνήμη) w zachowanej literaturze greckiej epoki przedsokratyków (VIII-V w. przed Chr.). Rzeczownik mneme należy do tzw. nomina actionis, oznacza bowiem z jednej strony czynność (1) „pamiętania” należącą do sfery psychologicznej, jak i (2) „pamięć”, tj. samą ‘zdolność’ czy ‘władzę umysłową’, za pomocą której osoba dokonuje aktu zapamiętywania. Analizie filologicznej, uwzględniającej zachowany kontekst, poddano 11 miejsc użycia mneme w tekstach 10 autorów. Jej wynik pokazuje wyraźnie, iż konstytuujący mneme rdzeń *mnā- nadaje temu pojęciu szerokie pole semantyczne, o wiele bardziej pojemne niż we współczesnym polskim terminie „pamięć”, ujawnia bowiem takie sensy, których nie zarejestrowały jeszcze całościowe słowniki języka greckiego, zwłaszcza dwa największe słowniki: Greek-English Lexicon (Liddell, Scott, Jones) oraz The Brill Dictionary of Ancient Greek (Montanari), a także leksykony do twórczości poszczególnych pisarzy. Ustalone przez nas znaczenia można uporządkować następująco: (1) intelektualna „władza, zdolność zapamiętywania” (u Simonidesa, Eleg. 14; takie znaczenie mneme pojawia się po raz pierwszy w historii tego terminu); (2) „pamięć o kimś lub o czymś” (Hezjod, B 8 D.-K.; Teognis, Elegiae I, 798; Heraklit, B 126a D.-K.); (3) „podziw, szacunek, uznanie, sława” (Hezjod, B 8 D.-K.; Bias, 10 [73a] Die Sieben Weisen, D.-K.; Epicharm, B 6 D.-K. / 254 Kaibel) – to nowe znaczenia semantyczne mneme, nieobecne w słownikach języka greckiego, podobnie jak kolejne: (4) „świadomość” (u Ezopa, Proverbium 111), (5) „wiedza” (u Anaksagorasa, B 21b D.-K.), (6) „myśl” (u Iona, Jacoby F 3b, 392, F fragment 1; u Demokryta, B 191 D.-K.), (7) „czas” (u Demokryta, B 191 D.-K.) i (8) „troska, dbałość” (u Teognisa, Elegiae I, 1114). Pojęciu mneme, niemal u progu jego rozwoju, zostają zatem nadane nieznane i nieodnotowane w czasach nowożytnych znaczenia, które w kolejnych okresach historii kultury greckiej znalazły szerokie zastosowanie zarówno w języku codziennym, jak również w literaturze i filozofii, zwłaszcza w myśli Platona i w pismach jego najwybitniejszego ucznia Arystotelesa.
    The aim of the article is to trace, in chronological order, the occurrence and the semantic scope of the term mneme (μνήμη) in the preserved Greek literature of the Presocratic period (8th-5th century BC). The noun mneme is an example of the so-called nomina actionis for it designates the activity of „remembering,” i.e. it belongs to the psychological sphere, on the one hand; and „memory”, i.e. the ability or mental power itself by means of which one performs the act of remembering, on the other. Taking into account the preserved context, philological analysis includes 11 instances of using the word mneme in the texts of 10 different authors. The results show that the root *mnā- constituting the word mneme allows for a wide scope of the term – much wider than the contemporary Polish term “pamięć” (memory). The root reveals meanings not recorded by the complete Greek dictionaries, including the largest ones: Greek-English Lexicon (Liddell, Scott, Jones) and The Brill Dictionary of Ancient Greek (Montanari), as well as the lexicons of individual writers’ works. The meanings deciphered here can be classified in the following order: (1) intellectual “power or ability to remember” (Simonides, Eleg. 14) – such meaning of mneme appears for the first time in the history of the term; (2) “memory/recollection of somebody or something” (Hesiod, B 8 D.-K.; Theognis, Elegiae I, 798; Heraclitus, B 126a D.-K); (3) “admiration, respect, recognition, fame” (Hesiod, B 8 D.-K.; Bias, 10 [73a] Die Sieben Weisen, D.-K.; Epicharmus, B 6 D.-K. / 254 Kaibel) – these are the new semantic meanings of mneme, absent from Greek dictionaries, similarly to the subsequent meanings: (4) “awareness” (Aesop, Proverbium 111); (5) “knowledge” (Anaxagoras, B 21b D.-K.); (6) “thought” (Ion, Jacoby F 3b, 392, F fragment 1; Democritus, B 191 D.-K.); (7) “time” (Democritus, B 191 D.-K.) and (8) “care” (Theognis, Elegiae I, 1114). Thus already at the beginning of its development, the term of mneme was assigned meanings which have remained unknown and unrecognised in modern times. These meanings were widely used both in everyday language and in literature and philosophy of the subsequent periods of Greek culture, especially in Plato’s thought and in the writings of his most distinguished student, Aristotle.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 3; 207-231
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies