Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "pole pracy" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Narażenie na pole elektromagnetyczne w przestrzeni pracy podczas użytkowania urządzeń nadawczych systemów radiokomunikacyjnych : metoda pomiaru pola elektromagnetycznego in situ – wymagania szczegółowe
Exposure to the electromagnetic field in the work space during the use of transmitting devices of radiocommunication systems : the method of in situ measurements of the electromagnetic field – specific requirements
Autorzy:
Bieńkowski, P.
Aniołczyk, H.
Karpowicz, J.
Kieliszek, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137598.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
radiokomunikacja
urządzenia nadawcze
anteny
pole elektromagnetyczne
pomiary
metoda rekomendowana
środowisko pracy
bezpieczeństwo i higiena pracy
radiocommunication
transmitting devices
antennas
electromagnetic field
measurements
recommended method
work environment
occupational safety and health
Opis:
W prawie pracy określono obowiązek rozpoznania i oceny zagrożeń elektromagnetycznych w otoczeniu urządzeń i systemów radiokomunikacyjnych będących źródłami pola elektromagnetycznego (pole-EM). W rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole elektromagnetyczne, wśród typowych źródeł tego pola wymieniono „nadawcze systemy tele- i radiokomunikacyjne” oraz „stacje bazowe systemów telefonii komórkowej” (DzU 2016, poz. 950, zm. poz. 2284; zał. 1., poz. 4. i 5.). Do urządzeń radiokomunikacyjnych zalicza się również „telefony komórkowe, bezprzewodowe i urządzenia bezprzewodowe krótkiego zasięgu” (DzU 2016, poz. 950, zm. poz. 2284; zał. 1., poz. 3.), które jako sprzęt powszechnego użytku, niewymagający pozwolenia radiokomunikacyjnego, nie są przedmiotem niniejszego artykułu. Urządzania i systemy radiokomunikacyjne stanowią obecnie jedne z najliczniejszych źródeł pola-EM, a podczas emisji w otoczeniu anten i niektórych innych elementów systemu występuje pole-EM stref ochronnych. Systemy radiokomunikacyjne są najczęściej bezobsługowe, jednak wymagają okresowych kontroli, regulacji i konserwacji, a tym samym w ich otoczeniu można wyróżnić przestrzeń pracy. Warunki narażenia pracujących na pole-EM podczas użytkowania systemów radiokomunikacyjnych wymagają okresowej kontroli, wykonanej zgodnie z rekomendowanymi i zwalidowanymi metodami, celem rozpoznania zagrożeń elektromagnetycznych i podjęcia odpowiednich środków ochronnych (DzU 2011, poz. 166; DzU 2016, poz. 950, zm. poz. 2284). Metody pomiarów pola-EM w zakresie koniecznym do realizacji wspomnianych wymagań nie są obecnie znormalizowane. W związku z tym, celem relacjonowanej w niniejszym artykule pracy było opracowanie metody rekomendowanej do pomiaru parametrów pola-EM in situ w przestrzeni pracy, podczas użytkowania urządzeń radiokomunikacyjnych. Rekomendowana metoda pomiarów została opracowana na podstawie szczegółowego rozpoznania charakterystyki narażenia na pole-EM w otoczeniu typowych urządzeń i systemów radiokomunikacyjnych eksploatowanych w Polsce: w otoczeniu systemów antenowych oraz nadajników stacji bazowych telefonii komórkowej, nadajników radiowych i telewizyjnych małych mocy oraz radiowo-telewizyjnych centrów nadawczych (RTCN). W pracy opierano się na pomiarach własnych autorów oraz opracowaniach literaturowych i protokołach z pomiarów kontrolnych pola-EM. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań stwierdzono, że oprócz pierwotnych źródeł pola-EM w postaci anten (w niektórych przypadkach również nadajników oraz elementów toru antenowego), w przestrzeni pracy w ich otoczeniu występują również wtórne źródła pola-EM: metalowe konstrukcje (drabiny, barierki, ogrodzenia, elementy nośne anten, rynny, zwody uziomów) oraz anteny odbiorcze lub nadawcze wyłączone z nadawania, ale będące w obszarze oddziaływania pola-EM anten nadawczych. W artykule przedstawiono opracowaną metodę pomiarów pola-EM w przestrzeni pracy w otoczeniu stacjonarnych, wymagających pozwoleń radiowych, nadawczych urządzeń i systemów radiokomunikacyjnych oraz omówiono najistotniejsze przyczyny niepewności wyników pomiaru pola-EM przy omawianych urządzeniach.
Labour law sets out the obligation to identify and evaluate electromagnetic hazards in the vicinity of radiocommunication equipment and installations emitting an electromagnetic field (EM-field). Following the regulation of the Ministry of Labour, which established provisions regarding health and safety regarding the EM-field, the "broadcasting tele- and radiocommunication systems” and “mobile phone base stations” have been mentioned among the typical sources of an EM-field (Regulation...., OJ 2016 item 950, amended by item 2284, Annex 1, items 4 and 5). Radiocommunication devices also include “mobile and cordless phones and wireless short distance devices (Regulation...., OJ 2016 item 950, amended by item 2284, Annex 1, item 3), which are devices in common use that do not require a radiocommunication permit, and so are not the subject of this article. Today, radiocommunication devices and systems are among the most common sources of the EM- -field, and while emissions the EM-field of protective zones exists in the vicinity of antennas and some other elements of such systems. The radiocommunication systems are usually operation-free, though they require adjusting and maintenance so workspaces may be identified in their vicinity. The conditions of the workers’ exposure to the EM-field while using radiocommunication systems must undergo periodic inspections made according to the recommended and validated methods, in order to identify electromagnetic hazards and to take appropriate protective measures (Regulation..., Journal of Laws 2011, item 166; Regulation..., OJ 2016 item 950, amended by item 2284). The methods of measuring the EM- -field to the extent necessary to meet these requirements are currently not standardised. Therefore, the aim of the work presented in this article was to develop a recommended method for measuring the parameters of the EM-field in situ in the workspace, while using radiocommunication devices. The recommended measurement method is based on a detailed investigation of the characteristics of exposure to the EM-field surrounding typical radiocommunication devices and systems operated in Poland in the vicinity of systems of antennas and transmitters of mobile phone base stations, broadcasting transmitters of radio and low power television and radio-television broadcasting centres. The work is based on the own results of measurements, as well as published literature and reports from inspection measurements of the EM-field. Based on the results of the study, it was shown that, besides the antennas, which create primary sources of EM-field (in some cases also transmitters and elements of the antenna feeder), in the workspace in their vicinity there are also secondary sources of EM-field: metal structures (ladders, handrails, fences, antennas supports, pipes and groundings) and receiving or inactivated transmitting antennas exposed to the EM-field from active transmitting antennas. In the article, the worked out method is shown for measuring the EM-field in the work space in the vicinity of stationary transmitting radio-communication devices and systems, requiring a radiocommunication permit. The most important sources of uncertainty concerning EM-field measurements near these devices were also discussed.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2017, 2 (92); 89-131
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Magnetic Fields of Induction Heaters in the Framework of Directive 2004/40/EC of the European Parliament and of the Council
Autorzy:
Decat, G.
Deckx, L.
Meynen, G.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/89978.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
electromagnetic field
occupational exposure
high exposure sources
mitigation
pole elektromagnetyczne
pole magnetyczne
prawo
prawo pracy
urządzenia grzewcze
ekspozycja
dyrektywa 2004/40/WE
Opis:
The spectrum and the polarization of the magnetic flux density (B-field) of 6 induction heaters and 1 arc oven were measured by means of a PMM (Italy) spectrum analyser. The spectrum analysis showed that no substantial harmonics were observed while the polarization analysis revealed that the operator’s exposure was non-homogeneous within a distance of 1.5 m from the heater. When the distance was larger, the body was homogeneously exposed. In general we can state that the B-field strongly varied between heaters and that exposure exceeded the occupational reference levels recommended by the International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP) (1998) and European Directive 2004/40/EC in 5 of the 7 heaters. Within the framework of the Directive some protection actions should be taken. Whereas mitigation of existing/old induction ovens is difficult, the design of new induction heaters and their housing should be based, among others, on electromagnetic reducing engineering concepts.
Źródło:
International Journal of Occupational Safety and Ergonomics; 2006, 12, 2; 169-176
1080-3548
Pojawia się w:
International Journal of Occupational Safety and Ergonomics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analysis of magnetic field in PM servomotor
Analiza pola magnetycznego w serwomotorze z magnesami trwałymi
Autorzy:
Deeb, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/159888.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Elektrotechniki
Tematy:
pole magnetyczne
magnes trwały
serwomotor
budowa
gęstość strumienia magnetycznego
obciążenie
temperatura pracy
kąt położenia wirnika
magnetic field
permanent magnet
servomotor
design
magnetic flux density
load
operation temperature
rotor position angle
Opis:
The paper presents design of the PM servomotor M 718, which is designed of a solid rotor with permanent magnets mounted at its surface. The applied permanent magnet material belongs to the rare earth class NdFeB. 2D model of servomotor is created using AutoCAD program and the materials added to the model are chosen from FEMM library. A comparison of magnetic flux density for both no load and nominal load is presented. The paper focuses on the effect of operation temperature on the permanent magnets properties. Changes in the magnetic flux density inside the motor according to the rotor position angle are presented using Lua Script (programming language of FEMM).
Artykuł przedstawia budowę serwomotoru z magnesami trwałymi M 718, który składa się z litego wirnika z magnesami trwałymi umieszczonymi na jego powierzchni. Zastosowane magnesy twałe należą NdFeB ziem rzadkich. Dwuwymiarowy model serwomotoru stworzono przy użyciu programu AutoCAD, stosując materiały z biblioteki FEMM. Porównano gęstośc strumienia magnetycznego dla stanu bez obciążenia znamionowego. Artykuł skupia się na wpływie temperatury pracy na własności magnesów trwałych. Przedstawiono zmiany gęstości strumienia magnetycznego w silniku w zależności od kąta położenia wirnika, stosując Lua Script (język programowania FEMM).
Źródło:
Prace Instytutu Elektrotechniki; 2012, 258; 157-166
0032-6216
Pojawia się w:
Prace Instytutu Elektrotechniki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Occupational Exposure to Base Stations—Compliance With EU Directive 2004/40/EC
Autorzy:
Gajsek, P.
Simunic, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/90688.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
mobile communications
exposure assessment
compliance testing
prawo
prawo pracy
pole elektromagnetyczne
ocena ryzyka zawodowego
telefonia komórkowa
dyrektywa 2004/40/WE
Opis:
The rapid growth of mobile communications has not only led to a rising number of mobile telephones. It has also made base stations essential for services widespread on many roofs. However, not everyone is aware that working close to sources of high frequency electromagnetic fields (EMF), such as transmitter antennas for mobile phones, pagers and police, fire and other emergency services, can result in high EMF exposure. This paper deals with measurements and calculations of the compliance boundary for workers in one typical roof top base station setting according to EU Directive and other relevant EN standards.
Źródło:
International Journal of Occupational Safety and Ergonomics; 2006, 12, 2; 187-194
1080-3548
Pojawia się w:
International Journal of Occupational Safety and Ergonomics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Diagnozowanie i monitoring struktur promieniujących pod kątem zagrożeń stwarzanych dla aparatury i ludzi
Diagnostics and monitoring of radiating sources regarding hazards for people and equipment
Autorzy:
Grudziński, E.
Niczoga, W.
Prudyus, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/328599.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Polskie Towarzystwo Diagnostyki Technicznej PAN
Tematy:
ochrona
pole elektromagnetyczne
bezpieczeństwo pracy
ochrona środowiska
protection
electromagnetic radiation
work safety
environment protection
Opis:
Pola elektromagnetyczne wykorzystywane są dzisiaj we wszystkich dziedzinach życia ludzkiego. Począwszy od kuchenek mikrofalowych w gospodarstwie domowym, poprzez przemysł, medycynę, telekomunikację, radionawigację i przemysł obronny pola elekromagnetyczne znajdują wszędzie praktyczne zastosowanie. Znane są przypadki "samoistnego" otwierania się bram, garaży, uruchamiania sygnalizacji zabezpieczającej w energetyce lub kopalniach, zakłócenia pracy systemów pokładowych samolotów, czy też wyzwalania zapalników bomb, min, itp. Wymaga to określenia zagrożeń stwarzanych przez te źródła dla ludzi, jak też aparatury dla ich ochrony.
Today electromagnetic fields are used in practically all areas of human activity: in household microwave ovens, industry, medicine, telecommunications, radio navigation, the defense industry and so on. Cases of gates and garage doors opening of themselves, interference with the functioning of planes' onboard systems, setting off bombs, etc., are reported. For this reason hazards posed to both people and equipment by EMF sources should be determined in order to protect them.
Źródło:
Diagnostyka; 2007, 1(41); 101-109
1641-6414
2449-5220
Pojawia się w:
Diagnostyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena prądu dłoni u pracowników i pół elektromagnetycznych przy fizykoterapeutycznych diatermiach krótkofalowych
An assessment of palm current in exposed workers and electromagnetic fields near physiotherapeutic shortwave diathermies
Autorzy:
Gryz, K.
Karpowicz, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/179177.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
diatermie fizykoterapeutyczne
pole elektromagnetyczne
prąd kończynowy
prąd kontaktowy
bezpieczeństwo i higiena pracy
physiotherapy
electromagnetic field
limb current
occupational safety and health
Opis:
W pracy scharakteryzowano zagrożenia elektromagnetyczne związane z obsługą fizykoterapeutycznych diatermii krótkofalowych. Wyniki badań wykonanych przy różnego typu 14 diatermiach z aplikatorami indukcyjnymi i 14 diatermiach z aplikatorami pojemnościowymi wskazują, że pola elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 27 MHz o natężeniach ze strefy niebezpiecznej, tj. przekraczające granicę narażenia dopuszczalnego dla pracowników mogą występować w czasie typowych zabiegów w odległości: pole elektryczne (E > 200 V/m) - do 60 cm (mediana 45 cm), a pola magnetyczne (H >3 A/m) - do 25 cm (mediana 20 cm) od aplikatorów i zasilających je kabli. Dotykanie do aktywnych aplikatorów i zasilających je kabli powoduje w kończynie górnej przepływ prądu elektrycznego (prądu dłoni) o natężeniu przekraczającym wartość graniczną 40 mA (przy dotykaniu do kabli zasilających aplikatory pojemnościowe badanych urządzeń: maksimum 780 mA; mediana 305 mA; minimum 113 mA). Wyniki badań wskazują, że zarówno ocena pierwotnego pola elektromagnetycznego w otoczeniu aplikatorów (zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy), jak i ocena zagrożeń związanych z prądami dłoni u narażonych pracowników (zgodnie z dyrektywą europejską 2013/35/UE), przemawiają za zakazem zbliżania się bezpośrednio do aktywnych aplikatorów i ich dotykania przez pracowników. Prezentowana ocena zagrożeń elektromagnetycznych nie dotyczy pacjentów poddawanych zabiegom z użyciem diatermii krótkofalowych.
This paper presents electromagnetic hazards while operating physiotherapeutic short-wave diathermies. Results of investigations of 14 diathermies with inductive applicators and 14 diathermies with capacitive applicators of various types show that during typical treatment electric and magnetic fields of the level exceeding workers' permissible exposure can reach the distance: for an electric field (E>200 V/m) up to 60 cm (median 45 cm) and for magnetic fields (H>3 A/m) up to 25 cm (median 20 cm) from applicators and their supplying cables. Touching active capacitive applicators and their supplying cables causes in the upper limbs a flow of electric current exceeding the limit level of 40 mA (touching cables supplying capacitive applicators: maximum 780 mA; median 305 mA; minimum 113 mA). The results indicate that following both the assessment of unperturbed electromagnetic fields near the applicators (according to the occupational safety and health legislation currently in force) or the assessment of currents in the body of exposed workers (according to new European Directive 2013/35/EU), it is necessary to prohibit approaching active applicators and touching them. This assessment of electromagnetic hazards does not concern patients who are under treatment by short-wave diathermy.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2013, 9; 16-18
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stacjonarne urządzenia komputerowe : rozpoznanie i ocena pola elektromagnetycznego w przestrzeni pracy
Stationary computer devices : Identification and assessment of the electromagnetic field in the working s pace
Autorzy:
Gryz, K.
Karpowicz, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/181162.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
bezpieczeństwo i higiena pracy
urządzenia komputerowe
pole elektromagnetyczne
zagrożenia elektromagnetyczne
zdrowie publiczne
occupational safety and health
computer devices
electromagnetic field
electromagnetic hazards
public health
Opis:
W artykule scharakteryzowano pole elektromagnetyczne wytwarzane przez stacjonarne urządzenia komputerowe (komputery osobiste i serwery): monitory ekranowe CRT i LCD oraz jednostki systemowe i współpracujące z nimi urządzenia peryferyjne, takie jak myszki i klawiatury bezprzewodowe, zasilacze stałoprądowe (AC/DC) i zasilacze awaryjne (UPS), okablowanie sieciowe i zasilające elektrycznie. Emitują one pole elektromagnetyczne (o częstotliwości od 50 Hz do pojedynczych GHz). Wykazano, ze zagrożenia elektromagnetyczne w przestrzeni pracy przy wymienionych urządzeniach komputerowych, z uwagi na ich użytkowanie w odległości co najmniej 20 cm od ciała operatora, nie wymagają indywidualnej oceny, aby potwierdzić zgodność poziomu ekspozycji użytkowników z wymaganiami prawa pracy Prezentowana w artykule ocena pola elektromagnetycznego nie dotyczy innych scenariuszy ekspozycji, takich jak naprawy urządzeń czy eksploatacja sprzętu przenośnego.
Various sources point out that shift work (especially night shifts) has a negative influence on peoples’. This article discusses the electromagnetic field emitted by stationary computer devices (personal computers and servers): CRT and LCD screen monitors, system units and peripheral equipment such as wireless communication mice and keyboards, direct current suppliers (AC/DC), uninterruptible power supplies (UPS), and network and electrical supplying cables. Computer devices emit an electromagnetic field from 50 Hz to several GHz. Electromagnetic hazards m the working space near those computer devices do not require individual assessment of the compliance of the level of electromagnetic exposure with the limits provided with respect to the protection of workers against electromagnetic hazards, because the distance between the operator's body and the equipment 15 at least 20 cm. This article does not discuss other exposure scenarios such as repairing devices or using portable devices.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2018, 8; 21-23
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przenośne urządzenia komputerowe (laptopy) : charakterystyka pola elektromagnetycznego w ich otoczeniu
Portable computer de vice s (laptops) : characteristic of electromagnetic field in their vicinty
Autorzy:
Gryz, Krzysztof
Karpowicz, Jolanta
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/957820.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
bezpieczeństwo i higiena pracy
urządzenia komputerowe
pole elektromagnetyczne
zagrożenia elektromagnetyczne
współczynnik SAR
zdrowie publiczne
inżynieria środowiska
occupational safety and health
computer devices
electromagnetic fileds
electromagnetic hazards
SAR ratio
public health
environmental engineering
Opis:
W artykule scharakteryzowano pole elektromagnetyczne wytwarzane przez przenośne urządzenia komputerowe. Emitują one złożone pole elektromagnetyczne, o częstotliwościach do pojedynczych GHz. Wykazano, że zagrożenia elektromagnetyczne w przestrzeni pracy podczas użytkowania urządzeń oddalonych co najmniej 20 cm od ciała operatora, nie wymagają indywidulanej oceny, aby potwierdzić zgodność poziomu ekspozycji użytkowników z wymaganiami prawa pracy. Wyniki obliczeń współczynnika SAR w modelu ciała kobiety wskazują istotnie większy poziom zagrożeń dla użytkownika laptopa trzymanego bezpośrednio przy ciele, w porównaniu z korzystaniem z urządzenia oddalonego od ciała. W ramach stosowania środków ochronnych dla ograniczenia potencjalnych zagrożeń elektromagnetycznych należy zapewniać warunki użytkowania przenośnych urządzeń komputerowych zgodnie z zaleceniami ergonomicznymi.
Electromagnetic field emitted by laptops, were characterised. Computer devices are sources of complex electromagnetic field of frequency till several GHz. Assessment of electromagnetic hazards in working space near above mentioned computer devices do not need individual compliance of the level of electromagnetic exposure level with the limits provided with respect to protection of workers against electromagnetic hazards - in the case of the use of devices removed at less 20 cm from body's operator. Results of numerical calculation of SAR ratio in virtual women model's shown in fact higher level of electromagnetic risk while using laptop close to the body than while using laptop m longer distance. During the use of preventive measures for limitation of possible electromagnetic risks also conditions of the use of portable computer device according to ergonomic requirements should be assured.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2019, 2; 16-19
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kontrola i kształtowanie warunków pracy w polach i promieniowaniu elektromagnetycznym. Zakres częstotliwości od O Hz do 300 GHz
Principles of controlling and shaping working conditions in electromagnetic fields and radiation in the frequency range from0Hz to300GHz
Autorzy:
Karpowicz, J.
Gryz, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/180772.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
pole elektromagnetyczne
promieniowanie elektromagnetyczne
warunki pracy
narażenie zawodowe
electromagnetic field
electromagnetic field radiation
work conditions
occupational exposure
Opis:
W artykule omówiono nowelizację i ujednolicenie zasad ograniczania ekspozycji zawodowej w polach elektromagnetycznych z pasma od 0 Hz do 300 GHz, które weszły do stosowania 23 lipca (Dz. U. nr 4/2001, poz. 36). Wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) oparto na wynikach analizy dotychczas obowiązujących polskich przepisów (ustanawianych od 1972 r.), zaleceń międzynarodowych, projektów norm europejskich, przeglądu światowej literatury dotyczącej efektów biologicznych i zdrowotnych związanych z ekspozycją na pola elektromagnetyczne oraz wynikach badań krajowych.
The article discusses an amendment and unification of the principles of limiting occupational exposure to electromagnetic fields (EMF) in the range from O Hz to 300 GHz, which came into force on July 23 (DzU, 4/2001, item 36). The Maximal Admissible Intensity values were based on the results of an analysis of previous Polish regulations (established since 1972), international recommendations, drafts of European standards and a survey of the world literature on the biological effects of EMF and on the health effects of exposure to EMF and on the results of Polish research.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2001, 10; 7-13
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Narażenie na pole elektromagnetyczne w przestrzeni pracy podczas użytkowania urządzeń do magnetoterapii lub magneto stymulacji : metoda pomiaru pola elektromagnetycznego in situ – wymagania szczegółowe
Exposure to the electromagnetic field in the work space during the use of magnetotherapy or magnetostimulation devices : the method of in situ measurements of electromagnetic field–specific requirements
Autorzy:
Karpowicz, J.
Aniołczyk, H.
Bieńkowski, P.
Gryz, K.
Kieliszek, J.
Politański, P.
Zmyślony, M.
Zradziński, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/138347.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
magnetoterapia
magnetostymulacja
pole magnetyczne
pomiary pola elektromagnetycznego
metoda rekomendowana
środowisko pracy
bezpieczeństwo i higiena pracy
zdrowie publiczne
magnetotherapy
magnethostimulation
magnetic field
electromagnetic field measurements
recommended method
work environment
occupational safety and health
public health
Opis:
W prawie pracy określono obowiązek rozpoznania i oceny zagrożeń elektromagnetycznych w otoczeniu urządzeń i instalacji emitujących pole elektromagnetyczne (pole-EM). W rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole-EM wśród typowych źródeł pola-EM wymieniono „urządzenia do magnetoterapii” (DzU 2016, poz. 950, zał. 1., poz. 10., zm. poz. 2284). Urządzania do magnetoterapii są wykorzystywane do łagodzenia różnych dolegliwości, z wykorzystaniem oddziaływania quasi-statycznego pola-EM. Podczas zabiegu w pobliżu aktywnych aplikatorów występuje pole-EM stref ochronnych. W związku z tym, warunki narażenia pracujących podczas użytkowania aplikatorów wymagają okresowej kontroli, wykonanej „zgodnie z metodami określonymi w Polskich Normach, a w przypadku braku takich norm, metodami rekomendowanymi i zwalidowanymi” zgodnie z wymaganiami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU 2011, poz. 166), celem rozpoznania zagrożeń elektromagnetycznych i podjęcia odpowiednich środków ochronnych (DzU 2016, poz. 950, zm. poz. 2284). Metody pomiarów pola-EM w zakresie koniecznym do realizacji wspomnianych wymagań nie są obecnie znormalizowane, w związku z tym, celem relacjonowanej pracy było opracowanie metody rekomendowanej do pomiaru parametrów pola-EM in situ w przestrzeni pracy, podczas użytkowania urządzeń do magnetoterapii lub magnetostymulacji. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań wykazano, że podczas zabiegu fizyko-terapeutycznego źródłem pola-EM jest jedynie aplikator do magnetoterapii lub magnetostymulacji. W przypadku wykorzystywania pola-EM o częstotliwości podstawowej do 100 Hz o sinusoidalnym lub niesinusoidalnym przebiegu ciągłym – przemiennym lub prostowanym (tj. ze składową stałą), zasięg pola-EM stref ochronnych jest determinowany przez rozkład przestrzenny quasi-statycznego pola magnetycznego (pola-M). Ponieważ tego typu urządzenia przeważają w polskich placówkach fizykoterapeutycznych, do oceny zagrożeń elektromagnetycznych w przestrzeni pracy rekomendowano użycie uproszczonej metody pomiarów. Polega ona na pomiarze wartości skutecznej (RMS) na-tężenia pola-M w sinusoidalnym trybie pracy urządzenia. W ocenie wyników w takim przypadku uwzględnia się limity narażenia określone w prawie pracy w stosunku do wartości równoważnych natężenia pola-M przez użycie odpowiedniego współczynnika korekcyjnego, odzwierciedlającego konieczność zaostrzonej oceny narażenia przy niesinusoidalnym trybie pracy urządzenia (tj. użycie limitów określonych dla pola-EM o częstotliwości 100 Hz). W przypadku urządzeń emitujących pole-EM o częstotliwościach z zakresu kiloherców (kHz) lub pola-EM o impulsowej charakterystyce zarekomendowano stosowanie bardziej złożonych pomiarów, obejmujących indywidualne rozpoznanie charakterystyk mierzonego pola-EM i określenie współczynników korekcyjnych do interpretacji wyników pomiarów wartości skutecznej na podstawie charakterystyk metrologicznych stosowanych przyrządów pomiarowych. W metodzie określono również zasady: przygotowania pomiarów i aparatury pomiarowej, wyboru punktów pomiarowych, wyznaczania zasięgu stref ochronnych oraz dokumentowania wyników pomiarów. Omówiono również najistotniejsze źródła niepewności wyników pomiaru pola-EM w przestrzeni pracy przy omawianych urządzeniach.
Labour law defines the obligation to identify and evaluate electromagnetic hazards in the vicinity of equipment and installations emitting an electromagnetic field (EM-field). Following the regulation of ministry of labour which set the provisions regarding the safety and health in EM-field, the "devices for magnetotherapy" have been mentioned among the typical sources of an EM-field (OJ 2016 items 950 and 2284, Annex 1, item 10). Magnetotherapy devices are used to alleviate various diseases, using the influence of aquasistatic EM-field. The protective zones of the EM-field are present near the active applicators during the treatment, so the conditions of exposure of personnel present nearby during the use of the applicators require a periodic inspection made "according to the methods specified in the Polish Standards, and in the absence of such standards, by recommended and validated methods according to the provisions of regulation of ministry of health (Regulation...,Journal of Laws2011, item 166), in order to identify electromagnetic hazards and to take appropriate protective measures (OJ 2016 item 950and 2284).The methods of measuring the EM-field to the extent necessary to meet the serequirements are currently not standardised; therefore, the aim of the presented work was to develop a recommended method for measuring the parameters of the EM-field in-situin the work space while using magnetotherapy or magneto stimulation devices.The recommended measurement method is based on detailed investigations on the characteristics of exposure to the EM-field surrounding typical magnetotherapy devices operated in Poland: by approx. 700 applicators of 500 devices (such as Magnetronic (series MF-10, MF-12, MF 20 and BTL), Magnetus (series 2 and 2.26), Magnoter (series D-56, D56A BL), Magner LT, Magner Plus, Magneris, MAG magnetic, Magnetic, Astar ABR).The oscilloscopic identification, the characteristics of variability in the time of the EM-field emitted by devices for magnetotherapy and magneto stimulation, and the measurements of the spatial distribution of the EM-field in the workspace by devices have been worked out. Based on the results of the study, it was shown that, during physiotherapy treatment, only the applicator for magnetotherapy or magneto stimulation is the source of the EM-field. When using an EM-field with a frequency of up to 100 Hz and a continuous sinusoidal or non-sinusoidal waveform –alternating or rectified (i.e. with a constant component) –the range of protective zones of EM-field is deter-mined by the spatial distribution of the quasi-static magnetic field (M-field). Because this type of device predominates in Polish physiotherapy centres, to assess electromagnetic hazards in the workspace, it was recommended to use a simplified method of measurement, involving the measurement of the root-mean-square (RMS) value of the M-field strength in sinusoidal operation mode and an evaluation of results, taking into account the limits reflect-ing the measures of exposure specified in the labour law in relation to the equivalent value of the M-field strength, but using an appropriate correction factor reflecting the need to strengthen the exposure evaluation at non-sinusoidal modes of operation (i.e. by the use of limits set for EM-field of 100 Hz frequency). In the case of devices emitting an EM-field with frequencies in the kilohertz (kHz) range or a pulsed EM-field, it was recommended to use more complex measurements, including an individual analysis of the characteristics of the measured EM-field and a determination of correction factors to the interpretation of the measured RMS value (based on the metrological characteristics of measuring devices used). The method also sets out principles for: measurements and measurement devices preparation, locating the measurement points, determining the range of protection zones and documenting the measurement results. The most important sources of uncertainty concerning EM-field measurements in the workspace near magnetotherapy or magnetic stimulation applicators were also discussed.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2016, 4 (90); 151-180
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowelizacja prawa pracy określającego zasady ochrony pracowników przed zagrożeniami elektromagnetycznymi i dostosowanie środków ochronnych do nowych wymagań
Autorzy:
Karpowicz, J.
Zmyślony, M.
Kieliszek, J.
Bieńkowski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/179290.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
zagrożenia elektromagnetyczne
prawo pracy
pole elektromagnetyczne
środki ochronne
electromagnetic hazards
labour law
electromagnetic field
protective equipment
Opis:
Nowelizacja prawa pracy w zakresie ochrony przed zagrożeniami elektromagnetycznymi, wynikającymi z oddziaływania pola elektromagnetycznego (pola-EM) na organizm człowieka i obiekty techniczne) związana jest z harmonizacją przepisów krajowych z dyrektywą 2013/35/UE w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na zagrożenia spowodowane czynnikami fizycznymi (polami elektromagnetycznymi, Dz.Urz. UE L 179, str. 1-19).
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2016, 7; 8-9
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Elektromagnetyczne aspekty użytkowania diatermii chirurgicznych – pilotowe badania modelowe ekspozycji pracowników
Electromagnetic aspects of the use of surgical diathermy - pilot model studies of workers’ exposure
Autorzy:
Karpowicz, Jolanta
Zradziński, Patryk
Gryz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2146793.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Indygo Zahir Media
Tematy:
diatermia chirurgiczna
pole elektromagnetyczne
ekspozycja
bezpieczeństwo i higiena pracy
inżynieria środowiska
inżynieria biomedyczna
electrosurgical diathermy
electromagnetic field
exposure
occupational safety and health
environmental engineering
biomedical engineering
Opis:
Elektromagnetyczne zagrożenia zawodowe podczas zabiegów z użyciem diatermii chirurgicznych (DCH) determinowane są m.in. stanem zdrowia pacjenta, wyposażeniem i organizacją przestrzenną sali operacyjnej oraz organizacją pracy zespołu zabiegowego. W artykule przeanalizowano ten problem z wykorzystaniem parametrów charakteryzujących takie zagrożenia zgodnie z wymaganiami prawa pracy (tj. parametrów pola elektromagnetycznego w otoczeniu DCH oraz miar skutków jego oddziaływania na ludzi – współczynnika SAR i natężenia indukowanego w organizmie pola elektrycznego E-ind). Wykorzystano wyniki zaawansowanych symulacji komputerowych, dotyczących modeli scenariuszy narażenia różnych (1-10-osobowych) zespołów zabiegowych (z jednobryłowymi, jednorodnymi modelami ciała człowieka). Przy niedostatecznej izolacji elektrycznej operatora DCH i innych osób przebywających przy pacjencie, skutki oddziaływania na nie pola elektromagnetycznego są do 10-krotnie większe i mają inny rozkład przestrzenny niż w modelach izolowanych od podłoża. Porównywalnie do operatora mogą być narażone również inne osoby (przebywające obok operatora i po przeciwnej stronie pacjenta). Również rozkład przestrzenny narażenia pacjenta jest silnie uzależniony od liczebności i miejsca przebywania zespołu zabiegowego, co może być istotne np. podczas operowania użytkowników implantów medycznych. Planowane są szersze badania symulacyjne skutków narażenia zespołów zabiegowych na pole elektromagnetyczne emitowane przez DCH (SAR i E-ind). Dotychczas ze względu na trudności techniczne takiego modelowania komputerowego były one rozpoznane w stopniu niewystarczającym do pełnej realizacji wymagań prawa pracy.
Occupational electromagnetic hazards during the medical use of surgical diathermy (DCH) are determined, among others, by the patient’s health, equipment and spatial organization of the treatment room, and organization of the work of the treatment team. The article analyses this problem with the use of parameters characterizing such hazards in accordance with the requirements of the labour law (i.e. the parameters of the electromagnetic field in the proximity to DCH and metrics of its impact on humans - the SAR coefficient and the strength of electric field induced in the body E-ind). There were used the results of advanced computer simulations, considering models of exposure scenarios of various (1-10 people) treatment teams (with single block, homogeneous models of the human body). With insufficient electrical insulation of the DCH operator and other people present in proximity to the patient, the effects of electromagnetic field influence on them are up to 10 times stronger and have a different spatial distribution than in the models insulated from the ground. The other people may be exposed comparable to the operator (when staying next to the operator and on the opposite side of the patient). Also, the spatial distribution of patient exposure is strongly dependent on the size and location of the treatment team, which may be important, for example, when treatment of users of medical implant. Broader simulation studies of the effects of exposure of treatment teams to the electromagnetic field emitted by DCH (SAR and E-ind) are planned. So far due to the technical difficulties of the computer modelling required in them, they were insufficiently recognized to fully meet the requirements of labour law.
Źródło:
Inżynier i Fizyk Medyczny; 2020, 9, 6; 445--455
2300-1410
Pojawia się w:
Inżynier i Fizyk Medyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ochrona przed zagrożeniami elektromagnetycznymi w środowisku pracy w świetle najnowszych opracowań międzynarodowych
Protecting against electromagnetic hazards in the context of new international references
Autorzy:
Karpowicz, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352073.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
bezpieczeństwo i higiena pracy
pole elektromagnetyczne
zagrożenia bezpośrednie
zagrożenia pośrednie
occupational health and safety
electromagnetic field
direct hazards
indirect hazards
Opis:
Wymagania prawne dotyczące ochrony przed zagrożeniami elektromagnetycznymi ewoluują wraz z rozwojem technologii powodujących emisję pola elektromagnetycznego do środowiska pracy oraz wiedzy naukowej o mechanizmach jego oddziaływania na ludzi i inne obiekty materialne, a także związanych z nim zagrożeniach bezpieczeństwa i zdrowia. Punktem odniesienia dla wielu dokumentów prawnych stały się w Europie zalecenia opracowane przez International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP). W artykule scharakteryzowano genezę tych zaleceń na tle polskich i międzynarodowych (IEEE, INIRC) doświadczeń praktycznych w zakresie ochrony pracowników przed zagrożeniami elektromagnetycznymi oraz użyteczność dla systemowego zapewniania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy najnowszych zaleceń ICNIRP (2020), dotyczących ochrony przed skutkami oddziaływania pola elektromagnetycznego o częstotliwości przekraczającej 100 kHz.
The legal requirements for protection against electromagnetic hazards are developing along with the development of technologies that cause the emission of electromagnetic field into the work environment and scientific knowledge about the mechanisms of its impact on people and other material objects and the related safety and health hazards. Recommendations developed by the International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP) have become the point of reference for many legal documents in Europe. This article characterizes the origin of these recommendations against the background of Polish and international (IEEE, INIRC) practical experience in the protection of workers against electromagnetic hazards and the usefulness of the latest ICNIRP (2020) recommendations regarding protection against the effects of electromagnetic field with a frequency exceeding 100 kHz for applications in the field of occupational health and safety.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2022, 4 (114); 153--177
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podstawy oceny zagrożeń elektromagnetycznych podczas pomiarów pola elektromagnetycznego emitowanego przez diatermie chirurgiczne
The principles of evaluating electromagnetic hazards when measuring the electromagnetic field emitted by surgical diathermy devices
Autorzy:
Karpowicz, Jolanta
Gryz, Krzysztof
Zradziński, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23352061.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
diatermia chirurgiczna
pole elektromagnetyczne
ekspozycja
bezpieczeństwo i higiena pracy
inżynieria środowiska
inżynieria biomedyczna
ocena zagrożeń elektromagnetycznych
surgical diathermy device
electromagnetic field
exposure
occupational safety and health
environmental engineering
biomedical engineering
evaluation of electromagnetic hazards
Opis:
Ochrona przed zagrożeniami elektromagnetycznymi powinna dotyczyć również prac podczas ich oceny, traktowanych jako jeden z przejawów użytkowania źródła pola elektromagnetycznego (pola-EM). Diatermie chirurgiczne zaliczają się do najliczniejszych źródeł pola-EM, które wymaga oceny w środowisku pracy. Przy takich urządzeniach charakterystyka zagrożeń elektromagnetycznych jest podobna podczas wykonywania ich oceny i podczas zabiegów medycznych - jest uzależniona od konfiguracji przestrzennej wyposażenia technicznego w sali operacyjnej (lub zabiegowej) oraz organizacji pracy zespołu pomiarowego/(zabiegowego). Jednakże warunki narażenia zespołu zabiegowego są determinowane w pierwszym rzędzie stanem zdrowia pacjenta, ale również wiedzą i umiejętnościami pracowników organizujących lub przeprowadzających zabiegi. Narażenie na pole-EM jest nieuniknione podczas wykorzystywania diatermii chirurgicznych w zabiegach ratujących zdrowie i życie pacjentów, natomiast podczas pomiarów przy takich urządzeniach można w znacznym stopniu je ograniczyć, opracowując procedury wykonywania pomiarów w optymalnym zakresie i warunkach technicznych – o ile pomiary takie są niezbędne do właściwego rozpoznania i ograniczenia zagrożeń dotyczących pracowników ochrony zdrowia. W artykule przeanalizowano wybrane aspekty tego problemu w kontekście wymagań prawa pracy dotyczących m.in. oceny i ograniczania oddziaływania pola-EM emitowanego przez diatermie chirurgiczne na pracowników, w tym oceny narażenia kończyn. Pomiary pola-EM powinny być zorganizowane w taki sposób, aby miarodajnie ocenić parametry narażenia zespołu zabiegowego (przy wielu urządzeniach osiągającego poziom narażenia niebezpiecznego), ale przy zapewnieniu bezwarunkowej tymczasowości narażenia zespołu pomiarowego, ponieważ prace pomiarowe nie spełniają kryteriów dotyczących warunkowej akceptowalności narażenia niebezpiecznego na pole-EM pracownika (jak określono w rozporządzeniu ministra ds. pracy: DzU 2018, poz. 331). W załączniku artykułu scharakteryzowano ramowe zasady organizowania takich pomiarów i zasady oceny zagrożeń elektromagnetycznych (występujących w różnych warunkach użytkowania diatermii chirurgicznych), obejmującej wykorzystanie danych poza-pomiarowych.
Protection against electromagnetic hazards should also apply to work performed while assessing such hazards, as this is also treated as a use of electromagnetic field (EMF) sources. The most common EMF source for which electromagnetic hazards in the work environment are assessed involves surgical diathermy devices. By such devices, the characteristics of electromagnetic hazards while assessing them has many features in common with the hazards experienced during medical treatments using surgical diathermy devices – they are determined by the configuration of the material objects used in the operating (or treatment) room and the organization of the work of the measuring team / (treatment team). However, the exposure of the treatment team is determined primarily by the patient’s health, as well as by the knowledge and skills of the personnel organizing or performing the treatment. Exposure to the EMF emitted by surgical diathermy devices is inevitable during medical procedures saving the health and life of patients, while exposure during measurements near such devices may be substantially mitigated by developing procedures for performing the measurements in the proper scope and under proper technical conditions – assuming that such measurements are the necessary basis for recognizing and mitigating electromagnetic hazards experienced by the healthcare workers. The article analyses selected aspects of this problem in the context of labour law concerning issues such as the evaluation and mitigation of interactions of EMF emitted by surgical diathermy devices on workers, including evaluation of limb exposure. Measurements of EMF must be organized in such a way as to reliably determine the parameters of the exposure of the treatment team (reaching the level of “dangerous exposure” near many devices), but must also ensure that the exposure of the measuring team is unconditionally “temporary” because the measurement tasks do not fulfill the criteria set with respect to conditional accepting the “dangerous exposure” to EMF for worker (as set out in the labour regulation: J.L 2018, item 331). The principles for organizing such measurements and for assessing electromagnetic hazards (while using surgical diathermy devices), including the use of non-measuringsourced data are described in an appendix to the article.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2022, 4 (114); 79--98
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pole elektromagnetyczne jako czynnik szkodliwy w przemyśle elektroenergetycznym
Electromagnetic field as a harmful factor in the electric power industry
Autorzy:
Kasprzyk, R.
Butlewski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/202481.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Politechnika Poznańska. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
Tematy:
pole elektromagnetyczne
czynniki szkodliwe na stanowisku pracy
ergonomia stanowisk pracy
projektowanie ergonomiczne stanowisk pracy
Opis:
W artykule opisano wpływ pola elektromagnetycznego na organizm człowieka. Dokonano tego przede wszystkim na podstawie analizy literatury dotyczącej źródeł pola elektromagnetycznego w otoczeniu człowieka oraz charakterystyki szkodliwego wpływu pola w zależności od wielkości natężenia pola elektromagnetycznego oraz długości ekspozycji na jego działanie. Przedstawiono również obowiązujące podstawy prawne oraz normy regulujące problem pól elektromagnetycznych.
Within the following article, the impact of electromagnetic field on humans is described. Specifically, carried out is an analysis of literature on the sources of the electromagnetic field in the human environment, and the characteristics of the harmful impact of the field depending on the size of the electromagnetic field strength and the length of exposure to its action. In the article presented are the current legal grounds and standards regulating the issue of electromagnetic fields.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie; 2013, 59; 19-33
0239-9415
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies