Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "muzyka średniowiecza" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-7 z 7
    Tytuł:
    W poszukiwaniu utraconej melodii. Współczesne odrodzenie muzyki średniowiecza
    In Search of Lost Melody. The Contemporary Revival of Medieval Music
    Autorzy:
    Stępień, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/559411.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Gdańskie Seminarium Duchowne
    Tematy:
    chorał gregoriański
    muzyka średniowieczna
    odrodzenie średniowiecza
    utracona melodia
    Gregorian chant
    lost melody
    medieval music
    rediscovery of the Middle-Ages
    Opis:
    Od lat 80-tych XX wieku w Europie obserwuje się coraz większe zainteresowanie muzyką średniowiecza, które dotyczy nie tylko muzykologów czy teoretyków muzyki, ale przede wszystkim wykonawców i samych słuchaczy. Rozprzestrzenieniu się tego zjawiska służą festiwale muzyki średniowiecznej oraz średniowieczne bractwa rycerskie. W ostatnich latach wzrosło społeczne zapotrzebowanie na średniowieczne targi organizowane w wielu miastach europejskich. Corocznie przybywa zespołów śpiewających chorał gregoriański i wykonujących średniowieczny repertuar na koncertach i podczas liturgii w kościołach. Autor stara się zdiagnozować przyczyny współczesnego zainteresowania muzyką średniowiecza, sformułować hipotezy jego odrodzenia, upatrując w nich przejaw współczesnej tęsknoty za śpiewem, rozdźwięk pomiędzy kulturą elitarną i popularną, próby swobodnej restauracji przeszłości, powrót do widzenie człowieka jako jedności psychofizycznej i kryzysu tożsamości europejskiej.
    From the 20th century 80’s in Europe one could observe an increasing interest in medieval music. It concerns not only musicologists, music theoreticians but first of all musicians and listeners. Spreading this phenomenon is supported by festivals of medieval music and knighthoods. Last years one can also notice social demand for medieval fairs in many European towns. Year after year there are also much more Gregorian scholas and amateurish musicians who sing and play medieval repertoire at concerts and liturgy in Catholic churches. The author tries to make a diagnosis of this important phenomenon in the contemporary culture by formulating a few hypotheses. He notices tendencies of the revival of medieval music in the contemporary longing for singing, the gap between elite and pop cultures, free restauration of the past times, returning to the holistic concept of human beings and as a sign of the crisis of European identity.
    Źródło:
    Studia Gdańskie; 2014, 34; 193-199
    0137-4338
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sztuka gry na instrumentach klawiszowych początku XV wieku a średniowieczna mnemotechnika
    The Art of Playing Keyboard Instruments in the Early Fifteenth Century and the Medieval Mnemonics
    Autorzy:
    Lubieniecki, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26850440.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    muzyka późnego średniowiecza
    Europa Środkowa
    instrumenty klawiszowe
    pamięć
    mnemotechnika
    praktyka wykonawcza
    improwizacja
    Late medieval music
    keyboard instruments
    memory
    mnemonics
    performance practice
    improvisation
    Opis:
    Sztuka gry na instrumentach klawiszowych stanowi dziedzinę muzyczną, w której szczególnie wyraźne wydaje się „zawieszenie” pomiędzy tradycją ustną a piśmienną. Autor umieszcza ars organica początku XV w. w kontekście kultury opartej na pamięci oraz nakreśla wynikające z tej perspektywy konsekwencje dla badania i postrzegania zachowanego repertuaru muzycznego. Podstawowy materiał źródłowy stanowią dwa anonimowe traktaty organowe: Octo principalia de arte organisandi i Opusculum de arte organica, pochodzące z rękopisu M.CIII, przechowywanego w Bibliotece Kapituły Metropolitalnej w Pradze. W pierwszej części artykułu autor analizuje konstrukcję praskich traktatów organowych z perspektywy funkcjonowania średniowiecznej memorii. Wskazuje na zabiegi mnemotechniczne, takie jak stosowanie porządków numerycznych, informacji wydzielonych słowem nota (łac. „zanotuj”, „zapamiętaj”) oraz zabiegów perswazyjnych. Druga część poświęcona została kwestiom dotyczących bezpośrednio praktyki gry na instrumentach klawiszowych. Najpierw przedstawione zostają podstawowe modele melodyczno-rytmiczne (tactus) z odniesieniem do zachowanego repertuaru muzycznego (Kodeksu z Faenzy oraz źródeł fragmentarycznych, m.in. praskich fragmentów organowych). Analizy (dokonane już wcześniej przez wielu innych autorów) wykazują zbieżność figur tactus zawartych w traktatach z zachowanymi tabulaturami organowymi. Następnie konstrukcja traktatu Opusculum de arte organica skojarzona zostaje z teorią improwizacji Jeffa Pressinga oraz z perspektywy kształtowania muzycznego procesu w improwizacji porównane zostają ze sobą dwie kompozycje: Kyrie Magne Deus z praskich fragmentów organowych (CZ-Pnm 1D a 3/52, recto) oraz Kyrie Cunctipotens genitor Deus z Kodeksu z Faenzy (I-Fz MS 117, fol. 79r–79v). Na podstawie tego zestawienia autor podkreśla znaczenie niezbędnego w improwizacji „przyswojenia” podstawowych modeli melodycznych, a tym samym zwraca uwagę na fizjologiczny aspekt gry na instrumencie, obecny w znaczeniu słowa tactus (łac. „dotyk”, „zmysł dotyku). Artykuł zamykają uwagi dotyczące mnemotechniki oraz związanym z nią problemem indywidualizmu średniowiecznego twórcy.
    Keyboard playing is a musical discipline in which the ‘suspension’ between oral and written traditions seems to be particularly strongly felt. I place the early fifteenth-century ars organica in the context of memory-based culture and present the consequences of such a perspective for the study and perception of the surviving musical repertoire. My basic source material consists of two anonymous organ treatises, Octo principalia de arte organisandi and Opusculum de arte organica, found in manuscript M.CIII, which is now held in the Library of the Metropolitan Chapter in Prague. In the first part of my article, I analyse the structure of the Prague organ treatises in the context of the mediaeval ars memoriae. I point out such mnemonic techniques as numerical orders, information marked in the text with the word nota (Lat. for ‘note’ or ‘remember’), and persuasive devices. The second part is devoted to issues directly concerning keyboard practice. I first discuss the basic melodic-rhythmic models (tactus) with reference to the preserved musical repertoire (the Faenza Codex and such incomplete sources as the Prague organ fragments). Analysis carried out by numerous authors shows a similarity between the tactus figures in the treatises and those found in the surviving organ tablatures. I subsequently relate the structure of the treatise Opusculum de arte organica to Jeff Pressing’s theory of improvisation and compare two compositions (Kyrie Magne Deus from the Prague organ fragments, CZ-Pnm 1D a 3/52, recto, and Kyrie Cunctipotens genitor Deus from the Faenza Codex, I-Fz MS 117, fol. 79r–79v) from the perspective of shaping the musical process through improvisation. On the basis of this comparison, I stress the importance of the ‘internalisation’ of the key melodic patterns, necessary for improvisation, thereby drawing attention to the physiological aspect of playing the instrument, reflected in the word tactus (Lat. for ‘touch’, ‘the sense of touch’). The article ends with remarks concerning the art of memory and the related problem of a mediaeval composer’s individuality.
    Źródło:
    Muzyka; 2021, 66, 1; 26-48
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Paweł Gancarczyk, „Petrus Wilhelmi de Grudencz i muzyka Europy Środkowej XV wieku”, Warszawa 2021 Instytut Sztuki PAN, ss. 327. ISBN 978-83-66519-23-7
    Autorzy:
    Lubieniecki, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25806181.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    muzyka późnego średniowiecza
    Europa Środkowa
    Petrus Wilhelmi de Grudencz
    polifonia menzuralna
    wykonawstwo muzyki dawnej
    wykonawstwo historyczne
    late medieval music
    Central Europe
    mensural polyphony
    early music performance
    historically informed performance
    Opis:
    Recenzja książki: Paweł Gancarczyk, Petrus Wilhelmi de Grudencz i muzyka Europy Środkowej XV wieku, Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2021.
    Book Review of: Paweł Gancarczyk, Petrus Wilhelmi de Grudencz i muzyka Europy Środkowej XV wieku, Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2021.
    Źródło:
    Muzyka; 2022, 67, 1; 173-181
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O antyfonie "Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum" bł. Władysława z Gielniowa
    On the Antiphon 'Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum' by Blessed Ladislas of Gielniów
    Autorzy:
    Kubieniec, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26850472.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Władysław z Gielniowa
    antyfona Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum
    średniowiecze
    chorał gregoriański
    litania
    muzyka średniowiecza
    Ladislas of Gielniów
    antiphon Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum
    Middle Ages
    Gregorian chant
    litany
    medieval music
    Opis:
    Według wiarygodnego świadectwa z początku XVI wieku antyfona Iesus Nazarenus Rex Iudeorum jest dziełem bł. Władysława z Gielniowa, jednego z najwybitniejszych polskich poetów późnego średniowiecza. Jest to ponadto jeden z trzech zaledwie utworów bernardyńskiego zakonnika, które zachowały się z melodią i jedyną kompozycją nie będącą kontrafakturą. Mimo to utwór nie doczekał się ani krytycznej muzyczno-tekstowej edycji, ani szczegółowej liturgicznej, czy muzykologicznej analizy. W literaturze przedmiotu wyrażano także wątpliwość, czy Gielniowczyk był twórcą muzycznego opracowania antyfony. W artykule scharakteryzowano liturgiczną funkcję śpiewu, który w źródłach pojawia się w grupie suffragiów i najprawdopodobniej wykonywany był także podczas procesji pokutnych (Litania Maior, Litania Minor). Wskazano także na dziewięć nowych przekazów utworu świadczących o tym, że śpiewano go również poza Polską, m.in. w opactwie św. Ulryka i Afry w Augsburgu, w katedrze w Hawelbergu, Zagrzebiu i węgierskich klasztorach paulińskich. Nieco zaskakującą międzynarodową popularność antyfony wiązać należy zapewne z rosnącym zagrożeniem ze strony Imperium Osmańskiego. Obce przekazy, z których najstarsze pochodzą z połowy XVI wieku zawierają tę samą melodię, co źródła polskie. Może to wskazywać, że jest to melodia oryginalna, pochodząca z czasów Władysława z Gielniowa. Jej twórca wykazał się znajomością zasad retoryki oraz chorałowej stylistyki i jest bardzo prawdopodobne, że był nim świątobliwy zakonnik, który komponowanie pieśni traktował jako ważny element bernardyńskiego posłannictwa.
    According to reliable early sixteenth-century testimony, the antiphon Iesus Nazarenus Rex Iudeorum was written by one of the most eminent late mediaeval Polish poets, Blessed Ladislas of Gielniów. It is one of just three works by this Observant friar that have been preserved with melody, and the only one that is not a contrafactum. Despite this, the composition has received no music-textual critical edition thus far, nor has it been submitted to detailed liturgical or musicological analysis. Some scholars even question whether Ladislas actually wrote the antiphon’s musical setting. This article defines the liturgical function of the antiphon, found in sources among the ‘suffrages’, and probably also performed during penitential processions (Litania Maior, Litania Minor). Nine newly described sources for this composition prove that it was also sung outside Poland, for instance at the Abbey of SS Ulrich and Afra in Augsburg, at Havelberg Cathedral, in Zagreb, and at Pauline monasteries in Hungary. The rather surprising international popularity of this antiphon was probably related to the growing threat from the Ottoman Empire. The foreign sources, the oldest of which date from the mid-sixteenth century, contain the same melody as the Polish sources, which might suggest that it is the original melody from the times of Ladislas of Gielniów. Its composer demonstrated a knowledge of musical rhetoric and plainchant style. He was probably a pious monk who treated song composition as a key element in the mission of the Observant friars.
    Źródło:
    Muzyka; 2021, 66, 1; 3-25
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czeskie „carmina clericorum” w źródłach polskich: przypadek pieśni „O Maria, mater Christi” / „O Maryja, matko Boża”
    The Bohemian ‘carmina clericorum’ in Polish Sources: The Case of ‘O Maria, mater Christi’ / ‘O Maryja, matko Boża’
    Autorzy:
    Kubieniec, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24298358.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    muzyka średniowiecza
    polskie pieśni średniowieczne
    O Maria mater Christi – O Maryja, matko Boża
    mediaeval music
    Polish mediaeval songs
    Opis:
    Pieśń O Maryja, matko Boża jest przekładem łacińskiego tekstu O Maria, mater Christi. Zachowała się unikatowo w maryjnym tomie Graduału tarnowskiego przechowywanego w Książnicy Cieszyńskiej (ms. DD I 28). Łacińska wersji powstała pod koniec XIV w. w Czechach, a jej autorstwo jest przypisywane niejakiemu Závišowi. Należy do repertuaru utworów o specyficznej stylistyce (przeplatanie fragmentów melizmatycznych i sylabicznych), formie (nawiązania do sekwencji/leich) i charakterze tekstu (elementy modlitewne) tworzonych w środowisku średniowiecznych scholarów, które niedawno opisał i wydał krytycznie ze źródeł śląskich, niemieckich i czeskich Jan Ciglbauer (Carmina clericorum, 2020). „Cantilena” O Maria, mater Christi zachowała się także m.in. w trzech źródłach pochodzących z Małopolski: antyfonarzu z katedry wawelskiej (ms. 48), graduale z Biblioteki Jagiellońskiej (ms. 1267) i wspomnianym graduale tarnowskim (w wersji łacińskiej i polskiej). Antyfonarz przekazuje również drugą część - „strofę” pieśni, która znana jest tylko z dwóch innych źródeł (troparium z Lubeki, kancjonał ze Środy Śląskiej) i która wykazuje uderzające zbieżności z wierszem Cum iubemur et tenemur zachowanym we wrocławskim rękopisie z XV w. (Londyn, British Library, Add. 18922). W rękopisach 1267 oraz DD I 28 tekst pierwszej części zawiera interpolacje nieznane ze źródeł czeskich i niemieckich, które pojawiają się także w przekładzie na język polski w pieśni O Maryja, matko Boża. Tekst polski nie jest jednak wiernym przekładem wersji łacińskiej utworu z tego samego rękopisu cieszyńskiego, co zdaje się świadczyć, że tłumacz korzystał z innej redakcji tekstu. Można stąd wysnuć wniosek, że pieśń polska z Graduału DD I 28 nie powstała na potrzeby kolegiaty tarnowskiej lecz była szerzej rozpowszechniona w tradycji kościoła polskiego.
    The song O Maryja, matko Boża [O Mary, Mother of God], setting a Polish translation of the Latin text O Maria, mater Christi, survives in one unique copy in the Marian volume of the Tarnów Gradual, now held in Cieszyn Library (Książnica Cieszyńska, ms. DD I 28). Its Latin version, composed in the late fourteenth century in Bohemia and attributed to Záviš of Zápy, belongs to a repertoire created by mediaeval scholars, characterised by a specific style (alternating melismatic and syllabic segments), form (drawing on the genres of the sequence and leich / lai) and text type (with elements of prayer). This repertoire has recently been described and published in a critical edition prepared from Silesian, German and Bohemian sources by Jan Ciglbauer (Carmina clericorum, 2020). Other sources of the ‘cantilena’ O Maria, mater Christi include three from the Lesser Poland (Małopolska) region: a Wawel Cathedral antiphoner (ms. 48), a gradual in the Jagiellonian Library (ms. 1267) and the above-mentioned Tarnów Gradual (in both Latin and Polish). In the antiphoner we also find the second section or ‘strophe’ of this song, only known from two other sources (a Lübeck troper and a hymnbook from Środa Śląska), which bears a striking resemblance to the poem Cum iubemur et tenemur, preserved in a fifteenth-century manuscript from Wrocław (now London, British Library, Add. 18922). In manuscripts 1267 and DD I 28, the first section of the text contains interpolations not known from Bohemian and German sources, but which can also be found in the Polish-language version in the song O Maryja, matko Boża. The Polish text is not a faithful rendering of the Latin contained in the same Cieszyn manuscript; rather, it seems that the translator used a different variant of the text. This suggests that the Polish-language version of the song found in Gradual DD I 28 was not written specially for the needs of the Tarnów collegiate, but was more widely disseminated in the Polish ecclesiastical tradition.
    Źródło:
    Muzyka; 2023, 68, 4; 3-19
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    'Epulemur in azimis' from the manuscript D-TRs 322/1994: An attempted reconstruction in the form of a circular canon
    „Epulemur in azimis” z rękopisu D-TRs 322/1994: próba rekonstrukcji utworu w formie kanonu kołowego
    Autorzy:
    Lubieniecki, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28408563.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    muzyka późnego średniowiecza
    Europa Środkowa
    rotulum
    kanon kołowy
    devotio moderna
    late medieval music
    Central Europe
    circle canon
    Opis:
    One of the forms of late-medieval popular polyphony in Central Europe was the circular canon, which in fifteenth-century theoretical treatises was termeda rotulum. A composition entitled 'Epulemur in azimis’ (fol. 210r) exhibits all the notational peculiarities of a rotulum, but was not interpreted as such because of many ambiguities in the writing of the melodic material. These ambiguities make it almost impossible to correctly coordinate the voices according to the rules of counterpoint. The possibility of a canon occurring in this piece was first hypothesised by Paweł Gancarczyk, who drew my attention to this source and provided crucial materials. The edition included in this article represents an attempt to reconstruct 'Epulemur in azimis’ in the form of a circular canon.
    Jedną z form popularnej polifonii, charakterystycznej dla okresu późnego średniowiecza w regionie Europy Środkowej, jest kanon kołowy, w piętnastowiecznych traktatach teoretycznych występujący pod nazwą rotulum. Kanon ten zapisywany był zazwyczaj w formie pojedynczej linii melodycznej, podzielonej, w zależności od liczby głosów, na trzy lub cztery równej długości odcinki za pomocą symboli (signa congruentiae), wyznaczających zarazem wejścia kolejnych głosów. Powtarzanie materiału muzycznego „w nieskończoność” sugeruje notacja początku melodii wraz z incipitem tekstowym na końcu utworu. Powyższe cechy odnaleźć można w notacji kompozycji Epulemur in azimis z rękopisu przechowywanego obecnie w Bibliotece Miejskiej w Trewirze pod sygnaturą 322/1994, wykazującego wiele związków z regionem Europy Środkowej. Przy odczytaniu signa congruentiae jako symboli oznaczających wejścia kolejnych głosów okazuje się, że liczne niejednoznaczności w zapisie materiału muzycznego uniemożliwiają skoordynowanie głosów zgodnie z zasadami kontrapunktu. Dlatego też we wcześniejszych edycjach (autorstwa Rudolfa Ewerharta i Christopha Burmestera) utwór transkrybowano w postaci jednogłosowej. Hipotezę o możliwości wystąpienia kanonu w tym utworze po raz pierwszy wysunął Paweł Gancarczyk. Niniejszy artykuł stanowi próbę rekonstrukcji ewentualnej polifonicznej formy Epulemur in azimis. Jej przeprowadzenie wiązało się z przyjęciem konkretnych założeń dotyczących menzuracji oraz wprowadzeniem wielu innych modyfikacji (takich jak przedłużenie niektórych wartości rytmicznych, czy powtórzenie słów). Kluczowym dla niniejszej propozycji okazało się odniesienie do innego rotulum, zachowanego w rękopisie PL-GD 2153a – Ex trinitatis culmine.
    Źródło:
    Muzyka; 2019, 64, 3; 91-98
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-7 z 7

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies