Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "potoki gorskie" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Przepławki dla ryb na stopniach regulacyjnych potoków górskich
Fishways on the regulated weirs of mountain streams
Autorzy:
Mokwa, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/59781.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
potoki gorskie
stopnie wodne
przeplawki
przeplawki ryglowe
badania modelowe
Opis:
Stopnie regulacyjne są to wysokie progi budowane poprzecznie do osi koryta, których korona przelewu położona jest w granicach 0,5 do 2,0 m nad poziomem stanowiska dolnego. Stopnie wodne budowane na rzekach i potokach górskich charakteryzują się zazwyczaj stosunkowo głębokim wcięciem koryta, co uniemożliwia stosowanie przepławek w formie kanałów obejściowych dla ryb. Pozostaje więc przejście dla ryb usytuowane w świetle stopnia. Przepławka może zajmować całe światło stopnia i wówczas stanowi pochylnię kamienną zmieniającą funkcję stopnia na bystrotok. Chcąc zachować dotychczasowy charakter stopnia, przejście dla ryb budujemy w formie koryta łączącego górne i dolne stanowisko uzyskując tzw. przepławkę ryglową. W artykule zaprezentowano własną konstrukcję przepławki ryglowej (kombinację bystrotoku i przepławki komorowej). Zaproponowany typ przepławki poddano badaniom laboratoryjnym na modelu w skali 1:10. Na podstawie wyników badań modelowych zaprojektowano i wykonano dwie tego typu przepławki na potokach Pogórza Sudeckiego.
The regulated weirs are the high river bars constructed across to channel axis, which overfall crest is situated within the range from 0,5 m to 2,0 m, at level of down stage. These weirs are constructed in rivers and mountain streams, and characterized usually of relatively deep channel intersection, which make impossible application of the by-pass channels for fish. The only solution is then fishway located at the weir width. Fish passed can be occupy the all weir width and then it creates the stone ramp, changing the function of the weir rapid. So as, to keep the previous function of weir, the fish passage is constructed as riverbed connecting the upper and the lover station, as an half-timbered fish passed. In the paper has been presented the own design of the half-timbered fish passed (combination of the rapid and chamber fish passed). The proposed type of the fish passed has been exposed to the laboratory studies on model in the scale of 1:10. Basing oneself on the results of model studies, two half-timbered fish passed have been designed and realized in streams of the Sudety plateau.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2007, 4/2
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiana warunków hydraulicznych wzdłuż uregulowanego odcinka potoku Cedron w Beskidzie Średnim
Some changes of hydraulics conditions along a river engineered part of the Cedron Stream in the Beskid Sredni mountains
Autorzy:
Radecki-Pawlik, A.
Madeyski, M.
Krol, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61424.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
potoki gorskie
regulacja potokow
warunki hydrauliczne
przeplyw wody
potok Cedron
Opis:
W pracy przedstawiono skutki zabudowy hydrotechnicznej potoku i jej wpływ na zmianę wybranych parametrów hydraulicznych koryta. Reżim przepływu w korytach jest charakteryzowany przez rozkład prędkości wody w pionach hydrometrycznych, wartość naprężeń stycznych na dno, wartość mocy strumienia oraz wartość mocy jednostkowej strumienia. Założono sześć przekrojów poprzecznych na potoku Cedron w Beskidzie Średnim, w których zostały wykonane pomiary prędkości na kilku głębokościach nad dnem przed i po regulacji, a następnie obliczono naprężenia styczne na dnie cieku, całkowite i jednostkowe moce strumienia i przeprowadzono analizę obliczonych parametrów.
The paper presents the effects of applied river engineering works and its influence on the changes of chosen hydraulics parameters along a reach of the mountainous stream. It was done by presenting the regime of the stream before and after river engineering works. The key parameters used for the hydraulics analysis were: stream velocity, shear stresses, stream power and finally the unit stream power. The research area was located in Polish Carpathians in the Beskid Sredni Mountains. The research stream is called the Cedron and the research reach is located close to Radziszow municipality around 30 kilometers from Krakow. The research was carried out in 2003 (before the river engineering works, after the major flooding in the region) and in 2004 after finishing river training works, which were mostly targeted to stop the bottom of the river and its banks from erosion. To carry on the research 6 cross sections were chosen where detailed velocities of running water were measured in the velocity profiles. Later the rest of analyzed hydraulics parameters such as stream power and shear stresses were calculated. The results were presented in graphical manner (fig. 1-4) and analyzed. In final conclusions it was pointed out, that all river training works hale the inevitable influence on river regime changes, thus after river engineering works which had a place on the left bank of the Cedron river (where special river bank protection gabions were installed) the shear stresses acting on the river bed and banks were stabilized.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2007, 4/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Możliwości rewitalizacji koryt rzek i potoków w warunkach ich zróżnicowanego zagospodarowania
The rivers and streams restoriation techniques in the varied ways of their management
Autorzy:
Lenar-Matyas, A.
Lapuszek, M.
Lafont, M.
Poulard, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/59803.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
rzeki gorskie
potoki gorskie
koryta rzeczne
koryta potokow
regulacja rzek
regulacja potokow
zagospodarowanie terenu
rewitalizacja
Opis:
W zależności od stopnia zagospodarowania doliny cieku stosuje się różne metody regulacji, których nadrzędnym celem jest ochrona przeciwpowodziowa terenów przyległych. Dotychczas często przy tych zabiegach pomijane były wszelkie aspekty związane z troską o utrzymanie dobrych warunków bytowania dla fauny i flory cieków. Działania te wywołały wiele negatywnych skutków w korytarzach rzek i potoków. W artykule przedstawiono podział koryt regulacyjnych w zależności od stopnia uszczelnienia koryta i brzegów cieku oraz istniejących warunków bytowania organizmów. Na cieku wydzielono także odcinki w zależności od zagospodarowania terenu wraz z najważniejszymi działaniami związanymi z osiągnięciem celów regulacji lub utrzymania. Na wybranych, uregulowanych i silnie zmienionych odcinkach cieków w dorzeczu górnej Wisły przeanalizowano możliwość odwracalności, bądź nieodwracalności zmian wprowadzonych w tych ciekach.
Dependly on the the land-use management, there are different technics of river training. The main aim of river training is floods mitigation. However, these activities often were done without any respect on the basic principle on keeping the ecological continuity of river corridor. In the current paper we present four types of trained river cross-sections, depend on their shapes, the material which forms them, and the condition for fauna and flora. There are also performed the patterns of the regulated channels, which are located in the different kind of urban area. For the selected trained river courses, which are located in the Upper Wisła catchment, the possibility of restoration has been analyzed.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2010, 09
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany w przekrojach poprzecznych potoku Krzczonówka po przejściu fali powodziowej
Changes in the Krzczonowka stream cross-sections after passing flood discharge
Autorzy:
Lenar-Matyas, A.
Korpak, J.
Maczalowski, A.
Wolanski, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60191.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
potoki gorskie
powodzie
fale powodziowe
potok Krzczonowka
morfologia koryt
przekroj poprzeczny
procesy korytowe
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2015, IV/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zróżnicowanie warunków hydrodynamicznych i granulometrycznych podczas tworzenia się łachy środkowo-korytowej w potoku górskim o dnie żwirowym
Disparity of hydrodynamic and granulometric conditions during creation the sandbank of conical-channel shape in mountain stream with gravelly bottom
Autorzy:
Radecki-Pawlik, A.
Bencal, J.
Kowalski, M.
Radecki-Pawlik, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61461.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
potoki gorskie
warunki hydrauliczne
dno zwirowe
sklad granulometryczny
formy denne
lachy srodkowo-korytowe
Opis:
Praca ma na celu poznanie zróżnicowania granulometrycznego i warunków hydraulicznych charakteryzowanych przez parametry przepływu w rejonie występowania łachy korytowej o budowie roztokowej. Badania skoncentrowano na poznaniu budowy wierzchniej warstwy łachy roztokowej (jej opancerzenia), wyznaczeniu parametrów sedymentologicznych, przeprowadzeniu pomiarów prędkości wody, a na ich podstawie wyznaczeniu podstawowych parametrów hydraulicznych przepływu w charakterystycznych punktach badanego odcinka. Próbki materiału tworzącego łachy pobrano w dziesięciu przekrojów pomiarowych założonych w obrębie wyznaczonej do badań łachy korytowej. Na podstawie uzyskanych w ten sposób danych granulometrycznych sporządzono histogramy uziarnienia i krzywe przesiewu oraz obliczono następujące parametry granulometryczne: wskaźnik wysortowania według Traska, stopień wysortowania według Hazena, wskaźnik różnoziarnistości według Knoroza, wskaźnik jednostajności (cecha dominacji) według Kollisa, współczynnik skośności według Traska i średnie odchylenie standardowe według Folka. Pomiary prędkości wody umożliwiły wyznaczenie wielkości takich jak: prędkość przepływu, prędkość średnią, parametry hydrauliczne (liczba Freuda, Reynoldsa, prędkość ścinania, naprężenia styczne, współczynnik oporu f) przepływu. W pracy zwrócono szczególną uwagę na sposób przepływu strug wody ponad formą korytową oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie, jak też jego wpływ na ewolucję łachy roztokowej. Badania zrealizowano w zlewni rzeki Skawy, w rejonie przekroju Zembrzyce w Karpatach Polskich.
The main aim of the work is to presents the results of examination of some basic granulometric and hydraulic parameters of the discharge within the region of the braided river bar formation. The research was concentrated on the investigation of the armoring layer of the braided bar in terms of the basic sedimentological parameters, and this way on understanding the forming process of this structure. At the same time hydrological measurements were carried out in the region of the bar and on the basis of these hydraulics calculations of hydrodynamics parameters were performed. For granulometric investigations the samples of the gravel forming the braided bar were collected in ten cross sections of the bar. On the basis of sieve analysis the grain size curves were prepared, so the main granulometric characteristics were described, as follows: Trask sorting coefficient, Hazen sorting coefficient, Knoroz grain parameter, Kollis domination parameter, Trask skewness coefficient and Folk mean deviation. The measurements of water velocities just over the river bed allowed calculating main hydraulics parameters, such as: shear velocity, shear stresses, Froude number, Reynolds number, flow resistance coefficient within the region of the braided middle gravel bar formation in the mountainous river. Hydrodynamics survey was done just immediately after the spring flood in 2003 when the braided bar developed within the river channel. The number of observations connected with the hydrodynamics influence on stream braided bar formation was done which describe the braided process of the middle braided bar development. The study was undertaken in the Skawa River at the Polish part of the Carpathian Mountains.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2005, 4
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena skuteczności przeciwerozyjnej zabudowy biologicznej brzegów potoku Wielka Puszcza po powodzi w 2005 roku
Assessment of antierosion efficiency of biological construction made after innudation in the 2005 year on the basin of Wielka Puszcza stream
Autorzy:
Kostuch, R.
Lipski, C.
Ryczek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61040.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
potoki gorskie
potok Wielka Puszcza
powodzie
szkody powodziowe
erozja brzegowa
zabiegi przeciwerozyjne
zabudowa biologiczna
Opis:
Niszcząca działalność powodziowych przepływów rzek i potoków górskich jest stosunkowo duża, a szczególnie wtedy, jeżeli na ich brzegach brak odpowiedniej zabudowy biologicznej. Powódź, która na potoku Wielka Puszcza wystąpiła w roku 2005 i dokonała licznych zniszczeń, pozwoliła też autorom na przeprowadzenie weryfikacji skuteczności przeciwerozyjnej występującej zabudowy biologicznej omawianego potoku. Stwierdzono m.in., że największe zniszczenia spowodowane wzmiankowaną powodzią wystąpiły na tych odcinkach brzegów, gdzie nie było drzewiastej zabudowy biologicznej oraz na tych, gdzie zabudowę biologiczną tworzyły drzewa leśne, a mianowicie: świerk, jodła, buk, jawor, a nie olsza szara i wierzby, które są dla zabudowy biologicznej potoków i rzek górskich najbardziej odpowiednie. Analiza szkód powodziowych spowodowanych występowaniem na terenie zlewni potoku Wielka Puszcza w dniu 23.08.2005 katastrofalnego opadu deszczu w ilości ponad 70 litrów na 1 m2 nie były w stanie zretencjonować nawet zajmujące prawie 82% obszary leśne, zdominowane przez drzewostany świerkowe. Szybki spływ wód opadowych ze stromych stoków spowodował wezbranie o 3 m wysokości fali w korycie potoku, energia kinetyczna wezbraniowego przepływu wód korytowych była tak silna, że spowodowała obniżenie się dna koryta potoku Wielkiej Puszczy prawie o 2 m i poszerzenie średnio o 4 m. Na skutek podcięcia przez płynącą wodę brzegów na znajdujących się nad nimi stromych zboczach i stokach nastąpiły pokaźnych rozmiarów osuwiska nawet na terenach porosłych lasami. Zaszutrowany rumoszem kamienistym wleczonym przez wodę drzew wodospady, z których spadająca woda wybiła w dnie koryta głębokie doły nazwane przez miejscową ludność buniorami. Zniszczona została na odcinku kilkudziesięciu metrów droga asfaltowa i most drogowy. Treścią opracowania są opisy dokonanych zniszczeń powodziowych.
The cathastrofical grand rainfall, which appeared on 2.08.2005 year in the amount of 70 l/m2 caused innudation in the basin of the Wielka Puszcza stream. The high flows caused numerous damages, for example: depresson of river bed bottom from 1 to 2m and broaden about 2–4 m. In many places the river banks, asphalt road, bridge and numerous trees were destroyed. After the innudation the assessment of destructions and also the biological construction in the river banks protection before the flows were made. It was found that, at the good biological construction of river banks there is not erosion. The best plant species for the biological construction are: Alnus incana, Salix alna, S. fragilis, S. viminalis, S. purpurea and other willow. If there are in biological construction the big flows don`t devastate the banks. Unadequate to biological construction are the forest trees for example Picea excelsa because they do not protect the river banks against the big flows. Assessment of damages made by big outflow for example: channel deepening and enlargement, reservoir sedimentation and damages of river banks by stones. The trees which were uprooted by big water created in some places water falls, and at its deep holes in the bottom of river bed. Flood damages concerned also asphalt road and bridge. On the steep slopes landslides were created even in forests. In the paper there is more detail description of all losses made by inundation on the Wielka Puszcza river basin.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2006, 2/2
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany zawartości meteli ciężkich w osadach zbiornika zapory przeciwrumowiskowej na przykładzie zlewni potoku Kasinka
Changes of heavy metals contents in sediments of reservoir of anti-rubble dam on example of reservoir of brook Kasinka
Autorzy:
Lipski, C.
Radecki-Pawlik, A.
Florencka, N.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/62080.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
potoki gorskie
potok Kasinka
zapora przeciwrumowiskowa
zbiorniki zaporowe
osady denne
zawartosc metali ciezkich
zmiany zawartosci
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2005, 4
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ wybranych zmian abiotycznych w rejonie łachy żwirowej potoku górskiego na mikrosiedliska makrobezkręgowców dennych
The influence of some abiotical changes in the mountain stream bar on the settlement of the bentic macroinvertebrates
Autorzy:
Zasepa, P.
Klonowska-Olejnik, M.
Radecki-Pawlik, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61002.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
potoki gorskie
potok Jalowiecki
lachy zwirowe
lachy boczno-korytowe
mikrosiedliska
makrobezkregowce denne
wystepowanie
czynniki siedliska
Opis:
Praca przedstawia wyniki badań nad zasiedleniem mikorosiedlisk przez makrobezkręgowce denne, prowadzonych w rejonie łachy bocznej w dolnym biegu potoku Jałowieckiego w Beskidzie Makowskim. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów granulometrycznych oraz hydrobiologicznych w różnych punktach badawczych w obrębie łachy korytowej tworzącej się na dnie potoku wyróżniono cztery typy mikrosiedlisk: typu 1 – usytuowane na grzbietach bystrzyków, które tworzą głównie żwiry średnio- i gruboziarniste (duże i małe kamienie), typu 2 – usytuowane w pobliżu dystalnej części łach korytowych lub na linii brzegowej łach, typu 3 – usytuowane na przeciwległym brzegu w stosunku do łach korytowych oraz typu 4 – umiejscowione w cieniu wychodni skalnych lub części proksymalnej łachy korytowej.
The work describes the research on the settlement of the benthic macro invertebrates within different morphological conditions of the mountain stream channel. Along the paper the community structure of benthos was investigated within the point bars area of the Jałowiecki stream in the Makowski Beskid Mountains. To describe the habitat structure, influenced by varied granulometric and hydrologic conditions the research points of the different habitats types of benthic invertebrate were selected. Type 1; located on the top of riffles, type 2; located close To the proximal part of the bar, type 3; located on the opposite river bank within the area of the point bars and type 4; located in the shadow of mega clusters.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2006, 4/2
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka hydromorfologiczna rzek i potoków górskich
Hydromorphological characterizations of rivers and streams
Autorzy:
Bartnik, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/62554.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
rzeki gorskie
potoki gorskie
hydromorfologia
rumowiska wleczone
transport rumowiska
naprezenia graniczne
opor przeplywu
rownowaga hydrodynamiczna
regulacja rzek
renaturyzacja
Opis:
Tworzenie się warstwy obrukowania dna przedstawiono zmiany morfologicznych dna cieku na podstawie bezpośrednich pomiarów granulometrycznych (średnica rumowiska dennego wzrasta po przejściu fali popowodziowej), oraz na podstawie symulacji komputerowej zmian uziarnienia dennego. Ta procedura obliczeniowa bazuje na założeniach Gesslera dla określenia prawdopodobieństwa nieruszenia się ziaren w funkcji nadwyżki naprężeń krytycznych. Krytyczne naprężenia ścinające były obliczone na podstawie funkcji Wanga określonej dla rzek i potoków Podkarpacia. Obrukowanie dna jest formowane przez ta część rumowiska dennego która nie jest wymywana w czasie przepływu. Wzrost naprężeń krytycznych jest wynikiem wzrostu średnicy miarodajnej. Miąższość warstwy obrukowanej jest w przybliżeniu równa wymiarowi największego kamienia w pokrywie. Ten proces jest różny w rzekach naturalnych i w rzekach poniżej przegród. W tym wypadku proces formacji warstwy obrukowania dna jest wynikiem wyboju i towarzyszy mu zmiana spadku zwierciadła wody i głębokości. Proces ten może być uważany jako zjawisko stochastyczne. Zgodnie z Gesslerem prawdopodobieństwo nieruszenia się ziarna zależy od relatywnych krytycznych wartości naprężeń krytycznych. Tworzenia się obrukowania dna w rzekach i potokach możemy określić poprzez obliczenie następujących parametrów: – współczynnik ukrywania się ziaren – początek ruchu rumowiska określony na podstawie początku ruchu materiału drobnego i gruboziarnistego, – kształt ziaren jako bezwymiarowe naprężenia w zależności od współczynnika kształtu ziaren, – transport rumowiska wleczonego jako suma transportu poszczególnych frakcji, – zmiana naprężeń krytycznych funkcji odchylenia standardowego krzywej przesiewu, – prognoza obrukowania dna, – analiza równowagi hydrodynamicznej przepływu dla którego zostaje zerwane obrukowanie dna. Dyrektywa UE określa metody gospodarki wodnej. Jednym z głównych celów regulacji rzek i renaturyzacji jest poprawne obliczenie równowagi hydrodynamicznej w odniesieniu do analizy krytycznych naprężeń ścinających dla poszczególnych frakcji rumowiska dennego oraz masy przetransportowanej rumowiska wleczonego. Poprawne określenie krytycznych naprężeń ścinających, głębokości wody, granicznej prędkości ruchu materiału dennego powinno być powiązane z określeniem warunku początku ruchu. Artykuł przedstawia również pomiary i zalecenia które są ważne dla opisu warunków renaturyzacji Określenie warunków równowagi hydrodynamicznej stwarza podstawę do określenia parametrów renaturyzowanych rzek.
The formation of an armouring layer can be observed on the base of morphological changs by direct measurements of granulometry (grain diameter generally grows after flood) or by computer simulation of changes of the grain sieve curve. This procedure is based on the Gessler’s analysis of the probability of grain movement, on the basis of the shear stress of the acting water. The critical shear stress is calculated using the Wang function developed for Carpathian streams. The armouring layer is formed by that part of non-cohesive bed material, which is not washed away during the flow. The increase in critical shear stress is due to the increase of the mean diameter dm as small fractions are washed out from the bed. The thickness of the armouring layer is approximately equal to the size of the largest stones of the layer. This process in rivers with natural flow is different from this one below reservoirs; in the former case it takes place at a significant distance below dams. In this case, the armouring layer formation causes bed scouring, linked with a change in the water slope and depth. This scouring may be assumed to be a stochastic process. According to Gessler, the probability that a grain will not be moved from the bottom depends on relative critical shear stress. We can observed hydrodynamic evaluation of a mountain river and stream by calculation: – grain-size hiding factor relating the limit between movement and immobility to clogging effect in material of various grain-size, – beginning of the bedload movement determining the limit between movement and immobility for fine- and coarse-grained material based on dimensionless stresses, – grain shape relating dimensionless stresses to grain shape coefficient, – bedload transport as total dragged bedload transport, as a sum of partial fraction transports – at changing critical stresses, as a function of sieve curve standard deviation, – prediction of armoring process, probability of grain immobility related to drag force surplus as a function of critical stresses to normal stresses relation, – analysis of flow with hydrodynamic balance in which the armour layer is destroyed, Directives of EU do not impose methods of habitat and species conservation. The only criterion is the maintenance of favorable conservation status for them. That means that the area of habit must be stable in long term or increasing, and its quality must be maintained. The restoration processes are welcomed. One of the most important aims when preparing river training and renaturalization is the correct calculating of hydrodynamics balance of the bed with respect to the analysis of critical shear stress for bed material fractions and of capacity of bed load transport. The correct determination of critical shear stress, of critical depth of water, of critical velocity in non-uniform materials is strictly connected with the incipient motion of bed load. This paper presents investigations and measurement which are important to describe the condition of renaturalization. According to hydrodynamic balance under natural conditions new parameters of river renatulization parameters were created.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2006, 4/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metody spowalniania odpływu ze zlewni górskiej
Dynamic slow down in the mountainous catchment
Autorzy:
Lapuszek, M.
Witkowska, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60553.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
zlewnie gorskie
powodzie
odplyw wody
spowalnianie
mala retencja wodna
zbiorniki przeciwpowodziowe
zbiorniki suche
potoki gorskie
zapory przeciwrumowiskowe
potok Isepnica
Opis:
Powodzie występujące w ostatnich latach, zwłaszcza na terenie dorzecza górnej Wisły, są powodem powstawania ogromnych strat spowodowanych wylewami niewielkich potoków i rzek górskich. W związku z tym coraz częściej za celowe uważa się podejmowanie prób prowadzących do zahamowania znacznego odpływu już na początku jego tworzenia, czyli przez odpowiednie zagospodarowanie całego obszaru zlewni. W ostatnich latach dużą uwagę przywiązuje się do proekologicznej regulacji rzek, między innymi do zachowania ich ciągłości, którą przerywają zapory i zbiorniki. W związku z tym zwraca się uwagę na zwiększenie retencji w zlewniach i w korycie rzeki. W latach 90. rozpoczęto we Francji prace nad tzw. „Opóźnianiem Dynamicznym”. W artykule przedstawiono zastosowanie metody OD do wybranej zlewni potoku Isepnica, który jest dopływem rzeki Soły, w dorzeczu górnej Wisły. Zastosowanie metody dotyczy zagospodarowania zlewni potoku poprzez zaprojektowanie jednoczesnego zagospodarowania stoków oraz koryta wielkiej wody w taki sposób, aby spowolnić odpływ wód i okresowo rozprowadzić nadmiar wody do małych zbiorników (zbiorniki suche) oraz na obszary o małym zagrożeniu. Przedstawiono też wyniki symulacji pracy trzech suchych zbiorników, powstałych w wyniku adaptacji istniejących zniszczonych zapór przeciwrumowiskowych do celu spowolnienia odpływu. Obliczenia zostały przeprowadzone jednowymiarowym modelem matematycznym. Wyniki obliczeń wykazaly znaczne spowolnienie odpływu ze zlewni oraz dużą efektywność suchych zbiorników.
The last years’ floods, in particular in the Upper Vistula Catchment, caused serious damages by inundations by small torrents and mountainous rivers. It was proved that hydraulic works and land-use changes usually induce an acceleration of runoff throughout the catchment, which can locally enhance erosion, damage river ecosystems and worsen floods. The "Dynamic Slow Down" concept therefore promotes slowing down, using transverse obstacles or small retention works. In accordance with sustainable development, DSD claims that hydraulic projects must be planned at catchment-scale and must take all the stakes into account, including ecological issues. Cemagref and Cracow Institute of Water Engineering worked on from 1999 a DSD feasibility study in the Polish Isepnica catchment. In the present paper we continue the work including the simulation of the change of three sediment check in dams dry reservoirs. To deal with flood and erosion problems, they proposed small works in hillslopes and a dry reservoirs. In the paper the DSD methods were applied to Isepnica Torrent (Soła River Tributary). Implementation consists on simultaneous management of the hillslopes and the river bed in order to slow down the runoff, to store temporally water in small reservoirs and in the areas of small risk. The results of the simulation for three dry reservoirs (transformed sediment check dams) used are presented. The computations were done by one dimension numerical model of Saint-Venant equations. The computation results showed the significant slowing down of the runoff from the catchment and the effectiveness of the dry reservoirs
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2005, 4
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Regulacja rzek i potoków górskich w warunkach równowagi hydrodynamicznej
River and mountain streams training works under the hydrodynamic balance conditions
Autorzy:
Bartnik, W.
Ksiazek, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/59720.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
rzeki gorskie
potoki gorskie
regulacja rzek
regulacja potokow
bezpieczenstwo przeciwpowodziowe
rownowaga hydrodynamiczna
przepustowosc koryt rzecznych
wymiarowanie koryta rzeki
Opis:
Gospodarcze wykorzystanie rzek i potoków spowodowało degradację równowagi ekologicznej i intensyfikację procesów morfologicznych, co na większości rzek i potoków doprowadziło do wystąpienia erozji i obniżenia ich dna. Zmiany te wymuszają podejmowanie działań zmierzających do stabilizacji dna i brzegów koryt rzecznych. W pracy przeanalizowano dokumentację projektową regulacji pod kątem sprawdzenia czy podejmowane prace są wystarczające dla bezpiecznego przepuszczenia wód katastrofalnych i czy uwzględniają procesy morfologiczne kształtujące ich koryta. Wykonano obliczenia warunków przejścia fali powodziowej na kilku wybranych potokach górskich w różnych warunkach utrzymania ich koryt. Stwierdzono, że pod względem hydraulicznym projektowane regulacje spełniają swoje zadania zapewniając wymaganą przepustowość koryta. Zachowanie projektowanej przepustowości wymaga ciągłych prac konserwacyjnych. Przy wymiarowaniu koryt z dnem stabilnym ograniczeniem jest szerokość doliny, która w terenie zurbanizowanym nie pozwala zaprojektować przekroju poprzecznego koryta o kształcie najkorzystniejszym z hydraulicznego punktu widzenia. W przypadku wymiarowania koryt z dnem ruchomym należy tak dobrać wymiary koryta regulacyjnego, aby nie nastąpiło zerwanie obrukowania dna cieku dla przepływu miarodajnego. Wyliczanie warunków początku ruchu w sposób uproszczony prowadzi do przewymiarowania koryt. Powoduje to lokalną akumulację rumowiska dennego, a warunek równowagi hydrodynamicznej nie jest spełniony. Szacowanie składu granulometrycznego na podstawie formuł empirycznych powinno być zastąpione pomiarami bezpośrednimi, ponieważ na warunki początku ruchu rumowiska ma wpływ także wielkość rumowiska oraz jego kształt.
Using rivers and mountain streams for economic purposes led to the loss of ecological balance and to the intensification of morphological processes, which in most cases caused erosion as well as the lowering of riverbed. Such changes have made stabilising the river bed and its banks necessary. In our work, on the basis of the analysis of project documentation and the simulations of flood events on several mountain streams, we made an attempt to answer the question: are the river training works enough to let the catastrophic floods pass safely and do they take into account the morphological processes which have a formative influence on the riverbeds? It has been proved that as far as hydraulic structures are concerned, the adjustments that are being planned comply with the requirement of ensuring the required capacity of the river channel. Maintaining the required capacity of the river channel creates the need for constant remedial works. When dimensioning cross-sections with stable bottoms, the width of the river valley is a serious limitation which, in urban environment, does not allow the engineers to design a crosssection of a river channel whose shape would be most efficient one. In case of river channels with moveable bottoms, the size of the river cross-section should be chosen so as not to entrain to the transport the armouring layer for normal flow. Simplified calculations of the initial conditions of bedload transport lead to overdimensioning of the river channel. This, in turn, leads to local accumulation of the bed material and the condition of hydrodynamic balance is not fulfilled. Moreover, the size and shape of individual grains influence the incipient motion of bedload transport. What follows is that the empirical formulae used for estimating the granulometric composition of the deposit should be replaced with direct measurements.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2007, 4/2
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena wpływu stopnia wodnego na przepustowość koryta potoku Czarna Woda w miejscowości Łącko
Assessment of influence of river barrage on the hydraulic capacity of the stream Czarna Woda in locality Lacko
Autorzy:
Michalec, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61292.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
wies Lacko
potoki
potoki gorskie
potok Czarna Woda
regulacja potokow
stopnie wodne
koryta potokow
przepustowosc
przeplyw wody
wody wezbraniowe
Opis:
Zmniejszenie skutków powodzi może zostać osiągnięte poprzez zmniejszenie ryzyka powodziowego. Wymaga to niejednokrotnie kompleksowych prac obejmujących nie tylko ocenę zdolności przepustowej koryta cieku na obszarze zagrożonym powodzią, ale również koryta znajdującego się w wyższych częściach zlewni. Uniknięcie znacznych nakładów finansowych na usuwanie skutków powodzi może zostać dokonane między innymi poprzez poprawę przepustowości koryta. Wcześniej należy dokonać oceny aktualnego stanu zabudowy cieku. W wyniku oceny zniszczeń wywołanych wystąpieniem wód z koryta potoku Czarna Woda stwierdzono, że fala wodno-błotna dotarła do centrum Łącka, płynąc całą szerokością zurbanizowanej, przykorytowej części doliny. Celem badań jest wskazanie przyczyn stwarzających zagrożenie powodziowe dla miejscowości Łącko. W tym celu dokonano oceny stanu zabudowy i przepustowości potoku Czarna Woda, którego koryto biegnie przez górne dzielnice oraz centrum miejscowości Łącko. Wody potoku Czarna Wodna prowadzone są żłóbem kamienno-betonowym. Dokonana ocena możliwości przepustowej koryta umożliwiła wskazanie odcinków potoku o niskiej przepustowości. Wykonane pomiary spadku podłużnego dna potoku Czarna Woda na odcinku 553 m oraz dziewięciu wyznaczonych przekroi poprzecznych stanowiły podstawę obliczeń napełnienia dla przepływu miarodajnego. Przepływ ten o prawdopodobieństwie przewyższania wynoszącym 1%, służący do wymiarowania koryt potoków, obliczono wzorem karpackim Punzeta. Obliczony wzorem przepływ miarodajny Q1% wynosi 94,32 m3·s-1. Na badanym odcinku żłobu znajdują się dwa mosty i stopień wodny. Zdolność przepustową koryta potoku określono dla przepływu miarodajnejnego. Wykazano, że na odcinku o długości ponad 100 m, znajdującym się powyżej centrum Łącka nastąpi wystąpienie wody z brzegów wskutek zbyt płytkiego koryta. Zlokalizowane mosty w km 1+110 i w km 1+554 nie powodują spiętrzenia wody miarodajnej w świetle mostów. Stopień wodny, znajdujący się powyżej odcinka żłobu o niskiej przepustowości, charakteryzuje się zbyt małym wydatkiem wynoszącym jedynie 65,64 m3·s-1. Zwiększenie zdolności przepustowej stopnia, zapewniającej przepływ wody miarodajnej w korycie, wymagałoby zwiększenia wysokości przyczółków o co najmniej 0,56 m. Stwierdzono, że straty powodziowe w centrum Łącka spowodowane są głównie przez wystąpienie wody ze żłobu, biegnącego od stopnia wodnego do nowego odcinka żłobu, znajdującego się w centrum miejscowości. Przyczyną istniejącego zagrożenia powodziowego jest zarówno stopień wodny znajdujący się w km 1+506, powodujący znaczne spiętrzenie przepływu miarodajnego, jak również zbyt niskie obwałowanie koryta potoku Czarna Woda powyżej stopnia.
The reduction of flood effects may be attained by lowering the risk of flood. This often requires complex works not only on the assessment of conveyance of the open channel on the territory exposed of flood but also of the capacity of the upper part of the river channel. Great cost for decrease of flood damages can be avoided by improving the conveyance of the channel. This can be proceeded by assessment of the existing state of the open channel development. In result of assessment of damages caused by overflow from the the Czarna Woda channel it was established, that a water-muddy wave reached the center of the locality Łącko flowing over the whole width of the urbanized adjacent part of the valley. The aim of the studies was to point out the causes of flood threat to the locality Łącko. The state of development and conveyance of the Stream Czarna Woda, flowing across the upper districts and the center of Łącko was assessed. The Stream Czarna Woda flows in a trained open channel constructed by a stoneconcrete channel. The performed evaluation of conveyance capacity of cannel permits to identify sections of low conveyance of the stream. The performed measurements of the longitudinal slope of bed of the Stream Czarna Woda on the length of 460 m and in nine cross-sections have constituted the basis for calculations for reliable flow. This flow of probability 1%, is used to dimensioning of channel was calculated by use of the Carpathian Punzet’s formula. The reliable flow equals 94,32 m3·s-1. In the studied section of the stone-concrete channel there are two bridges and one river barrage. The conveyance of the stream bed conditions of reliable flow trough these structures was determined. It was shown that in the stream bed in a section of length of 100 m located above the center of Łącko, overflow of water from the too shallow bed will occur. The bridges located at km 1+110 and km 1+554 do not cause the rise of water level at reliable flows. The river barrage, ensuring flow of reliable flow in the stream bed would require the elevation of side-walls by 0,56 m. It was stated that flood damages in the canter of Łącko are caused by overflow from stone-concrete channel funning from the river barrage to the new section of stone-concrete channel located in the center of the locality. Both the river barrage located at km 1+506 causing considerable damming up of the reliable flow and a too low embankment of the Stream Czarna Woda upstream of barrage are the causes of the existing flood threat.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2007, 4/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Możliwości łagodzenia skutków regulacji technicznej rzek i potoków górskich na terenach zurbanizowanych
Alleviating effects of the technical training of mountainous rivers and streams in the urban areas
Autorzy:
Lenar-Matyas, A.
Lafon, M.
Lapuszek, M.
Poulard, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60916.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
tereny zurbanizowane
rzeki gorskie
potoki gorskie
regulacja rzek
regulacja potokow
regulacja techniczna
lagodzenie skutkow regulacji technicznej rzek
projektowanie proekologiczne
Opis:
W celu zapobiegania skutkom powodzi oraz suszy konieczne jest podjęcie skutecznych działań na obszarze zlewni oraz w cieku, mających na celu spowolnienie odpływu wody opadowej w niżej położone tereny. Jednym z wielu narzędzi służących osiągnięciu tego celu jest regulacja rzek i potoków. Prace regulacyjne w ciekach były i są nadal prowadzone. Jednak nie zawsze sposób podejścia do regulacji był zgodny z zachowaniem podstawowych zasad dotyczących utrzymania równowagi ekologicznej koryta. W pracy autorzy prezentują możliwości wprowadzenia pewnych działań w korytach cieków uregulowanych, mających na celu poprawienie warunków do funkcjonowania fauny i flory.
In order to protect the areas against the floods and droughts effect, we need to slow down the outflow in the scale of the whole catchment. The streams and rivers training are one of many possibilities of floods and droughts mitigation. However, these activities often were done without any respect on the basic principle on keeping the ecological continuity of river corridor. In the paper, we propose improving the activities in the rivers and streams channels, in order to alleviate effects of the technical training.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2009, 09
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza wybranych parametrów hydrodynamicznych na bystrzu o zwiększonej szorstkości na potoku Sanoczek
Analysis of chosen hydrodynamics parameters along the rapid hydraulic structure with increased roughness - the Sanoczek stream
Autorzy:
Slizowski, R.
Radecki-Pawlik, A.
Huta, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61469.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
potoki gorskie
potok Sanoczek
bystrze o zwiekszonej szorstkosci
parametry hydrodynamiczne
predkosc przeplywu
rozklad predkosci
naprezenia styczne
Opis:
W ostatnim czasie istnieje coraz bardziej ożywiona dyskusja na temat nowoczesnych budowli wodnych inżynierii rzecznej, które spełniałyby wymagania stawiane przez ekologów. Jedną z takich budowli jest bystrze o zwiększonej szorstkości. W niniejszej pracy przedstawiono jeden z tego typu obiektów. Znajduje się on na potoku Sanoczek, w Bieszczadach. Jednym z ważniejszych czynników powodujących naruszenie stabilności bystrza i koryta w strefie jego oddziaływania jest prędkość maksymalna występująca na bystrzu lub tuż poniżej. Celem niniejszej pracy jest określenie rozkładu prędkości na bystrzu na potoku Sanoczek i w strefie jego oddziaływania. Rozszerzenie badań o strefy oddziaływania bystrza jest bardzo istotne do ustalenia warunków stabilności nie tylko bystrza, ale także koryta powyżej i poniżej bystrza. Pomiary rozkładu prędkości w korycie powyżej i poniżej bystrza miały na celu zbadanie czy warunki hydrauliczne przepływu są porównywalne, co świadczyłoby o wystarczającej redukcji zwiększonej energii przepływającego strumienia. W pracy dokonano także analizy prędkości stycznych, prędkości średniej i dynamicznej, występujących na bystrzu i w strefie jego oddziaływania. W celu dokładnej analizy pracy bystrza, poza głównym celem pracy, postawiono także cel dodatkowy określenia charakteru przepływu na bystrzu i w strefie jego oddziaływania.
At the present time once can easily noticed very lively discussion about introducing modern, ecological friendly hydraulic structures in river training works which are suppose to stay up to the standards given by hydrobiologists, ecologists as well as fluvial geomorphologists. One of the proposals of such structures is a rapid hydraulic structure (RHS) with increased roughness. Along the presented paper such structure is presented. It was constructed within the river channel of the Sanoczek Stream in the Bieszczady Mountains, a part of Polish Carpathians. One of the main problems connected with changes of stability of hydraulic structures (in that case also with RHS) is velocity of running water causing huge turbulence and shear stresses. Thus, the objective of the following paper is to present the distribution of velocities values along the RHS and within the region of its influence. The main aim of the research was to describe conditions upstream and downstream of the structure and compare them in terms of stability of the RHS. Parallel with the main aim, the distribution of shear stresses as well as shear velocities along the RHS apron and the region within its influence are also presented. The work was conducted in Agricultural University of Krakow and was a part of the master thesis.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2008, 02
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czynniki kształtujące strukturę zgrupowań biegaczowatych (Coloptera: Carabidae) na terenach zalewowych rzek górskich
Changes of ground beetle assemblages structure on mountain stream alluvial areas
Autorzy:
Skalski, T.
Kedzior, R.
Radecki-Pawlik, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61076.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
tereny gorskie
potoki gorskie
potok Ochotnica
przeplyw brzegowy
tereny zalewowe
fauna
chrzaszcze
biegaczowate
Carabidae
zgrupowania zwierzat
struktura zgrupowan
wielkosc ciala
biomasa
Opis:
Testowano zmiany struktury biegaczowatych w zależności od przepływu brzegowego w potokach górskich. Badania prowadzono w jednym z potoków Karpat Polskich w rejonie Gorców: potoku Ochotnica. Jako indeks określający wartości przepływu brzegowego zastosowano wielkość ciała występujących w przekroju koryta bezkręgowców lądowych, odzwierciedlających przystosowanie do zmiennych warunków przepływu. Analiza redundancji wskazuje na ścisłą zależność pomiędzy biomasą zgrupowań biegaczowatych a frekwencją zmian poziomu wody w potoku. Rozkład średnich lieczebności biegaczowatych w klasach wielkości dla zgrupowań wyższych teras jest zgodny z rozkładem normalnym, podczas gdy na pierwszej terasie zalewowej liczebność maleje liniowo wraz ze wzrostem wielkości ciała owada. Parametr ten może być używany jako dobry wskaźnik przepływu brzegowego potoków górskich. W dyskuji przedstawiono rolę naturalnych procesów fluwialnych dla zachowania zagrożonych zespołów bezkręgowców nadrzecznych.
Changes in ground beetles assemblage structure in relation to bankfull discharge in mountain stream have been tested. The research was performed in one of the Polish Carpathian streams in the Gorce Mountains region: the Ochotnica Stream. As the index of determination of bankfull volume the size of terrestrial invertebrates (carabids) was advocated which were present in the investigated research cross-section and were resistant to specific water discharge conditions. Redundancy analysis shoved that only variation of community biomass depended on frequency of changing water discharge. Distribution of mean abundance in body length classes is unimodal for upper benches meanwhile on the lowest bench abundance decreased linearly. This parameter can be used in practice as a good indicator of bankfull discharge on mountain streams. The need of fluvial processes in conservation approach for riverine communities is discussed.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2008, 03
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies