- Tytuł:
-
Samopomoc jako alternatywny sposób zapewnienia efektywnej ochrony praw prywatnych w prawie rzymskim
Self-help as an alternative way to secure effective protection of private rights in Roman Law - Autorzy:
- Amielańczyk, Krzysztof
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1046496.pdf
- Data publikacji:
- 2020-10-28
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
- Tematy:
-
samopomoc
obrona konieczna
vis
furtum manifestum
vim fieri veto
decretum divi Marci
self-help
necessary self-defense - Opis:
-
Celem artykułu jest prezentacja rzymskich regulacji dotyczących samopomocy z perspektywy metod kwalifikacji jej dopuszczalności z uwzględnieniem zarówno normatywnej treści oryginalnych aktów prawnych (Ustawa XII Tablic, Ustawa Akwiljańska, prawo pretorskie), jak i treści dodanych przez cesarzy i jurysprudencję. Samopomoc stanowiła alternatywną drogę zapewnienia efektywnej ochrony praw prywatnych w prawie rzymskim począwszy od okresu archaicznego aż po czasy justyniańskie. Należy odróżnić samopomoc aktywną i samopomoc pasywną. Samopomoc aktywna była stale poddawana ograniczeniom, aż w końcu została zakazana dekretem Marka Aureliusza (decretum divi Marci). Jeśli chodzi o samopomoc pasywną, można stwierdzić, że obecność i znaczenie zasady vim vi repellere licet są oczywiste od narodzin rzymskiego prawa prywatnego. Rzymianie nie stworzyli żadnych teoretycznych podstaw dla samopomocy, w szczególności dla uprawnionego pozbawienia kogoś życia, jednakże pomimo braku odpowiednich teoretycznych konstrukcji dla samopomocy nie kwestionowali zasady, że „siłę można odeprzeć siłą”. W ten sposób, w warunkach „obrony koniecznej”, które to uprawnienie wynikało już z samego prawa natury, a następnie zostało potwierdzone w ustawach, dozwolone było nawet pozbawienie życia napastnika, który zagroził naruszeniem dóbr ofiary takich jak życie, zdrowie czy mienie.
The article aims to present Roman regulations concerning self-help, from the perspective of the methods of classifying its legality taking into account both the normative contents of original laws (lex duodecim tabularum, lex Aquilia, ius praetorium), as well as those added by later legislative factors: emperors and jurisprudence. Self-help was an alternative way to secure effective protection of private rights in Roman law since archaic period to Justinian’s time. The active self-help can be differentiated from the passive one. The active self-help have been constantly limited and finally was forbidden by decretum divi Marci. As to the passive self-help one may say, that the presence and meaning of vim vi repellere licet principle in the Roman private law was obvious from its very beginning. Romans did not come up with theory on the self-help, specially with theory of the justification of lawful killing. However, in spite of the absence of proper constructions of self defense in Roman private law, this is out of question that Romans could agree with the rule: “force can be repelled by force”. In this way, under the right to “necessary self-defense” that already stemmed from the very law of nature, yet was confirmed in laws, it was even allowed to kill attacker who threatened to violate such interests of the victim as life, health or property. - Źródło:
-
Zeszyty Naukowe KUL; 2017, 60, 3; 387-405
0044-4405
2543-9715 - Pojawia się w:
- Zeszyty Naukowe KUL
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł