Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "philosophy of science" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Многоаспектная интерпретация фраземы в монографии Н. Алефиренко "Теоретичні питання фразеології": к юбилею ученого
Multi-Aspect Interpretation of the Phraseme in Nikolaĭ Alefirenko’s Monograph Teoretychni pytannia frazeolohiï: On the Occasion of His Jubilee
Wieloaspektowe rozumienie frazemu w monografii Nikołaja Alefirenki Теоретичні питання фразеології. Z okazji jubileuszu badacza
Autorzy:
Космеда, Татьяна
Ковтун, Оксана
Осипова, Татьяна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38697127.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
intertextuality
Nikolaĭ Alefirenko
philosophy of language
the subject of science
the concept of the phraseme
Opis:
This article is dedicated to the renowned Russian and Ukrainian linguist Nikolaĭ Alefirenko on the occasion of his 75th birthday. The paper considers his approach to the study of the phraseme presented in his monograph Teoretychni pytannia frazeolohiï [Theoretical Issues of Phraseology] (1987), which includes a multi-dimensional and comprehensive description of this concept through the prism of his philosophy of language, and which is based on the material of the Ukrainian language from the early Soviet period of his scholarly activity. The article draws attention to the intertextual dimension of Alefirenko’s monograph, noting his knowledge of tradition and heritage of classical linguistics on the one hand, and novel approaches in the modern study of language on the other, coupled with a careful selection of illustrative material from a large body of phraseological dictionaries as well as literary works and journalistic texts. The phraseme is approached as a multifaceted phenomenon, and it is captured using a system of definitions clarifying its features and types. It is analysed in the context of the philosophy of language – through the prism of semantics, syntactics and pragmatics. The author’s scientific thinking is characterised by the ability to see this issue in all linguistic dimensions. As interpreted by Afirenko, the phraseme is (1) “a symbol of the life of a language”, (2) a structural unit of the language system, (3) a component of the linguistic (phraseological) picture of the world (4) with peculiar epistemological roots, (5) an active component of the communication process, (6) reflecting the philosophy and logic of the language and (7) demonstrating a kind of connection with units of all its levels; (8) “a unit of the highest language level”; (9) “one of the means of human self-expression”. In Afirenko’s model, the phraseme is a complex unit which is unique in nature, and his understanding fully corresponds to the modern linguistic paradigm. Although his study was written 35 years ago, it is certainly still novel today.
Artykuł jest dedykowany wybitnemu rosyjskiemu i ukraińskiemu językoznawcy Nikołajowi Alefirence z okazji jego 75. urodzin. Dotyczy rozważań nad pojęciem frazemu, przedstawionych przez badacza w monografii Теоретичні питання фразеології [Zagadnienia teoretyczne frazeologii] (1987). Praca ta zawiera kompleksową i wielostronną analizę frazemu w kontekście filozofii języka wyznawanej przez autora, opartą na materiale języka ukraińskiego z wczesnego radzieckiego okresu działalności naukowej lingwisty. W artykule zwrócono uwagę na intertekstualne ujęcie zagadnienia. Odnotowano erudycyjność autora zarówno w kontekście tradycji, spuścizny językoznawstwa klasycznego, jak też nowatorskich poglądów we współczesnej lingwistyce, podpartych analizą dużej liczby słowników frazeologicznych, utworów literatury pięknej i publicystyki. Frazem jest traktowany jako zjawisko wieloaspektowe, definiowane za pomocą  systemu określeń doprecyzowujących jego cechy i typy. Analizowany jest przez pryzmat semantyki, syntaktyki i pragmatyki. Rozumienie frazemu cechuje językoznawcza wieloaspektowość. Alefirenko uznaje go za (1) „symbol życia języka”, (2) strukturalną jednostkę systemu języka, (3) komponent językowego (frazeologicznego) obrazu świata, (4) element mający swoiste korzenie epistemologiczne, (5) aktywny składnik procesu komunikacyjnego, (6) komponent odzwierciedlający filozofię i logikę języka, (7) element związany z innymi jednostkami języka, na wszystkich jego poziomach, (8) „jednostkę najwyższego poziomu języka”, (9) „jeden ze sposobów wyrażania siebie przez człowieka”. Jest jednostką kompleksową i niepowtarzalną, której rozumienie odpowiada współczesnemu lingwistycznemu paradygmatowi naukowemu. Monografia powstała 35 lat temu, ale do dziś niewątpliwie pozostaje pracą nowatorską.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2022, 57
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Философское образование в классических университетах России: история и современность
Edukacja filozoficzna na klasycznych uniwersytetach w Rosji: historia a współczesność
The Philosophical Education at the Classical Universities in Russia: the History and Nowadays
Autorzy:
Дианова, Валентина М.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/497928.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
Tematy:
światopogląd
filozofia nauki
przestrzenie dyscyplinarne
uniwersalność
мировоззрение
философия науки
дисциплинарные пространства
универсальность
world-view
philosophy of science
disciplinary spaces
universality
Opis:
Autorka tekstu podjęła kwestię nauczania filozofii na uniwersytetach rosyjskich od wieku XVIII do czasów współczesnych. Kwestię tę omawia na przykładzie uniwersytetów w Sankt Petersburgu, Moskwie, Kazaniu, Rostowie nad Donem, Jekaterynburgu, Tomsku i innych ośrodków akademickich. Prezentując dzieje filozofii podejmuje także zagadnienie wpływu nauczania filozofii na formowanie się postaw światopoglądowych.
The author takes up the issue of teaching philosophy at the universities in Russia from the 18th century to the present. This issue the author discusses on the example of the universities in St. Petersburg, Moscow, Kazan, Rostov-on-Don, Yekaterinburg, Tomsk and other academic centers. Presenting the history of philosophy the author also takes up the issue of the influence of teaching philosophy on the formation of attitudes world-view.
Źródło:
ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2014, 14; 73-79
1642-1248
Pojawia się w:
ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spór o genocentryzm w filozofii biologii
Controversy over gene-centrism in the philosophy of biology
Autorzy:
Ziemny, Aleksander
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/431253.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
philosophy of nature
philosophy of science
philosophy of biology
genetics
gene-centrism
evo-devo
filozofia przyrody
filozofia nauki
filozofia biologii
genetyka
genocentryzm
Opis:
The roots of the gene-centric view should be sought in a dynamic development of the nineteenth- and twentieth-century genetics – especially the modern evolutionary synthesis and molecular genetics. Behind this idea is a thesis that in biological sciences explanations that refer to genetic factors are privileged. In turn, the most important assumption of this thesis is that at the molecular level the genes and genetic code play a special role in determining the development of an organism. Although the gene-centric conception is one of the cornerstones of modern evolution theory, it has little interest in broader problems of development. Therefore, in recent years there has been a shift towards an alternative perspective stressing the importance of non- -genetic factors in explaining the phenomena and processes of biological development. Especially interesting in this context are arguments and ideas purporting to reject the thesis of a special role of genes and genetic code, particularly in the field of evolutionary developmental biology. An evo-devo context seems interesting because of its ambition to integrate developmental biology with evolutionary biology.
Źródeł koncepcji genocentrycznej należy dopatrywać się w dynamicznym rozwoju XIX- i XX-wiecznej genetyki – zwłaszcza współczesnej syntezy ewolucyjnej oraz genetyki molekularnej. Za ideą tą stoi teza, iż w naukach biologicznych wyjaśnienia odwołujące się do czynników genetycznych są uprzywilejowane; przy tym istotnym założeniem idei genocentrycznej w ramach genetyki molekularnej jest to, że geny oraz kod genetyczny pełnią szczególną rolę w determinowaniu rozwoju organizmu. Chociaż stanowisko genocentryczne jest jednym z fundamentów współczesnej teorii ewolucji, to przez długi czas nie podejmowano na tym gruncie problematyki biologii rozwoju. W związku z tym w ostatnich latach można dostrzec zwrot w stronę nurtu alternatywnego, wykazującego istotność uwzględnienia czynników poza-genetycznych w wyjaśnianiu zjawisk i procesów biologiczno-rozwojowych. Najistotniejsze w tym kontekście są argumenty i idee stojące za odrzuceniem specjalnej roli genów, zwłaszcza na gruncie ewolucyjnej biologii rozwoju; kontekst evo-devo wydaje się interesujący ze względu na ambicję integracji biologii rozwojowej i biologii ewolucyjnej.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2017, 53, 1; 143-168
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsce filozofii chemii w filozofii przyrodoznawstwa
The Position of Philosophy of Chemistry in Philosophy of Natural Sciences
Autorzy:
Zeidler, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013404.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
filozofia chemii
filozofia nauk przyrodniczych
nowy eksperymentalizm
nauka laboratoryjna
stabilność nauki laboratoryjnej
redukcja chemii do fizyki
realizm laboratoryjny
kryteria istnienia przedmiotów teoretycznych
model teoretyczny
intersubiektywna sprawdzalność
semiotyka chemii
philosophy of chemistry
philosophy of natural sciences
new experimentalism
laboratory science
stability of laboratory science
reduction of chemistry to physics
laboratory realism
criteria of existence of theoretical entities
theoretical model
inter-subjective testability
semiotics of chemistry
Opis:
The paper is focused on the role of philosophy of chemistry in the philosophy of natural sciences. The author claims that chemistry is a paradigmatic example of laboratory science in Ian Hacking’s sense. Therefore a philosophical and methodological analysis of chemistry can change or modify several theses of the philosophy of natural sciences. Some of them are as follows: the stability of laboratory science; the primacy of experimental practice over the theoretical one in chemistry; the problem of the reduction of chemistry to physics; the influence of scientific instruments on the growth of chemical knowledge; the problem of the empirical criteria of the existence of theoretical entities; the role of theoretical models and theoretical modelling in laboratory sciences; the problem of using the principle of inter-subjective testability in chemistry; the semiotic peculiarities of chemistry.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 313-333
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy filozofia i filozofowie są jeszcze komukolwiek potrzebni?
Нужны ли еще кому-либо философия и философы?
Are the Philosophy and Philosophers Still Needed?
Autorzy:
Zachariasz, Andrzej L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/497603.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
Tematy:
filozofia
koniec filozofii
metafizyka
ontologia (teoria bytu)
epistemologia (teoria poznania)
hermeneutyka
kultura
nauka
religia
философия
конец философии
метафизика
онтология (теория бытия)
эпистемология (теория познания)
герменевтика
культура
наука
религия
philosophy
end of philosophy
metaphysics
ontology (the theory of existence)
epistemology (the theory of cognition)
hermeneutics
culture
science
religion
Opis:
The thesis about the end of philosophy is actual. It is declared in the situation of pragmatization of culture and underestimation of philosophical knowledge. Human world seems to be dominated by practical technical, consumer or religious way of thinking. Islamic religious fundamentalism expands its influence. The very philosophical thinking participates in pragmatization. The resignation of metaphysics, epistemology and philosophy of first principles was defined within its framework on behalf of hermeneutics or the everyday philosophy. It offers to replace philosophy with poetry or exact sciences (cognitive science or sciences of communication). The philosophy is displaced from the educational programs not only in the schools, but also in the universities. In this situation the question of whether philosophy and philosophers are still needed, seems to be particularly justified.
Тезис о конце философии актуален. Эта позиция провозглашается в атмосфере прагматизации культуры и усиления убеждения о непригодности философского знания. Кажется, что в мире человека стали преобладать техническое мышление и практическое потребительское, а также религиозное мышление. Исламский религиозный фундаментализм расширяет свое влияние. В прагматизации участвует сама философская мысль. Она же формулирует отказ от метафизики и эпистемологии, отказ от философии первых принципов, ради герменевтики или философии обыденности. Она также предлагает заменить философию поэзией или точными науками (когнитивистикой, науками об общении). Философию вытесняют из образовательных программ не только средних школ, но и ВУЗ-ов. В такой ситуации вопрос о том, нужны ли еще кому-либо философия и философы, выглядит особенно целесообразным
Źródło:
ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2015, 15; 15-34
1642-1248
Pojawia się w:
ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Matematyczna heurystyka w wiskozymetrii. Metrologiczne zagadnienie kształtu
Mathematical heuristics in viscosimetry. Metrological problem of shape
Autorzy:
Zabierowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/347820.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
Tematy:
prawa empiryczne
teoria
zasady fizyki
idealizacja
aproksymacja
metodologia
analiza wymiarowa
geometria w fizyce
logika odkrycia
filozofia fizyki
filozofia przyrody
humanistyka nauk technicznych
empirical laws
theory
principles of physics
idealization
approximation
methodology
dimensional analysis
geometry in physics
logic of discovery
philosophy of physics
philosophy of nature
humanism of technical science
Opis:
Ustala się znaczenie analizy matematycznej i analizy wymiarowej w fizyce. Odsłania się stosunek metrologii do fizyki oraz do rozumowania abstrakcyjnego. Przedstawia się uściślanie nauk ścisłych jako przedmiot nauk humanistycznych, jak i ustala znaczenie heurystyki w rozwoju badań naukowych, błędnie przedstawianej w podręcznikach akademickich. Praca jest kontynuacją metody analizy wymiarowej Weisskopfa (Science 187, 1975). Poddaje się precyzyjnej analizie podstawy fizyki lepkości i równanie Stokesa. Pokazuje się znaczenie heurystyki matematycznej i aparatury matematycznej w badaniach empirycznych nad ruchem w cieczy ciał o różnym kształcie oraz sens aproksymacji, idealizacji i strukturę języka opisu w hydrotechnice i fizyce lepkości. Rekonstruuje się znaczenia terminów teoretycznych i empirycznych oraz praw idealizacyjnych w wiskozymetrii i technice dla ciał o nieregularnym kształcie.
The significance of mathematical and dimensional analyses is settled. The relation of metrology both to physics and abstract reasoning is revealed. The example of viscosimetry is used to continue the making of science to be more precise and the role of heuristics in the development of scientific investigations is pointed out. Usually these topics are presented in textbooks in an improper way. The article is also the prolongation of the dimensional analysis method given by Weisskopf (Science, 187, 1975). Especially the foundations of viscosity physics and Stokes's equation are examined scrupulously. The following are reconstructed: mathematical heuristics and mathematical conceptual apparatus in the empirical research of various shape bodies moving in fluids as well as the idealisation and language structure of the phenomenal description in hydrotechnics and viscosity physics.
Źródło:
Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki; 2013, 2; 185-194
1731-8157
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W stronę racjonalistycznej utopii. Wspomnienie o Januszu Goćkowskim
Towards a Rationalistic Utopia. A Tribute to Janusz Goćkowski
Autorzy:
Woroniecka, Grazyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/577640.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
PHILOSOPHY OF SCIENCE
Opis:
The paper presents an attempt at synthetic expression of main ideas forming the scientific output of Professor Janusz Gockowski. His works are interpreted as multi-layered attempt at forming a rationalistic utopia that would provide science, as a specifically human capacity of aspiring to knowledge, a due place in institutional and axiological structure of contemporary world. This project consists of various layers: critical, diagnostic, therapeutic and descriptive-analytic that complement each other and form together an original and impressive work.
Źródło:
Zagadnienia Naukoznawstwa; 2011, 47, 2(188); 183-190
0044-1619
Pojawia się w:
Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tool Dichotomies in a Period of Inter-epochal Transition – Philosophical and Anthropological Reflections on Post-Neolithic Dual Technology
Autorzy:
Wolski, Damian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38616717.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie
Tematy:
terminal lithic industries
tool dichotomy
Early Bronze Age
archaeological theory
philosophy of science
hermeneutics
structuralism
Opis:
The presented publication is the end result of an authorial, post-doctoral research project devoted to the multi-aspect flint tool dichotomy at the turn of the Stone and Metal Ages. The results of use-wear analysis of archaeological materials from south-eastern Poland and the Moravia region of the Czech Republic, obtained by the author over the last decade, have been supplemented in this article with a philosophical component. By visualising the network of connections on the empirical-theory line, the explanatory value of the dichotomous lithic concept was raised. Moreover, the discourse on the period at the turn of the Stone and Metal Ages has been enriched with new interpretative solutions for economic and social issues of that time in prehistory. The author places his philosophical investigations within the hermeneutical approach. After the study of key terms (dichotomy, divergence, convergence), structuralist thought becomes the leading theme at the end of the article. The paper deals with the concepts of such thinkers as: Martin Heidegger, Hannah Arendt, and Claude Lévi-Strauss.
Źródło:
Analecta Archaeologica Ressoviensia; 2023, 18; 7-28
2084-4409
Pojawia się w:
Analecta Archaeologica Ressoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ciężkie życie tradycyjnego (i dogmatycznego) metodologa
The hard life of a traditional (and dogmatic) methodologist
Autorzy:
Woleński, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691000.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
philosophy of science
methodology
Opis:
The paper contains some arguments against the article ”Philosophical Assumptions of Science. Cultural and Historical Perspective” of Magdalena Górna. The author argues that the formal methodology is – contrary to what Górna says in her paper – neither ”traditional” nor ”dogmatic”, and formulates some suggestions on his own view on the problem of the relations between science and philosophy.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2012, 51; 21-40
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia nauki a historia nauki
Philosophy of Science and History of Science
Autorzy:
WOLEŃSKI, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/520589.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Umiejętności
Tematy:
historia
filozofia nauki
metodologia
program badawczy
paradygmat
history
philosophy of science
methodology
research program
paradigm
Opis:
Artykuł analizuje relacje pomiędzy filozofią nauki i historią nauki. Rozważane są dwa podejścia do filozofii nauki, jedno reprezentowane przez formalną metodologię nauk i drugie – przez historycznie zorientowaną teorię nauki. O ile pierwsza koncepcja traktuje historię nauki jako niezbyt istotną dla filozofi i nauki, orientacja druga uważa, że pierwsza jest kluczem do drugiej. Najlepiej wyraża to znane powiedzenie Imre Lakatosa: „Filozofia nauki bez historii nauki jest pusta, historia nauki bez filozofii nauki jest ślepa”. Artykuł bliżej rozważa koncepcje Thomasa S. Kuhna i Imre Lakatosa jako sztandarowe wersje historycznej metodologii nauki. Autor argumentuje, że są to raczej historiozoficzne wizje nauki niż historie nauki.
The paper focuses on relations between philosophy of science and history of science. Two models of science are considered. The fi rst is provided by formal methodology (philosophy) of science. It assumes that (1) there exists an eff ective criterion of demarcation between science and non -science (in particular, pseudo -science); (2) science manifests itself in the same manner in all historical epochs; (3) science as a result (in particular, a system of propositions), not science as an activity, is the primary subject of philosophical investigations; (4) philosophy of science concentrates mostly on the context of justifi cation, not the context of discovery. Consequently, formal logic provides analytic devices for philosophy of science and history has a secondary importance. The second approach, the historical philosophy of science (or historicisms in the philosophy of science), denies the assumptions (1)–(4). Hence, the history of science is of the utmost importance for the philosophy of science. More specifi cally, history of science provides empirical data for the philosophy of science. As Imre Lakatos once said (it is a paraphrase of Kant) “Philosophy of science without history of science is empty, history of science without philosophy of science is blind”. According to Lakatos, a rational reconstruction of the history of science constitutes the main task of the philosophy of science. The adjective “rational” indicates here that this reconstruction must be guided by principles elaborated by philosophical refl ection. Lakatos’s own proposal in this respect is captured by his famous idea of research programs as units organizing concrete scientifi c investigations and their development. The methodology of research programs is Lakatos’s answer to Kuhn’s philosophy of science as based on the concept of the paradigm of scientifi c activity accepted by scientists in a particular period. Lakatos objected that the acceptance of paradigms is, according to Kuhn, too irrational. In fact Lakatos wanted to combine Popper’s idea of the logic of scientific discover and Kuhn’s historicism. There are several objections to historicism. Disregarding one of the standard critical observations, namely that concerning the ambiguity of the terms “research program” and “paradigm”, one can observe that the concepts of the external history of science and the internal history of science are unclear in philosophical theories of science off ered by Kuhn and Lakatos. Similar remarks apply to Paul Feyerabend’s rule “Everything goes” as admitt ing any methodology of scientific investigations. Since the representatives of historicism are almost exclusively interested in the internal history of science, they overlook the external history of science and blame it as naïve and consisting of popular stories concerning accidental circumstances related to great discoveries (Newton’s apple or killing of Archimedes). The author argues that this att itude is unjustifi ed. Clearly, any elaboration of the actual history is selective and thereby must appeal to some criteria of selection. On the other hand, too excessive use of philosophy in historical reconstruction converts history of science into historiosophy (speculative history) of science.
Źródło:
Prace Komisji Historii Nauki PAU; 2014, 13; 99-115
1731-6715
Pojawia się w:
Prace Komisji Historii Nauki PAU
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dowód matematyczny – argumentacja czy derywacja? – część I
Mathematical Proof – Argumentation or Derivation? – Part I
Autorzy:
Wójtowicz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691022.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
philosophy of mathematics
mathematical proof
formal derivation
derivation-indicator view
philsophy of science
Opis:
The article is devoted to the problem of status of mathematical proofs, in particular it tries to capture the relationship between the real, „semantic” notion of mathematical proof, and its formal (algorithmic) counterpart. In the first part, Azzouni’s derivation–indicator view is presented in a detailed way. According to the DI view, there is a formal derivation underlying every real proof.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 63-80
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dowód matematyczny – argumentacja czy derywacja? – część II
Mathematical Proof – Argumentation or Derivation? – Part II
Autorzy:
Wójtowicz, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691020.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
philosophy of mathematics
mathematical proof
formal derivation
derivation-indicator view
philsophy of science
Opis:
In the first part of the paper, Azzouni’s derivation–indicator view was presented. In the second part it is analyzed in a detailed way. It is shown, that many problems arise, which cannot be explained in a satisfactory way in Azzouni’s theory, in particular the problem of the explanatory role of proof, of its epistemic role; the relationship between first–order and second–order versions of proofs is also not clear. It is concluded, that Azzouni’s theory does not provide a satisfactory account of mathematical proof, but inspires an interesting discussion. In the article, some of the mentioned problems are discussed.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 81-97
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komputery i odkrycie naukowe
Computers and Scientific Discovery
Autorzy:
Wiśniewski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/373620.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego
Tematy:
filozofia nauki
odkrycie naukowe
badania naukowe
kognitywistyka
algorytmizacja
sztuczna inteligencja
maszynowe uczenie się
philosophy of science
scientific discovery
research
cognitive science
algorythmization
artificial intelligence
machine learning
Opis:
Zwolennicy tradycyjnej filozofii nauki opowiadali się za wprowadzeniem rozróżnienia na kontekst odkrycia i kontekst uzasadniania, czyniąc ten ostatni jedynym właściwym przedmiotem filozoficznej refleksji. Wielu badaczy nie zgadzało się z tym rozstrzygnięciem. Niektórzy z nich podjęli wysiłki opracowania normatywnej teorii odkrycia naukowego. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych maszyn liczących starano się stworzyć program komputerowy generujący odkrycia naukowe. Doprowadziło to do powstania odrębnej dziedziny nauki – teorii odkryć maszynowych – czerpiącej z dorobku psychologii rozwiązywania problemów i badań nad sztuczną inteligencją. Celem pracy jest dowiedzenie, że żadna z prób oparcia odkrycia naukowego o procedury stosowane przez komputery jest nierealizowalna z przyczyn logicznych. W poniższej pracy przedstawiono historyczny proces, który doprowadził do wyodrębnienia się kontekstów odkrycia i uzasadnienia oraz wskazano badaczy i nurty, które sprzeciwiły się podziałowi na kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia. Następnie nakreślona została teoria odkryć maszynowych, której autorzy podjęli się próby skonstruowania programu komputerowego generującego odkrycia naukowe. Artykuł wieńczy przybliżenie racji logicznych, które czyniły ich starania niemożliwymi do zrealizowania. W toku badań wykazano, że istnieją przekonujące racje logiczne, by uznać, że algorytmizacja odkrycia naukowego nie jest programem badawczym, którego cele mogły być osiągnięte. Przybliżono szereg racji odwołujących się do natury poznania komputerowego, które czynią nadzieje badaczy na sukces programu płonnymi. Poznanie komputerowe ma charakter dedukcyjny, jest treściowo puste, ponieważ nie może dostarczyć żadnej nowej wiedzy. Chociaż wykorzystanie komputerów w pracy badawczej wydaje się decyzją słuszną, albowiem poprzez możliwości analizy ogromnej liczby danych otwierają przed naukowcami zupełnie nowe możliwości, maszyny liczące nie zastąpią naukowców całkowicie. Niezależnie od postępu technologicznego natura poznania komputerowego sprawia, że odkrycie naukowe będzie wymagało ludzkiej interwencji, a wszelkie próby redukcji odkrycia do czynności właściwych komputerom są skazane na niepowodzenie.
Adherents of traditional philosophy of science supported the distinction between context of discovery and context of justification, making the latter the only actual subject of philosophical inquiry. Many scientists did not follow this conclusion. Some of them tried to construct normative theory of scientific discovery. Due to application of advanced computing machines, they endeavoured constructing a computer programme as it would be able to generate scientific discoveries. It led to the emergence of separate scientific discipline – a theory of machine discovery that was based on the work of psychology of problem solving as well as artificial intelligence. The goal of the paper is to present argumentation in favour of the view that none of the attempts of reducing scientific inquiry to computation can succeed due to logical purposes. The paper shows the historical process that led to the distinction of context of discovery and context of justification as well as indicates the scientists and trends that objected such a distinction. Subsequently, the paper presents the theory of machine discovery, which authors tried to construct a computer program that would generate scientific discoveries. Last part of the material is dedicated to logical arguments that make such attempts unable to succeed. The inquiry showed that there are logical arguments to state that the algorythmization of scientific discovery is not possible. The paper delivers argumentation, derived from the nature of machine cognition that makes such attempts impossible to succeed. Machine cognition is deductive, without reference to any subject, has no content and can be reduced to the data given to the input of the system. While using the computers in scientific inquiry seems to be a reasonable decision, because of the possibility of analysing great sets of data what opens new possibilities to scientists, the computers will never be a substitute for human beings. Regardless of the technical development, the nature of machine cognition makes scientific discovery dependent on human intervention. All attempts of reducing discovery to computing procedure cannot, necessarily, succeed.
Źródło:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza; 2013, 3; 25-31
1895-8443
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O przedmiocie metodologii nauk. Na marginesie książki Zygmunta Hajduka Struktury metodologiczne w nauce. Słowa klucze filozofii nauki
On the Object of Scientific Methodology: With Regard to the Book Struktury metodologiczne w nauce. Słowa klucze filozofii nauki [Methodological Structures in Science: Key Words of the Philosophy of Science] by Zygmunt Hajduk
Autorzy:
WALCZAK, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488801.pdf
Data publikacji:
2018-06
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
metodologia nauk
filozofia nauki
przedmiot badań
struktury metodologiczne
jednostki analizy metodologicznej
kategorie metodologiczne
nauka
scientific methodology
philosophy of science
the object of research
methodological structure
the units of methodological analysis
methodological categories
science
Opis:
Kategoria struktur metodologicznych wprowadzona przez Zygmunta Hajduka (2016) jest kategorią nową, nieużywaną dotąd w rozważaniach metodologicznych i niemającą w nich ugruntowanego miejsca. Dlatego można zapytać o funkcję, jaką miałaby ona pełnić w metodologii nauk, oraz o jej przydatność jako ogólnego pojęcia metodologicznego. Zasadnicze pytanie, jakie stawiam to: czy wprowadzony przez Z. Hajduka termin struktury metodologiczne może służyć jako najogólniejsza kategoria wyznaczająca przedmiot badań metodologii nauk? Odpowiadając negatywnie na to pytanie, przedstawiam argumenty, jakie przemawiają przeciwko używaniu pojęcia struktur metodologicznych w ten sposób. Moja argumentacja przebiega w następujący sposób. Przywołując funkcjonujące w metodologii nauk zasadnicze sposoby rozumienia nauki (typy desygnatów nazwy „nauka”), ujęcie metodologii nauk wyznaczone przez Szkołę lwowsko-warszawską (Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński) i tradycję metodologiczną KUL, będącą jej kontynuacją (Stanisław Kamiński), typy metodologii, współczesne anglosaskie ujęcia filozofii nauki oraz rozumienie analizy metodologicznej, próbuję wskazać w miarę całościową mapę kategorii metodologicznych wyznaczających przedmiot badań metodologii nauk. Następnie odnoszę do niej kategorię struktur metodologicznych jako wyznaczającą, moim zdaniem zbyt wąsko, przedmiot badań metodologii nauk i przeprowadzam krytykę pojęcia struktur metodologicznych jako najogólniejszej kategorii wyznaczającej przedmiot badań metodologii nauk. Wskazuję także na niekompletność zaproponowanej przez Z. Hajduka listy struktur metodologicznych, którymi zajmuje się metodologia nauk.
The new category of methodological structures introduced by Zygmunt Hajduk (2016) has not been applied in methodological investigations and does not have a firm position. Hence, two questions arise: what function should it fulfill in scientific methodology (philosophy of science), and is it suitable as a general methodological notion? My main question is: can Hajduk’s methodological structures serve as the most general category determining the research object of scientific methodology? My answer is in the negative. The argument proceeds as follows: first, some important contexts for the discussion are evoked. These include the basic notions of science (types of things signified by “science”), the conception of scientific methodology by the Lvov-Warsaw School (Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński) and its continuation in the form of the methodological tradition of KUL (Stanisław Kamiński), different types of scientific methodology, contemporary Anglo-Saxon conceptions of the philosophy of science, and the concept of methodological analysis. With these contexts in mind, I sketch a reasonably comprehensive map of the methodological categories that determine the research object of scientific methodology. Next, the map is critically compared to the category of methodological structures, which are understood as the most general methodological notion determining the object of scientific methodology. In my opinion Hajduk’s category is too narrow to be the most general methodological notion denoting the object of scientific methodology. Additionally, Hajduk’s catalog of methodological structures studied by the methodology of science is analyzed and found wanting.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 2; 23-46
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wartościujący wymiar kategorii racjonalności nauki
The Valuing Dimension of the Category of the Rationality of Science
Autorzy:
Walczak, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015625.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
racjonalność nauki
wypowiedzi wartościujące
ocena
opis
filozofia nauki
epistemologia
aksjologia
rationality of science
valuing statements
evaluation
description
philosophy of science
epistemology
axiology
Opis:
The paper is an attempt to reflect on the valuing dimension of the category of the rationality of science, ontological and epistemological problems. Such problems should be solved should rationality be deemed a valuing category. Taking into consideration the discussions on the valuing character of the categories in ethics (good, evil) and the significance of moral judgements as the point of departure, I am posing a question about the importance of expressions with regard to the rationality of science, expressions treated as valuing expressions. Since the beginning of the reflections on science until now it has contained valuing and normative elements. This was irrespective of whether it took the form of logic, epistemology, methodology or philosophy of science. Moreover, the above disciplines were treated as, of their nature, formulating the ideal of knowledge and providing rules of a valuing cognition. In the twentieth century the central concept on which the discussions focused was the category of rationality. The question was how to define a valuable scientific knowledge and how to pursue science. We find some problems when we want to interpret the category of rationality as a valuing category. These problems seem to be good examples of questions that should be answered, while interpreting other epistemic categories as valuing. Including the category of the rationality of science in the valuing categories is tantamount to the conferral of a valuing sense on the statements about the rationality of science, the predicator „rational” and its antonyms. The standpoints in question, the interpretations of valuing statements are as follows: anti-naturalism, naturalism, cognitivism, and acognitivism. They answer such questions as: 1) what kind of feature is rationality? 2) what are its relationships with other features, in particular with the features examined by the natural, or broadly, empirical sciences? 3) does the feature of being rational or the relationship of being a good reason on behalf of something really exist? 4) what kind of predicator of the predicator „rational” and its antonyms? 5) what are their relations to other predicators, in particular those predicators which the natural, or broadly, empirical sciences make use of? 6) what kind of propositions are the statements about the rationality of science? 7) what do the statements about the rationality of science denote, or do they denote anything really existing? 8) what are the relationships of the statements of the rationality of science to other statements, in particular the statements formulated by natural sciences, e.g. cognitive psychology? The review of various manners by which to use the category of rationality in the philosophy of science speaks on behalf of the rejection of extreme interpretations: both extremely cognitivist and acognitivist. In the statements about rationality there are now two components: descriptive (object-related) and valuing. The valuing component may be understood in at least three inseparable and often coexisting manners: approving/disapproving, perfectionist and normative.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 2; 347-364
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies