Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "old Polish literature" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 67
Tytuł:
Retoryczna forma i funkcje prozdrowotnych treści w staropolskich kalendarzach
Rhetorical form and functions of health-related content in Old-Polish calendars
Autorzy:
Piskała, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/39744019.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Katedra Italianistyki. Polskie Towarzystwo Retoryczne
Tematy:
kalendarz
literatura staropolska
retoryka
medycyna
astrologia
calendar
Old-Polish literature
rhetoric
medicine
astrology
Opis:
Artykuł omawia związki staropolskich kalendarzy z medycyną. Ich podstawą była astrologia oraz utylitarność tych druków. Przeanalizowano wątki dotyczące zdrowia, miejsca ich prezentacji i funkcji, jaką pełniły w almanachach, z retorycznej perspektywy. Różnorodny materiał, od naukowych artykułów po krótkie porady, wiersze, przysłowia i prognostyki chorobowe wybrano z kalendarzy krakowskich, gdańskich, zamojskich i poznańskich. Uwzględniono ewolucję kalendarza, ale też trwałość staropolskiego modelu i obecności niektórych jego elementów aż do dziś.
The article discusses the connections of Old-Polish calendars with medicine, which were predicated upon the science of astrology and the utilitarian character of these popular prints. It analyses the health-related motifs, their place within the calendars, and their functions as seen from a rhetorical point of view. Varied content, from scholarly articles through succinct pieces of advice, verse, proverbs, and health forecasts, has been selected from almanacs published in Cracow, Gdansk, Zamosc, and Poznan. The article takes into account the evolution of the calendar genre as well as the persistence of some of its elements which survive until this day.
Źródło:
Res Rhetorica; 2024, 11, 1; 106-120
2392-3113
Pojawia się w:
Res Rhetorica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Apokryficzna apokalipsa Rzeczypospolitej, czyli jak Facies perturbatae et afflictae Reipublicae Jana Dymitra Solikowskiego przeistoczyła się w Apocalipsis Stanislai Orechovii
The Apocryphal Apocalypsis of the Republic. How Jan Dymitr Solikowski’s Facies perturbatae et afflictae Reipublicae became the Apocalipsis Stanislai Orechovii
Autorzy:
Wolak, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31018150.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
book history
apocalypse
Jan Dymitr Solikowski
Stanisław Orzechowski
Polish republicanism
Old-Polish literature
neo-Latin literature
historia książki
apokalipsa
republikanizm szlachecki
literatura staropolska
literatura neołacińska
Opis:
Przedmiotem artykułu jest rekonstrukcja historii tekstu Facies perturbatae et afflictae Reipublicae, napisanego w 1564 r. przez sekretarza królewskiego Jana Dymitra Solikowskiego. Dyskutowane są okoliczności jego powstania, historia druku, a także przyczyny jego atrybucji Stanisławowi Orzechowskiemu oraz jego związki z pismami tegoż. Analizy historyczno-filologiczne pozwalają określić ramy funkcjonowania owego tekstu w obrębie szeroko rozumianej ideologii szlacheckiej od czasu jego powstania do początku czwartej dekady XVII w.
The paper reconstructs the history of the text entitled Facies perturbatae et afflictae Reipublicae, written in 1564 by Jan Dymitr Solikowski, a secretary to Sigismundus Augustus, King of Poland and Grand Duke of Lithuania. Research focuses on its origin, publication history, the causes of its attribution to Stanisław Orzechowski and the connections between this text and Orzechowski’s works. The historical and philological analyses presented in the article made it possible to speculate on how the studied text functioned within the broadly understood Polish nobles’ ideology and how its various interpretations were associated with political phenomena from the text’s creation until the 1630s.
Źródło:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2023, 66; 35-76
0029-8514
Pojawia się w:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mój bachmacie, biegać umiesz… – zagadkowy orientalizm odzwierciedlony w nazwie rasy końskiej w piśmiennictwie staroruskim i staropolskim
My bachmat, you know how to run… – Mysterious Orientalism as Reflected in the Name of a Horse Breed in Old Russian and Old Polish Literature
Autorzy:
Brzozowska, Zofia A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16501477.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
Tematy:
literature of Old Rus’
old Polish literature
Orientalism
Islam
Muhammad
Opis:
In Old Polish texts as well as in later works written in the Old Polish style (e.g. in the Trilogy by H. Sienkiewicz), the name bachmat was used to describe a horse of the Tatar breed, characterized by its small size but incredible endurance. An analogous term (бахматъ) can be found in the literature of Old Rus’. There is no doubt that it is an orientalism, which entered into both the Old Russsian language and – through it or independently – the Polish language and here from one of the Tatar dialects. Among the explanations for its etymology, the most interesting seems one connecting it with the term Бохмитъ, i.e., a variant of Muhammad’s name, characteristic for the literature of Old Rus’. The article aims to determine when the term бахматъ could have entered the literature of Old Rus’, how widespread it was, in what contexts it appeared, and whether it is possible to show a connection between the studied word and the East Slavic form of Muhammad’s name (Бохмитъ).
Źródło:
Slavia Orientalis; 2022, LXXI, 1; 207-217
0037-6744
Pojawia się w:
Slavia Orientalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O długim trwaniu antologii na przykładzie „Speculum exemplorum”
On the Longevity of Anthologies: The Case of “Speculum exemplorum”
Autorzy:
Piskała, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2129176.pdf
Data publikacji:
2022-06-12
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
antologia
literatura nowołacińska
przekład
literatura staropolska
kompedium kaznodziejskie
anthology
Neo-Latin
translation
Old Polish literature
preachers' comendium
Opis:
Artykuł omawia kwestię długiego trwania trzech antologii nowołacińskich. O ich ogromnej popularności w Europie przez cały okres nowożytny zadecydowały nie tylko zawartość, ale przede wszystkim użyteczność wynikająca z prostej i jasnej struktury, pozwalającej na łatwe odnajdywanie treści. Zbiory cytatów, takie jak Manipulus florum Tomasza z Irlandii czy Polyanthea, nie tyle trwały powielane w kolejnych dodrukach, ile żyły dzięki ciągłym zmianom, jakie wprowadzali kolejni redaktorzy uzupełniający i korygujący materiał, a także modyfikujący układ treści oraz porządkujący je z pomocą kolejnych użytecznych indeksów. Na tym tle wyróżnia się kompendium kaznodziejskie zatytułowane Speculum exemplorum. Mimo swej średniowiecznej proweniencji odrodziło się dzięki redakcji jezuity Joannesa Majora. Wciąż drukowane i poszerzane zyskało też nową odsłonę za sprawą tłumaczenia Szymona Wysockiego, które dzięki kolejnym wydaniom i nowym redakcjom nie tylko stało się ważnym i długotrwałym zjawiskiem w literaturze staropolskiej, ale też otworzyło drogę adaptacjom w językach wschodniosłowiańskich.
The article discusses a long-standing presence of three Neo-Latin anthologies. The popularity they enjoyed across Europe throughout the whole early modern period can be attributed not only to their content but most of all to the usefulness that stemmed from a clear and intelligible structure that enabled readers to find the subject matter they were looking for with hardly any effort. The most popular anthologies of quotations such as Manipulus florum by Thomas of Ireland or Polyanthea not so much endured in more or less the same form as a result of consecutive editions but rather lived as a consequence of changes made by their successive editors who kept supplementing and amending the content, modifying the composition and making the anthologies more and more orderly by adding new practical indices. One striking example of this is a preachers’ compendium Speculum exemplorum. Despite its medieval origin, it re-emerged and gained popularity thanks to its 17th-century editor, the Jesuit Johannes Major. Being continually published, altered and expanded, it gained yet another life through Szymon Wysocki’s translation into Polish. This particular edition led a life of its own and following its new editions and further publications, it became a significant and a long-lasting phenomenon in the Old Polish literature that inspired further adaptations in the East Slavic languages.
Źródło:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2022, 12 (15); 45-59
2084-6045
2658-2503
Pojawia się w:
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Recepcja żydowskich rytuałów w staropolskim apokryfie Żywot Pana Jezu Krysta
Reception of the Jewish Rituals in the Old Polish Apocryphon Żywot Pana Jezu Krysta
Autorzy:
Jędrzejczak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30145234.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Pidion HaBen
old Polish literature
apocrypha
Jews cultic law
literatura staropolska
apokryfy
żydowskie prawo kultowe
Opis:
In the presented article I deal with the reception of ancient Jewish rituals by the author of the Old Polish apocryphon Żywot Pana Jezu Krysta. These are two celebrations closely related to the birth of a male descendant: the offering of the newborn and the cleansing of the mother from cultic impurity. The aim of the article is to indicate the manner in which this reception took place, as well as its theological consequences for medieval Mariology.
Źródło:
Poznańskie Studia Teologiczne; 2022, 41; 313-332
0209-3472
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sielskie bytowanie szlachty a stanowe powinności rycerskie w świetle staropolskiej poezji ziemiańskiej
Autorzy:
Krzywy, Roman
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2028470.pdf
Data publikacji:
2022-01-11
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
literatura staropolska
poezja ziemiańska
etos rycerski
szlachta polska
old Polish literature
landowning poetry
knightly ethos
Polish nobility
Opis:
Artykuł omawia stanowiska twórców poezji ziemiańskiej, rzadko ostatnio badanej, wobec militarnych zobowiązań stanu szlacheckiego. Narodziny nurtu w drugiej połowie XVI w. oznaczały zarówno aprobatę dla rolniczego trybu życia, jak i pojawienie się w literaturze staropolskiej konkurencyjnego modelu wobec wzorca rycerskiego. Autor studium, śledząc w porządku chronologicznym wypowiedzi najważniejszych pisarzy ziemiańskich z XVI i XVII w. (Jana Kochanowskiego, Andrzeja Zbylitowskiego, Józefa Domaniewskiego, Stanisława Słupskiego, Władysława Stanisława Jeżowskiego, Zbigniewa Morsztyna, Marcina Borzymowskiego, Wacława Potockiego, Wespazjana Kochowskiego), zamierza ukazać, w jaki sposób piewcy wiejskiej arkadii szlacheckiej odnosili się do etosu militarnego. Zagadnienie to traktowane było dotąd w literaturze przedmiotu jedynie zdawkowo.
The article discusses the attitudes of the authors of the so-called landowning poetry towards the military obligations of the noble estate, which have rarely been studied recently. The birth of this trend in the second half of the sixteenth century meant both an approval for the agricultural lifestyle and the appearance in Old Polish literature of a model competing with the knightly one. The author of the study, following in chronological order the statements of the most important sixteenthand seventeenth-century writers of this genre (Jan Kochanowski, Andrzej Zbylitowski, Józef Domaniewski, Stanisław Słupski, Władysław Stanisław Jeżowski, Zbigniew Morsztyn, Marcin Borzymowski, Wacław Potocki, Wespazjan Kochowski), intends to indicate how the eulogists of the rural noble arcadia referred to the military ethos. Until now, this issue has been treated in the literature only perfunctory.
Źródło:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2022, 65; 99-130
0029-8514
Pojawia się w:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Substrat jako fundament konwencjonalizacji wtórnej sielanki staropolskiej
Substrate as the Foundation of the Secondary Conventionalization of the Old Polish Idyll
Autorzy:
Rał-Niemeczek, Roksana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2057299.pdf
Data publikacji:
2022-06-29
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
konwencjonalizacja
sielanka
substrat gatunkowy
dwupłaszczyznowa kompozycja
literatura staropolska
conventionalization
idyll
species
substrate
two-plane composition
Old Polish Literature
Opis:
Artykuł pt. Substrat jako fundament konwencjonalizacji wtórnej staropolskiej sielanki jest analizą najważniejszej zasady tworzącej konwencję tego gatunku, a mianowicie reguły dwupłaszczyznowości kompozycyjnej. Autorka na przykładach utworów takich poetów, jak: Szymon Szymonowicz, Szymon Zimorowicz, Jan Gawiński, Samuel Twardowski czy Adrian Wieszczycki omawia etap kształtowania się konwencji gatunku sielankowego. Następnie ukazuje zależność pomiędzy zmianami w warunkach literackich i kulturowych oraz tych, które zaszły w percepcji czytelników, a ich wpływem na ewolucję ustalonej konwencji. Obserwowane zmiany w obrębie konwencji zostały opracowane w odniesieniu do koncepcji substratu gatunkowego jako podstawy źródłowej powstania konwencji wtórnej gatunku idyllicznego.
The article titled is an analysis of the most important principle forming the convention of the genre, namely: the rule of a compositional two-plane. The author, using the examples of works by poets such as: Sz. Szymonowicz, Sz. Zimorowicz, J. Gawiński, S. Twardowski or A. Wieszczycki discusses the stage of forming the convention of the idyllic genre. Then he shows the relationship between changes in literary and cultural conditions as well as in the perception of readers on top of their influence on the transformation of the established convention. The changes observed within the convention were developed based on the concept of a species substrate as the basis for the formation of the secondary convention of the idyll.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2022, 37, 2; 131-150
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Zechmy sie ich napatrzyć nie mogli”. Kultura dworska w Peregrynacji Maćkowej
“That we couldn’t turn our eyes away”. Courtly culture in Peregrynacja Maćkowa
Autorzy:
Wojtowicz, Witold
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2048520.pdf
Data publikacji:
2021-10-27
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
Peregrynacja Maćkowa
parody
courtly culture
Old Polish literature
parodia
kultura dworska
literatura staropolska
Opis:
Referring to my previous research (Wojtowicz 2010, 2011), the article analyses a humorous text entitled Peregrynacja Maćkowa (Maciek’s Peregrination, printed in 1612) which offers a parodic and satirical take on the ideas characteristic of courtly culture. I examine how these ideas are mocked with the use of parodic travesty. What serves as a starting point for discussion are the analyses of courtly culture by Rüdiger Schnell (in Die höfische Kultur des Mittelalters zwischen Ekel und Ästhetik). Apart from parodying courtly culture, the author of Peregrynacja Maćkowa mocks the chivalric romance and travel novels as well as alludes to the Brautwerbung motif.
Źródło:
Prace Polonistyczne; 2021, 76; 449-468
0079-4791
Pojawia się w:
Prace Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chorobotwórcza moc komet. O poszukiwaniu przyczyn morów w piśmiennictwie staropolskim
Autorzy:
Piskała, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2029705.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Old-Polish literature
astrology
comets
epidemic
literatura staropolska
astrologia
komety
epidemia
Opis:
Szybko szerzące się i siejące spustoszenie zarazy nie były w dawnej Polsce rzadkością. Ówczesna wiedza medyczna nie potrafiła właściwie wytłumaczyć natury chorób zakaźnych i sposobu ich przenoszenia się, więc pojawiało się wiele różnych teorii objaśniających ich przyczyny. Niektórzy podejrzewali wrogów i niewiernych o zatruwanie powietrza i wody, inni wybuch epidemii przypisywali bożemu gniewowi bądź niefortunnemu układowi ciał niebieskich zwiastującemu nieszczęście. Najbardziej zgubne skutki przypisywano kometom; pojawienie się komety odczytywano bądź to jako znak, bądź jako przyczynę nadciągających katastrof, pośród których poza morowym powietrzem wymieniano trzęsienia ziemi, królewskie zgony, wojny i zamieszki. Astrologiczne wyjaśnienie plag okazało się niezwykle trwałe i stało się powszechnynie występującym motywem piśmiennictwa temu problemowi poświęconego, co nie znaczy, że było akceptowane bez zastrzeżeń.
Rapidly spreading and ravaging diseases were not a rarity in Old Poland. The medical knowledge of the era could not properly explain the nature of infectious diseases and the mechanism of their spreading, so there were many different attempts at explaining their causes. Some suspected their enemies and infidels of poisoning air and water; others attributed pestilence to God’s wrath or to unfavourable configurations of heavenly bodies that were said to bring misfortune. The most devastating effects were attributed to comets; a comet’s appearance was seen either as a sign or as a cause of impending disasters, which, apart from pestilent air, included earthquakes, deaths of kings, wars, and tumults. Astrological explanation of the plagues proved to be very persistent and became a stock motif in the literature devoted to the subject, which, however, does not mean that it was accepted without criticism.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2021, 16, 11; 58-73
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czcij (…), abyś długo żył na ziemi. O czwartym przykazaniu z myślą o podręcznikach i lekcjach języka polskiego
Honour . . . that you may live long on earth. On the Fourth Commandment for Textbooks and Polish Language Lessons
Autorzy:
Bakuła, Kordian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2050822.pdf
Data publikacji:
2021-12-11
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
teaching Polish language
teaching Polish literature
teaching Polish culture
Old Testament
the fourth commandment
obedience to one’s parents
punishing children
outdated tradition
kształcenie literackie
kształcenie językowe
kształcenie kulturalne
Stary Testament
czwarte przykazanie
posłuszeństwo
karanie dzieci
przebrzmiała tradycja
Opis:
Artykuł ma na celu pokazanie napięcia między starotestamentowym nakazem motywowanym religijnie czcij ojca swego i matkę swoją…, a współczesnym nam, ziemskim, ludzkim szanuj ojca i matkę, szanuj rodziców. Sposobem na osiągnięcie tego celu będą czynności dydaktyczne poszerzające pole wiedzy: przeczytanie pełnych wersji przykazania czwartego; poznanie strasznych kar grożących za uchybianie czci rodzicom; przywołanie scen składania ofiar z dzieci; czytanie polskich interpretacji czwartego przykazania przez M. Reja i E. Glicznera. Wniosek: dla nas na nasze czasy najbardziej odpowiednim jest wymaganie naturalnego szacunku dzieci dla rodziców – bez pośrednictwa dawnych religijnych mniemań.
The article aims to show the tension between the Old Testament, which is religiously motivated honour thy father and thy mother, and the modern version, which isearthly, human, respect the father and mother, respect the parents. The way to achieve this will be through didactic activities that expand the field of knowledge: reading thefull versions of the fourth commandment; to know the terrible penalties that threaten to be imposed for the misconduct of honor of parents; recalling scenes of child sacrifice;reading Polish interpretations of the Fourth Commandment by M. Rej and E. Gliczner. Conclusion: for us in our time, it is most appropriate to require the natural respect of children for parents – without any mediation of old religious beliefs.
Źródło:
Polonistyka. Innowacje; 2021, 14; 51-64
2450-6435
Pojawia się w:
Polonistyka. Innowacje
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dawne piśmiennictwo religijne - inspirujące i nadal odkrywane dziedzictwo
Autorzy:
Trościński, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030544.pdf
Data publikacji:
2021-06-06
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Old-Polish literature
Enlightenment
religious literature
Themes and Contexts
literatura staropolska
oświecenie
literatura religijna
Opis:
  The present issue of our journal is devoted to Old Polish and Enlightenment religious literature as well as themes and conventions of religious literature. The articles show a rich tradition of such works. The broad scope of topics demonstrates diverse literary research. The articles are devoted to defining such terms as "religious literature" and "religious poet", as well as to translations and biblical inspirations, prayers and meditations, monastic authors and their works, hymnals, sermons and the rhetoric, the matter of faith and reason, and a Sarmatian religion. The present issue of "Tematy i Konteksty" ("Themes and Contexts") also includes the papers devoted to interpretation of 19th century literature, reviews, reports and announcements. The authors of studies are scholars from a range of academic institutions in Poland.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2014, 9, 4; 13-21
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Literatura staropolska wobec problemu zła. Uwagi wstępne
Autorzy:
Lasocińska, Estera
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2029795.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
The Old Polish Literature
evil
moral philosophy
theodicy
literatura staropolska
zło
filozofia moralna
teodycea
Opis:
Głównym zadaniem  artykułu jest przyjrzenie się zjawisku szerszemu niż epidemia, tj. problemowi zła, które w literaturze staropolskiej badać można na różne sposoby. Jednym z nich jest podjęcie analizy w kontekście obecnej i bardzo wyraźnej w naszej literaturze dawnej tradycji platońskiej, augustyńskiej i manichejskiej, w których za zło we wszechświecie odpowiedzialna jest materia (ciało) bądź zły duch zdolny swoją mocą przeciwstawić się Bogu i zburzyć właściwy (czyli dobry, pożądany przez człowieka) porządek  rzeczy. Innym powszechnym w staropolszczyźnie nurtem był neostoicyzm i (w mniejszym stopniu) neoepikureizm, gdzie zło, uznawano za pozór możliwy do unicestwienia przez wspieranego siłą Niebios człowieka mądrego. Zło można również badać, kierując się podziałem na zło natury (cierpienie, niedola, zaraza, śmierć) czy zło moralne korelatywne wobec moralnego dobra. Bardzo interesującą perspektywę wyjaśniania zła, przedstawia teodycea zmierzająca do wyjaśnienia, skąd się bierze zło, zwłaszcza w postaci niezawinionego cierpienia, w rzeczywistości stworzonej przez dobrego Boga.  Ten problem w artykule został pokazany na przykładzie poezji Jana Kochanowskiego  i młodszego od niego o prawie sto lat Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Obydwaj autorzy przyjmują, że Bóg może usunąć zło ze wszechświata, ale nie chce. Przyczyny tego „nie chce” wyłożone zostały w szczegółowej interpretacji.
The article discusses the old Polish ways of explaining evil. The firstpart briefly presents the philosophical theories struggling with the problem of itsexistence and origin: Aristotelianism, Platonism, Stoicism and Epicureanism. Itwas found that the reception of these views can be traced in selected texts of the oldPolish literature. Therefore, in the second and third parts of the article, appropriateanalyses were carried out on the basis of the literary material provided by Elegia IV 3and the epigram O żywocie ludzkim (I 101) by Jan Kochanowski, as well as Tobiaszwyzwolony and Adverbia moralia by Stanisław Herakliusz Lubomirski. They focusprimarily on the problem of suffering leading to the question of the essence of God,who, being the omnipotent Creator of the world, is also responsible for the presenceof evil in it. Using the Epicurean theory of indifferent deities, Kochanowski presents,close to deism, the concept of the Creator acting for Himself and from heaven viewingHis work with the Artist’s eye; Lubomirski, on the other hand, stands on the side oftheism and assumes that God is the Creator of good, and that evil only allows thewise man to achieve perfection with His help.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2021, 16, 11; 227-243
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozmowa Polaka z Włochem Łukasza Górnickiego. Przyczynek do historii edycji
Rozmowa Polaka z Włochem (A Discussion between a Pole and an Italian) – on the history of editions
Autorzy:
Siess-Krzyszkowski, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1927666.pdf
Data publikacji:
2021-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
Łukasz Górnicki - Polish literature of the 16th century - Old Polish bibliography - Franz Schnellboltz - 17th century books printed in Toruń Słowa kluczowe
Łukasz Górnicki - literatura polska XVI w.
- bibliografia staropolska - Franciszek Schnellboltz - druki toruńskie XVII w.
Łukasz Górnicki – Polish literature of the 16th century – Old Polish bibliography – Franz Schnellboltz – 17th century books printed in Toruń
Opis:
Rozmowa Polaka z Włochem (A Discussion between a Pole and an Italian) is one of the most important political works by Łukasz Górnicki. Written at the end of the 16th century, it was repeatedly reprinted from the 17th century until today. It is also a widely known example of Polish literary plagiatrism: in 1616 Rozmowa was published by Jędrzej Suski as his own work. For a long time Suski edition was considered to be identical with the anonymous version of Rozmowa published sine anno and sine loco, but in 2008 Anna Sitkowa described the actual plagiatrized version with the dedication letter signed by Suski himself. Moreover, typographical analyses of the anonymous version of Rozmowa indicate that it was in fact printed in 1630s, and thus it is not a first, but a third edition of the work. Determining the correct order of editions has significant consequences regarding textual history and criticism.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2021, 15, 4; 451-460
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uczony i święty. Chrystianizacja wizerunków mędrców dawnych w "Żywotach filozofów" Marcina Bielskiego
Autorzy:
Lasocińska, Estera
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030413.pdf
Data publikacji:
2021-06-06
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
christian tradition
ancient philosophy
old Polish literature
tradycja chrześcijańska
filozofia starożytna
dawna literatura polska
Opis:
  The article focuses upon the relation between the realities of faith and reason. The author presents the image of a Christian Stoic, which is typical of Renaissance literature, and goes on to analyze “Żywoty filozofów” [“Lives of the Philosophers”] by Marcin Bielski to describe the structure and specific features of this kind of book on the history of philosophy at the beginning of the 16th century. Referring to medieval tradition (John of Wales, Walter Burleigh), the article shows how the Polish author used it to create the model of a pious sage, distinguished by his love of intellectual, moral and evangelical virtues. The article also refers to two later works, “Wizerunek własny” [“The True Image of the Life of the Honest Man”] by Mikołaj Rej (1558) and “Dyjalog mięsopustny” [“The Dialogue for the Last Days before the Lent”] (c. 1622), which document the continuity of the medieval tradtion of depicting a Christian philosopher.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2014, 9, 4; 318-328
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zegar, bohater legendy miejskiej
Astronomical clock as a protagonist of an urban legend
Autorzy:
Partyka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1987141.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
astronomical clock
Jakub Kazimierz Haur
urban legend
old Polish literature
zegar astronomiczny
legenda miejska
literatura staropolska
Opis:
Jakub Kazimierz Haur w Składzie abo skarbcu (Kraków 1689) w rozdziale poświęconym chronometrom zapisał anegdotę o XV-wiecznym zegarze astronomicznym w kościele Mariackim w Gdańsku. Anegdota ta ma cechy motywu wędrownego, występującego w różnych miejscach i w różnym czasie, co charakterystyczne jest dla legendy miejskiej jako gatunku twórczości folklorystycznej, który dotychczas rozważany był jedynie w odniesieniu do czasów współczesnych. W artykule podjęto próbę interpretacji znanej w Europie opowieści jako legendy miejskiej. Zegar stał się jej bohaterem z uwagi na ważną rolę, jaką odgrywał w przestrzeni miejskiej.
Jakub Kazimierz Haur in his encyclopedia Skład abo Skarbiec znakomitych sekretów oekonomiej ziemiańskiej (Kraków 1689) in the chapter devoted to chronometers quoted an anecdote about the 15th-century astronomical clock in St Mary’s Church in Gdańsk. The anecdote bears the traits of a recurring motif, which appears in various places and times. It is a kind of urban legend, being a verbal folklore genre, which has so far been considered only in relation to modern times. The clock became its hero due to the important role it played in the city space.
Źródło:
Autobiografia Literatura Kultura Media; 2021, 16; 81-91
2353-8694
2719-4361
Pojawia się w:
Autobiografia Literatura Kultura Media
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 67

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies