Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "pogranicze" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 362
Tytuł:
Co wiemy i czego nie wiemy o polszczyźnie kowieńskiej
What we do and do not know about the Kaunas Polish language
Autorzy:
Karaś, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407984.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
polszczyzna północnokresowa
cechy północnokresowe
substrat
pogranicze językowe
Polish language in the former North-Eastern Borderland (kresy)
language features typical of the North-Eastern Borderlands
substrate
linguistic borderland
Opis:
Celem artykułu jest próba podsumowania dotychczasowej wiedzy na temat polszczyzny kowieńskiej, a także pokazanie luk badawczych, a więc tego, czego jeszcze mimo wielu badań, nie wiemy o tej odmianie języka. Niezwykła intensyfikacja badań na przełomie XX i XXI wieku zarówno nad współczesną, mówioną odmianą języka polskiego na Kowieńszczyźnie, jak i nad jej dziejami (głównie w XIX i w pierwszej połowie XX wieku) dostarczyła ogromnej liczby danych językowych i pozajęzykowych. Jednak szczegółowa analiza pokazuje, że mimo to nie jest to zadanie łatwe. W artykule przedstawiono sytuację polszczyzny kowieńskiej, jej zasięg terytorialny, zakres i funkcje, jej cechy konstytutywne na początku XXI wieku. Pokazano także zmiany, jakim podlegała omawiana pododmiana polszczyzny północnokresowej w XX wieku.
The article aims at providing a synopsis of previous studies on the Kaunas Polish language, as well as identifying knowledge gaps, i.e., the things that – despite extensive research on this language variety – are still not known. At the turn of the 20th and the 21st century, intensified research both on the current Polish language variety, as spoken in the Kaunas region, and its history (mainly over the 19th century up till the 1950s) brought about vast amounts of linguistic and extralinguistic data. However, a detailed analysis shows that there is no easy answer to the question posed in the title of the paper. The article overviews the situation of the Kaunas Polish language, its territorial range, scope, and functions, as well as its defining features observable at the beginning of the 21st century. The author also outlines how the language variety – a subdivision of the Polish in the North-Eastern Borderlands – has evolved over the 20th century.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 7-23
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przestrzeń pogranicza kulturowego: granice, uwspólnianie światów, tożsamościowe i ojczyźniane konotacje
Cultural borderlands: borders, commonality of worlds, identity, and homeland connotations
Autorzy:
Szerląg, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/50975407.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe EDUsfera
Tematy:
granice
pogranicze kulturowe
porządek pogranicza
przestrzeń społeczno-kulturowa
tożsamość
ojczyzna
borders
cultural borderland
borderland order
socio-cultural space
identity
homeland
Opis:
Cel. Jednym z fenomenów współczesnej wielokulturowości jest konstytuowanie się pogranicza kulturowego, wyznaczanego przez wielość ustawicznie ujawniających się i kreowanych wewnętrznych (społecznych) granic, dla których specyficznymi są naddeterminacja, polisemiczność oraz heterogeniczność i wszechobecność. Interesującym poznawczo, w tym kontekście jawi się proces uwspólniania światów w przestrzeni pogranicza kulturowego skutkujący konstruowaniem porządku tegoż pogranicza. Tym bardziej, że w przypadku pogranicza kulturowego mamy do czynienia z wielością tożsamości w różnym zakresie zdefiniowanych i uświadamianych, co wpływa na stopień wyrazistości granic w społecznej świadomości. W rezultacie pogranicze jawi się jako dynamicznie interaktywne i dyskursywne, jako wieloskalarne miejsce bliskości. Istotnymi są przy tym narodowe, społeczno – kulturowe oraz międzykulturowe konteksty tego procesu. Celem opracowania jest spojrzenie na pogranicze kulturowe z perspektywy konstrukcjonistycznej, które pozwala na ujawnienie jego tożsamościowych oraz ojczyźnianych konotacji, będących efektem dokonujących się na pograniczu kulturowym identyfikacji. Metody i materiały. Przegląd i krytyczna analiza literatury przedmiotu. Wyniki i wnioski. W wyniku przeprowadzonych analiz ujawnione zostały przestrzenie, w których konstruowana jest wielowymiarowa tożsamość, mająca narodową, rodzinną, państwową, ponadnarodową i wspólnotową proweniencję. W swej istocie orientuje ona na ojczyźnianą przestrzeń, która na pograniczu kulturowym ma wartość i znaczenie coraz bardziej symboliczne i staje się „miejscem”, w którym swojskość dominuje nad obcością. W rezultacie ojczyzna odczuwana przyjmuje również wielowymiarową postać, gdyż ujawniają się w niej ojczyzna rodzinno-domowa, narodowa oraz mała ojczyzna. W świadomości człowieka pogranicza i jego codzienności ojczyzny te mogą dominować każda z osobna lub wzajemnie się przenikać tworząc wielozakresową ojczyźnianą przestrzeń.
Aim. One of the phenomena of contemporary multiculturalism is the constitution of a cultural borderland, marked by a multitude of constantly revealed and created internal (social) borders, which are characterised by overdetermination, polysemy, heterogeneity, and omnipresence. In this context, the process of commonality of worlds in the space of a cultural borderland, resulting in the construction of the order of this borderland, appears cognitively interesting. Particularly, in the case of a cultural borderland, we are dealing with a multiplicity of identities defined and realised to a different extent. This, in turn, has an impact on the degree of distinctness of borders in social consciousness. As a result, the borderland appears as a dynamically interactive and discursive, multi-scalar place of proximity. In this regard, the national, socio-cultural and intercultural contexts of this process are of paramount importance. The object of the study is an insight into the cultural borderland from a constructionist perspective, enabling the disclosure of its identity-related and homeland connotations, resulting from identifications taking place in the cultural borderland. Methods and materials. Critical literature review. Results and conclusion. The analysis revealed there are areas in which a multidimensional identity is constructed, embracing national, familial, state, transnational and communal provenance. In its essence, such identity orientates towards the homeland space, which–in the cultural borderland– has an increasingly symbolic value and meaning and becomes a'place' where familiarity dominates over strangeness. As a result, the perceived homeland also takes on a multidimensional form, as the family homeland, the national homeland and the small homeland are revealed. In the “borderland” person’s awareness and everyday life, these homelands can dominate each other individually or interpenetrate each other, creating a multifaceted homeland space.
Źródło:
Wychowanie w Rodzinie; 2024, 31, (1/2024); 13-30
2082-9019
Pojawia się w:
Wychowanie w Rodzinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Lesser Poland version of Silesian folk costume. Attitudes towards the Cieszyn folk costume displayed by regionalists east of the Biała River in the 21st century
Małopolska wersja stroju śląskiego. Postawy wobec stroju cieszyńskiego wśród regionalistów po prawej stronie rzeki Białej w XXI w.
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/46177973.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
folk costume
heritage
Lesser Poland
Cieszyn Silesia
borderlands
Lutherans
strój ludowy
dziedzictwo kulturowe
Małopolska
Śląsk Cieszyński
pogranicze
luteranie
etnologia i antropologia kulturowa
Opis:
The Cieszyn folk costume, also referred to as the Silesian or the Valachian costume, is an important element of the cultural heritage of Cieszyn Silesia. It has been analysed in many academic and popular publications, both in terms of its material aspect and its role within the society. Thus far, however, authors focused on the region of Cieszyn Silesia in its historical borders, while in the early 20th century the Cieszyn folk costume could also be seen in what is now the Bestwina, Wilamowice and Brzeszcze communes, historically belonging to the region of Lesser Poland. Nowadays, it is worn for church ceremonies, as well as by members of folk dance and song ensembles and Rural Housewives Associations from the area. In some localities, there have been initiatives to replace the Cieszyn folk costume with others, e.g. the so-called lachowski (Lachy) attire, which used to be worn in the region and is associated with the cultural heritage of western Lesser Poland. The aim of this article is to analyse the various attitudes towards the Cieszyn folk costume as part of the heritage of western Lesser Poland. Some see it as a source of pride, others, as unwanted heritage. The analysis is based on interviews with local activists coupled with field observation and examination of photographic documentation available on the Internet.
Strój cieszyński, zwany też śląskim lub wałaskim, jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Śląska Cieszyńskiego. Poświęcono mu sporo miejsca w publikacjach naukowych i popularnonaukowych, zarówno jego sferze materialnej, jak i jego funkcjonowaniu w społeczności. Dotychczasowi autorzy opracowań skupiali się jednak na regionie Śląska Cieszyńskiego w jego historycznych granicach. Tymczasem strój cieszyński na początku XX w. przenikał na tereny obecnych gmin Bestwina, Wilamowice i Brzeszcze, które leżą na terenach historycznej Małopolski. Współcześnie jest noszony podczas uroczystości kościelnych oraz przez zespoły regionalne i koła gospodyń wiejskich na tym terenie. W niektórych miejscowościach pojawiają się inicjatywy jego wyrugowania na rzecz innych strojów, np. „lachowskiego”, który dawniej występował na tym obszarze i jest kojarzony z dziedzictwem kulturowym zachodniej Małopolski. Celem tego artykułu jest analiza różnych postaw wobec stroju cieszyńskiego jako dziedzictwa mieszkańców zachodniej Małopolski. Dla jednych jest on powodem do dumy, dla innych dziedzictwem niechcianym. Analiza opiera się na wywiadach z miejscowymi działaczami oraz na obserwacji terenowej i analizie dokumentacji fotograficznej dostępnej w Internecie.
Źródło:
Łódzkie Studia Etnograficzne; 2024, 63; 237-258
2450-5544
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Etnograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Academic Cooperation Between Poland and Germany – Example of Collegium Polonicum as a Joint Institution of Adam Mickiewicz University in Poznań and European University Viadrina in Frankfurt (Oder)
Polsko-niemiecka współpraca akademicka – przykład Collegium Polonicum jako wspólnej placówki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą
Autorzy:
Wallas, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339508.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
cross-border cooperation
academic institution
academic cooperation
universities
Collegium Polonicum
Polish-German borderland
współpraca transgraniczna
instytucja akademicka
współpraca akademicka
uniwersytety
pogranicze polsko-niemieckie
Opis:
In the EU, advanced international cooperation is a characteristic feature of relations between neighbouring states. The idea behind cross-border cooperation spreads into various fields, including daily life, common programmes, priorities, and strategies. The primary motives behind it include the will to communicate with your neighbours, overcome hostility and prejudice between the two co-existing nations, enhance democracy and develop local administration structures, overcome isolation and remoteness, and quickly merge with the integrated Europe. The article discusses cross-border cooperation between universities in Poland and Germany, with particular attention paid to cooperation taking place between neighbouring cities of Słubice, Poland, and Frankfurt (Oder), Germany. However, before the cross-border cooperation is addressed, the article elaborates on a broader context.
W Unii Europejskiej, zaawansowana współpraca międzynarodowa jest jedną z charakterystycznych cech sąsiadujących ze sobą państw. Idea współpracy transgranicznej obejmuje różne dziedziny, w tym życie codzienne, wspólne programy, priorytety i strategie. Główne motywy, które za nią stoją, to chęć porozumienia się z sąsiadami, przezwyciężenie wrogości i uprzedzeń między dwoma współistniejącymi narodami, wzmocnienie demokracji i rozwój lokalnych struktur administracyjnych, przezwyciężenie izolacji i oddalenia oraz szybkie połączenie się ze zintegrowaną Europą. Niniejszy artykuł dotyczy akademickiej współpracy transgranicznej między Polską a Niemcami, ze szczególnym uwzględnieniem współpracy między sąsiadującymi miastami Słubice w Polsce i Frankfurt nad Odrą w Niemczech. Zanim jednak omówiona zostanie współpraca transgraniczna, artykuł prezentuje szerszy kontekst.
Źródło:
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne; 2023, 1; 183-196
1731-7517
Pojawia się w:
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Border, contour, fragment – Haupt’s strolls between the world, the other, utopia and text
Granica, kontur, fragment – Haupta wędrówki pomiędzy światem, innym, utopią i tekstem
Autorzy:
Niewiadomski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27312312.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
border
frontier
fragment
space
geopoetics
textual delimitation
Zygmunt Haupt
modernity
granica
pogranicze
przestrzeń
geopoetyka
delimitacja tekstowa
twórczość Zygmunta Haupta
nowoczesność
Opis:
Główną tezą artykułu jest stwierdzenie, że granica i graniczność to doświadczenie źródłowe i zarazem kategoria dobrze opisująca strategię twórczą Haupta. W twórczości tego autora kategoria granicy pojawia się w wersji linii oznaczającej wyrazistą delimitację i w postaci strefy przejściowej pomiędzy różnymi obszarami. Geograficzno-polityczne pojęcie granicy Haupt przekłada na język aksjologii, epistemologii, doświadczenia międzyludzkiego i techniki pisarskiej. Fascynacja granicą jest wyrazem poszukiwania dogodnego miejsca umożliwiającego postrzeganie świata i tekstu jako skomplikowanego porządku sytuującego się na biegunie przeciwnym wobec niezróżnicowanego chaosu rzeczywistości nowoczesnej.
The paper discusses the claim that borders and frontiers are a source of experience, and at the same time a category which describes Haupt’s prose well. In his works, the border category appears in the form of a line marking clear delimitation, and in the form of a buffer zone between different areas. Haupt translates the geographical-political notion of a border into axiology, epistemology, interpersonal experience and writing techniques. His fascination with borders expresses seeking a convenient place which would allow one to perceive the world and text as a complex order situated on the opposite pole to the undifferentiated chaos of the modern reality.
Źródło:
Forum Poetyki; 2023, 31; 6-21 (eng); 6-23 (pol)
2451-1404
Pojawia się w:
Forum Poetyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dziedzictwo kulinarne polsko-czesko-niemieckiego pogranicza (na przykładzie gwarowych nazw klusek)
Culinary heritage of the Polish-Czech-German borderland as exemplified by Silesian names of noodles
Autorzy:
Świtała-Trybek, Dorota
Przymuszała, Lidia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/50676472.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Śląsk
pogranicze polsko-czesko-niemieckie
dziedzictwo
kulinaria
gwara
motywacja nazw
Silesia
Polish-Czech-German borderland
heritage
cuisine
dialect
motivation of names
Opis:
Celem artykułu jest pokazanie dziedzictwa kulinarnego polsko-czesko-niemieckiego pogranicza na przykładzie śląskich nazw klusek. W tekście analizie poddano 75 gwarowych leksemów, omawiając ich pochodzenie i motywację. Wyróżniono kilka grup motywacyjnych: nazwy odnoszące się do sposobu przyrządzania potrawy; nazwy nawiązujące do jej głównego składnika; nazwy wskazujące na właściwości organoleptyczne klusek (kolor, kształt, konsystencja) oraz na ich związek z regionem czy państwem. Część przykładów nazw klusek to pożyczki z języka niemieckiego i języka czeskiego, wskazujące na wspólne dziedzictwo kulinarne.    Bazę materiałową niniejszego tekstu stanowią dawne i nowsze źródła etnograficzne, słowniki gwarowe oraz materiały terenowe zebrane w ostatnich kilku latach na obszarze dwóch województw: śląskiego i opolskiego.
The aim of the article is to show the culinary heritage of the Polish-Czech-German borderland as exemplified by Silesian names of noodles. 71 dialect lexemes were analyzed in the text; their origin and motivation were discussed. Several motivational groups have been distinguished: names relating to the method of preparing the dish; names referring to its main ingredient; names indicating the organoleptic properties of the noodles (colour, shape, texture) and their connection with the region or country. Some examples of noodle names are loans from German and Czech, pointing to a common culinary heritage.    The text is based on old and new ethnographic sources, dialect dictionaries and field materials collected in the last few years in the area of Silesia and Opole Provinces.
Źródło:
Bohemistyka; 2023, 23, 2; 255-274
1642-9893
Pojawia się w:
Bohemistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Edukacja w trosce o „efekt pogranicza” międzykulturowego (panorama tropów i profili humanistycznych w retrospekcji)
Education concerned with the intercultural “borderland effect” (a panorama of humanistic tropes and profiles in a retrospect)
Autorzy:
Witkowski, Lech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20007353.pdf
Data publikacji:
2023-09-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
pogranicze
efekt pogranicza
profile efektu pogranicza
normatywny sens efektu pogranicza
międzykulturowość
borderland
borderland effect
profiles of borderland effect
normative sense of borderland effect
Opis:
The text comprises a normative concern for the educational “borderland effect”. Within the hermeneutical circle, there are: (1) M. Bakhtin’s semiotics of culture and the idea of “borderland effect” as a developmental mechanism increasing the polyphonic dynamics and value of the Other; (2) an analogy to the “decentration” mechanism according to J. Piaget and J. Habermas and the idea of dialogue inspired by H.–G. Gadamer; (3) M. Buber’s idea of two types of faith and difficulties of ecumenism; (4) H. Hesse’s idea of spiritual awakening and inner transformation; (5) the types of adaptation to the complexity of interactions and the vision of identity as “the third value”, following D. Mostwin’s analysis of the Polish emigration in the USA; (6) difficulties with the borderland effect in creating Polish schools in Latvia in D. Urlińska’s experiment; (7) F. Znaniecki’s concern to eliminate intercultural antagonisms; (8) normative strategies towards tradition, freedom and change, as diversified attitudes towards differences and the “borderland effect”; (9) the coupling of interests of the disabled in integrated schools as a borderland problem; (10) the concept of the “borderland order” as a mechanism of sustainability and oscillation in dual integration with shifting the local dominants; (11) B. Skarga’s cultural attitude open to irony, withdrawing cultural persuasiveness. The “borderland effect” brings change of the cultural “meta-pattern” for education. The analyses conducted by M. Mead and F. Znaniecki imply the intercultural education open to differences between the young, against the pressure of antagonisms of the world of adult people.
Tekst postuluje normatywną troskę o edukacyjny „efekt pogranicza”. Są w kole hermeneutycznym: (1) semiotyka kultury M. Bachtina i idea „efektu pogranicza”, jako mechanizmu rozwojowego dynamiki polifonii, wartości spotkania z Innym; (2) analogia z mechanizmem „decentracji” wg J. Piageta i J. Habermasa oraz idea dialogu z inspiracji H.-G. Gadamera; (3) idea M. Bubera dwóch typów wiary i trudności ekumenizmu; (4) H. Hessego idea przebudzenia duchowego i przemiany wewnętrznej; (5) typy adaptacji do złożoności interakcji oraz wizja tożsamości, jako „trzeciej wartości” za D. Mostwin analizą emigracji polskiej w USA; (6) kłopoty z efektem pogranicza przy tworzeniu szkół polskich na Łotwie z eksperymentu M. Urlińskiej; (7) rozważania F. Znanieckiego nt. eliminacji antagonizmów międzykulturowych; (8) strategie normatywne traktowania tradycji, wolności i zmiany, różnicujące odniesienie do inności i efektu pogranicza; (9) dwoiste sprzęganie interesu osób z niepełnosprawnościami w szkołach integracyjnych jako problem pogranicza; (10) pojęcie „porządku pogranicza”, jako mechanizmu równoważenia oraz oscylacji w dwoistym integrowaniu struktury, z przemieszczaniem lokalnych dominant; (11) postawa kulturowa B. Skargi otwarta na ironię, zawieszanie perswazyjności kulturowych. „Efekt pogranicza” niesie zmianę „metawzorca” kulturowego dla edukacji. Analizy M. Mead i F. Znanieckiego implikują edukację międzykulturową otwartą na różnice u ludzi młodych, wbrew presji antagonizmów świata ludzi dorosłych.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2023, 22, 3; 17-39
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Granica, wojna i miłość w prozie Birutė Jonuškaitė
On borders, war and love in the prose of Birutė Jonuškaitė
Autorzy:
Peluritytė-Tikuišienė, Audinga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408213.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Lithuanians
borderland
Polska
dilogy
border
Litwini
pogranicze
Polska
dylogia
granica
Opis:
Birutė Jonuškaitė, litewska pisarka urodzona i wychowana w powiecie sejneńskim w Polsce, stała się w literaturze litewskiej jedną z najbardziej konsekwentnych autorek opowiadających prawdziwe historie o sąsiedztwie. Po studiach na Uniwersytecie Wileńskim Jonuškaitė pozostała w Wilnie. We wszystkich swoich powieściach opowiada o życiu diaspory litewskiej na ziemiach polskich. W ostatnich utworach, Maranta (2015) i Maestro (2019), tworzy swoisty epos literacki o historycznych związkach między rodzinami litewskimi i polskimi. Związki te rodzą się na litewskiej prowincji, na początku wieku, w miejscu, w którym zbiegają się granice kilku państw, a następnie w ciągu dziesięcioleci rozszerzają się na drogi i stolice Europy i świata. W tych powieściach, dotyczących problemów ogólnoludzkich, granica i pogranicze stają się istotnym problematycznym punktem orientacyjnym.
Birutė Jonuškaitė, a Lithuanian writer born and raised in Sejny/Seinai [Polish/Lithuanian] County, Poland, became one of the most consistent storytellers of genuine cross-national relations in Lithuanian literature. In all her novels, the writer, who settled in Vilnius after her studies at Vilnius University, tells stories about the life of the Lithuanian diaspora in Poland, and in her latest novels, Maranta (2015) and Maestro (2019), she brings to life a literary epic about the historical relations between Lithuanian, Polish, Jewish and French families. These relations burgeon at the beginning of the century in the province of Lithuania where the borders of several countries converge, to unfold over the coming decades across the thoroughfares and capitals of Europe and the world. Separated by the vicissitudes of war and history, whole families and individuals alike find each other because in response to the call of human warmth and love.
Źródło:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2023, 12; 115-129
2299-7458
2449-8386
Pojawia się w:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Granice zasięgu gwar białoruskich w świetle badań lingwistów. Część I: pogranicze białorusko-rosyjskie
The limits of the range of Belarusian dialects in the research of linguists. Part I: The Belarusian-Russian borderland
Межы функцыянавання беларускіх гаворак у святле даследаванняў лінгвістаў. Частка І: беларуска-расійскае памежжа
Autorzy:
Jankowiak, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430746.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
dialectology
Belarusian dialects
Russian dialects
Belarusian-Russian linguistic borderland
transitional sub-dialects
ideology
dialektologia
dialekty białoruskie
dialekty rosyjskie
językowe pogranicze białorusko-rosyjskie
gwary przejściowe
ideologia
дыялекталогія
беларускія дыялекты
рускія дыялекты
беларуска-расійскае моўнае памежжа
пераходныя гаворкі
ідэалогія
Opis:
The article discusses the range of occurrence of Belarusian sub-dialects on the Belarusian-Russian borderland in the light of linguistic research. Selected publications covering the period from the mid-nineteenth century, texts of the interwar period, post-war times of the USSR and the years after the collapse of the Soviet Union were analysed. The focus was on publications by Belarusian, Russian and Polish authors. The approach to the issue of the linguistic borderland changed chronologically, depending on the adopted research methods and understanding of the terms transitional / mixed dialect, the development of linguistic geography, the progressing process of Russification and political and ideological factors.
W artykule omówiono zasięg występowania gwar białoruskich na pograniczu białorusko-rosyjskim w świetle badań lingwistycznych. Analizie poddane zostały wybrane publikacje obejmujące okres od połowy XIX w., teksty okresu międzywojennego, powojenne czasy ZSRR oraz lata po rozpadzie Związku Sowieckiego. Skupiono się na publikacjach autorów białoruskich, rosyjskich i polskich. Podejście do zagadnienia pogranicza językowego zmieniało się chronologicznie w zależności od przyjętych metod badawczych i rozumienia terminów gwara przejściowa / mieszana, rozwoju geografii lingwistycznej, postępującego procesu rusyfikacji oraz czynników polityczno-ideologicznych.
У артыкуле прадстаўлены арэал функцыянавання беларускіх гаворак на беларуска-расійскім памежжы ў святле лінгвістычных даследаванняў. Прааналізаваны выбраныя публікацыі, якія ахопліваюць перыяд ад першай паловы ХІХ ст., тэксты міжваеннага часу, як і пасляваеннага перыяду Савецкага Саюза і надрукаваныя ў апошні час пасля распаду СССР. Для аналізу выбраны публікацыі беларускіх, расійскіх і польскіх даследчыкаў. Падыход да праблемы моўнага памежжа змяняўся храналагічна, у залежнасці ад прынятых метадалогій, разумення тэрмінаў “пераходныя / змешаныя гаворкі”, развіцця лінгвістычнай геаграфіі, працэсу русіфікацыі і палітычна-ідэалагічных фактараў.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2023, 23; 31-61
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Grekokatoliccy i prawosławni święci i błogosławieni pogranicza polsko-ukraińskiego w świetle antroponimii
Greek Catholic and Orthodox saints and blesseds of the Polish-Ukrainian borderland in the light of anthroponymy
Autorzy:
Mytnik, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083842.pdf
Data publikacji:
2023-12-18
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
antroponimia
analiza historyczno-językowa
pogranicze polsko-ukraińskie
męczennicy wyznania prawosławnego i greckokatolickiego
anthroponymy
historical and linguistic analysis
Polish-Ukrainian borderland
martyrs of the Orthodox and Greek Catholidenominations
Opis:
Przedmiotem artykułu jest imiennictwo męczenników pogranicza polsko-ukraińskiego na przełomie XIX i XX wieku, przedstawione w kontekście ich życia i wydarzeń religijno-historycznych. Celem omówienia jest zbadanie w aspekcie diachronicznym i porównawczym wyekscerpowanego ze źródeł historiograficznych materiału antroponimicznego, w odniesieniu do dawnego imiennictwa regionalnego pogranicza i ziem etnicznych Ukrainy. Przeprowadzone badania wykazały ścisły związek analizowanych onimów z ukształtowanym w czasach historycznych ukraińskim systemem antroponimicznym: imiona w ukraińskiej wersji językowej w większości znajdują poświadczenie w kalendarzu bizantyjsko-ruskim, zaś nazwiska wyraźnie nawiązują do antroponimii tych części pogranicza polsko-ukraińskiego, z których pochodzili ich nosiciele, ujawniły też znaczne podobieństwo do imiennictwa terenów dawnej Ukrainy: Wołynia i województwa ruskiego. Antroponimy o polskich cechach językowych świadczą o specyfice uwarunkowanej typowymi dla terenów pogranicza kontaktami międzyetnicznymi.
The subject of the article are the names of the martyrs of the Polish-Ukrainian borderland at the turn of the 19th ant 20th centuries, presented in the context of their lives and religious and historical events. The aim of the discussion is to examine in a diachronic and comparative aspect the anthroponymic material excerpted from historiographic sources in relation to the former regional names of the borderland and ethnic lands of Ukraine. The conducted research showed a close relationship between the analyzed onimos and the Ukrainian anthroponymic system developed in historical times: the names in the Ukrainian language version are mostly confirmed in the Byzantine-Ruthenian calendar, and the surnames clearly refer to the anthroponymy of those parts of the Polish-Ukrainian borderland from which their bearers came, also revealed a significant resemblance to the names of the former Ukrainian territories: Volhynia and the Ruthenian voievodeship. The anthroponyms about Polish linguistic features testify to the specificity conditioned by the interethnic contacts typical of the borderland.
Źródło:
Studia Ucrainica Varsoviensia; 2023, 11; 23-38
2299-7237
Pojawia się w:
Studia Ucrainica Varsoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konstrukty cywilizacji i metafizyka transfiguracji w twórczości Romany Kaszczyc
Constructs of civilisation and the metaphysics of transfiguration in the work of Romana Kaszczyc
Autorzy:
Chojnacka, Wiktoria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408222.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Romana Kaszczyc
ecopoetics
borderlands
ekopoetyka
pogranicze
Opis:
W twórczości Romany Kaszczyc – artystki przyrody, pogranicza, peryferii, ziemi zachodniopomorskiej i lubuskiej, Puszczy Barlineckiej – w perspektywie sąsiedztwa, współzależności i różnorodności, status granicy traci swoje ontologiczne znaczenie. Puszcza trwa, niezależnie od umownych granic wyznaczonych na administracyjnej mapie Polski. Jednocześnie warto zadać pytanie, czy kultura staje się – powiększającą zachłannie swoje terytorium – sąsiadką natury, a może jej ciemiężycielką? Barlinecka Roma kreuje w swojej twórczości świat, w którym schematy i role społeczne stają się więzieniem. Natomiast w oczach artystki współistniejąca binarność nocy i dnia, mroku i jasności, życia i śmierci jest metafizyczna. Czy zatem granica byłaby transcendentna, epistemologicznie wydarzająca się oraz niezależna od człowieka? Chciałabym przede wszystkim nie tylko przedstawić zasługującą na upamiętnienie artystkę, która świadomie wybrała życie na terenach pogranicza, ale i przyjrzeć się granicy samej w sobie, w jaki sposób wytwarzają się i konstytuują antagonizmy między kulturą i naturą, centrum i peryferiami, światowym uznaniem i regionalnością. Głównym moim celem badawczym jest natomiast stworzenie interpretacji wybranych tekstów kultury Romany Kaszczyc w świetle rozważań semantycznego doświadczenia pogranicza. Krytyczne opracowanie dzieł literackich i plastycznych przedstawię w perspektywie neoregionalnej oraz ekokrytycznej. Interpretacje staną się jednocześnie pre-tekstem do rozważań związanych z problematyką sąsiedztwa, granicy oraz ekocydu. Inspiracje badawcze czerpać będę z dorobku naukowego m.in. Julii Fiedorczuk, Aleksandry Ubertowskiej, Tatiany Czerskiej, Elżbiety Rybickiej.
Romana Kaszczyc – an artist concerned with nature, borderlands, peripheries, the West Pomeranian and Lubusz lands, the Barlinecka Wilderness – dissolves in her work the ontological dimension of borders, while bringing into play the perspectives of neighbourhood relations, interdependence and diversity. Wilderness endures, irrespective of the conventional borders marked on the administrative map of Poland. However, it is also worth raising the question of whether culture is becoming – by greedily expanding its territory – nature’s neighbour, or perhaps its oppressor? In her work, Roma Barlinecka creates a world in which social patterns and roles become a prison. Whereas, the coexisting binary reality of night and day, darkness and illumination, life and death is metaphysical in the artist’s eyes. Thus, is the border transcendent, epistemological and independent of man? Above all, I would not only like to commemorate a worthy artist who consciously chose to live in the borderlands, but also to look at the border itself, and how antagonisms between culture and nature, centre and periphery, global recognition and regionality are generated and constituted. Notwithstanding the goals above, the main research objective is to develop an interpretation of selected culture-themed texts by Romana Kaszczyc in the light of considerations of the semantic experience of the borderland. I will present a critical study of literary and plastic works from a neo-regional and ecocritical perspective. The interpretations shall induce deliberations on neighbourhood relations, border and ecocide. Research inspirations will be drawn from the scholarly output of, among others: Julia Fiedorczuk, Aleksandra Ubertowska, Tatiana Czerska, Elżbieta Rybicka.
Źródło:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2023, 12; 157-168
2299-7458
2449-8386
Pojawia się w:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowe obywatelstwo i patriotyzm na pograniczu kultur: międzykulturowy kontekst
New citizenship and patriotism at the cultural frontier: a cross-cultural context
Autorzy:
Szerląg, Alicja J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20008812.pdf
Data publikacji:
2023-09-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
wielokulturowość
obywatelstwo
patriotyzm
pogranicze kulturowe
integracja międzykulturowa
multiculturalism
citizenship
patriotism
cultural borderland
intercultural integration
Opis:
The cultural diversification of states deconstructs the model of a homogenous national community, yet it requires the maintenance of the stability of democratic institutions in a situation where culturally different citizens are increasingly resistant to forced assimilation and subjugation. A multicultural state must actively protect the cultural identities of its citizens. Some dilemmas arise in the understanding of citizenship and patriotism, for which state multiculturalism and interculturalism at the level of an individual citizen become contextual references. Therefore, the subject of this article is the different types of new citizenship and patriotism, with model approaches to them. The author exposes multiculturalism, revealing the new citizenship and intercultural connotations of patriotism. She looks at these categories from a cultural borderland perspective. With reference to the pillars of coexistence identified on the basis of empirical research in this borderland, the author conceptualizes intercultural citizenship and patriotism. She also points to their multidimensional nature with an intercultural connotation. The author sees them as integrating factors of a culturally diverse society. Their national-cultural, identity, and community provenance gives an intercultural character to the integration process. Integration conceived in this way fosters the evolution of the nation-state into a heterogeneous national community operating within its borders.
Różnicowanie się kulturowe państw z jednej strony dekonstruuje model homogenicznej wspólnoty narodowej, a z drugiej strony wymaga utrzymania stabilności instytucji demokratycznych w sytuacji, gdy jego odmienni kulturowo obywatele są coraz bardziej odporni na przymusową asymilację i podporządkowanie. Państwo wielokulturowe winno bowiem aktywnie chronić tożsamości kulturowe swoich obywateli. W efekcie ujawniają się dylematy związane z pojmowaniem obywatelstwa i patriotyzmu, dla których kontekstualnymi odniesieniami stają się wielokulturowość na poziomie państwa oraz międzykulturowość na poziomie indywidualnego obywatela. Stąd różne rodzaje nowego obywatelstwa i patriotyzmu, z modelowymi ich ujęciami, których odczytanie autorka czyni przedmiotem artykułu. Eksponuje wielokulturowość ujawniającą nowe obywatelstwo oraz międzykulturowe konotacje patriotyzmu. Jako użyteczne uznaje spojrzenie na te kategorie z perspektywy pogranicza kultur. W odniesieniu do filarów współistnienia na owym pograniczu, dokonuje konceptualizacji obywatelstwa i patriotyzmu. Wskazuje na ich wielowymiarowy charakter o międzykulturowej konotacji. Postrzega je jako czynniki integrujące zróżnicowane kulturowo społeczeństwo. Ich narodowo-kulturowa, tożsamościowa oraz wspólnotowa proweniencja nadaje procesowi integracji międzykulturowy charakter. Tak pojęta integracja sprzyja ewolucji państwa narodowego w kierunku heterogenicznej wspólnoty narodowej, funkcjonującej w jego granicach.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2023, 22, 3; 52-63
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Plany życiowe mieszkańców pogranicza polsko-czeskiego na tle porównawczym
Life plans of the inhabitants of the Polish-Czech borderland against a comparative background
Autorzy:
Śliwa, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/19925018.pdf
Data publikacji:
2023-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
plany życiowe
pogranicze polsko-czeskie
euroregion
młodzi ludzie
ojczyzna
life plans
Polish-Czech borderland
Euroregion
young people
homeland
Opis:
The article concerns a part of the research carried out among learners and university students from the Polish-Czech border area (Prudnik, Nysa and Opole counties on the Polish side and Moravian-Czech district on the Czech side) within the Pradziad Euroregion Project. The theoretical aim of the project was to get to know the lifestyle and quality of life of the inhabitants of the Czech-Polish border area, their life plans and identity, as regards the activities of the Pradziad Euroregion, as well as the knowledge of young borderland inhabitants about the life and problems of their neighbours from abroad. The practical aim of the project was to raise awareness of the role of quality of life for the functioning of the society by popularising the issue (conferences, publications) and the possibility of enriching the knowledge of these young inhabitants. This article presents only the part of the research that deals with respondents’ opinions on life plans in the context of the Polish-Czech borderland. The analysis was focused on one of the specific questions of the research: What are the life plans of pupils and university students from the Polish-Czech borderland? The research results refer to the declarations related to plans to stay in the homeland, perceptions of the respondents’ place of residence, or perceptions of the different qualities of their own towns and countries. In the data analysis, statistical methods related to testing the statistical significance of differences between variables with the Chi-square test (x2) were applied.
Artykuł dotyczy części badań realizowanych wśród uczniów i studentów z pogranicza polsko-czeskiego (powiat prudnicki, nyski i opolski po polskiej stronie i kraj morawsko-czeski po stronie czeskiej) w ramach projektu z euroregionu Pradziad. Celem teoretycznym projektu było poznanie stylu i jakości życia mieszkańców pogranicza czesko-polskiego, ich planów życiowych i tożsamości, na obszarze działalności euroregionu Pradziad, a także wiedzy młodych mieszkańców pogranicza o życiu i problemach sąsiadów z zagranicy. Celem praktycznym projektu było uzmysłowienie roli jakości życia dla funkcjonowania społeczeństwa poprzez popularyzację zagadnienia (konferencja, publikacje) oraz możliwości wzbogacania wiedzy młodych mieszkańców. W artykule zaprezentowana jest tylko część badań, która dotyczy opinii respondentów na temat planów życiowych w kontekście pogranicza polsko-czeskiego. Analiza ta dotyczyła jednego z pytań szczegółowych badań: Jakie są plany życiowe uczniów i studentów z pogranicza polsko-czeskiego? Wyniki badań przedstawiają deklaracje związane z planami pozostania w ojczyźnie, postrzeganiem swojego miejsca zamieszkania czy też dostrzeżeniem różnych walorów własnych miejscowości i krajów. W analizie danych zastosowano metody statystyczne związane z testowaniem statystycznej istotności różnic między zmiennymi testem Chi-kwadrat (x2).
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2023, 21, 2; 117-132
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polacy na terenie Marchii Granicznej (Grenzmark Posen-Westpreussen) wobec zdobycia i utrwalania władzy przez nazistów w latach 1933-1939
Poles in the Border March (Grenzmark Posen West Prussia) in the face of the Nazi seizure and consolidation of power from 1933 to 1939
Autorzy:
Nodzyński, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146194.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Poles
Union of Poles in Germany (ZPwN)
Border March (Grenzmark Posen West Prussia-GPW)
Borderlands
power
Nazis (NSDAP)
years 1933–1939
Polacy
Związek Polaków w Niemczech (ZPwN)
Marchia Graniczna (Grenzmark Posen-Westpreussen – GPW)
Pogranicze
władza
naziści (NSDAP)
lata 1933–1939
Opis:
W artykule podjęto próbę przedstawienia stosunku i postaw Polaków w prowincji Grenzmark Posen-Westpreussen do procesu przejmowania, a następnie utrwalania władzy nazistowskiej partii NSDAP Adolfa Hitlera w latach 1933–1939. Końcowa cezura rozważań uzasadniona jest tym, że po ataku Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku skończyły się możliwości legalnego i formalnie niezależnego działania polskich organizacji i instytucji w Niemczech, w tym szczególnie Związku Polaków w Niemczech. Ukazano, jak Polacy reagowali na zmiany polityczno-ustrojowe w Niemczech poprzez udział, a następnie bojkot udziału w wyborach parlamentarnych, jak wykorzystywali istniejące do sierpnia 1939 roku możliwości wyrażania poglądów w polskich gazetach czy składania oficjalnych skarg na działania władz lokalnych do pruskiego ministerstwa spraw wewnętrznych. Z przeanalizowanych źródeł wyłania się obraz postępującego zastraszenia polskiej społeczności, w której stopniowo zwyciężały postawy dostosowawcze, konformistyczne – przy utrzymujących się protestach Związku Polaków w Niemczech i jego najaktywniejszych działaczy.
The article attempts to present the attitudes and positions of Poles in the province of Grenzmark Posen West Prussia towards the process of the Nazi NSDAP party led by Adolf Hitler taking and consolidating power from 1933 to 1939. The final part of the discussion is justified by the fact that after Germany’s attack on Poland in September 1939, the possibility of legal and formally independent activities of Polish organizations and institutions in Germany, especially the Union of Poles in Germany, came to an end. The article shows how Poles reacted to political and structural changes in Germany by participating and later boycotting participation in parliamentary elections, utilizing the opportunities for expressing their views in Polish newspapers until August 1939, and lodging official complaints with the Prussian Ministry of Internal Affairs about the actions of local authorities. The analysis of sources reveals an image of increasing intimidation of the Polish community, in which adaptive and conformist attitudes gradually prevailed, despite the continued protests of the Union of Poles in Germany and its most active activists.
Źródło:
Przegląd Zachodniopomorski; 2023, 38; 244-268
0552-4245
2353-3021
Pojawia się w:
Przegląd Zachodniopomorski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rodzina i konstrukcje tożsamości młodzieży w warunkach pogranicza
The Family and Identity Constructions of Youth in the Borderland Conditions
Autorzy:
Szczurek-Boruta, Alina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28763367.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
family
Cieszyn family
Zaolzie family
identity
youth
borderland
rodzina
rodzina cieszyńska
rodzina zaolziańska
tożsamość
młodzież
pogranicze
Opis:
Ramą teoretyczną prowadzonych rozważań jest konstruktywizm oraz koncepcja wielopłaszczyznowej i ustawicznie kreującej się tożsamości Jerzego Nikitorowicza. Autorka przyjmuje, że tożsamość jednostki jest społecznie konstruowana. Za ważne czynniki, w kluczowy sposób uwikłane w proces formowania się tożsamości, uznaje podmiotowe cechy jednostki, które rozpatruje w szerszym kontekście doświadczeń społecznych gromadzonych i (re)konstruowanych w trakcie socjalizacji pierwotnej i socjalizacji wtórnej. Podstawą podjętych rozważań są wyniki wielozmiennowych badań ilościowych i jakościowych prowadzonych od ponad trzydziestu lat na pograniczu polsko-czeskim na Śląsku Cieszyńskim. Przedstawione w tym artykule analizy dotyczą znaczenia rodziny (cieszyńskiej – funkcjonującej w polskiej części Śląska Cieszyńskiego oraz zaolziańskiej – funkcjonującej w czeskiej części Śląska Cieszyńskiego) w konstruowaniu tożsamości jednostki. W ich kontekście należy stwierdzić, że w procesie socjalizacji pierwotnej jednostka kształtuje rdzeń tożsamości, względnie stałą jej część. Rdzeń pozwala zachować ciągłość i stanowi konstruktywną odpowiedź na wieloznaczność świata. Jednostka rekonstruuje swoją tożsamość, opierając się na dostępnych źródłach kulturowych, dokładając je do rdzenia tożsamości.
The theoretical framework for this discussion is constructivism and Jerzy Nikitorowicz’s concept of the multisided and constantly self-creating identity. In this study, it is assumed that an individual’s identity is socially constructed. The author recognizes the subjective characteristics of an individual (which she considers in the broader context of social experiences collected and (re)constructed during primary and secondary socialization) as important factors that are crucially involved in the process of identity formation. This discussion is based on multivariate quantitative and qualitative research conducted for over thirty years in the Polish-Czech borderland, in Cieszyn Silesia. The analysis concerns the importance of the family (the one functioning in the Polish part of Cieszyn Silesia and the other one functioning in Zaolzie – the Czech part of Cieszyn Silesia) in constructing an individual’s identity. In their context, it should be stated that an individual shapes the core of their identity in the process of primary socialization: the relatively constant part of it. This core allows for continuity and is a constructive response to the ambiguity of the world. An individual reconstructs their identity on the basis of the available cultural sources by adding them to the core of their identity.
Źródło:
Studia Paedagogica Ignatiana; 2023, 26, 1; 19-46 (pol); 19-45 (eng)
2450-5358
2450-5366
Pojawia się w:
Studia Paedagogica Ignatiana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 362

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies