Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "międzywojenna polska" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Problem praw kobiet w międzywojennej prasie dla Polek
The Problem of Women’s Rights in the Interwar Polish Women’s Press
Autorzy:
Maj, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/41904155.pdf
Data publikacji:
2024-06-28
Wydawca:
Wydawnictwo HUMANICA
Tematy:
Polska międzywojenna
prawa kobiet
prawa polityczne
czynne i bierne prawa wyborcze
prawa społeczne
prasa dla kobiet
interwar Poland
women’s rights
social rights
right to vote
women’s press
political rights
Opis:
W treści artykułu znalazły się zagadnienia, które miały walor historyczny, ale zachowały aktualny wydźwięk w czasach współczesnych. Problem praw kobiet należał do składników rozważań o istnieniu aktów normatywnych, regulujących kwestię uprawnień obywatelek państwa, ale też mieścił się w sferze wykluczeń społecznych, odzwierciedlających stan mentalności społeczeństwa. W okresie międzywojennym Polki uzyskały pełnię praw. Mogły korzystać z praw społecznych, w tym edukacyjnych, ekonomicznych, socjalnych. Te uprawnienia w dużym stopniu podlegały „determinizmowi macierzyńskiemu”, czyli wynikały ze społecznej roli matki. Natomiast prawa polityczne wiązały się z czynnym i biernym prawem wyborczym, prawem do piastowania urzędów i innych stanowisk publicznych, prawem do zrzeszania się, prawem do informacji oraz wolności słowa. W publicystyce prasowej adresowanej do czytelniczek zwracano uwagę na rozdźwięk między normatywnymi prawami Polek a faktycznym stanem realizacji zasady egalitaryzmu prawnego. Na jej podstawie tworzył się obraz dysfunkcji systemu uprawnień kobiet, obszarów nadużyć, a niekiedy przestępstw wobec obywatelek Rzeczypospolitej Polskiej.
The article contains topics that were of historical interest but are still relevant today. The issue of women’s rights was part of the reflection on the existence of normative laws regulating the rights of women citizens, but it also fell within the sphere of social exclusion, which reflected the mentality of society. In the interwar period, Polish women gained full rights, including educational, economic, and social ones. These were largely subject to „maternal determinism”, that is, they resulted from the social role of the mother. Moreover, they could enjoy political rights. They had the right to vote and stand for election, to hold public office, to information, freedom of association, and freedom of expression. In the press journalism addressed to female readers, attention was drawn to the discrepancy between the normative rights of Polish women and the actual implementation of the principle of legal egalitarianism. On its basis, an image of the dysfunction of the system of women’s rights, areas of abuse, and sometimes crimes against female citizens of the Republic of Poland was created.
Źródło:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2024, 1(16); 85-107
2451-3539
2543-7011
Pojawia się w:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Akta personalne profesorów wydziałów teologicznych uniwersytetów II Rzeczypospolitej
Autorzy:
Przeniosło, Małgorzata
Przeniosło, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33340535.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
history of science
professors
biographies
personal records
interwar Poland
theological faculties
historia nauki
profesorowie
biografie
akta osobowe
Polska międzywojenna
wydziały teologiczne
Opis:
W II Rzeczypospolitej funkcjonowało sześć uniwersytetów, wydziały teologiczne utworzono na pięciu z nich: Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, Uniwersytecie Warszawskim i Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Na wydziałach teologicznych w okresie międzywojennym zatrudnionych było w sumie 80 profesorów. Baza źródłowa, którą dysponujemy, badając kadrę profesorską wydziałów teologicznych, jest bogata. Duże znaczenie mają szczególnie akta personalne. Materiały takie znajdujemy w Archiwum Akt Nowych w zespole Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Taką dokumentację przechowują także: Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie, Lwowskie Państwowe Archiwum Obwodowe, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego i Archiwum Uniwersyteckie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Dokumenty, które można znaleźć w aktach personalnych najczęściej dotyczą: spraw zatrudnienia profesorów, aktywności naukowej, realizacji obowiązków dydaktycznych, spraw socjalnych. Prawie w każdej teczce znajduje się życiorys profesora i wykaz jego dorobku naukowego.
Six universities were operating in the Second Republic; theological faculties were established at five of them: Jagiellonian University, Jan Kazimierz University in Lviv, Stefan Batory University in Vilnius, Warsaw University and Catholic University of Lublin. The theological faculties employed a total of 80 professors in the interwar period. The source base we have at our disposal while researching the professorial staff of theological faculties is remarkably rich. Personal files in particular are of great importance. Such materials are to be found in the Archive of New Files in the fond Ministry of Religious Denominations and Public Enlightenment. Such records are also kept in: Lithuanian Central State Archive in Vilnius, Lviv State Regional Archive, Jagiellonian University Archive and University Archive of the Catholic University of Lublin. The documents that can be found in the personal file most often relate to: matters of employment of professors, scientific activity, performance of teaching duties, social issues. Almost every file contains the professor’s curriculum vitae and a list of his scientific achievements.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 121; 413-424
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Comparative Law and Procedural Law in Poland in 1918–1933 with a Particular Emphasis on the Silesian Voivodeship
Komparatystyka prawa a prawo procesowe w Polsce w latach 1918–1933 (ze szczególnym uwzględnieniem województwa śląskiego)
Autorzy:
Stawarska-Rippel, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31344073.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
comparative law
comparative legal history
comparative procedural law
system of justice
interwar Poland
Silesian Voivodeship
komparatystyka prawa
porównawcza historia prawa
komparatystyka prawa procesowego
ustrój sądów
międzywojenna Polska
województwo śląskie
Opis:
In 2023, 500 years have passed since the entry into force of the ordinary court procedure in Poland (formula processus iudiciarii, 1523), as well as 90 years since the unification of court procedures in Poland in general and 90 years since the entry into force of the first Polish Code of Civil Procedure (1933). Therefore, this is a special opportunity to refer, in this context, to the first transformation of procedural law in Poland in the 20th century, which took place after World War I, especially in the context of comparative procedural law issues. Applicability of foreign laws in the Polish territories after World War I: Russian, German, Austrian, and Hungarian (in a small area of Spisz and Orawa), as well as Polish-French legislation, gave rise to a complicated and territorial legal mosaic. The codification works undertaken at that time in Poland, unprecedented in Europe or even in the entire world, fell within a period of great development of comparative jurisprudence. They were profound comparative studies, which are proven by the published drafts, together with explanatory memorandums, offering an original synthesis of the legal thought. The considerations made in this article relate to procedural law, which was significantly diversified in the territory of Poland reborn in 1918, especially as regards the model of legal remedies, which gave rise to considerable difficulties in the practice of the system of justice prior to the unification of court procedures. Special attention was paid to the legal situation in the Silesian Voivodeship, being a peculiar microcosm of the legal situation in the entire country.
W 2023 r. mija 500 lat od wejścia w życie ziemskiej procedury sądowej w Polsce (formula processus iudiciarii, 1523), a także 90 lat od zunifikowania procedur sądowych w Polsce w ogóle oraz jednocześnie 90 lat od wejścia w życie pierwszego polskiego Kodeksu procedury cywilnej (1933). Jest to zatem szczególna okazja, by w tym właśnie kontekście nawiązać do pierwszej transformacji prawa sądowego w Polsce w XX w., która miała miejsce po I wojnie światowej, zwłaszcza w kontekście zagadnień komparatystyki prawa procesowego. Obowiązywanie obcych praw na ziemiach polskich po I wojnie światowej: rosyjskiego, niemieckiego, austriackiego oraz węgierskiego na niewielkim skrawku Spiszu i Orawy, a także prawa polsko-francuskiego, tworzyło skomplikowaną, terytorialną mozaikę prawną. Podjęte wówczas prace kodyfikacyjne w Polsce, niemające precedensu w Europie, a nawet na świecie, przypadały na czasy bujnego rozwoju prawoznawstwa porównawczego. Były one głębokim komparatystycznym studium, a opracowane i opublikowane projekty wraz z ich uzasadnieniem stanowiły oryginalną syntezę myśli prawniczej. Rozważania będące przedmiotem niniejszego artykułu dotyczą prawa procesowego, które na terenach odrodzonej w 1918 r. Polski było w zasadniczy sposób zróżnicowane, szczególnie w odniesieniu do modelu środków zaskarżenia, co powodowało istotne trudności w praktyce wymiaru sprawiedliwości przed unifikacją procedur sądowych. Szczególną uwagę zwrócono na stan prawny w województwie śląskim, będący swoistym mikrokosmosem sytuacji prawnej w całym państwie.
Źródło:
Studia Iuridica Lublinensia; 2023, 32, 5; 407-425
1731-6375
Pojawia się w:
Studia Iuridica Lublinensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Masoneria jako „Antykościół” w publicystyce katolickiej Drugiej Rzeczypospolitej
Freemasonry as “Anti-Church” in the Catholic Journalism of the Second Polish Republic
Autorzy:
Sołga, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20433638.pdf
Data publikacji:
2023-09-30
Wydawca:
Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum
Tematy:
freemasonry
journalism
Catholic Church
anti-clericalism
interwar Poland
masoneria
publicystyka
Kościół katolicki
antyklerykalizm
Polska międzywojenna
Opis:
In the Catholic journalism of the Second Republic, Freemasonry was often accused of seeking to destroy the Church and eradicate religious life from society. It was attributed to its connections with Jews and satanic inclinations. Enunciations on the aforementioned issue were therefore an emanation of the “black legend” of freemasonry, which had long been spread in conservative circles, especially Catholic ones. The purpose of this article is to show the image of Freemasonry as an organization fighting against the Church and being the cause of secularization, or de-Christianization of society in the home country and the world, as it was created in the Catholic press of interwar Poland.
W publicystyce katolickiej Drugiej Rzeczypospolitej masonerię oskarżano często o dążenie do zniszczenia Kościoła i wyrugowania religii z życia społecznego. Przypisywano jej powiązania z Żydami i inklinacje satanistyczne. Enuncjacje dotyczące wspomnianego zagadnienia były emanacją „czarnej legendy” wolnomularstwa, rozpowszechnianej od dawna w środowiskach zachowawczych, zwłaszcza katolickich. Celem artykułu jest ukazanie wizerunku masonerii jako organizacji walczącej z Kościołem i będącej przyczyną laicyzacji, czy też dechrystianizacji społeczeństwa w rodzimym kraju i na świecie, jaki był kreowany w prasie katolickiej Polski międzywojennej.
Źródło:
Studia Ełckie; 2023, 25, 3; 307-329
1896-6896
2353-1274
Pojawia się w:
Studia Ełckie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jaka jest kobieta współczesna i jaką się stanie w przyszłości? Ciągłość i zmiana: opinie, diagnozy i antycypacje w prasie dla kobiet w Polsce międzywojennej
What is the modern woman like and what will she become in the future? Continuity and change: opinions, diagnosis and predictions in the interwar Polish press for women
Autorzy:
Maj, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2120100.pdf
Data publikacji:
2022-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo HUMANICA
Tematy:
prasa dla kobiet
Polska międzywojenna
kobieta współczesna
kobieta przyszłości
tradycjonalizm
nowoczesność
press for women
interwar Poland
modern woman
future woman
traditionalism
modernism
Opis:
Wizje kobiety współczesnej i wyobrażenia kobiety w przyszłości powstawały w bieżącej publicystyce prasowej adresowanej do czytelniczek w Polsce międzywojennej. Wkomponowano w nie oczekiwania społeczne w ujęciu tradycyjnym i nowoczesnym. Zachowawczość wiązała się z kultywowaniem wizerunku dobrej żony i matki, wychowawczyni pokoleń Polaków i Polek. W ten sposób odwzorowano patriarchalne normy społeczne. Nowoczesność była identyfikowana z kształtowaniem obrazu kobiety jako równorzędnej partnerki mężczyzny w dziele cywilizacyjnych przemian warunków życia w niepodległym państwie. Publicystyka prasowa adresowana do Polek spełniała funkcję wychowawczą, oferując konkretne środki i techniki łagodzenia napięć społecznych. Miała też walory profetyczne, zmierzając do nakreślenia obrazu przyszłej kobiety, świadomej swojej roli w przestrzeni prywatnej (dom rodzinny, relacje przyjacielskie, kontakty towarzyskie) oraz publicznej (praca dla dobra wspólnego).
The interwar Polish press for female readers was creating visions of present and future woman. Journalists were showing social expectations, both traditional and modern. The former view was presenting woman as a good wife, mother, and a role-model for the future generations of Poles. Whereas the latter vision was showing female as an equal partner to a man in creating civilizational changes in the independent country. Press publications addressed to Polish women fulfilled an educative function, offering means and techniques of alleviating social tensions. Moreover, these articles were meant to create an image of a future woman, who is aware of her role in the society: private (household, social contacts) and public (work for common good).
Źródło:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2022, 1(12); 79-102
2451-3539
2543-7011
Pojawia się w:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pozycja finansowo-prawna Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego w Polsce międzywojennej
Autorzy:
Żurek, Konrad Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2158252.pdf
Data publikacji:
2022-12-01
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Finance
the Catholic Church
Interwar Poland
land reform
Concordat
Finanse
Kościół katolicki
Polska międzywojenna
reforma rolna
Konkordat
Opis:
Celem głównym niniejszego artykułu jest zaprezentowanie pozycji finansowej i prawnej Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego w Polsce po odzyskaniu niepodległości oraz opisanie drogi zmian prawnych, jakie dokonały się w wyniku zawarcia Konkordatu i przeprowadzenia reformy rolnej. Za sprawą umowy konkordatowej podpisanej w dniu 10 lutego 1925 r. zaobserwować można wzrost znaczenia Kościoła katolickiego w Polsce, co poświadczają liczne publikacje. W opracowaniu posłużono się metodą dogmatyczno-prawną, zaś przedstawione w niniejszym artykule rezultaty mogą stanowić istotną wskazówkę dla osób interesujących się zagadnieniem relacji na linii państwo–Kościół, zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i historycznej.
The paper aims at presenting the legal and financial position of the Latin Rite Catholic Church in Poland after the restoration of independence. Moreover, the study describes the path of legal changes that occurred as a result of the Concordat and land  reform. As evidenced by numerous publications, due to the concordat agreement signed on February 10th, 1925, an increase in the significance of the Catholic Church in Poland has been observed. The legal-dogmatic method has been applied  in the study. The results presented in the article might provide guidance for those interested in the issue of relations between the State and the Church, both on a legal and historical level.
Źródło:
Przegląd Prawno-Ekonomiczny; 2022, 4; 157-173
1898-2166
Pojawia się w:
Przegląd Prawno-Ekonomiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sprawczość w badaniach nad historią społeczną dziewcząt. Przykład międzywojennego Tarnowa
Agency in Research into the Social History of Girls. Interwar Tarnów as an Example
Autorzy:
Wilk, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/14748466.pdf
Data publikacji:
2022-12-20
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
Tematy:
girlhood studies
social history
interwar Poland
gender
agency
historical sociology
studia nad dziewczętami
historia społeczna
międzywojenna Polska
płeć kulturowa
sprawczość
socjologia historyczna
Opis:
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób dziewczęta międzywojennego Tarnowa mogły być sprawcze. Analizę dyskursów określających ramy funkcjonowania dziewcząt, poprzedziła próba określenia struktury społecznej i jej przemian w międzywojennym mieście. Bazę źródłową stanowiły wybrane numery czasopism wydawanych w międzywojennym Tarnowie i dotyczących spraw lokalnych, protokoły szkolne, a także dane statystyczne oraz egodokumenty. W badaniach przyjęto perspektywę mikrohistoryczną i skoncentrowano się na wybranych aspektach życia codziennego. Ramę metodologiczną stanowiły studia nad dziewczętami (girlhood studies). Jakkolwiek w międzywojennym Tarnowie olbrzymią rolę w kształtowaniu wyborów życiowych dziewcząt i młodych kobiet nadal odgrywał świat wartości tradycyjnych, wyraźnie widać, że dziewczęta z różnych środowisk i warstw w coraz większym zakresie poszerzały pole autonomii. Sprawczość ich przejawiała się głównie w mikrodziałaniach, a istotnym kontekstem były procesy demokratyzacji i indywidualizacji.
The aim of the article is to answer the question of how girls could have agency in interwar Tarnów. The analysis of discourses framing how these girls functioned was preceded by an attempt to define the social structure and its transformations in the city between the wars. The source base included selected issues of periodicals published in Tarnów at the time, concerning local issues, school protocols, as well as statistical data and personal documents. The research adopted a microhistorical perspective and focused on selected aspects of everyday life. Girlhood studies constituted the methodological framework. Although the world of traditional values played an enormous role in shaping the life choices of girls and young women in interwar Tarnów, it is noticeable that girls from different groups increasingly expanded their scope of autonomy. Their agency was mainly manifested in micro-activities, while the processes of democratisation and individualisation were a significant context.
Źródło:
Kultura i Społeczeństwo; 2022, 66, 4; 159-180
2300-195X
Pojawia się w:
Kultura i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Byle polski sejm zaciszny, byle polski sejm spokojny”. Budowa i wygaszanie państwa prawa w II Rzeczypospolitej
“May the Polish Sejm be Tranquil, may the Polish Sejm be Quiet”. Building and Phasing out the Legal State in the Second Polish Republic
Autorzy:
Stus, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1927195.pdf
Data publikacji:
2021-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
II Rzeczpospolita
Polska międzywojenna
kreowanie ustroju państwa
państwo prawa
międzywojenny konstytucjonalizm
Second Polish Republic
Interwar Poland
creating the state system
legal state
interwar constitutionalism
Opis:
Okres międzywojenny odegrał kluczową rolę w procesie urzeczywistniania idei państwa prawa w Polsce. Zaistniała wtedy, po raz pierwszy od czasu utraty suwerenności pod koniec XVIII w., nieskrępowana możliwość skonstruowania od podstaw formy rządów opartej na solidnych standardach demokracji i praworządności. Znalazła ona swój prawny wyraz w rozwiązaniach uchwalonej w 1921 r. konstytucji marcowej. Praktyczna realizacja postulatów państwa prawa w II Rzeczypospolitej odbiegała jednak od ideału. Zdecydowały o tym różne względy i wyzwania polityczne, społeczne, ekonomiczne i międzynarodowe. Nie zawsze fortunnie zredagowana konstytucja marcowa stała się przedmiotem zmasowanej krytykowana, a jej niewygodne rozwiązania ignorowano. Stopniowe odchodzenie od praworządności, naznaczone rosnącym autorytaryzmem obozu sanacyjnego po 1926 r., realizowało się na trzech płaszczyznach: tworzenia prawa, w tym kolejnych regulacji konstytucyjnych, jego interpretacji i stosowania. Następstwem tych procesów była stopniowa transformacja parlamentarno-gabinetowego „systemu marcowego” w autorytaryzm i towarzyszące jej „wygaszanie” państwa prawa. W artykule podjęto próbę analizy doświadczeń międzywojennych z punktu widzenia przebiegu tej degradacji praworządności oraz przyczyn jej nietrwałości w II Rzeczypospolitej.
The inter-war period played the key role in the process of realizing the idea of the legal state in Poland. It brought the uninhibited opportunity to establish a new the form of government based on solid democratic standards and the rule of law for the first time since the country had lost its independence in the late 18th century. It was expressed in the legal instruments of the March Constitution of 1921. Practical enforcement of the legal state concept in the Second Polish Republic was far from ideal though. It resulted from various political, social, economic and international challenges. The March Constitution, not always clearly worded, was subject to widespread criticism and its cumbersome regulations were ignored. Moving gradually away from the rule of law, marked by the Sanacja elites becoming more authoritarian after 1926, was expressed on three levels: creating law, including subsequent constitutional regulations, it’s interpretations and enforcement. Gradual transformation of the parliamentary-cabinet system of the March Constitution into authoritarian state was the result of these processes. The article attempts to analyze the inter-war experience from the point of view of growing degradation of the rule of law and the reasons for its instability in the Second Polish Republic.
Źródło:
Przegląd Prawa Konstytucyjnego; 2021, 3 (61); 79-92
2082-1212
Pojawia się w:
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Budowa administracji skarbowej w pierwszych latach Polski międzywojennej
Building the fiscal administration in the first years of interwar Poland
Autorzy:
Witkowski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1945323.pdf
Data publikacji:
2021-04-01
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
administracja skarbowa
izby skarbowe
urzędy skarbowe
Ministerstwo Skarbu
Polska międzywojenna
tax administration
tax chambers
fiscal and tax offices
Ministry of the Treasury
interwar Poland
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie procesu budowania administracji skarbowej w pierwszych latach Polski międzywojennej, zakończonego uchwaleniem i stopniowym rozszerzaniem zakresu terytorialnego mocy obowiązującej ustawy z dnia 31 lipca 1919 r. o tymczasowej organizacji władz i urzędów skarbowych. Zastąpiła ona rozwiązania pozaborcze, które początkowo poddawano doraźnym zmianom. Rozważania dotyczące organizacji i zakresu działania administracji skarbowej dopełniają uwagi ilustrujące wysiłki Ministerstwa Skarbu na rzecz zatrudnienia i wyszkolenia urzędników skarbowych i kandydatów do służby w skarbowości. Zamieszczone uwagi i spostrzeżenia poczynione zostały w oparciu o analizę aktów prawnych, źródeł pozwalających odtworzyć przebieg procesów legislacyjnych (druki sejmowe i sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu) oraz literatury. Potwierdzają one, iż w ustawie z 31 lipca 1919 r. przyjęto konstrukcję zbudowaną na zasadach: 1/ wyodrębnienia władz i urzędów skarbowych z administracji ogólnej, 2/ trzystopniowego ustroju władz skarbowych (Ministerstwo Skarbu, izby skarbowe, urzędy skarbowe), 3/ jednakowego potraktowania administracji podatków bezpośrednich i pośrednich, o czym świadczyło ich organizacyjne zespolenie w izbach skarbowych, przy zachowaniu wyodrębnienia tylko we władzach I instancji (urzędy podatków i opłat skarbowych; urzędy akcyz i monopolów państwowych). Przyjęty ustrój administracji skarbowej wychodził naprzeciw wzrastającej roli podatków bezpośrednich, która wymagała budowy instytucji sprawnego ich wymiaru i poboru. Z kompetencji izb skarbowych wyodrębniono jednak zarząd ceł.
The purpose of this article is to present the process of building fiscal administration in the first years of interwar Poland, which ended with the adoption and gradual extension of the territorial scope of the binding law of July 31, 1919, on the temporary organization of tax authorities and offices. It replaced the post-partition solutions, which were initially subject to temporary changes. Considerations concerning the organization and scope of activities of the fiscal administration are complemented by comments illustrating the efforts of the Ministry of the Treasury to employ and train tax officials and candidates for tax services. The stated comments and observations were made on the basis of an analysis of legal acts, sources allowing to reconstruct the course of legislative processes (The Lower House of Polish Parliament [Sejm] documents and stenographic reports from the Lower House [Sejm] sessions) and literature. They confirm that the Act of July 31, 1919, adopted a structure based on the following principles: 1/ separation of fiscal authorities and offices from general administration, 2/ three-stage system of fiscal authorities (Ministry of the Treasury, tax chambers, tax offices), 3/ equal treatment of administration of direct and indirect taxes, as evidenced by their organizational unification in tax chambers, while maintaining the separation only in the authorities of the first instance (tax and fiscal offices; excise and state monopoly offices). The adopted fiscal administration system met the increasing role of direct taxes, which required the building of institutions for efficient calculation and collection of those taxes. However, the management of customs was separated from the competence of the tax chambers.
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2020, 19, 2; 319-348
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fundusz Kwaterunku Wojskowego w Polsce międzywojennej
The Military Housing Fund in Pre-War Poland
Autorzy:
Witkowski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2096339.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Military Housing Fund
pre-war Poland
accommodation for the army in peacetime
the Polish Senate
the Polish Sejm
Fundusz Kwaterunku Wojskowego
Polska międzywojenna
zakwaterowanie wojska w czasie pokoju
Senat
Sejm
Opis:
The initiative to establish the Military Housing Fund (Fundusz Kwaterunku Wojskowego, FKW) was launched in 1925 in the Polish Senate, which, during considering the draft Act on accommodation for the army in peacetime adopted by the Polish Sejm opposed the possibility provided for by the draft law (causing social unrest) to seize (for a compensation) private premises for permanent accommodation for officers and married non-commissioned officers, in a situation where other (specified in the Act) methods of acquiring housing for this purpose did not bring the expected results. The Senate voted in favour of the construction and maintenance of residential buildings intended as permanent housing for the military by a specially established FKW. A fundamental role in the structure of its financing (as non-returnable income) was played by the accommodation tax. However, it covered the same premises and the same people who were already burdened with the municipal tax on premises and the state tax on premises. The situation in which the same premises and the same individuals were burdened, according to the same rules, with three taxes (in the total amount of up to 15% of rent), changed on 2 August 1926 with the enactment of the Act on the tax on premises, which replaced the previous ones and the new tax was to be collected starting from 1 August 1926, also for the purposes of the FKW (a total of 114,174,379 Polish zlotys was paid to the FKW account by the end of 1938). This solution, combined with the authorisation of the FKW to take out (with the guarantee of the Government) a loan of up to 140 million zlotys, allowed the FKW to pursue a quite broad construction activity, which resulted (in the period 1927–1937) in 7,334 dwellings for officers and married non-commissioned officers (in 1938 a total of 1,577 dwellings were under construction).
Inicjatywa odnośnie do utworzenia Funduszu Kwaterunku Wojskowego (FKW) narodziła się w 1925 r. w Senacie, który rozpatrując uchwalony przez Sejm projekt ustawy o zakwaterowaniu wojska w czasie pokoju, sprzeciwił się przewidzianej przezeń (i wywołującej niepokoje społeczne) możliwości zajmowania (za wynagrodzeniem) pomieszczeń prywatnych na kwatery stałe dla oficerów i żonatych podoficerów zawodowych w sytuacji, gdy inne (wskazane w ustawie) sposoby pozyskania pomieszczeń na ten cel nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Senat opowiedział się za wznoszeniem, utrzymaniem i konserwacją budynków mieszkalnych przeznaczonych na kwatery stałe dla wojska przez specjalnie utworzony w tym celu FKW. W strukturze jego dochodów zasadniczą rolę (wśród dochodów bezzwrotnych) odgrywał podatek kwaterunkowy. Podlegały mu jednak te same lokale i te same osoby, które już były obciążone komunalnym podatkiem od lokali oraz państwowym podatkiem od lokali. Sytuacja, w której te same lokale i te same osoby obciążone były, według tych samych zasad, trzema podatkami (w łącznej wysokości do 15% komornego), zmieniła się wraz z uchwaleniem w dniu 2 sierpnia 1926 r. ustawy o podatku od lokali, który (zastępując dotychczasowe) miał być pobierany od 1 sierpnia 1926 r., m.in. na rzecz FKW (do końca 1938 r. na konto FKW wpłynęło 114 174 379 zł). Rozwiązanie to, w połączeniu z upoważnieniem FKW do zaciągnięcia (za poręką Rządu) pożyczki do wysokości 140 mln zł, pozwoliło FKW rozwinąć stosunkowo szeroko zakrojoną działalność budowlaną, która zaowocowała (w latach 1927–1937) 7334 mieszkaniami dla oficerów i żonatych podoficerów (w 1938 r. pozostawało w budowie 1577 mieszkań).
Źródło:
Studia Iuridica Lublinensia; 2021, 30, 5; 541-575
1731-6375
Pojawia się w:
Studia Iuridica Lublinensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Katolicka, katolicko-narodowa i narodowa prasa dla kobiet w Polsce międzywojennej: cechy czasopiśmiennictwa światopoglądowego
The second polish republic’s catholic, national catholic and national press for women: features of worldview periodicals
Autorzy:
Maj, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1834342.pdf
Data publikacji:
2021-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo HUMANICA
Tematy:
Polska międzywojenna
prasa
kobiety
katolicyzm
naród
ideał Polki katoliczki i Matki-Polki
Interwar Poland
press
women
Catholicism
nation
Polish Mother
Polish Catholic women
Opis:
Celem artykułu jest rekonstrukcja strategii komunikacyjnej przygotowanej dla czasopiśmiennictwa światopoglądowego adresowanego do kobiet w Polsce międzywojennej. Powstanie i rozwój tego typu prasy były zdeterminowane przez decyzje podejmowane przez Kościół katolicki, który zmierzał do pogłębienia wpływu na środowiska kobiece. Pod pojęciem prasy katolickiej, katolicko-narodowej i narodowej znalazły się periodyki, w których deklarowano więź z katolicyzmem, przetwarzano informacje o sytuacji Kościoła katolickiego, prezentowano wiedzę o doktrynie religijnej, a także pogłębiano tożsamość i jedność narodową. Prasotwórczą funkcję pełniły społeczne zrzeszenia katoliczek, w tym stowarzyszenia mające aspiracje polityczne. Głosiły idee komplementarnego ujmowania spraw konfesyjnych i etnicznych. Korzystały z archetypu kobiecości wkomponowanego w wizję Polki katoliczki i Matki-Polki.
The aim of the article was to reconstruct the means of communication in Interwar Poland’s worldview press for women. The origins and development of such periodicals was determined by the decisions made by the Catholic Church, which wanted to gain more influence on Polish women. Catholic, National Catholic and National press declared their affiliation with the Catholic faith, informed about the state of the Church, presented the doctrine and deepen the National identity and unity. These periodicals were created by the Catholic women’s associations, including those with political aspirations. To achieve their goals, they were using archetypes of Polish Mother and Polish women as Catholics.
Źródło:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2021, 1(10); 71-96
2451-3539
2543-7011
Pojawia się w:
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kontrola skarbowa w pierwszych latach Polski międzywojennej
Fiscal control in the first years of interwar Poland
Autorzy:
Witkowski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1394507.pdf
Data publikacji:
2021-07-10
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
interwar Poland, fiscal control, fiscal administration
interwar Poland
fiscal control
fiscal administration
Polska międzywojenna
kontrola skarbowa
administracja skarbowa
Opis:
W dniu 24 czerwca 1925 r. Minister Skarbu wydał rozporządzenie o organizacji kontroli skarbowej. Weszło ono w życie z dniem 1 września 1925 r. na obszarze izb skarbowych w Grudziądzu, Poznaniu, Krakowie i Lwowie oraz na obszarze Górnego Śląska, a z dniem 1 stycznia 1926 r. na obszarze izb skarbowych w Białymstoku, Brześciu, Kielcach, Lublinie, Łodzi, Łucku, Warszawie i Wilnie. Zniosło zarazem obowiązujący na terenie b. zaboru austriackiego Przepis dla straży skarbowej z dnia 19 marca 1907 r. oraz „przepisy i rozporządzenia” obowiązujące w pozostałych dzielnicach.  Wcześniej, w drodze rozporządzenia z dnia 21 stycznia 1920 r., Minister Skarbu zarządził, aby organy wykonawcze powołane do strzeżenia dochodów państwowych z podatków pośrednich (akcyz) i monopoli na obszarze byłego zaboru rosyjskiego i w Małopolsce, nosiły nazwę „kontrola skarbowa”. Ujednolicenie uprawnień ich i organów wykonawczych, przewidzianych w urzędach skarbowych akcyz i monopolów państwowych (tworzonych na podstawie ustawy z dnia 31 lipca 1919 r. o tymczasowej organizacji władz i urzędów skarbowych i wydanego na jej podstawie rozporządzenia wykonawczego), nastąpiło w drodze ustawy z dnia 14 grudnia 1923 r. o uprawnieniach organów wykonawczych władz skarbowych i wydanego na jej podstawie rozporządzenia wykonawczego. Zostały one objęte wspólną nazwą – „kontrola skarbowa”.
On 24th June 1925, the Minister of Treasury issued an ordinance on the organisation of fiscal control. It entered into force on 1st September 1925 on the area of the treasury offices in Grudziądz, Poznań, Cracow and Lviv, as well as in Upper Silesia, and on 1st January 1926 — on the territory of the treasury offices in Białystok, Brześć, Kielce, Lublin, Łódź, Łuck, Warsaw and Vilnius. At the same time, the ordinance abolished the Treasury Guard Regulation [Przepis dla straży skarbowej] of 19th March 1907, which had been in force in the territory of the former Austrian partition, as well as the “regulations and ordinances” in force in other districts. Earlier, by the ordinance of 21st January 1920, the Minister of Treasury had ordered that the executive bodies established to oversee state income by means of indirect taxes (excise duties) and monopolies on the territory of the former Russian partition and in Malopolska region should be called “fiscal control”. The powers of the said bodies and of the executive bodies, excise and state monopoly pro- vided for in tax offices (created under the Act of 31st July 1919 on the temporary organisation of tax authorities and offices and the implementive ordinance issued on its basis) were united by the Act of 14th December 1923 on the powers of the executive tax authorities and the implementive ordinance issued on its basis. These were subsumed under the common name ‘fiscal control’.
Źródło:
Z Dziejów Prawa; 2020, 13; 189-214
1898-6986
2353-9879
Pojawia się w:
Z Dziejów Prawa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Striving for modernity: The jewellery making in The Second Polish Republic (1918–1939)
Ku nowoczesności: jubilerstwo w II Rzeczypospolitej (1918–1939)
Autorzy:
Lipczik, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2142131.pdf
Data publikacji:
2021-06-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
biżuteria
historia biżuterii
polska biżuteria
międzywojenna Polska
przemysł jubilerski
biżuteria art déco
Powszechna Wystawa Krajowa
jewellery
jewellery history
Polish jewellery
interwar Poland
jewellery industry
art déco jewellery
The Polish General Exhibition
Opis:
The article attempts to describe the condition of jewellery making in interwar Poland and to indicate the major problems hampering its development. While discussing the jewellery exhibition at the Polish General Exhibition in 1929, the main trends in the commercial vein, as well as the most important representatives of the industry were indicated. Attention was also paid to the jewellers, whose works might be an example of the search for the Polish Art Déco style. Based on the content published in the domestic trade press, which was the main communication platform for the craftsmen and merchants in Poland, the influence of the world’s leading French industry was highlighted. It was noted that even though the jewellers in Poland faced many difficulties throughout the interwar period, they tried to learn from the experiences of their colleagues from Paris. This applied to issues related to the design and manufacturing of jewellery as well as running businesses. As one of the first devoted to the topic, the paper may serve as reference for further research related to jewellery making in the 1920s and 30s, not merely in Poland, but also in East-Central Europe.
Artykuł stanowi próbę opisania sytuacji jubilerstwa w międzywojennej Polsce oraz wskazania głównych problemów hamujących jego rozwój. Omawiając wystawę biżuterii na Powszechnej Wystawie Krajowej w 1929 r., wskazano główne trendy w produkcji, a także najważniejszych przedstawicieli branży. Zwrócono również uwagę na jubilerów, których prace mogą być przykładem poszukiwań polskiego stylu art déco. W oparciu o treści publikowane na łamach krajowej prasy branżowej, która stanowiła główną platformę komunikacji dla rzemieślników i kupców w Polsce, uwypuklono wpływ czołowego na świecie przemysłu francuskiego. Zauważono, że choć jubilerzy w Polsce napotykali w okresie międzywojennym wiele trudności, starali się czerpać z doświadczeń swoich kolegów z Paryża. Dotyczyło to zagadnień związanych z projektowaniem i produkcją biżuterii oraz prowadzeniem działalności gospodarczej. Jako jeden z pierwszych poświęconych tej tematyce, artykuł może stanowić punkt odniesienia dla dalszych badań związanych z biżuterią w latach 20. i 30. XX wieku, nie tylko w Polsce, ale także w Europie Środkowo-Wschodniej.
Źródło:
TECHNE. Seria Nowa; 2021, 7; 119-133
2084-851X
Pojawia się w:
TECHNE. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Edukacja i myśl pedagogiczna w Drugiej Rzeczypospolitej. W stuletnią rocznicę odzyskania niepodległości
Autorzy:
Jamrożek, Wiesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1040626.pdf
Data publikacji:
2020-11-06
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
edukacja
myśl pedagogiczna
Polska międzywojenna
stuletnia rocznica odzyskania niepodległości
education
pedagogical thought
interwar Poland
centenary of regaining independence
Opis:
Artykuł stanowi próbę prezentacji dorobku w zakresie praktyki edukacyjnej (zarówno szkolnej, jak i pozaszkolnej) oraz myśli pedagogicznej w Polsce w latach 1918–1939. Ukazuje zarówno początkowy stan tej edukacji, jak i jej rozwój. Przedstawia również – w sposób syntetyczny i skrótowy – rozwój badań i myśli odnoszących do edukacji Został przygotowany z okazji obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
The article is an attempt to present the achievements in the field of educational practice (both in school and out of school) and pedagogical thought in Poland in the years 1918–1939. It shows the initial state of education and its development. It also presents – in a synthetic and brief way – the development of research and thought related to education. It was prepared to celebrate the centenary of Poland regaining independence.
Źródło:
Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne; 2020, 11, 2; 96-105
2450-4491
Pojawia się w:
Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
REGIONALNE PISARSTWO KOBIET W LATACH 1919–1939. W STRONĘ GEOPOETYKI I KOMPARATYSTYKI (WSTĘPNE ROZPOZNANIA)
Regional Women’s Writing 1918–1939. Towards a Geopoetical and Comparative Approach (a Research Proposition)
Autorzy:
Bednarczuk, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1036032.pdf
Data publikacji:
2020-11-26
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
regional writing; female writers; literature; autobiography; interwar Poland; Europe; geopoetics; comparative approach
pisarstwo regionalne; pisarki; literatura; autobiografia; Polska międzywojenna; Europa; geopoetyka; podejście porównawcze
Opis:
Literary texts, and especially those that are aesthetically mediocre or even pretentious, have been an important platform for political expression in the interwar Europe. A significant number of Polish (and foreign) women writers in the 1920s and 1930s, such as Wanda Miłaszewska, Zofia Kossak, Pola Gojawiczyńska, and Halina Krahelska – to mention only a few representative names – wrote many personal and fictional narratives about female experience, regional culture, and collective identity. However, while male writers’ contribution to literary regionalism has been well documented, the contribution of female authors to the development of regional writing and regional identities has not been explored as thoroughly as it ought to be. This article proposes a new approach to analyzing regional women’s writing by drawing particularly on studies of women’s literature, comparative literature, and geopoetics. It poses a number of research questions whose aim is to spark a debate in this area.
Źródło:
Prace Polonistyczne; 2020, 75; 65-86
0079-4791
Pojawia się w:
Prace Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies