Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "philosophy of linguistics" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Актуальні проблеми українського мовознавства на сторінках журналу "Studia Ucrainica Varsoviensia": оглядовий опис (2013–2022: до 10-літнього ювілею)
    Topical issues of Ukrainian linguistics ona the Studia Ucrainica Varsoviensia journal: overview (2013–2022: in honour of the 10-year anniversary)
    Autorzy:
    Kosmeda, Tetyana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32364327.pdf
    Data publikacji:
    2023-12-28
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    українське та компаративне мовознавство
    нові і традиційні напрями мовознавства
    філософія мови
    теорія і практика художнього перекладу
    Ukrainian and comparative linguistics
    theory and practice of artistic translation
    new and traditional linguistic directions
    language philosophy
    Opis:
    У науковій розвідці презентовано огляд часопису "Studia Ucrainica Varsoviensia" за десять років його існування (2013–2022) з нагоди ювілею. Простежено зміст цього видання у фокусі проблематики українського та компаративного мовознавства, що було спроєктоване на одиниці всіх рівнів мовної системи, а також теорію і практику художнього перекладу. З’ясовано, що проблематика статей стосується таких порівняно нових лінгвістичних напрямів, як лінгвокультурологія та лінгвоконцептологія, психолінгвістика, теорія мовної особистості й лінгвоемоціологія, теолінгвістика й лінгвоаксіологія, політична й комунікативна лінгвістика, а також лінгвістика тексту, дискурслінгвістика, лінгвожанрологія, щоденникознавство й лінгвістична експертиза. Чимало статей виконані в руслі традиційного мовознавства, зокрема української діалектології, історії української мови та усіх розділів науки про сучасну українську мову (фонетика й фонологія, словотвір, лексикологія, зокрема й термінологія, та пареміологія, граматика, включаючи морфологію і синтаксис, а також стилістика). Особливий інтерес простежуємо до проблематики ономастики та новітньої української соціолінгвістики. Автори статей актуалізували основні методологійні принципи сучасного мовознавства: антропоцентризм, слово-, тексто- та дискурсоцентризм, міждисциплінарність, лінгвістичний когнітивізм, прагматизм, функціоналізм, структуралізм, а також постулати філософії мови: семантики, синтактики і прагматики.
    The paper presents a review of the 'Studia Ukrainica Varsoviensia' journal for its tenyear existence (2013–2022) on the occasion of the anniversary. The author analyzes the content of the journal focusing mainly upon the Ukrainian and comparative linguistics issues being projected on the units of all the language system levels, as well as the theory and practice of artistic translation. The paper finds that the issues of the journal articles are related to such modern linguistic trends as linguocultural studies and linguoconceptology, psycholinguistics, linguistic personality theory and linguoemotionology, theolinguistics and linguoaxiology, political and communicative linguistics, as well as text linguistics, discourse linguistics, linguistic genre studies, diary studies and linguistic expertise. Many research papers are written in the field of traditional linguistics, in particular Ukrainian dialectology, the Ukrainian language history and all the branches of the modern Ukrainian language study (phonetics and phonology, word formation, lexicology, including terminology and paremiology; grammar, including morphology and syntax; as well as stylistics). The researchers are particularly interested in the problems of onomastics and modern Ukrainian sociolinguistics. The authors of the research papers under consideration updated the main methodological principles of modern linguistics: anthropocentrism, word, text- and discourse-centrism, interdisciplinarity, linguistic cognitivism, pragmatism, functionalism, structuralism, as well as the language philosophy postulates: semantics, syntactics and pragmatics.
    Źródło:
    Studia Ucrainica Varsoviensia; 2023, 11; 207-220
    2299-7237
    Pojawia się w:
    Studia Ucrainica Varsoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wokół najnowszej polskiej refleksji nad dziejami językoznawstwa
    Around the recent Polish reflection on the history of linguistics
    Autorzy:
    Zbrocki, Władysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/916933.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    language
    word
    philosophy of language
    philosophy of words
    history of linguistics
    język
    słowo
    filozofia języka
    filozofia słowa
    historia językoznawstwa
    Opis:
    Celem artykułu jest krytyczna refleksja nad poruszoną w dwóch głośnych książkach wydanych w Polsce w 2016 roku problematyką historii refleksji nad językiem i słowem.
    The purpose of the article is a critical reflection on the issues raised in two high-profile books on the history of reflection on language (word) published in Poland in 2016.
    Źródło:
    Investigationes Linguisticae; 2018, 42; 95-99
    1426-188X
    1733-1757
    Pojawia się w:
    Investigationes Linguisticae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wokół kategorii metaxú. Doświadczanie i wytwarzanie międzyludzkiego pogranicza za pomocą języka
    Autorzy:
    Korwin-Piotrowska, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2031001.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    language
    metaxú
    linguistics
    philosophy of language
    philosophy of dialogue
    sociology of language
    understanding
    borderland
    język
    lingwistyka
    filozofia języka
    filozofia dialogu
    socjologia języka
    porozumienie
    pogranicze
    Opis:
    The subject of the paper consists in the reflections dedicated to the creation of the inter-human “borderland”. The metaxú category (Greek: μεταξύ, in-between) serves this purpose. Derived from antiquity, it was interpreted by Simone Weil in her book La Pésanteur et la Grâce (Gravity and Grace). The study develops Weil’s concept, and at the same time it expands it towards linguistics. A list of five notions is proposed. They present different aspects of metaxú, such as relationality, borderlandness, pragmatism, ambivalence, and transversality, which point to the anthropological and social role of the “in-between”. These notions are discussed in the paper at length, and then referred to the linguistic communication, which is treated exactly as a metaxú sphere.
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2019, 14, 9; 54-69
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Von den “Luftgebäuden” der Philosophie in der Stadt der Sprache: An Analysis of the Metaphors in the First Part of Wittgenstein’s <i>Philosophical Investigations<i/>
    Autorzy:
    Porcaro, Ciro
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27321784.pdf
    Data publikacji:
    2023-12-15
    Wydawca:
    Komisja Nauk Filologicznych Oddziału Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu
    Tematy:
    Metaphor Analysis
    Philosophical Investigations
    German Linguistics
    Wittgenstein
    Philosophy of Language
    Opis:
    The present study has as its object three of the most frequent and representative metaphors of the first part (paragraphs from 1 to 133) of Ludwig Wittgenstein’s Philosophical Investigations. In particular, the analysis focuses on the following mappings: LINGUISTIC EXPRESSIONS ARE TOOLS, LANGUAGE IS A CITY and MEANING IS A PURE CRYSTAL. The methodological approach adopted in the study as well as the analytical proceedings are both borrowed from the theory of conceptual metaphor (see: Lakoff and Johnson 1980, Lakoff 1993 and Kövecses 2002, 2020). The three metaphors were identified through a careful manual search of the text. An automatic search for source domain vocabulary followed to identify any further instances of the metaphors. In a second step, the conceptual structure of the metaphors was outlined; the entailments of the mappings were listed and interpreted on the backdrop of the arguments developed in Wittgenstein’s work. Finally, a comparison of the structures of the three conceptual metaphors was made. The analysis revealed the existence of complex and coherent conceptual mappings motivating the use of the identified metaphorical expressions. The comparison among the three metaphors confirmed the hypothesis that the entailments of the first two mappings mentioned above are all consistent with each other, playing a fundamental role in the comprehension of Wittgenstein’s position on language and meaning. Conversely, the internal logic of the third metaphor reflects a conception of language rejected by the philosopher.
    Źródło:
    Academic Journal of Modern Philology; 2023, 19; 257-270
    2299-7164
    2353-3218
    Pojawia się w:
    Academic Journal of Modern Philology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pragmatics, discourse and philosophy
    Autorzy:
    Cap, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762701.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    philosophy of language
    philosophy of linguistics
    pragmatics
    discourse analysis
    discourse practice
    discourse data
    speech act
    macro speech act
    presupposition
    Proximization Theory
    Opis:
    Following the linguistic turn in analytical philosophy, concern for language underlies some of the most important strands of philosophical practice, making issues of mind, language and discourse virtually inseparable elements of scientific inquiry. Just as philosophy looks to language and linguistics to endorse different ontological and epistemological postulates, linguistics looks to philosophy in addressing its key questions of meaning, function and use. In this paper I argue that pragmatics and discourse analysis are areas where the relation between language, linguistics and philosophy is particularly salient. Crucially, philosophy, its conceptions and frameworks, should never be viewed as ‘external’ to discourse. Rather, discourse and discourse study involving pragmatic tools are, in themselves, areas of intense philosophical practice. Results of this practice are relevant and of interest to not only language philosophers, but also to those exploring ontological and epistemological matters of general philosophy.
    Źródło:
    Heteroglossia- studia kulturoznawczo-filologiczne; 2022, 13; 123-141
    2084-1302
    Pojawia się w:
    Heteroglossia- studia kulturoznawczo-filologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podstawowe zagadnienia współczesnej filozofii języka, filozofii językoznawstwa oraz filozofii lingwistycznej
    Autorzy:
    Stalmaszczyk, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2049981.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-25
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    analytic philosophy
    philosophy of language
    philosophy of linguistics
    linguistic philosophy
    theory of language
    linguistic methodology
    semantics
    pragmatics
    filozofia analityczna
    filozofia języka
    filozofia językoznawstwa
    filozofia lingwistyczna
    teoria języka
    metodologia językoznawstwa
    semantyka
    pragmatyka
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień współczesnej filozofii języka (zwłaszcza w ujęciu analitycznym) oraz filozofii językoznawstwa i filozofii lingwistycznej, a także relacji między poszczególnymi dyscyplinami. Dla potrzeb niniejszej dyskusji językoznawstwo można określić jako systemowe badanie języka naturalnego, a filozofię języka jako systemowe badanie podstawowych pojęć związanych z naturą i właściwościami języka (zarówno języka naturalnego, jak i języków formalnych). Filozofia językoznawstwa, jako gałąź filozofii nauki, ma za swój przedmiot systemową refleksję nad teoriami językoznawczymi i metodami badań językoznawczych, natomiast filozofia lingwistyczna jest metodą lub techniką badania języka, również języka potocznego. W artykule dokonano również przeglądu zawartości wybranych encyklopedycznych i podręcznikowych pozycji poświęconych filozofii języka.
    The article discusses key concepts in contemporary philosophy of language (especially analytic), and also philosophy of linguistics, and linguistic philosophy, and the relations between these domains. Whereas linguistics, the scientific study of language, is concerned with theoretical and applied analyses of human natural language and with constructing appropriate levels of linguistic representation, philosophy of language provides (philosophical) investigations into the phenomenon of language in general, concentrating especially on the problems of meaning, reference, truth, and understanding. More recent approaches to philosophy of language considerably extend this field of investigation. Linguistic philosophy can be described as an approach to the philosophy of language, a philosophical method; further on, philosophy of linguistics offers philosophical reflections on linguistic inquiries and linguistic theories. The article investigates mutual relations among these disciplines, offers necessary terminological clarification, and provides an overview of recent studies devoted to philosophy of language.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2022, 18; 137-161
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O strukturze intuicji normatywnych: uniwersalna gramatyka moralna
    On the structure of normative intuitions: universal moral grammar
    Autorzy:
    Próchnicki, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/531598.pdf
    Data publikacji:
    2017-01-01
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
    Tematy:
    etyka
    filozofia prawa
    językoznawstwo generatywne
    psychologia moralności
    filozofia umysłu
    kognitywistyka
    Noam Chomsky
    ethics
    legal philosophy
    generative linguistics
    moral psychology
    philosophy of mind
    cognitive science
    Opis:
    Celem artykułu jest krytyczne scharakteryzowanie nowego, interdyscyplinarnego nurtu badań nad moralnością, określanego jako uniwersalna gramatyka moralna, oraz przedstawienie jego znaczenia dla nauk prawnych. Przedstawiciele tego programu badawczego, tacy jak John Mikhail i Marc Hauser powołują się na uczynioną przez Johna Rawlsa analogię lingwistyczną, tj. porównanie moralności do języka oraz propozycję badania jej w sposób podobny do paradygmatu językoznawstwa generatywnego Noama Chomsky’ego. Zdaniem gramatyków moralnych moralność, podobnie jak język, osadza się na wrodzonych, uniwersalnych kompetencjach poznawczych, wspólnych wszystkim ludziom. Pewne świadectwa na rzecz tej tezy pochodzą z rozmaitych dyscyplin naukowych, takich jak psychologia rozwojowa, neurobiologia, antropologia, czy logika, jednak argumenty te są przez krytyków uważane za słabe i niekonkluzywne. W artykule podjęto próbę oceny, na ile trafna i użyteczna może być analogia lingwistyczna, a także wytyczenia jej granic, m. in. poprzez przedstawienie kilku najistotniejszych elementów teorii N. Chomsky’ego i próby ich adaptacji dla systemów norm społecznych, takich jak moralność, czy prawo. Pierwszym argumentem, który zbliżać ma moralność do języka, jest tzw. niedostatek bodźca (poverty of the stimulus), opierający się na założeniu, że klasyczne mechanizmy uczenia się nie wyjaśniają fenomenu nabywania reguł językowych i moralnych. Wśród innych elementów teorii N. Chomsky’ego przetworzonych na potrzeby analizy moralności, odnaleźć można próbę scharakteryzowania moralności jako systemu zasad i parametrów (principles and parameters), podziału na moralność wewnętrzną i zewnętrzną oraz kompetencję i wykonanie, a także założenie, że istnieje wyspecjalizowany moduł umysłowy, odpowiedzialny za jej realizację. Badania prowadzone w obrębie uniwersalnej gramatyki moralnej mogą mieć istotne znaczenie dla nauk prawnych. Po pierwsze, założenia przyjmowane przez ten nurt badawczy można postrzegać jako próbę konstrukcji nowoczesnej, znaturalizowanej teorii prawa natury, która ma oprzeć się na naukach empirycznych. Co więcej, celem badaczy jest jak najpełniejsze scharakteryzowanie takich pojęć, jak np. wina, czyn, zobowiązanie, czy szkoda, i w efekcie próbę ich schematyzacji w ramach rozwiniętej logiki deontycznej, a także ukazanie źródeł intuicji z nimi związanych poprzez badania dotyczące nie tylko ich podłoża biopsychologicznego, ale również antropologię prawa, czy komparatystykę prawniczą.
    The aim of the article is to critically characterize the new, interdisciplinary research program on morality: universal moral grammar, and to describe its meaning for jurisprudence. Its proponents, such as John Mikhail and Marc Hauser, refer to John Rawls’ linguistic analogy, i.e. comparison of morality to language and suggestion to study it similarly to Noam Chomsky’s generative linguistics paradigm. According to moral grammarians morality, like language, settles on innate, universal cognitive capacities, common to all people. Some evidence supporting these claim, come from various scientific disciplines, such as developmental psychology, neuroscience, anthropology or logic, but they are criticised as weak and inconclusive. The article tries to assess to what extent the linguistic analogy is accurate and useful, analyzing some of the most important N. Chomsky’s claims and their adaptations to the systems of social norms, such as morality and law. The first argument is so called poverty of the stimulus, assuming that the classic learning mechanisms cannot explain the phenomenon of acquisition of language and morals. Other elements of N. Chomsky’s theories adapted to analyze morality include characterizing morality as a system of principles and parameters, divisions between I-morality/E-morality and competence/performance, and also an assumption that the specialized mental module for it exists. Research conducted in universal moral grammar program may have substantial influence on jurisprudence. Firstly, assumptions made by moral grammarians can be seen as a construction of a modern, naturalized theory of natural law, based on empirical study. Moreover, the goal of the program is to fully describe concepts such as guilt, act, obligation or damage, and as an effect to schematize it as an advanced deontic logic, and also to discover sources of intuitions regarding them not only through research on their biopsychological foundations, but also through legal anthropology and comparative legal studies.
    Źródło:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2017, 1(14); 102-114
    2082-3304
    Pojawia się w:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Needing the other: the anatomy of the Mass Noun Thesis
    Autorzy:
    Brons, Lajos
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/437204.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
    Tematy:
    othering
    interpretation
    philosophy of linguistics
    philosophy of anthropology
    folk-ontology
    numeral classifiers
    mass nouns
    odróżnianie
    interpretacja
    filozofia lingwistyki
    antropologia filozoficzna
    ontologia potoczna / ludowa
    numeryczne klasyfikatory
    rzeczowniki zbiorcze
    Opis:
    Othering is the construction and identification of the self or in-group and the other or out-group in mutual, unequal opposition by attributing relative inferiority and/or radical alienness to the other/out-group. Othering can be “crude” or “sophisticated”, the defining difference being that in the latter case othering depends on the interpretation of the other/out-group in terms that are applicable only to the self/in-group but that are unconsciously assumed to be universal. The Mass Noun Thesis, the idea that all nouns in certain languages are grammatically and folk-ontologically similar to mass nouns in English, is an example of such sophisticated othering. According to this Thesis, (a) count nouns refer to discrete objects and mass nouns to stuffs; (b) the other’s language has only mass nouns and thus no count nouns; and therefore, (c) the other’s folk-ontology is an ontology of mass stuffs only. There is much evidence, however, that folk-ontology is independent from language. This paper argues that the Mass Noun Thesis is a case of sophisticated othering rooted in a conflation of grammatical and ontological conceptions of mass and count nouns that is applicable to the language of the interpreter/self but not to the languages of the relevant others, and that othering in this case is driven by a need to create some radically alien other to support a scientific or philosophical theory.
    Źródło:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2014, 4, 1; 103-122
    2083-6635
    2084-1043
    Pojawia się w:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Naming God: Christian Philosophy of Language, Wierzbicka’s Natural Semantic Metalanguage and Intercultural Dialogue
    Autorzy:
    Popiołek, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/560046.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    philosophy of language
    theolinguistics
    linguistics
    semantics
    Cappadocians
    accommodation
    Opis:
    Who is He, to Whom we address words God, Theos, Deus, etc.? How far goes possibility for adaptation of religious and philosophical language from other (non-Western) cultures? Do  people, by  using certain words and terms, denote being of God, or are they just conventional names? Those questions were raised quite early in theological debates in early stages of Christianity, and answers were given by such prominent Church Fathers as Gregory of Nyssa and Basil the Great. The problem resurfaced millennium later, when Western missionaries encountered nations and people whose religious and philosophical concepts were far different from their own. Should they accommodate local terms to fit the Christian concept of God, or should they introduce Western terminology? This translational and linguistic problem leads to the question: are there universal concepts which (despite of cultural affiliation, based on the common human experience) could communicate the Christian idea of God? Findings of Wierzbicka, and her own claim is: yes – there are semantic primes, through which we  can translate our ideas (with minor imperfections). But this last question goes beyond the reach of mere secular linguistics, and enters the domain of theology. For it is theological claim that in our human nature we are capable of addressing Triune God.
    Źródło:
    Theological Research. A Journal of Systematic Theology; 2016, 4; 117-132
    2300-3588
    Pojawia się w:
    Theological Research. A Journal of Systematic Theology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    L’émergence et le développement de la grammaire dans l’Antiquité grecque
    Powstanie i rozwój gramatyki w starożytności greckiej
    Autorzy:
    Swiggers, Pierre
    Wouters, Alfons
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1953986.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    analiza syntaktyczna w starożytności
    Arystoteles
    części mowy
    Dionizy z Halikarnasu
    filozofia języka w starożytności
    gramatyka aleksandryjska
    gramatyka antyczna
    gramatyka i filozofia w starożytności
    gramatyka
    logika
    poetyka i retoryka
    historia terminów gramatycznych
    historia (zachodniego) językoznawstwa
    kategorie gramatyczne
    klasy słów
    nauczanie gramatyki
    Platon
    stoicy
    Alexandrian grammar
    ancient grammar
    Aristotle
    Dionysius of Halicarnassus
    grammar and philosophy in Antiquity
    grammar
    logic
    poetics and rhetorics
    grammatical categories
    (history of) grammatical terminology
    history of (Western) linguistics
    parts-of-speech model
    philosophy of language in Antiquity
    Plato
    sentence analysis in Antiquity
    Stoics
    teaching of grammar
    word classes
    Opis:
    Artykuł prezentuje genezę gramatyki w Grecji starożytnej i koncentruje się na procesie autonomizacji, poprzez który gramatyka (gr. γραμματική) stała się oddzielnym polem badań i dyscypliną „techniczną”, tj. działem wiedzy (praktycznej i teoretycznej) opartej na empirii (por. semantykę gr. τέχνη). Wiedza ta była przekazywana jako dyscyplina naukowa w zorganizowanym systemie dydaktycznym i ukierunkowana na badanie faktów i struktur językowych, takich, jakie się ujawniają w tekstach (literackich). Proces autonomizacji, poprzez który gramatyka uzyskała swój własny status, jest tu analizowany z dwóch punktów widzenia. (I) Jeżeli chodzi o sam przedmiot badań, to gramatyka stała się autonomiczna w relacji do poetyki i retoryki. Wspólnym pierwotnie przedmiotem gramatyki, poetyki i retoryki, było λέξις, tj. wyrażenie słowne (literackie). Wszechstronne badanie λέξις obejmowało gramatykę, jak to widać w tekstach źródłowych, takich jak dzieła na temat poetyki i retoryki Arystotelesa i Dionizjusza z Halikarnasu, szczegółowo tutaj przeanalizowane. Początki takich całościowych badań λέξις można znaleźć w poglądach gramatyków aleksandryjskich, dotyczących przedmiotu i zadań gramatyki, oraz w definicji „gramatyki” podanej w Τέχνη γραμματική Dionizjusza Traka (według niej „gramatyka” obejmuje czytanie, analizę, wyjaśnianie i ocenianie dzieł literackich). (II) Jeżeli chodzi o określenie funkcji, metody i metajęzyka gramatyki, to zasadniczą wagę ma zbadanie powiązań między filozofią i gramatyką. Badanie takie stanowi drugą część niniejszego artykułu. W analizie związków między filozofią i gramatyką wyróżnione są następujące etapy: (i) W pierwszym etapie refleksja lingwistyczna polegała na opartych na filozofii rozważaniach dotyczących semantycznych właściwości powiązanych ze sobą słów: od sofistów po Arystotelesa znajdujemy wypowiedzi dość jasno mówiące o takich własnościach jak synonimia, antonimia i paronimia. (ii) Etap drugi wyznacza formułowanie podstawowych zasad analizy zdań. Głównym w tym względzie osiągnięciem był platoński dwupodział zdania na ὄνομα i ῥῆμα (zob. dialog Sofista). (iii) Trzeci etap charakteryzuje się ustaleniem relacji między klasami form językowych i kategorii ich zawartości noetycznej; tutaj fundamentu dla analizy form wyrazów i ich podziału na klasy intelektualno-semantyczne dostarczyły arystotelesowskie Kategorie (por. Kategorie 1b: „Każda nie połączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo ilość, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie” [przekład K. Leśniaka]). Takie właśnie podejście „kategorialne” leży u podstaw podziału na części mowy, jaki został wytworzony, rozwinięty i zdefiniowany w starożytnej Grecji. Wpływ metodologiczny filozofii (a dokładniej: dialektyki i logiki) na gramatykę widać w ewolucji wyodrębniania poszczególnych części mowy (μέρη τοῦ λόγου). Punkty zwrotne tego długiego procesu są omówione w ostatniej części pracy. Wyróżnić można trzy podstawowe kroki: (α) Pierwszym krokiem jest stosowanie przez Arystotelesa teorii μέρη τῆς λέξεως („części mowy”; zob. jego Poetykę i Peri Hermeneias, które zawierają pewne zasady analizy morfosyntaktycznej); (β) Wkład filozofów stoickich polegał na bardziej szczegółowej analizie niektórych części mowy (takich jak rzeczownik, czasownik, zaimek, przysłówek i spójnik), na skonstruowaniu opartej na filozofii teorii semantycznej (obejmującej pojęcie λεκτόν – „dająca się wypowiedzieć [treść]”), a zwłaszcza na opracowaniu teorii παρεπόμενα (łac. accidentia), tj. morfosyntaktycznych i semantycznych cech klas wyrazów. (γ) Krokiem trzecim było rozszerzenie i kodyfikacja modelu części mowy dokonane przez gramatyków aleksandryjskich (Arystarch z Samotraki i jego uczniowie). Ich model obejmował osiem części mowy: rzeczownik, czasownik, imiesłów, rodzajnik, zaimek, przyimek, przysłówek i spójnik. Pierwszym podręcznikiem dającym syntezę wiedzy i umiejętności gramatycznych była Τέχνη γραμματική, przypisywana Dionizjuszowi Trakowi. Pamiętać też należy, że na stopniowy proces autonomizacji gramatyki trzeba patrzeć w świetle dydaktyki – w dydaktyce uczono gramatyki, a równocześnie pogłębiano ją i poszerzano.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 3; 169-195
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konflikt z perspektywy erystyki i eutoryki
    Autorzy:
    Korwin-Piotrowska, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030749.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    rhetoric
    eutoric
    eristic
    conflict
    dispute
    linguistics
    psychology of persuasion
    philosophy of dialogue
    retoryka
    eutoryka
    erystyka
    konflikt
    spór
    lingwistyka
    psychologia perswazji
    filozofia dialogu
    Opis:
    The article analyzes conflict as a phenomenon connected with persuasion – close to disputes or quarrels, yet not identical with them. The background for the considerations encompasses works from various fields: sociology, linguistics, philosophy, and psychology, but rhetoric remains in the very center. The author characterizes its part dealing with absolute winning in disputes, i.e. eristic, and it presents a counterbalance to it and to the agonistic attitude. This complement is eutoric (author’s own term) as a branch of rhetoric which concentrates on positive communication based on mutual listening, empathy and a constructive dialogue, which favors prevention of conflicts, or possibly resolving them. Eutoric has its source in philosophy of dialogue, pragmalinguistics, psychology of persuasion, as well as in the theory and practice connected with mediations and negotiations.
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2017, 12, 7; 20-43
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językoznawstwo współczesne na tle koncepcji programów badawczych I. Lakatosa
    Contemporary Linguistics in the Context of I. Lakatos’s Concept of Research Programmes
    Autorzy:
    Nowak, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/568012.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    linguistics
    philosophy of linguistics
    linguistic programs
    linguistic paradigms
    Opis:
    The aim of this paper is to provide a classification of linguistic programmes. Referring to the philosophical concept of research programmes, the author proposes a number of original solutions. The content of the article focuses on issues related to the problems of the linguistic study and the methods of solving them. The author attempts to prove that the concept of programmes by I. Lakatos explains the development of linguistic research better than the concept of paradigms proposed by Th. Kuhn.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2013, 2(10); 235-254
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    I-Semantics: Foundational Questions
    Autorzy:
    da Silva, Adriano Marques
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/561356.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Semiotyczne
    Tematy:
    syntax – semantics interface
    generativism
    philosophy of linguistics
    Opis:
    What is the scope of a semantic theory consistent with the theoretical assumptions adopted by the generative program? In this paper I will show that the linguistic theory generically known as generative grammar is an extremely coherent Scientific Research Program and within this descriptive framework it’s possible to characterize the main features of an I-semantics. First, will be presented the hardcore of the generative program, its heuristics and Chomsky’s criticism towards formal semantics. Second, I will compare two approaches: the denotational approach by Larson and Segal and the intensional approach by Paul Pietroski. I argue in favor of Pietroski’s approach, because it is more coherent with the core assumptions of the generative program. The main argument is that syntax, in the context of the generative program is explanatory and, in this very context, semantics is not. Therefore, in order to account for the explanatory role of syntax in the generative program it is necessary to review certain foundational assumptions commonly accepted in formal semantics.
    Źródło:
    Studia Semiotyczne; 2017, 31, 2; 77-112
    0137-6608
    Pojawia się w:
    Studia Semiotyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies