Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "międzywojenna polska" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-36 z 36
    Tytuł:
    Peruwiańska porażka i próba jej naprawy. Wokół polskich międzywojennych koncepcji emigracyjnych i kolonialnych
    The Peruvian failure and an attempt to repair it. On Polish interwar emigration and colonial concepts
    Autorzy:
    Jarnecki, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/952705.pdf
    Data publikacji:
    2014-12-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Peru
    Polska
    migration
    colonial ambitions
    1919-1939
    międzywojenna polska
    emigracja
    peru
    ambicje kolonialne
    Opis:
    In the interwar Poland, emigration was considered a possible solution of numerous interior problems of the country. That is why the contemporary Polish authorities believed in the success of colonial plans. In the early 1930s, Peru became a place where these efforts were intensified, encouraged by the president of Peru. The Polish government sent an official commission to this country with the aim to investigate possible settlement in the middle valley of the-Ucayali River. The conditions there were found favorable by the Polish officials. In 1927 and 1928, two settlement licenses were negotiated by private entrepreneurs. The article presents the details of this settlement campaign and its final results. Due to a variety of reasons, the action ultimately was a failure, and the Polish government decided to stop it in 1933. Next, it helped its participants leave Peru for Poland or alternatively move to Brazil or Argentina. In the late 1930, Poland returned to an idea of an official license agreement with Peru, this time without the participation of private institutions. These negotiations were never completed, however, because in 1939 WW II broke out.
    Międzywojenna Polska w emigracji postrzegała możliwość złagodzenia występujących napięć społeczno-gospodarczych. Owe wysiłki nazywano planami czy też ambicjami kolonialnymi. Peru na początku lat trzydziestych XX wieku stało się swoistym poligonem tych wysiłków przy zachęcie prezydenta tego kraju. Obszary osiedlenia w środkowym biegu Ucayali zostały zbadane, z pozytywnym wynikiem, przez przysłaną z Polski komisję rządową. Równocześnie (1927-1928) prowadzono rozmowy o dwóch koncesjach prywatnych: dla K. Warchałowskiego, urzędnika państwowego i wieloletniego emigranta z Brazylii, oraz Polsko–Amerykańskiego Syndykatu Kolonialnego – obie z powodzeniem. Warchałowski, nie mając wystarczającej sumy pieniędzy, część swojej koncesji na mocy umowy przekazał specjalnie powołanej spółdzielni Kolonia Polska. Jednak akcja Warchałowskiego przyniosła porażkę.Przypadkowy dobór kandydatów do wyjazdu, problemy z komunikacją poprzez oddalenie centrum osadnictwa w Cumarii, szczupłe środki finansowe, biurokratyczna rutyna, nadmierne obietnice, brak jasnego planu, jak również dwuznaczna rola inicjatora, a zarazem przedsiębiorcy – wszystko to zawiodło. Syndykat zaś, nie posiadając oficjalnej zgody na nabór osadników, stosował nieuczciwe praktyki zawierania z kandydatami umowy o pracę. Akcja ta kompromitowała Polskę, toteż władze zdecydowały się ją zamknąć w 1933 r., części emigrantów zapewniając repatriację czy wyjazd do Brazylii bądź Argentyny. U schyłku lat trzydziestych Polska powróciła do idei podpisania umowy koncesyjnej z Peru, tym razem na siebie biorąc ciężar negocjacji, rezygnując z prywatnych instytucji. Wybuch II wojny św. przerwał niemal sfinalizowane negocjacje.
    Źródło:
    Sprawy Narodowościowe; 2014, 44; 102-132
    2392-2427
    Pojawia się w:
    Sprawy Narodowościowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z życia prawosławnej emigracji gruzińskiej w międzywojennej Polsce na przykładzie rodziny Bagrationich
    From the life of the Orthodox Georgian Emigration in the interwar Poland: The case of Bagrationi Family
    Autorzy:
    Ostapczuk, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494459.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    Gruzja
    emigracja
    prawosławie
    międzywojenna Polska
    Aleksander Bagrationi
    Mikołaj Bagrationi
    Georgia
    emigration
    Orthodox Church
    interwar Poland
    Nikolai Bagrationi
    Opis:
    Po utracie niepodległości przez Gruzję w 1921 roku duża część emigracji, wojskowi i cywile, trafiła do Polski. Ich losy w międzywojennej Polsce wciąż są przedmiotem badań uczonych. Na szczególną uwagę zasługuje emigracja cywilna. Przedmiotem publikacji są losy jednej prawosławnej rodziny emigrantów gruzińskich – Bagrationich. Szczególna uwaga została skupiona na Mikołaju Bagrationim, który kształcił się, ożenił, zmarł i został pochowany w Warszawie.
    When the Georgia had lost independence a lot of emigration, serviceman and civilians, arrived to Poland. Their fates in the interwar Poland still are the subject of the research of scholars. A civil emigration deserves the particular attention. The subject of the article is the history of one orthodox family of the Georgian emigrants – Bagrationi. Special attention was paid to Nikolai Bagrationi who studied, got married, died and was buried in Warsaw.
    Źródło:
    Rocznik Teologiczny; 2016, 58, 2; 269-302
    0239-2550
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filmowe impresje Andrzeja Własta
    Andrzej Włast’s Film Impressions
    Autorzy:
    Radkiewicz, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31340644.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Andrzej Włast
    krytyka filmowa
    Polska międzywojenna
    film criticism
    interwar Poland
    Opis:
    Felietony filmowe Andrzeja Własta ukazywały się w latach 1923-1924 na łamach czasopisma „Ekran i Scena”, skąd zaczerpnął je do przygotowanego przez siebie zbioru Wojciech Świdziński. W edycji Biblioteki Kwartalnika Filmowego teksty Własta zebrane w omawianym tomie Dziesiąta Muza (impresje). Felietony filmowe z lat 1923-1924 (2017) zyskały staranne opracowanie naukowe i graficzne (fotografie, reklamy), osadzające je w kontekście polskiego życia literackiego i kabaretowego oraz rodzimej krytyki filmowej. Lektura impresji Własta dostarcza materiałów na temat warszawskiego życia filmowego, kinoteatrów jako instytucji, ich publiczności oraz repertuaru. Jest ponadto sposobem na odtworzenie doświadczeń filmowych – tych subiektywnych samego autora, i tych wpisanych w epokę oraz rozwój Dziesiątej Muzy. Włast pisał swoje felietony w błyskotliwy i dowcipny sposób, starając się przy tym uchwycić najważniejsze aspekty kina jako sztuki. Dlatego czytając jego teksty warto potraktować je jako zapis refleksji o charakterze teoretycznym, łączącej krytykę z rozważaniami nad istotą filmowej kreacji, której przykłady odnajdywał w kinie amerykańskim i europejskiej awangardzie.
    Andrzej Włast’s column appeared in the years 1923-1924 in the magazine “Ekran i Scena” [“Screen and Stage”], from where Wojciech Świdziński collected them for the volume he edited. In the Library of Kwartalnik Filmowy Book Series, Włast’s texts are included in the discussed volume Dziesiąta Muza (impresje). Felietony filmowe z lat 1923-1924 [The Tenth Muse (Impressions). Essays on Film 1923-1924] (2017) where they gained careful scientific and graphic elaboration (photographs, commercials), embedding them in the context of Polish literary and cabaret life as well as Polish film criticism. The reading of Włast’s impressions provides materials on the subject of Warsaw film culture, cinema theatres as institutions, their audience and repertoire. It is also a way to recreate film experiences – the subjective ones of the author himself, and those inscribed in the era, and the development of the Tenth Muse. Włast wrote his columns in a brilliant and witty way, trying to capture the most important aspects of cinema as an art. When reading his texts, it is worth treating them as a record of a theoretical reflection, combining criticism with reflection on the essence of film creation, examples of which he found in American cinema and European avant-garde.
    Źródło:
    Kwartalnik Filmowy; 2019, 107; 258-262
    0452-9502
    2719-2725
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Filmowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sprawczość w badaniach nad historią społeczną dziewcząt. Przykład międzywojennego Tarnowa
    Agency in Research into the Social History of Girls. Interwar Tarnów as an Example
    Autorzy:
    Wilk, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/14748466.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-20
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    girlhood studies
    social history
    interwar Poland
    gender
    agency
    historical sociology
    studia nad dziewczętami
    historia społeczna
    międzywojenna Polska
    płeć kulturowa
    sprawczość
    socjologia historyczna
    Opis:
    Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób dziewczęta międzywojennego Tarnowa mogły być sprawcze. Analizę dyskursów określających ramy funkcjonowania dziewcząt, poprzedziła próba określenia struktury społecznej i jej przemian w międzywojennym mieście. Bazę źródłową stanowiły wybrane numery czasopism wydawanych w międzywojennym Tarnowie i dotyczących spraw lokalnych, protokoły szkolne, a także dane statystyczne oraz egodokumenty. W badaniach przyjęto perspektywę mikrohistoryczną i skoncentrowano się na wybranych aspektach życia codziennego. Ramę metodologiczną stanowiły studia nad dziewczętami (girlhood studies). Jakkolwiek w międzywojennym Tarnowie olbrzymią rolę w kształtowaniu wyborów życiowych dziewcząt i młodych kobiet nadal odgrywał świat wartości tradycyjnych, wyraźnie widać, że dziewczęta z różnych środowisk i warstw w coraz większym zakresie poszerzały pole autonomii. Sprawczość ich przejawiała się głównie w mikrodziałaniach, a istotnym kontekstem były procesy demokratyzacji i indywidualizacji.
    The aim of the article is to answer the question of how girls could have agency in interwar Tarnów. The analysis of discourses framing how these girls functioned was preceded by an attempt to define the social structure and its transformations in the city between the wars. The source base included selected issues of periodicals published in Tarnów at the time, concerning local issues, school protocols, as well as statistical data and personal documents. The research adopted a microhistorical perspective and focused on selected aspects of everyday life. Girlhood studies constituted the methodological framework. Although the world of traditional values played an enormous role in shaping the life choices of girls and young women in interwar Tarnów, it is noticeable that girls from different groups increasingly expanded their scope of autonomy. Their agency was mainly manifested in micro-activities, while the processes of democratisation and individualisation were a significant context.
    Źródło:
    Kultura i Społeczeństwo; 2022, 66, 4; 159-180
    2300-195X
    Pojawia się w:
    Kultura i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dziedzictwo oraz bilans praktyki i myśli pedagogicznej w Drugiej Rzeczypospolitej
    Heritage and Balance of Pedagogical eory and Practice in the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Jakubiak, Krzysztof
    Jamrożek, Wiesław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/549689.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    Druga Rzeczypospolita
    Polska międzywojenna
    praktyka pedagogiczna
    myśl pedagogiczna
    dziedzictwo pedagogiczne
    bilans edukacyjny
    Opis:
    Artykuł stanowi próbę oceny i prezentacji – w formie syntetycznej – osiągnięć i dokonań praktyki i myśli (teorii) pedagogicznej Polski międzywojennej. Przedstawione są w nim określone działania i fakty związane z budową podstaw systemu edukacji narodowej w odrodzonej Polsce – po 1918 roku i kształtowaniem się w niej pedagogiki jako dyscypliny o statusie naukowym (teoretycznym) i autonomicznym.
    Źródło:
    Forum Pedagogiczne; 2019, 9, 1; 17-31
    2083-6325
    Pojawia się w:
    Forum Pedagogiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Masoneria jako „Antykościół” w publicystyce katolickiej Drugiej Rzeczypospolitej
    Freemasonry as “Anti-Church” in the Catholic Journalism of the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Sołga, Przemysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20433638.pdf
    Data publikacji:
    2023-09-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum
    Tematy:
    freemasonry
    journalism
    Catholic Church
    anti-clericalism
    interwar Poland
    masoneria
    publicystyka
    Kościół katolicki
    antyklerykalizm
    Polska międzywojenna
    Opis:
    In the Catholic journalism of the Second Republic, Freemasonry was often accused of seeking to destroy the Church and eradicate religious life from society. It was attributed to its connections with Jews and satanic inclinations. Enunciations on the aforementioned issue were therefore an emanation of the “black legend” of freemasonry, which had long been spread in conservative circles, especially Catholic ones. The purpose of this article is to show the image of Freemasonry as an organization fighting against the Church and being the cause of secularization, or de-Christianization of society in the home country and the world, as it was created in the Catholic press of interwar Poland.
    W publicystyce katolickiej Drugiej Rzeczypospolitej masonerię oskarżano często o dążenie do zniszczenia Kościoła i wyrugowania religii z życia społecznego. Przypisywano jej powiązania z Żydami i inklinacje satanistyczne. Enuncjacje dotyczące wspomnianego zagadnienia były emanacją „czarnej legendy” wolnomularstwa, rozpowszechnianej od dawna w środowiskach zachowawczych, zwłaszcza katolickich. Celem artykułu jest ukazanie wizerunku masonerii jako organizacji walczącej z Kościołem i będącej przyczyną laicyzacji, czy też dechrystianizacji społeczeństwa w rodzimym kraju i na świecie, jaki był kreowany w prasie katolickiej Polski międzywojennej.
    Źródło:
    Studia Ełckie; 2023, 25, 3; 307-329
    1896-6896
    2353-1274
    Pojawia się w:
    Studia Ełckie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Comparative Law and Procedural Law in Poland in 1918–1933 with a Particular Emphasis on the Silesian Voivodeship
    Komparatystyka prawa a prawo procesowe w Polsce w latach 1918–1933 (ze szczególnym uwzględnieniem województwa śląskiego)
    Autorzy:
    Stawarska-Rippel, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31344073.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    comparative law
    comparative legal history
    comparative procedural law
    system of justice
    interwar Poland
    Silesian Voivodeship
    komparatystyka prawa
    porównawcza historia prawa
    komparatystyka prawa procesowego
    ustrój sądów
    międzywojenna Polska
    województwo śląskie
    Opis:
    In 2023, 500 years have passed since the entry into force of the ordinary court procedure in Poland (formula processus iudiciarii, 1523), as well as 90 years since the unification of court procedures in Poland in general and 90 years since the entry into force of the first Polish Code of Civil Procedure (1933). Therefore, this is a special opportunity to refer, in this context, to the first transformation of procedural law in Poland in the 20th century, which took place after World War I, especially in the context of comparative procedural law issues. Applicability of foreign laws in the Polish territories after World War I: Russian, German, Austrian, and Hungarian (in a small area of Spisz and Orawa), as well as Polish-French legislation, gave rise to a complicated and territorial legal mosaic. The codification works undertaken at that time in Poland, unprecedented in Europe or even in the entire world, fell within a period of great development of comparative jurisprudence. They were profound comparative studies, which are proven by the published drafts, together with explanatory memorandums, offering an original synthesis of the legal thought. The considerations made in this article relate to procedural law, which was significantly diversified in the territory of Poland reborn in 1918, especially as regards the model of legal remedies, which gave rise to considerable difficulties in the practice of the system of justice prior to the unification of court procedures. Special attention was paid to the legal situation in the Silesian Voivodeship, being a peculiar microcosm of the legal situation in the entire country.
    W 2023 r. mija 500 lat od wejścia w życie ziemskiej procedury sądowej w Polsce (formula processus iudiciarii, 1523), a także 90 lat od zunifikowania procedur sądowych w Polsce w ogóle oraz jednocześnie 90 lat od wejścia w życie pierwszego polskiego Kodeksu procedury cywilnej (1933). Jest to zatem szczególna okazja, by w tym właśnie kontekście nawiązać do pierwszej transformacji prawa sądowego w Polsce w XX w., która miała miejsce po I wojnie światowej, zwłaszcza w kontekście zagadnień komparatystyki prawa procesowego. Obowiązywanie obcych praw na ziemiach polskich po I wojnie światowej: rosyjskiego, niemieckiego, austriackiego oraz węgierskiego na niewielkim skrawku Spiszu i Orawy, a także prawa polsko-francuskiego, tworzyło skomplikowaną, terytorialną mozaikę prawną. Podjęte wówczas prace kodyfikacyjne w Polsce, niemające precedensu w Europie, a nawet na świecie, przypadały na czasy bujnego rozwoju prawoznawstwa porównawczego. Były one głębokim komparatystycznym studium, a opracowane i opublikowane projekty wraz z ich uzasadnieniem stanowiły oryginalną syntezę myśli prawniczej. Rozważania będące przedmiotem niniejszego artykułu dotyczą prawa procesowego, które na terenach odrodzonej w 1918 r. Polski było w zasadniczy sposób zróżnicowane, szczególnie w odniesieniu do modelu środków zaskarżenia, co powodowało istotne trudności w praktyce wymiaru sprawiedliwości przed unifikacją procedur sądowych. Szczególną uwagę zwrócono na stan prawny w województwie śląskim, będący swoistym mikrokosmosem sytuacji prawnej w całym państwie.
    Źródło:
    Studia Iuridica Lublinensia; 2023, 32, 5; 407-425
    1731-6375
    Pojawia się w:
    Studia Iuridica Lublinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Striving for modernity: The jewellery making in The Second Polish Republic (1918–1939)
    Ku nowoczesności: jubilerstwo w II Rzeczypospolitej (1918–1939)
    Autorzy:
    Lipczik, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2142131.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    biżuteria
    historia biżuterii
    polska biżuteria
    międzywojenna Polska
    przemysł jubilerski
    biżuteria art déco
    Powszechna Wystawa Krajowa
    jewellery
    jewellery history
    Polish jewellery
    interwar Poland
    jewellery industry
    art déco jewellery
    The Polish General Exhibition
    Opis:
    The article attempts to describe the condition of jewellery making in interwar Poland and to indicate the major problems hampering its development. While discussing the jewellery exhibition at the Polish General Exhibition in 1929, the main trends in the commercial vein, as well as the most important representatives of the industry were indicated. Attention was also paid to the jewellers, whose works might be an example of the search for the Polish Art Déco style. Based on the content published in the domestic trade press, which was the main communication platform for the craftsmen and merchants in Poland, the influence of the world’s leading French industry was highlighted. It was noted that even though the jewellers in Poland faced many difficulties throughout the interwar period, they tried to learn from the experiences of their colleagues from Paris. This applied to issues related to the design and manufacturing of jewellery as well as running businesses. As one of the first devoted to the topic, the paper may serve as reference for further research related to jewellery making in the 1920s and 30s, not merely in Poland, but also in East-Central Europe.
    Artykuł stanowi próbę opisania sytuacji jubilerstwa w międzywojennej Polsce oraz wskazania głównych problemów hamujących jego rozwój. Omawiając wystawę biżuterii na Powszechnej Wystawie Krajowej w 1929 r., wskazano główne trendy w produkcji, a także najważniejszych przedstawicieli branży. Zwrócono również uwagę na jubilerów, których prace mogą być przykładem poszukiwań polskiego stylu art déco. W oparciu o treści publikowane na łamach krajowej prasy branżowej, która stanowiła główną platformę komunikacji dla rzemieślników i kupców w Polsce, uwypuklono wpływ czołowego na świecie przemysłu francuskiego. Zauważono, że choć jubilerzy w Polsce napotykali w okresie międzywojennym wiele trudności, starali się czerpać z doświadczeń swoich kolegów z Paryża. Dotyczyło to zagadnień związanych z projektowaniem i produkcją biżuterii oraz prowadzeniem działalności gospodarczej. Jako jeden z pierwszych poświęconych tej tematyce, artykuł może stanowić punkt odniesienia dla dalszych badań związanych z biżuterią w latach 20. i 30. XX wieku, nie tylko w Polsce, ale także w Europie Środkowo-Wschodniej.
    Źródło:
    TECHNE. Seria Nowa; 2021, 7; 119-133
    2084-851X
    Pojawia się w:
    TECHNE. Seria Nowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Anna Maria Cienciała (1929–2014) jako historyk dyplomacji
    Autorzy:
    Kornat, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/608248.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    historia dyplomacji
    stosunki międzynarodowe
    polska polityka zagraniczna
    Józef Beck
    Anna Cienciała
    ład wersalski
    Polska międzywojenna (1918–1939)
    Opis:
    The article discusses Anna Maria Cienciała (d. 2014), professor at the universities of Montreal and Kansas City, an outstanding Polish historian working in the USA, and without doubt one of the prominent historians of twentieth–century diplomacy. First and foremost, Professor Cienciała was the author of the fundamental monograph: Poland and the Western Powers 1938–1939 (1968), which she gave the subtitle: Study in the Interdependence of Eastern and Western Europe. She was also the editor of the reminiscences of Józef Beck about his mission in 1932–1939, and published several score valuable articles and studies about international politics in the first half of the twentieth century. For many years Professor Cienciała studied Polish inter–war foreign policy and indubitably created its highly convincing interpretation. In doing so she defended the validity of the balance policy and was of the opinion that the Polish–German agreement of 26 January 1934 served the interests of Poland. Furthermore, she maintained that the “collective security” mission was an illusion and supported the correctness of the decision made by Minister Józef Beck regarding the ultimatum addressed to Czechoslovakia on 30 September 1938. Rightly opposing the views of Western historians proclaiming the need for Polish–Soviet cooperation, Professor Cienciała declared that in 1939 there were no real chances for the inclusion of the Soviet Union into an anti–German coalition. She arrived at important findings while interpreting British policy as based on a thesis assuming the existence of special spheres of British interests on the Continent (the Mediterranean Sea basin and the frontier along the Rhine). Professor Cienciała perceived Polish policies in 1939 as devoid of a political alternative: the acceptance of German territorial demands resulted in the status of a vassal of the Great Reich and obtaining Soviet aid was impossible. Polish diplomacy was also incapable of gaining the immediate active assistance of the Western Powers in a defensive war against Germany.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2016, 48, 4
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pozycja finansowo-prawna Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego w Polsce międzywojennej
    Autorzy:
    Żurek, Konrad Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2158252.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-01
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Finance
    the Catholic Church
    Interwar Poland
    land reform
    Concordat
    Finanse
    Kościół katolicki
    Polska międzywojenna
    reforma rolna
    Konkordat
    Opis:
    Celem głównym niniejszego artykułu jest zaprezentowanie pozycji finansowej i prawnej Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego w Polsce po odzyskaniu niepodległości oraz opisanie drogi zmian prawnych, jakie dokonały się w wyniku zawarcia Konkordatu i przeprowadzenia reformy rolnej. Za sprawą umowy konkordatowej podpisanej w dniu 10 lutego 1925 r. zaobserwować można wzrost znaczenia Kościoła katolickiego w Polsce, co poświadczają liczne publikacje. W opracowaniu posłużono się metodą dogmatyczno-prawną, zaś przedstawione w niniejszym artykule rezultaty mogą stanowić istotną wskazówkę dla osób interesujących się zagadnieniem relacji na linii państwo–Kościół, zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i historycznej.
    The paper aims at presenting the legal and financial position of the Latin Rite Catholic Church in Poland after the restoration of independence. Moreover, the study describes the path of legal changes that occurred as a result of the Concordat and land  reform. As evidenced by numerous publications, due to the concordat agreement signed on February 10th, 1925, an increase in the significance of the Catholic Church in Poland has been observed. The legal-dogmatic method has been applied  in the study. The results presented in the article might provide guidance for those interested in the issue of relations between the State and the Church, both on a legal and historical level.
    Źródło:
    Przegląd Prawno-Ekonomiczny; 2022, 4; 157-173
    1898-2166
    Pojawia się w:
    Przegląd Prawno-Ekonomiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kontrola skarbowa w pierwszych latach Polski międzywojennej
    Fiscal control in the first years of interwar Poland
    Autorzy:
    Witkowski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1394507.pdf
    Data publikacji:
    2021-07-10
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    interwar Poland, fiscal control, fiscal administration
    interwar Poland
    fiscal control
    fiscal administration
    Polska międzywojenna
    kontrola skarbowa
    administracja skarbowa
    Opis:
    W dniu 24 czerwca 1925 r. Minister Skarbu wydał rozporządzenie o organizacji kontroli skarbowej. Weszło ono w życie z dniem 1 września 1925 r. na obszarze izb skarbowych w Grudziądzu, Poznaniu, Krakowie i Lwowie oraz na obszarze Górnego Śląska, a z dniem 1 stycznia 1926 r. na obszarze izb skarbowych w Białymstoku, Brześciu, Kielcach, Lublinie, Łodzi, Łucku, Warszawie i Wilnie. Zniosło zarazem obowiązujący na terenie b. zaboru austriackiego Przepis dla straży skarbowej z dnia 19 marca 1907 r. oraz „przepisy i rozporządzenia” obowiązujące w pozostałych dzielnicach.  Wcześniej, w drodze rozporządzenia z dnia 21 stycznia 1920 r., Minister Skarbu zarządził, aby organy wykonawcze powołane do strzeżenia dochodów państwowych z podatków pośrednich (akcyz) i monopoli na obszarze byłego zaboru rosyjskiego i w Małopolsce, nosiły nazwę „kontrola skarbowa”. Ujednolicenie uprawnień ich i organów wykonawczych, przewidzianych w urzędach skarbowych akcyz i monopolów państwowych (tworzonych na podstawie ustawy z dnia 31 lipca 1919 r. o tymczasowej organizacji władz i urzędów skarbowych i wydanego na jej podstawie rozporządzenia wykonawczego), nastąpiło w drodze ustawy z dnia 14 grudnia 1923 r. o uprawnieniach organów wykonawczych władz skarbowych i wydanego na jej podstawie rozporządzenia wykonawczego. Zostały one objęte wspólną nazwą – „kontrola skarbowa”.
    On 24th June 1925, the Minister of Treasury issued an ordinance on the organisation of fiscal control. It entered into force on 1st September 1925 on the area of the treasury offices in Grudziądz, Poznań, Cracow and Lviv, as well as in Upper Silesia, and on 1st January 1926 — on the territory of the treasury offices in Białystok, Brześć, Kielce, Lublin, Łódź, Łuck, Warsaw and Vilnius. At the same time, the ordinance abolished the Treasury Guard Regulation [Przepis dla straży skarbowej] of 19th March 1907, which had been in force in the territory of the former Austrian partition, as well as the “regulations and ordinances” in force in other districts. Earlier, by the ordinance of 21st January 1920, the Minister of Treasury had ordered that the executive bodies established to oversee state income by means of indirect taxes (excise duties) and monopolies on the territory of the former Russian partition and in Malopolska region should be called “fiscal control”. The powers of the said bodies and of the executive bodies, excise and state monopoly pro- vided for in tax offices (created under the Act of 31st July 1919 on the temporary organisation of tax authorities and offices and the implementive ordinance issued on its basis) were united by the Act of 14th December 1923 on the powers of the executive tax authorities and the implementive ordinance issued on its basis. These were subsumed under the common name ‘fiscal control’.
    Źródło:
    Z Dziejów Prawa; 2020, 13; 189-214
    1898-6986
    2353-9879
    Pojawia się w:
    Z Dziejów Prawa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sprawa o szpiegostwo Józefa Maculewicza, podkomisarza Straży Celnej w Chojnicach w dokumentach instytucji bezpieczeństwa II RP (1924–1925). Próba rekonstrukcji afery szpiegowskiej
    Józef Maculewicz’s espionage case, assistant officer of Border Guards (Straż Celna) in Chojnice in documents of The Second Republic of Poland (1924–1925). An attempt to reconstruct espionage case
    Autorzy:
    Wałdoch, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/902153.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna
    Tematy:
    espionage
    internal security
    history of international relations
    Chojnice
    interwar Poland
    szpiegostwo
    bezpieczeństwo wewnętrzne
    historia stosunków międzynarodowych
    Polska międzywojenna
    Opis:
    This article is based on documents (primary sources) and literature. Author shows one untypical case of espionage conducted by one of the officers of polish Border Guards (Straż Celna in years 1924–1925). Which is an element of Bolshe-viks’ history of activities aimed toward the independence of The Second Republic of Poland from Soviets bases in Free City of Gdańsk and Chojnice. This what is highlighted here is not only a reconstruction of not known before espionage case, but also a mechanism that may be adequate to the present times. It is obviously visible how different countries recruit citizens and on what basis and inceptives they shows theirs willingness to support third countries interest within the borders of homeland. Readers may also notice unknown before case of espionage that have reached top level spheres of polish special forces.
    Źródło:
    Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość; 2014, 11; 149-164
    1731-8440
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sprawa o szpiegostwo Józefa Maculewicza, podkomisarza Straży Celnej w Chojnicach w dokumentach instytucji bezpieczeństwa II RP (1924–1925). Struktura afery szpiegowskiej
    Józef Maculewicz’s espionage case, assistant officer of Border Guards (Straż Celna) in Chojnice in documents of The Second Republic of Poland (1924–1925). Espionage case structure
    Autorzy:
    Wałdoch, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/902140.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna
    Tematy:
    espionage
    internal security
    history of international relations
    Chojnice
    interwar Poland
    szpiegostwo
    bezpieczeństwo wewnętrzne
    historia stosunków międzynarodowych
    Polska międzywojenna
    Opis:
    This article is based on documents (primary sources) and literature. Author shows one untypical case of espionage conducted by one of the officers of polish Border Guards (Straż Celna in years 1924–1925). Which is an element of Bolsheviks’ history of activities aimed toward the independence of The Second Republic of Poland from Soviets bases in Free City of Gdańsk and Chojnice town. This what is highlighted here is a structure of espionage case based on actors of particular events. Readers may get to a conclusion about social, political and economical background of main characters who played important role in such affairs.
    Źródło:
    Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość; 2013, 10; 451-466
    1731-8440
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Edukacja i myśl pedagogiczna w Drugiej Rzeczypospolitej. W stuletnią rocznicę odzyskania niepodległości
    Autorzy:
    Jamrożek, Wiesław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1040626.pdf
    Data publikacji:
    2020-11-06
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    edukacja
    myśl pedagogiczna
    Polska międzywojenna
    stuletnia rocznica odzyskania niepodległości
    education
    pedagogical thought
    interwar Poland
    centenary of regaining independence
    Opis:
    Artykuł stanowi próbę prezentacji dorobku w zakresie praktyki edukacyjnej (zarówno szkolnej, jak i pozaszkolnej) oraz myśli pedagogicznej w Polsce w latach 1918–1939. Ukazuje zarówno początkowy stan tej edukacji, jak i jej rozwój. Przedstawia również – w sposób syntetyczny i skrótowy – rozwój badań i myśli odnoszących do edukacji Został przygotowany z okazji obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
    The article is an attempt to present the achievements in the field of educational practice (both in school and out of school) and pedagogical thought in Poland in the years 1918–1939. It shows the initial state of education and its development. It also presents – in a synthetic and brief way – the development of research and thought related to education. It was prepared to celebrate the centenary of Poland regaining independence.
    Źródło:
    Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne; 2020, 11, 2; 96-105
    2450-4491
    Pojawia się w:
    Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Laboratorium i atelier Falanga. Strategie biznesowe i znaczenie w przemyśle filmowym dwudziestolecia międzywojennego w Polsce
    Falanga Laboratory and Atelier. Business Strategies and Importance in the Film Industry of the Interwar Period in Poland
    Autorzy:
    Biskupski, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31340669.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Laboratorium Falanga
    przemysł filmowy
    kino polskie
    Polska międzywojenna
    produkcja filmowa
    film industry
    Polish cinema
    interwar Poland
    film production
    Opis:
    Przyglądając się dziejom firmy Falanga z perspektywy historycznych badań produkcji, autor zadaje pytanie o strategie biznesową, która umożliwiła Falandze zajęcie hegemonicznego miejsca na rynku filmowym. Argumentuje, że firma rozwijała się zgodnie ze strategią rozwoju organicznego, stosując również strategię niszy i strategię przewagi konkurencyjnej. Trafne rozpoznanie specyfiki i potrzeb rynku filmowego, wysoka jakość usług, ostrożne i przemyślane decyzje inwestycyjne uczyniły w latach 30. z Falangi najważniejszy podmiot na rynku, o znaczeniu zdecydowanie wykraczającym poza działalność usługową w zakresie udostępniania hali do zdjęć i obróbki laboratoryjnej taśmy. Autor demonstruje, że Falanga zajmowała kluczowe miejsce w systemie rozproszonego finansowania filmów w Polsce, a jednocześnie – mimo że formalnie nie wyprodukowała żadnego pełnometrażowego filmu fabularnego – była najważniejszym polskim (ko)producentem filmowym.
    Looking at the history of Falanga from the perspective of historical production research, the author asks a question about the business strategy that enabled Falanga to take hegemonic position on the film market. He argues that the company developed in line with its organic development strategy, also using a niche strategy and competitive advantage strategy. Accurate diagnosis of the specifics and needs of the film market, high quality of services, careful and thoughtful investment decisions made Falanga the most important market player in the 1930s, which significantly exceeded the service side of the company based on renting a production hall space for filming and laboratory tape processing. The author demonstrates that Falanga occupied a key place in the system of dispersed film financing in Poland, and was at the same time – despite the fact that it did not formally produce any feature film – the most important Polish (co) film producer.
    Źródło:
    Kwartalnik Filmowy; 2019, 108; 130-149
    0452-9502
    2719-2725
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Filmowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ,,Ilustrowany Kuryer Codzienny” wobec konfliktu węgiersko-rumuńskiego w latach 1918–1921
    ,,Ilustrowany Kuryer Codzienny” (The Illustrated Daily Courier) on the Conflict between Hungary and Romania from 1918 to 1921
    Autorzy:
    Przybytek, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/570967.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Biblioteka Jagiellońska
    Tematy:
    Ilustrowany Kuryer Codzienny
    Węgry
    Rumunia
    polska prasa międzywojenna
    The Illustrated Daily Courier
    Hungary
    Romania
    Polish interwar press
    Opis:
    The articles about the conflict between Hungary and Romania, which were published in IDC from November 1918 to March 1921, should be divided into two groups: the first one, encompassing texts published from November 1918 to the fall of the Hungarian Republic of Councils at the beginning of August 1919, and the second one, encompassing texts published from August 1919 to the end of the discussed period (March 1921). The first group of articles usually presents a negative attitude towards Hungary as a result of its part in the First World War as one of the Central Powers, as well as of the fact that it had 83 embraced Communism as its system. Romania, on the contrary, enjoyed the approval of IDC at that time, i.a. as the result of its engagement against the Hungarian Republic of Councils. During the border conflict between these two countries, the daily used to support Hungary. In the second period the situation changed in some way. IDC started to depict Hungary as Poland’s potential ally, which however did not affect the positive image of Romania. This is because the pro-Hungarian attitude did not denote press attacks on Bucharest in articles concerning the conflict between Hungary and Romania, as during that time the former pro-Romanian and anti-Hungarian sentiments were replaced by a friendly attitude towards both countries, which preached their mutual understanding.
    Artykuły poświęcone konfliktowi węgiersko-rumuńskiemu w IKC-u w okresie listopad 1918 roku–marzec 1921 roku należy podzielić na dwie grupy: 1. teksty opublikowane od listopada 1918 do upadku Węgierskiej Republiki Rad na początku sierpnia 1919 roku; 2. teksty z okresu sierpień 1919 roku – koniec analizowanego okresu (marzec 1921 roku). Artykuły w pierwszej grupie zazwyczaj prezentowały negatywny stosunek do Węgier w związku z ich niedawnym udziałem w I wojnie światowej w gronie państw centralnych i z przyjęciem przez nie komunizmu jako ustroju państwowego. Natomiast Rumuni cieszyli się w tym okresie uznaniem ze strony IKC-a, między innymi za walki z Węgierską Republiką Rad. W granicznym sporze węgiersko-rumuńskim dziennik opowiadał się zazwyczaj po stronie Węgier. W drugim wyróżnionym okresie sytuacja nieco się zmieniała. Węgrzy zaczęli być przedstawiani w IKC-u jako potencjalni sojusznicy Polski, ale pozytywny obraz Rumunii raczej się nie zmienił. Jednak prowęgierskie stanowisko nie oznaczało ataków prasowych na Bukareszt przy okazji opisywania konfliktu węgiersko-rumuńskiego. O tym okresie można byłoby napisać, że zamiast poprzedniej prorumuńskości i antywęgierskości pojawiła się równoczesna prorumuńskość i prowęgierskość, a także propagowanie porozumienia węgiersko-rumuńskiego.
    Źródło:
    Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej; 2015, 65; 47-83
    0006-3940
    2450-0410
    Pojawia się w:
    Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Akta personalne profesorów wydziałów teologicznych uniwersytetów II Rzeczypospolitej
    Autorzy:
    Przeniosło, Małgorzata
    Przeniosło, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/33340535.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    history of science
    professors
    biographies
    personal records
    interwar Poland
    theological faculties
    historia nauki
    profesorowie
    biografie
    akta osobowe
    Polska międzywojenna
    wydziały teologiczne
    Opis:
    W II Rzeczypospolitej funkcjonowało sześć uniwersytetów, wydziały teologiczne utworzono na pięciu z nich: Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, Uniwersytecie Warszawskim i Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Na wydziałach teologicznych w okresie międzywojennym zatrudnionych było w sumie 80 profesorów. Baza źródłowa, którą dysponujemy, badając kadrę profesorską wydziałów teologicznych, jest bogata. Duże znaczenie mają szczególnie akta personalne. Materiały takie znajdujemy w Archiwum Akt Nowych w zespole Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Taką dokumentację przechowują także: Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie, Lwowskie Państwowe Archiwum Obwodowe, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego i Archiwum Uniwersyteckie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Dokumenty, które można znaleźć w aktach personalnych najczęściej dotyczą: spraw zatrudnienia profesorów, aktywności naukowej, realizacji obowiązków dydaktycznych, spraw socjalnych. Prawie w każdej teczce znajduje się życiorys profesora i wykaz jego dorobku naukowego.
    Six universities were operating in the Second Republic; theological faculties were established at five of them: Jagiellonian University, Jan Kazimierz University in Lviv, Stefan Batory University in Vilnius, Warsaw University and Catholic University of Lublin. The theological faculties employed a total of 80 professors in the interwar period. The source base we have at our disposal while researching the professorial staff of theological faculties is remarkably rich. Personal files in particular are of great importance. Such materials are to be found in the Archive of New Files in the fond Ministry of Religious Denominations and Public Enlightenment. Such records are also kept in: Lithuanian Central State Archive in Vilnius, Lviv State Regional Archive, Jagiellonian University Archive and University Archive of the Catholic University of Lublin. The documents that can be found in the personal file most often relate to: matters of employment of professors, scientific activity, performance of teaching duties, social issues. Almost every file contains the professor’s curriculum vitae and a list of his scientific achievements.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 121; 413-424
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Atlas Polski Continental dla automobilistów – pierwszy atlas samochodowy odrodzonej Polski
    Continental Atlas of Poland for Automobilists – the first road atlas in the independent Poland
    Autorzy:
    Rutkowski, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/204119.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    historia
    kartografia
    polska kartografia międzywojenna
    mapa drogowa
    atlas samochodowy
    history
    cartography
    Polish interwar cartography
    road map
    road atlas
    Opis:
    W artykule, po przypomnieniu wcześniejszych, pochodzących z XIX i początku XX wieku map drogowych, głównie z terenu Królestwa Polskiego, omówiono Atlas Polski Continental dla automobilistów, wydany przez Continental Caoutchouc Compagnie Sp. z o.o. Warszawa. Był on pierwszą publikacją tego typu po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. W atlasie nie podano daty wydania, dlatego w artykule przeprowadzono próbę jej ustalenia na podstawie treści: linii kolejowych, sieci osadniczej i granic administracyjnych. Można szacunkowo przyjąć, że atlas wydano na początku roku 1926, jednak na jednoznaczne określenie daty nie pozwalają niedociągnięcia dotyczące aktualności treści map. Atlas, wydany w nakładzie 10 000 egzemplarzy, składa się z 20 jednostronnie drukowanych arkuszy mapy w skali 1:1 000 000 pokrywających całą Polskę i fragmenty państw ościennych oraz mapy ogólnej pokazującej podział na arkusze. Zasadniczą treść map stanowi pięć kategorii dróg. Tłem dla obrazu dróg są linie kolejowe, miasta i wsie, sieć wodna oraz nieliczne szczyty i przełęcze. Objaśnienie znaków w legendzie dano w pięciu językach: polskim, rosyjskim, niemieckim, francuskimi i angielskim. W atlas wyraźnie widać zróżnicowanie gęstości i jakości dróg między obszarami dawnych zaborów pruskiego i austriackiego, a zaniedbanym pod względem infrastruktury drogowej zaborem rosyjskim.
    The 90th anniversary of the appearance of Atlas Polski Continental dla automobilistów ( Continental Atlas of Poland for Automobilists) published by Continental Caoutchouc Compagnie Ltd Warsaw is nearing. The Atlas was the first publication of its kind after Poland had regained its independence in 1918. After mentioning the earlier 19th and the beginning of 20th century road maps, mainly from the region known as the Kingdom of Poland being at the time under the rule of the Russian Empire, the author of the article discusses the Continental road atlas. The date of publishing the Continental road atlas is not known, nevertheless, the date may be estimated as the beginning of the year 1926. The atlas consists of 20 single-sided map sheets (foldouts) at the scale of 1:1,000,000, which cover the whole territory of Poland as well as some parts of neighboring countries, and a general map showing the division into sheets. The maps’ main contents consists of five categories of roads marked in red. Their background is composed of railroad lines, towns and villages in seven size classes according to the number of inhabitants, water network, some peaks and passes as well as mountain range names. Explanations of map symbols in the legend are given in Polish, Russian, German, French, English. The atlas very clearly shows the differences in the density and quality of roads between the regions of the Prussian and Austrian partitions and the road infrastructure- wise neglected Russian partition, especially its eastern part. Apart from mileage information for roads, the maps do not contain additional information specifically for motorists. They do not even show petrol stations or auto repair shops. What is really worth praise is the sole idea of creating such an automobile atlas and publishing it in 10,000 copies, a copy for every other Polish driver at the time! The fact speaks for the publisher’s, Continental Caoutchouc Compagnie’s, perspective. Despite numerous shortcomings discussed in the article, the Continental Atlas of Poland for Automobilists remains an unique work, which gave a beginning to a new kind of maps in Poland.
    Źródło:
    Polski Przegląd Kartograficzny; 2015, T. 47, nr 2, 2; 137-144
    0324-8321
    Pojawia się w:
    Polski Przegląd Kartograficzny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Drżący głos poetki
    The trembling voice of the poet
    La voce tremante della poetessa
    Autorzy:
    Krawczyk, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/784394.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Kazimiera Alberti
    polish interwar literature
    poetry
    Franciscanism
    Kabbalah
    messianic vitalism
    polska literatura międzywojenna
    poezja
    franciszkanizm
    kabała
    mesjański witalizm
    francescanesimo
    Opis:
    L’articolo si presenta come una polemica contro i testi critico-letterari che definiscono Kazimiera Alberti un’autrice dalle opere “chiare e semplici”. La raccolta di poesie, Godzina Kalinowa, racchiude la ricchezza delle tradizioni, fonti di ispirazioni della poetessa: dal francescanesimo, ai riferimenti biblici, fino alla cabala. Inoltre, una delle caratteristiche dei versi dell’Alberti sono “le fessure e le crepe”, che interpretate nel contesto della filosofia di Kierkegaard, Derrida e di Agata Bielik-Robson, possono mettere in risalto l’originalità della scrittrice. Andare oltre le idee di minoritas e fraternitas, attraverso la metafora della corda, porta il lettore a scoprire interessanti riflessioni sul desiderio e sul vivace atteggiamento di insaziabilità. L’Alberti anticipa la sua epoca sia nella sua creazione letteraria, sia nella propria vita straordinaria e ricca di fascino.
    The text is a polemic with critical literary studies that recognize Kazimiera Alberti as a poet creating “light and simple” works. In the volume Kalinowa Hour can be traced wealth of tradition from which the poet drew: from the Franciscan, by biblical references, to the Kabbalah. In addition, the poems of the Alberti contain “crevices and cracks” which, interpreted in the context of Kierkegaard’s philosophy, Derrida and Agata Bielik-Robson’s works, may indicate the originality of poet. Going beyond the ideas of minoritas and fraternitas lead the careful reader to the metaphor of the string and interesting reflections on the desire and animating attitude of insatiability. The intuition that the poet has overtaken her age is not only the poems, but their realization and extension – a rich and extraordinary life.
    Źródło:
    Fabrica Litterarum Polono-Italica; 2019, 1; 117-134
    2658-185X
    Pojawia się w:
    Fabrica Litterarum Polono-Italica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uniwersytety ludowe w II Rzeczypospolitej (zarys problemu)
    Folk Universities in the Second Polish Republic (An Outline of the Issue)
    Autorzy:
    Jamrożek, Wiesław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/970088.pdf
    Data publikacji:
    2016-11-04
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    uniwersytety ludowe
    oświata pozaszkolna
    Polska międzywojenna
    ks. Antoni Ludwiczak
    Ignacy Solarz
    folk universities
    education outside of school
    Interwar Poland
    Father Antoni Ludwiczak
    Opis:
    Zainteresowanie polskich środowisk oświatowych ideą uniwersytetu ludowego – placówki edukacji pozaszkolnej i przeznaczonej dla młodzieży wywodzącej się ze wsi i kształcącej na potrzeby tego środowiska przodowników pracy oświatowej i kulturalnej – wzmogło się wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. W Polsce międzywojennej ukształtował się wręcz żywy ruch uniwersytetów ludowych (obejmujący w sumie 27 placówek tego rodzaju). Szczególną rolę w jego rozwoju odegrały takie postacie, jak ks. Antoni Ludwiczak, Ignacy Solarz, Jadwiga Dziubińska. Otwarcie pierwszego polskiego uniwersytetu ludowego w Polsce międzywojennej nastąpiło z inicjatywy Towarzystwa Czytelni Ludowych, w Dalkach pod Gnieznem, 5 października 1921 roku. Jego dyrektorem został, stojący na czele Towarzystwa, wspominany ks. Antoni Ludwiczak. W placówce tej – podobnie jak w innych uniwersytetach założonych później przez TCL (w Zagórzu na Kaszubach – w 1926 roku i Odolanowie na południu Wielkopolski z przeznaczeniem dla młodzieży ze Śląska – w 1927 roku) – eksponowano wychowanie Polaka-katolika. Realizowany w niej program charakteryzował się wyraźną dominacją treści historyczno-literackich. Profil kształcenia w uniwersytecie w Dalkach nie satysfakcjonował jednak części młodzieży wiejskiej, radykalizującej się pod względem społecznym i ideowym oraz związanych z nią działaczy ludowych starszego pokolenia. W tych środowiskach uznawano, że jest on za mało „wiejski”. W konsekwencji powołano do życia nowy (wiejski) uniwersytet ludowy – w 1924 roku w Szycach – realizujący koncepcję tzw. „chłopskiej szkoły”, której głównym twórcą był Ignacy Solarz. Profil edukacji w tej placówce (kontynuowany później przede wszystkim w uniwersytecie ludowym w Gaci Przeworskiej) wynikał przede wszystkim z powiązań z ruchem młodochłopskim i z tendencji do wychowania młodzieży wiejskiej w ścisłej łączności z warstwą chłopską oraz jej dążeniami do przebudowy politycznej i społeczno-kulturalnej wsi i państwa. Na podstawach ideowych zbliżonych do głównych założeń koncepcji Solarza opierała się także działalność uniwersytetu ludowego w Sokołówku, założonego w 1927 roku i prowadzonego (dla dziewcząt wiejskich) przez Jadwigę Dziubińską. Realizował on jednak model uniwersytetu będącego z jednej strony instytucją pogłębiającą przygotowanie zawodowe (szczególnie w zakresie praktyki agronomicznej), z drugiej – stanowiącą ogólnokształcącą nadbudowę wykształcenia ogólnorolniczego na poziomie niższym (do uniwersytetu przyjmowano właściwie absolwentki ludowych szkół rolniczych).
    The interest on the part of educational communities of the idea of folk universities – an extracurricular educational venue aimed at the young from rural areas and providing leaders in educational and cultural work with education so as to fulfill the needs of their region – increased along with Poland regaining independence. In fact, in the interwar Poland, an active movement of folk universities was created (consisting of 27 institutions of the kind). Father Antoni Ludwiczak, Ignacy Solarz, Jadwiga Dziubińska were the people who played an exceptional role in its development. The first Polish folk university in the inerwar Poland was opened with the initiative of the People’s Libraries Societies (Polish: Towarzystwo Czytelni Ludowych) in Dalki near Gniezno, on 5th October in 1921. The above-mentioned Father Antoni Ludwiczak, who was in charge of the society, became the director of the university. In the institution, similarly to other universities established later by the society (in Zagórze in Kaszuby in 1926, in Odolanów in the south of Wielkopolska aimed at the young from Silesia – in 1927) the education of Catholic Poles was emphasised. The curriculum realised in the university was characterised by its distinctly dominant historic and literary content. The educational profile in the university in Dalki did not satisfy some of the young people from rural areas, who were becoming more radical in social and ideal terms as well as the peasant activists from the older generation associated with them. In these circles, it was claimed that it was not “rural” enough. As a consequence, a new (rural) folk university was established – in 1924 in Szyce – fulfilling the idea of the co-called “folk school”, the main founder of which was Ignacy Solarz. The educational profile of the institution (later continued, most of all, in the folk university in Gać Przeworska) resulted from its associations with the young peasant movement and with the tendencies to educate the young from rural areas in close cooperation with peasant social class and their attempts to reconstruct the Polish countryside politically, socially and culturally, as well as the country itself. The folk university in Sokołówek was established (for female students) in 1927 and was directed by Jadwiga Dziubińska based on ideological foundations similar to the main assumptions of the concept of I. Solarz. However, it realised the model of university as an institution which, on the one hand, improved vocational preparation (especially in terms of agronomic practice) and, on the other hand – was a general expansion of general agricultural education on a lower level (the university enrolled graduates from folk agricultural schools).
    Źródło:
    Studia Paedagogica Ignatiana; 2016, 19, 2; 193-209
    2450-5358
    2450-5366
    Pojawia się w:
    Studia Paedagogica Ignatiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jaka jest kobieta współczesna i jaką się stanie w przyszłości? Ciągłość i zmiana: opinie, diagnozy i antycypacje w prasie dla kobiet w Polsce międzywojennej
    What is the modern woman like and what will she become in the future? Continuity and change: opinions, diagnosis and predictions in the interwar Polish press for women
    Autorzy:
    Maj, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2120100.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo HUMANICA
    Tematy:
    prasa dla kobiet
    Polska międzywojenna
    kobieta współczesna
    kobieta przyszłości
    tradycjonalizm
    nowoczesność
    press for women
    interwar Poland
    modern woman
    future woman
    traditionalism
    modernism
    Opis:
    Wizje kobiety współczesnej i wyobrażenia kobiety w przyszłości powstawały w bieżącej publicystyce prasowej adresowanej do czytelniczek w Polsce międzywojennej. Wkomponowano w nie oczekiwania społeczne w ujęciu tradycyjnym i nowoczesnym. Zachowawczość wiązała się z kultywowaniem wizerunku dobrej żony i matki, wychowawczyni pokoleń Polaków i Polek. W ten sposób odwzorowano patriarchalne normy społeczne. Nowoczesność była identyfikowana z kształtowaniem obrazu kobiety jako równorzędnej partnerki mężczyzny w dziele cywilizacyjnych przemian warunków życia w niepodległym państwie. Publicystyka prasowa adresowana do Polek spełniała funkcję wychowawczą, oferując konkretne środki i techniki łagodzenia napięć społecznych. Miała też walory profetyczne, zmierzając do nakreślenia obrazu przyszłej kobiety, świadomej swojej roli w przestrzeni prywatnej (dom rodzinny, relacje przyjacielskie, kontakty towarzyskie) oraz publicznej (praca dla dobra wspólnego).
    The interwar Polish press for female readers was creating visions of present and future woman. Journalists were showing social expectations, both traditional and modern. The former view was presenting woman as a good wife, mother, and a role-model for the future generations of Poles. Whereas the latter vision was showing female as an equal partner to a man in creating civilizational changes in the independent country. Press publications addressed to Polish women fulfilled an educative function, offering means and techniques of alleviating social tensions. Moreover, these articles were meant to create an image of a future woman, who is aware of her role in the society: private (household, social contacts) and public (work for common good).
    Źródło:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2022, 1(12); 79-102
    2451-3539
    2543-7011
    Pojawia się w:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    REGIONALNE PISARSTWO KOBIET W LATACH 1919–1939. W STRONĘ GEOPOETYKI I KOMPARATYSTYKI (WSTĘPNE ROZPOZNANIA)
    Regional Women’s Writing 1918–1939. Towards a Geopoetical and Comparative Approach (a Research Proposition)
    Autorzy:
    Bednarczuk, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1036032.pdf
    Data publikacji:
    2020-11-26
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    regional writing; female writers; literature; autobiography; interwar Poland; Europe; geopoetics; comparative approach
    pisarstwo regionalne; pisarki; literatura; autobiografia; Polska międzywojenna; Europa; geopoetyka; podejście porównawcze
    Opis:
    Literary texts, and especially those that are aesthetically mediocre or even pretentious, have been an important platform for political expression in the interwar Europe. A significant number of Polish (and foreign) women writers in the 1920s and 1930s, such as Wanda Miłaszewska, Zofia Kossak, Pola Gojawiczyńska, and Halina Krahelska – to mention only a few representative names – wrote many personal and fictional narratives about female experience, regional culture, and collective identity. However, while male writers’ contribution to literary regionalism has been well documented, the contribution of female authors to the development of regional writing and regional identities has not been explored as thoroughly as it ought to be. This article proposes a new approach to analyzing regional women’s writing by drawing particularly on studies of women’s literature, comparative literature, and geopoetics. It poses a number of research questions whose aim is to spark a debate in this area.
    Źródło:
    Prace Polonistyczne; 2020, 75; 65-86
    0079-4791
    Pojawia się w:
    Prace Polonistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Katolicka, katolicko-narodowa i narodowa prasa dla kobiet w Polsce międzywojennej: cechy czasopiśmiennictwa światopoglądowego
    The second polish republic’s catholic, national catholic and national press for women: features of worldview periodicals
    Autorzy:
    Maj, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1834342.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo HUMANICA
    Tematy:
    Polska międzywojenna
    prasa
    kobiety
    katolicyzm
    naród
    ideał Polki katoliczki i Matki-Polki
    Interwar Poland
    press
    women
    Catholicism
    nation
    Polish Mother
    Polish Catholic women
    Opis:
    Celem artykułu jest rekonstrukcja strategii komunikacyjnej przygotowanej dla czasopiśmiennictwa światopoglądowego adresowanego do kobiet w Polsce międzywojennej. Powstanie i rozwój tego typu prasy były zdeterminowane przez decyzje podejmowane przez Kościół katolicki, który zmierzał do pogłębienia wpływu na środowiska kobiece. Pod pojęciem prasy katolickiej, katolicko-narodowej i narodowej znalazły się periodyki, w których deklarowano więź z katolicyzmem, przetwarzano informacje o sytuacji Kościoła katolickiego, prezentowano wiedzę o doktrynie religijnej, a także pogłębiano tożsamość i jedność narodową. Prasotwórczą funkcję pełniły społeczne zrzeszenia katoliczek, w tym stowarzyszenia mające aspiracje polityczne. Głosiły idee komplementarnego ujmowania spraw konfesyjnych i etnicznych. Korzystały z archetypu kobiecości wkomponowanego w wizję Polki katoliczki i Matki-Polki.
    The aim of the article was to reconstruct the means of communication in Interwar Poland’s worldview press for women. The origins and development of such periodicals was determined by the decisions made by the Catholic Church, which wanted to gain more influence on Polish women. Catholic, National Catholic and National press declared their affiliation with the Catholic faith, informed about the state of the Church, presented the doctrine and deepen the National identity and unity. These periodicals were created by the Catholic women’s associations, including those with political aspirations. To achieve their goals, they were using archetypes of Polish Mother and Polish women as Catholics.
    Źródło:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2021, 1(10); 71-96
    2451-3539
    2543-7011
    Pojawia się w:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    «Беларуская санацыя» ў Польшчы (1928–1937): паміж канфрантацыяй і лаяльнасцю
    „Sanacja białoruska” w Polsce (1927–1937): między konfrontacją a lojalnością
    “Belarusian sanation” in Poland (1928–1937): between confrontation and loyality
    Autorzy:
    Горны, Аляксандр
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/437006.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej
    Tematy:
    białoruski ruch narodowy
    Zachodnia Białoruś
    Polska międzywojenna
    „białoruska sanacja”
    grupa Łuckiewicza-Ostrowskiego
    Belarusian national movement
    Western Belarus
    interwar Poland
    “Belarusian sanation”
    Luckievič-Astroŭski group
    Opis:
    W okresie międzywojennym w białoruskim ruchu narodowym na zachodniej Białorusi w Polsce istniało wiele prądów politycznych. Wśród nich była „białoruska sanacja” („grupa Łuckiewicza-Ostrowskiego”), która powstała po zdelegalizowaniu przez władze polskie Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady. Przedstawiciele „białoruskiej sanacji” postulowali porzucenie radykalnej walki politycznej i rozpoczęcie poszukiwania kompromisu z władzami polskimi w celu zachowania istniejących białoruskich organizacji kulturalnych i oświatowych. Takie poglądy wyznawały m.in. organizacje Centrasajuz i Towarzystwo Białoruskiej Oświaty. Jednocześnie „białoruska sanacja” była dość krytycznie ustosunkowana wobec polityki polonizacyjnej i występowała w roli „konstruktywnej opozycji” wobec władz polskich. Przyczyną upadku „białoruskiej sanacji” były wewnętrzne nieporozumienia między przywódcami tego obozu politycznego.
    A number of political trends existed in the Belarusian national movement in Western Belarus in Poland in the interwar period. One such political trend was the “Belarusian sanation” (“Luckievič-Astroŭski group”), which arose after the Polish authorities dissolved the Belarusian Peasants Workers Hramada. Followers of the “Belarusian sanation” proposed to abandon the radical political struggle and begin a search for a compromise with the Polish authorities to preserve the existing Belarusian cultural and educational organizations. Based on these ideas, such organizations as Centrasajuz and the Belarusian Education’s Association were created. At the same time, the “Belarusian sanation” was quite critical of polonization policy and acted as a “constructive opposition” towards the Polish authorities. The reason for the decline of the “Belarusian sanation” was internal disagreement among the leaders of this political direction.
    Źródło:
    Przegląd Środkowo-Wschodni; 2019, 4; 91-115
    2545-1324
    Pojawia się w:
    Przegląd Środkowo-Wschodni
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Byle polski sejm zaciszny, byle polski sejm spokojny”. Budowa i wygaszanie państwa prawa w II Rzeczypospolitej
    “May the Polish Sejm be Tranquil, may the Polish Sejm be Quiet”. Building and Phasing out the Legal State in the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Stus, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1927195.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    II Rzeczpospolita
    Polska międzywojenna
    kreowanie ustroju państwa
    państwo prawa
    międzywojenny konstytucjonalizm
    Second Polish Republic
    Interwar Poland
    creating the state system
    legal state
    interwar constitutionalism
    Opis:
    Okres międzywojenny odegrał kluczową rolę w procesie urzeczywistniania idei państwa prawa w Polsce. Zaistniała wtedy, po raz pierwszy od czasu utraty suwerenności pod koniec XVIII w., nieskrępowana możliwość skonstruowania od podstaw formy rządów opartej na solidnych standardach demokracji i praworządności. Znalazła ona swój prawny wyraz w rozwiązaniach uchwalonej w 1921 r. konstytucji marcowej. Praktyczna realizacja postulatów państwa prawa w II Rzeczypospolitej odbiegała jednak od ideału. Zdecydowały o tym różne względy i wyzwania polityczne, społeczne, ekonomiczne i międzynarodowe. Nie zawsze fortunnie zredagowana konstytucja marcowa stała się przedmiotem zmasowanej krytykowana, a jej niewygodne rozwiązania ignorowano. Stopniowe odchodzenie od praworządności, naznaczone rosnącym autorytaryzmem obozu sanacyjnego po 1926 r., realizowało się na trzech płaszczyznach: tworzenia prawa, w tym kolejnych regulacji konstytucyjnych, jego interpretacji i stosowania. Następstwem tych procesów była stopniowa transformacja parlamentarno-gabinetowego „systemu marcowego” w autorytaryzm i towarzyszące jej „wygaszanie” państwa prawa. W artykule podjęto próbę analizy doświadczeń międzywojennych z punktu widzenia przebiegu tej degradacji praworządności oraz przyczyn jej nietrwałości w II Rzeczypospolitej.
    The inter-war period played the key role in the process of realizing the idea of the legal state in Poland. It brought the uninhibited opportunity to establish a new the form of government based on solid democratic standards and the rule of law for the first time since the country had lost its independence in the late 18th century. It was expressed in the legal instruments of the March Constitution of 1921. Practical enforcement of the legal state concept in the Second Polish Republic was far from ideal though. It resulted from various political, social, economic and international challenges. The March Constitution, not always clearly worded, was subject to widespread criticism and its cumbersome regulations were ignored. Moving gradually away from the rule of law, marked by the Sanacja elites becoming more authoritarian after 1926, was expressed on three levels: creating law, including subsequent constitutional regulations, it’s interpretations and enforcement. Gradual transformation of the parliamentary-cabinet system of the March Constitution into authoritarian state was the result of these processes. The article attempts to analyze the inter-war experience from the point of view of growing degradation of the rule of law and the reasons for its instability in the Second Polish Republic.
    Źródło:
    Przegląd Prawa Konstytucyjnego; 2021, 3 (61); 79-92
    2082-1212
    Pojawia się w:
    Przegląd Prawa Konstytucyjnego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Budowa administracji skarbowej w pierwszych latach Polski międzywojennej
    Building the fiscal administration in the first years of interwar Poland
    Autorzy:
    Witkowski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1945323.pdf
    Data publikacji:
    2021-04-01
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    administracja skarbowa
    izby skarbowe
    urzędy skarbowe
    Ministerstwo Skarbu
    Polska międzywojenna
    tax administration
    tax chambers
    fiscal and tax offices
    Ministry of the Treasury
    interwar Poland
    Opis:
    Celem niniejszego artykułu jest ukazanie procesu budowania administracji skarbowej w pierwszych latach Polski międzywojennej, zakończonego uchwaleniem i stopniowym rozszerzaniem zakresu terytorialnego mocy obowiązującej ustawy z dnia 31 lipca 1919 r. o tymczasowej organizacji władz i urzędów skarbowych. Zastąpiła ona rozwiązania pozaborcze, które początkowo poddawano doraźnym zmianom. Rozważania dotyczące organizacji i zakresu działania administracji skarbowej dopełniają uwagi ilustrujące wysiłki Ministerstwa Skarbu na rzecz zatrudnienia i wyszkolenia urzędników skarbowych i kandydatów do służby w skarbowości. Zamieszczone uwagi i spostrzeżenia poczynione zostały w oparciu o analizę aktów prawnych, źródeł pozwalających odtworzyć przebieg procesów legislacyjnych (druki sejmowe i sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu) oraz literatury. Potwierdzają one, iż w ustawie z 31 lipca 1919 r. przyjęto konstrukcję zbudowaną na zasadach: 1/ wyodrębnienia władz i urzędów skarbowych z administracji ogólnej, 2/ trzystopniowego ustroju władz skarbowych (Ministerstwo Skarbu, izby skarbowe, urzędy skarbowe), 3/ jednakowego potraktowania administracji podatków bezpośrednich i pośrednich, o czym świadczyło ich organizacyjne zespolenie w izbach skarbowych, przy zachowaniu wyodrębnienia tylko we władzach I instancji (urzędy podatków i opłat skarbowych; urzędy akcyz i monopolów państwowych). Przyjęty ustrój administracji skarbowej wychodził naprzeciw wzrastającej roli podatków bezpośrednich, która wymagała budowy instytucji sprawnego ich wymiaru i poboru. Z kompetencji izb skarbowych wyodrębniono jednak zarząd ceł.
    The purpose of this article is to present the process of building fiscal administration in the first years of interwar Poland, which ended with the adoption and gradual extension of the territorial scope of the binding law of July 31, 1919, on the temporary organization of tax authorities and offices. It replaced the post-partition solutions, which were initially subject to temporary changes. Considerations concerning the organization and scope of activities of the fiscal administration are complemented by comments illustrating the efforts of the Ministry of the Treasury to employ and train tax officials and candidates for tax services. The stated comments and observations were made on the basis of an analysis of legal acts, sources allowing to reconstruct the course of legislative processes (The Lower House of Polish Parliament [Sejm] documents and stenographic reports from the Lower House [Sejm] sessions) and literature. They confirm that the Act of July 31, 1919, adopted a structure based on the following principles: 1/ separation of fiscal authorities and offices from general administration, 2/ three-stage system of fiscal authorities (Ministry of the Treasury, tax chambers, tax offices), 3/ equal treatment of administration of direct and indirect taxes, as evidenced by their organizational unification in tax chambers, while maintaining the separation only in the authorities of the first instance (tax and fiscal offices; excise and state monopoly offices). The adopted fiscal administration system met the increasing role of direct taxes, which required the building of institutions for efficient calculation and collection of those taxes. However, the management of customs was separated from the competence of the tax chambers.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2020, 19, 2; 319-348
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z prac ministerialnych nad ujednoliceniem prawa chowania zmarłych w II Rzeczypospolitej
    From the ministerial work on the unification of burial law in the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Truszkowski, Bartosz Kamil
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/621763.pdf
    Data publikacji:
    2020-04-22
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    prawo chowania zmarłych
    zakładanie cmentarzy
    miejsca pochówku
    przepisy sanitarne
    Polska międzywojenna
    II Rzeczpospolita
    burial law
    establishment of cemeteries
    burial grounds
    sanitary regulations
    interwar Poland
    the Second Polish Republic
    Opis:
    The article aims to present the long-term process of forming the Burial and Determining the Cause of Death Act of 1932 and its implementing regulation of 1933. Through the outline of the history of burial customs and the related legal rules from antiquity to the 19th century, the author focuses on interwar Poland, re-established after years of non-existence, which tried to undertake its own legislative activity in this field. Basic sanitary regulations regarding the exhumation and transportation of corpses were passed very quickly, but the comprehensive and unifying legal act in the matter of burial was not established until the beginning of the 1930s. On the basis of archival files of the Ministry of Religious Denominations and Public Enlightenment, the author undertakes to present the chronology of work on the act of 1932, and to evaluate this process, which lasted over a decade.
    Artykuł ma na celu przedstawienie wieloletniego procesu kształtowania się ustawy o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyny zgonów z 1932 r. oraz uzupełniającego ją rozporządzenia wykonawczego z 1933 r. Przez zarys historii zwyczajów dotyczących pochówku, a także dziejów regulacji prawnych z nim związanych od starożytności po XIX w., autor dociera do odrodzonego po latach zaborów państwa polskiego, które próbowało podjąć w tej dziedzinie własną działalność ustawodawczą. Podstawowe przepisy sanitarne związane z ekshumacją i przewożeniem zwłok udało się uchwalić bardzo szybko po odzyskaniu niepodległości, jednak kompleksowej i ujednolicającej tę trudną tematykę ustawy Polska międzywojenna doczekała się dopiero na początku lat trzydziestych. Na podstawie archiwalnych akt z Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego autor podejmuje się przedstawienia chronologii prac nad ustawą z 1932 r. i oceny tego ponaddziesięcioletniego procesu.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2019, 18, 2; 111-139
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem praw kobiet w międzywojennej prasie dla Polek
    The Problem of Women’s Rights in the Interwar Polish Women’s Press
    Autorzy:
    Maj, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/41904155.pdf
    Data publikacji:
    2024-06-28
    Wydawca:
    Wydawnictwo HUMANICA
    Tematy:
    Polska międzywojenna
    prawa kobiet
    prawa polityczne
    czynne i bierne prawa wyborcze
    prawa społeczne
    prasa dla kobiet
    interwar Poland
    women’s rights
    social rights
    right to vote
    women’s press
    political rights
    Opis:
    W treści artykułu znalazły się zagadnienia, które miały walor historyczny, ale zachowały aktualny wydźwięk w czasach współczesnych. Problem praw kobiet należał do składników rozważań o istnieniu aktów normatywnych, regulujących kwestię uprawnień obywatelek państwa, ale też mieścił się w sferze wykluczeń społecznych, odzwierciedlających stan mentalności społeczeństwa. W okresie międzywojennym Polki uzyskały pełnię praw. Mogły korzystać z praw społecznych, w tym edukacyjnych, ekonomicznych, socjalnych. Te uprawnienia w dużym stopniu podlegały „determinizmowi macierzyńskiemu”, czyli wynikały ze społecznej roli matki. Natomiast prawa polityczne wiązały się z czynnym i biernym prawem wyborczym, prawem do piastowania urzędów i innych stanowisk publicznych, prawem do zrzeszania się, prawem do informacji oraz wolności słowa. W publicystyce prasowej adresowanej do czytelniczek zwracano uwagę na rozdźwięk między normatywnymi prawami Polek a faktycznym stanem realizacji zasady egalitaryzmu prawnego. Na jej podstawie tworzył się obraz dysfunkcji systemu uprawnień kobiet, obszarów nadużyć, a niekiedy przestępstw wobec obywatelek Rzeczypospolitej Polskiej.
    The article contains topics that were of historical interest but are still relevant today. The issue of women’s rights was part of the reflection on the existence of normative laws regulating the rights of women citizens, but it also fell within the sphere of social exclusion, which reflected the mentality of society. In the interwar period, Polish women gained full rights, including educational, economic, and social ones. These were largely subject to „maternal determinism”, that is, they resulted from the social role of the mother. Moreover, they could enjoy political rights. They had the right to vote and stand for election, to hold public office, to information, freedom of association, and freedom of expression. In the press journalism addressed to female readers, attention was drawn to the discrepancy between the normative rights of Polish women and the actual implementation of the principle of legal egalitarianism. On its basis, an image of the dysfunction of the system of women’s rights, areas of abuse, and sometimes crimes against female citizens of the Republic of Poland was created.
    Źródło:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2024, 1(16); 85-107
    2451-3539
    2543-7011
    Pojawia się w:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Searching for National Components in Building own Legal Culture: The Debate on the Legal Situation of Women in Interwar Poland
    Autorzy:
    Anna, Klimaszewska,
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/902797.pdf
    Data publikacji:
    2019-09-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    legal situation of women
    modernization
    uniformization
    national legal identity
    interwar Poland
    national tradition
    French Civil code
    status prawny kobiety
    modernizacja
    uniformizacja
    prawna tożsamość narodowa
    Polska międzywojenna
    tradycja narodowa
    Kodeks Napoleona
    Opis:
    Broad legislative works conducted in interwar Poland and concerning various branches of law focused, on the one hand, on the uniformization and reform of particular district systems inherited from the annexing powers, and on the other hand on the idea of building a national codification. In that context the programme for modernisation of socio-economic relationships and the elements derived from foreign legal systems, rooted in the previous century, were balanced with the values, customs, and specific features, regarded as native and constituting components of national identity of the Poles. Against this backdrop, a debate on the legal situation of women was taking place, of key importance from the perspective of legislative changes of the late 19th and early 20th centuries in other legal systems around the world. Therefore, the objective of this paper is to analyze its course from the angle of components of Polish national identity, tradition, and legal culture, defined in broadly understood public debate.
    Źródło:
    Studia Iuridica; 2019, 80; 169-180
    0137-4346
    Pojawia się w:
    Studia Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fundusz Kwaterunku Wojskowego w Polsce międzywojennej
    The Military Housing Fund in Pre-War Poland
    Autorzy:
    Witkowski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2096339.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Military Housing Fund
    pre-war Poland
    accommodation for the army in peacetime
    the Polish Senate
    the Polish Sejm
    Fundusz Kwaterunku Wojskowego
    Polska międzywojenna
    zakwaterowanie wojska w czasie pokoju
    Senat
    Sejm
    Opis:
    The initiative to establish the Military Housing Fund (Fundusz Kwaterunku Wojskowego, FKW) was launched in 1925 in the Polish Senate, which, during considering the draft Act on accommodation for the army in peacetime adopted by the Polish Sejm opposed the possibility provided for by the draft law (causing social unrest) to seize (for a compensation) private premises for permanent accommodation for officers and married non-commissioned officers, in a situation where other (specified in the Act) methods of acquiring housing for this purpose did not bring the expected results. The Senate voted in favour of the construction and maintenance of residential buildings intended as permanent housing for the military by a specially established FKW. A fundamental role in the structure of its financing (as non-returnable income) was played by the accommodation tax. However, it covered the same premises and the same people who were already burdened with the municipal tax on premises and the state tax on premises. The situation in which the same premises and the same individuals were burdened, according to the same rules, with three taxes (in the total amount of up to 15% of rent), changed on 2 August 1926 with the enactment of the Act on the tax on premises, which replaced the previous ones and the new tax was to be collected starting from 1 August 1926, also for the purposes of the FKW (a total of 114,174,379 Polish zlotys was paid to the FKW account by the end of 1938). This solution, combined with the authorisation of the FKW to take out (with the guarantee of the Government) a loan of up to 140 million zlotys, allowed the FKW to pursue a quite broad construction activity, which resulted (in the period 1927–1937) in 7,334 dwellings for officers and married non-commissioned officers (in 1938 a total of 1,577 dwellings were under construction).
    Inicjatywa odnośnie do utworzenia Funduszu Kwaterunku Wojskowego (FKW) narodziła się w 1925 r. w Senacie, który rozpatrując uchwalony przez Sejm projekt ustawy o zakwaterowaniu wojska w czasie pokoju, sprzeciwił się przewidzianej przezeń (i wywołującej niepokoje społeczne) możliwości zajmowania (za wynagrodzeniem) pomieszczeń prywatnych na kwatery stałe dla oficerów i żonatych podoficerów zawodowych w sytuacji, gdy inne (wskazane w ustawie) sposoby pozyskania pomieszczeń na ten cel nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Senat opowiedział się za wznoszeniem, utrzymaniem i konserwacją budynków mieszkalnych przeznaczonych na kwatery stałe dla wojska przez specjalnie utworzony w tym celu FKW. W strukturze jego dochodów zasadniczą rolę (wśród dochodów bezzwrotnych) odgrywał podatek kwaterunkowy. Podlegały mu jednak te same lokale i te same osoby, które już były obciążone komunalnym podatkiem od lokali oraz państwowym podatkiem od lokali. Sytuacja, w której te same lokale i te same osoby obciążone były, według tych samych zasad, trzema podatkami (w łącznej wysokości do 15% komornego), zmieniła się wraz z uchwaleniem w dniu 2 sierpnia 1926 r. ustawy o podatku od lokali, który (zastępując dotychczasowe) miał być pobierany od 1 sierpnia 1926 r., m.in. na rzecz FKW (do końca 1938 r. na konto FKW wpłynęło 114 174 379 zł). Rozwiązanie to, w połączeniu z upoważnieniem FKW do zaciągnięcia (za poręką Rządu) pożyczki do wysokości 140 mln zł, pozwoliło FKW rozwinąć stosunkowo szeroko zakrojoną działalność budowlaną, która zaowocowała (w latach 1927–1937) 7334 mieszkaniami dla oficerów i żonatych podoficerów (w 1938 r. pozostawało w budowie 1577 mieszkań).
    Źródło:
    Studia Iuridica Lublinensia; 2021, 30, 5; 541-575
    1731-6375
    Pojawia się w:
    Studia Iuridica Lublinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Białoruski ruch narodowy w szkołach prawosławnych w Polsce w latach 20-tych XX wieku
    Autorzy:
    Gornyj, Aleksandr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/624880.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Belarusian national movement
    Western Belarus
    interwar Poland
    Orthodox Church
    Vilnius Theological Seminary
    Belarusization
    białoruski ruch narodowy
    Zachodnia Białoruś
    Polska międzywojenna
    cerkiew
    seminarium duchowne w Wilnie
    białorutenizacja
    беларускі нацыянальны рух
    Заходняя Беларусь
    міжваенная Польшча
    Праваслаўная царква
    Віленская духоўная семінарыя
    беларусізацыя
    Opis:
    The Belarusian national movement in interwar Poland significantly increased its influence on various aspects of social and cultural life, including the Orthodox Church in the 1920s. In the socio-political discourse of the Belarusian minority in Poland the Belarusization of the Orthodox Church and its institutions was actively discussed. One of the main conditions of this process was the expansion of the Belarusian Orthodox component in education, especially in the Vilnius Seminary and at the Theological Faculty of the University of Warsaw, the goal being to bring up a new generation of Belarusian priests. The influence of the Belarusian national movement in these institutions was reflected in the participation of teachers and students in the Belarusian political life, the teaching of the Belarusian language, the creation of Belarusian groups and creative teams.
    Białoruski ruch narodowy w Polsce międzywojennej znacznie zwiększył swój wpływ na różne aspekty życia społecznego i kulturalnego, w tym na Cerkiew prawosławną. W dyskursie społeczno-politycznym białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce aktywnie dyskutowano nad białorutenizacją Cerkwi i jej instytucji. Jednym z głównych warunków tego procesu była ekspansja białoruskiego składnika w szkołach prawosławnych w celu kształtowania nowej generacji białoruskich księży prawosławnych, głównie w seminarium w Wilnie oraz na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Wpływ białoruskiego ruchu narodowego w tych instytucjach znalazł odzwierciedlenie w udziale nauczycieli i uczniów w białoruskim życiu politycznym, nauczaniu języka białoruskiego, tworzeniu białoruskich grup i zespołów twórczych.
    У 1920–ыя гады беларускі нацыянальны рух у міжваеннай Польшчы значна пашырыў свой уплыў на розныя сферы грамадскага і культурнага жыцця, у тым ліку і на Праваслаўную царкву. У грамадска-палітычным дыскурсе беларускай меншасці Польшчы актыўна абмяркоўвалася пытанне пра беларусізацыю Праваслаўнай царквы і яе інстытутаў. Адным з галоўных варункаў гэтага працэсу з’яўлялася пашырэнне беларускага кампанента ў праваслаўных навучальных установах з мэтай выхавання новага пакалення беларускіх праваслаўных святароў, асабліва ў Віленскай духоўнай семінарыі і на багаслоўскім факультэце Варшаўскага ўніверсітэта. Уздзеянне беларускага нацыянальнага руху на гэтыя ўстановы выяўлялася ва ўдзеле выкладчыкаў і навучэнцаў у беларускім палітычным жыцці, выкладанні беларускай мовы, арганізацыі беларускіх кружкоў і творчых калектываў.
    Źródło:
    Studia Białorutenistyczne; 2016, 10
    1898-0457
    Pojawia się w:
    Studia Białorutenistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność Roy Publishers w Nowym Jorku w latach 1941-1960 jako kontynuacja tradycji przedwojennego Towarzystwa Wydawniczego „Rój”
    The activities of Roy Publishers in New York during 1941-1960 – a continuation of the pre-war Publishing Society “Rój” tradition
    Autorzy:
    Krupa, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/947083.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
    Tematy:
    Towarzystwo Wydawnicze „Rój”
    Roy Publishers
    polskie oficyny wydawnicze na emigracji
    polska literatura międzywojenna
    nagrody za przekłady literackie
    Marian Kister – Hanna Kister
    Publishing House “Rój”
    Polish emigre publishing houses
    Polish interwar literature
    Literary translation awards
    Marian Kister
    Hanna Kister
    Opis:
    The article discusses the publishing activities of Roy Publishers in New York from 1940 to the 1960s, particularly its impact on popularizing Polish literature and information about Poland in the U.S. The publishing house continued the tradition of the former house, named “Rój”, which was active during 1924-1940 in Warsaw and established by Melchior Wańkowicz, then managed together with Marian Kister. The article is based on the materials from the publishing house archive, now held at Stanford University Libraries, a valuable research source on the émigré cultural heritage of the 2nd Republic of Poland.
    Źródło:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2019, 13; 291-309
    1897-0788
    2544-8730
    Pojawia się w:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zapiski masona. Relacja Kurta Reichla z rozmowy z Andrzejem Strugiem w 1932 roku, w świetle polskiej historiografii
    Freemason’s minutes: Kurt Reichl’s account of his conversation with Andrzej Strug in 1932 in the light of Polish historiography
    Autorzy:
    Kargol, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/557047.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
    Tematy:
    polska masoneria
    masoneria międzywojenna
    historia masonerii
    historiografia polskiej masonerii
    Andrzej Strug
    Kurt Reichl
    Leon Chajn
    Ludwik Hass
    Polish Freemasonry
    interwar Freemasonry
    history of Freemasonry
    historiography of Polish Freemasonry
    Opis:
    W bibliotece Pałacu w Ciążeniu zostały odnalezione ważne dokumenty dotyczące historii polskiego wolnomularstwa. Jeden z nich to relacja z rozmowy spisana w okresie międzywojennym przez niemieckiego wolnomularza Kurta Reichla, którą odbył on w 1932 roku z Andrzejem Strugiem, jednym z szefów polskiej masonerii. Rozmowa ta dotyczyła m.in. kwestii nastawienia ideowego i politycznego polskich lóż. Drugi dokument to artykuł historyka Leona Chajna, dotyczący wyżej wspomnianego memorandum, stanowiąca próbę wykorzystania nowych źródeł w historiografii polskich lóż i przedstawienia tej problematyki szerszej publiczności. Trzeci dokument to krytyka artykułu Leona Chajna dokonana przez jego zagorzałego adwersarza profesora Ludwika Hassa. Historiografia polskiego wolnomularstwa, walka pomiędzy dwoma historykami wolnomularstwa polskiego, niepewna kwestia wiarygodności międzywojennego źródła historycznego, obraz polskich lóż międzywojennych i w końcu poglądy oraz postawa Andrzeja Struga, szefa masonerii polskiej – oto główne zagadnienia poruszane w powyższym artykule.
    Some precious documents concerning the history of Polish Freemasonry were found in the Ciążeń Palace Library. One of them is an account written in the interwar period by a German Freemason Kurt Reichl; a kind of memorandum on his conversation with the chief of Polish Freemasonry, Andrzej Strug, in 1932. The conversation touches upon many questions, such as the ideology of Polish lodges, their political profile, the attitude towards the internal policy of Poland and other problems, still unknown to historians. Another document is an article by Leon Chajn (a historian) on this memorandum, one of the first attempts in Polish historiography (after the war) to use new sources in reconstructing the history of Polish Masonry and to present it to the public as well. The third and the last document is a commentary on Chajn’s work written by his opponent, also a historian, Professor Ludwik Hass. The historiography of Polish Freemasonry, the struggle between the two Polish historians, the unclear issue of the reliability of the interwar historical source, the profile of Polish interwar lodges and finally the views and opinions of Grand Master Andrzej Strug are the main points of this article.
    Źródło:
    Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka; 2017, 1; 187-206
    1899-6264
    2451-0718
    Pojawia się w:
    Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The logic of the nation: Nationalism, formal logic, and interwar Poland
    Autorzy:
    Dunning, David E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/783410.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Umiejętności
    Tematy:
    mathematical logic
    Polish logic
    Jan Łukasiewicz
    Warsaw School of Logic
    Polish notation
    reverse Polish notation
    olympic internationalism
    nationalism
    interwar science
    logika matematyczna
    polska logika
    Warszawska Szkoła Logiki
    notacja polska
    odwrotna notacja polska
    internacjonalizm olimpijski
    nacjonalizm
    nauka międzywojenna
    Opis:
    Between the World Wars, a robust research community emerged in the nascent discipline of mathematical logic in Warsaw. Logic in Warsaw grew out of overlapping imperial legacies, launched mainly by Polish-speaking scholars who had trained in Habsburg universities and had come during the First World War to the University of Warsaw, an institution controlled until recently by Russia and reconstructed as Polish under the auspices of German occupation. The intellectuals who formed the Warsaw School of Logic embraced a patriotic Polish identity. Competitive nationalist attitudes were common among interwar scientists – a stance historians have called “Olympic internationalism,” in which nationalism and internationalism interacted as complementary rather than conflicting impulses.One of the School’s leaders, Jan Łukasiewicz, developed a system of notation that he promoted as a universal tool for logical research and communication. A number of his compatriots embraced it, but few logicians outside Poland did; Łukasiewicz’s notation thus inadvertently served as a distinctively national vehicle for his and his colleagues’ output. What he had intended as his most universally applicable invention became instead a respected but provincialized way of writing. Łukasiewicz’s system later spread in an unanticipated form, when postwar computer scientists found aspects of its design practical for working under the specific constraints of machinery; they developed a modified version for programming called “Reverse Polish Notation” (RPN). RPN attained a measure of international currency that Polish notation in logic never had, enjoying a global career in a different discipline outside its namesake country. The ways in which versions of the notation spread, and remained or did not remain “Polish” as they traveled, depended on how readers (whether in mathematical logic or computer science) chose to read it; the production of a nationalized science was inseparable from its international reception.
    W okresie międzywojennym w rodzącej się dyscyplinie logiki matematycznej w Warszawie wyłoniła się silna społeczność badawcza. Logika w Warszawie wyrosła w wyniku nakładających się na siebie imperialnych spuścizn, dzięki działaniom głównie polskojęzycznych uczonych, którzy kształcili się na uniwersytetach habsburskich i przybyli w czasie I wojny światowej na Uniwersytet Warszawski, instytucję kontrolowaną do niedawna przez Rosję i zrekonstruowaną jako polską pod auspicjami niemieckiego okupanta. Intelektualiści, którzy tworzyli Warszawską Szkołę Logiki, przyjęli patriotyczną polską tożsamość. Konkurencyjne postawy nacjonalistyczne były powszechne wśród naukowców międzywojennych – stanowisko, które historycy nazwali „internacjonalizmem olimpijskim”, w którym nacjonalizm i internacjonalizm oddziaływały jako impulsy raczej wzajemnie się uzupełniające niż sprzeczne.Jeden z liderów Szkoły, Jan Łukasiewicz, opracował system notacji, który promował jako uniwersalne narzędzie do badań i komunikacji w logice. Wielu jego rodaków przyjęło ten system notacji, ale niewielu logików poza Polską. W ten sposób notacja Łukasiewicza nieumyślnie posłużyła jemu i jego współpracownikom jako narzędzie specyficznie polskie. Wynalazek, który w zamyśle miał być najbardziej uniwersalną formą zapisu, stał się szanowanym, lecz zrozumiałym tylko w kraju narzędziem. System notacji Łukasiewicza później rozprzestrzenił się w nieprzewidzianej formie, gdy powojenni informatycy zdali sobie sprawę z praktycznej użyteczności jego aspektów do pracy w specyficznych uwarunkowaniach maszynowych i opracowali zmodyfikowaną wersję tej notacji do programowania o nazwie „Reverse Polish Notation” (RPN). RPN osiągnął miarę waluty międzynarodowej, której nigdy nie miała polska notacja w logice, ciesząc się globalną karierą w innej dyscyplinie poza krajem jej imiennika. Drogi, w jakich wersje tej notacji rozprzestrzeniły się i pozostały lub nie pozostały „polskie” podczas tej podróży, zależały od tego, jak czytelnicy (zajmujący się logiką matematyczną albo informatyką) postanowili czytać tę notację; tworzenie znacjonalizowanej nauki było nierozerwalnie związane z jej międzynarodową recepcją.
    Źródło:
    Studia Historiae Scientiarum; 2018, 17
    2451-3202
    Pojawia się w:
    Studia Historiae Scientiarum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problemy Kościoła prawosławnego w Polsce w okresie międzywojennym
    Problems of the Orthodox Church in Poland in the Interwar Period
    Autorzy:
    Sawicki, Doroteusz ks.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494576.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    Kościół prawosławny
    cerkiew
    autokefalia
    rewindykacja mienia
    burzenie cerkwi
    Tymczasowe przepisy o stosunku rządu do Kościoła prawosławnego w Polsce
    Polska międzywojenna
    stosunki wyznaniowe
    prześladowania
    episkopat
    Orthodox Church
    church
    autocephaly
    revindication of property
    destruction of churches
    The Provisional Regulations Concerning the Government’s Relation to the Orthodox Church in Poland
    Interwar Poland
    religious relations
    persecution
    episcopate
    Opis:
    W 1918 r. po ponad 120 latach niewoli Polska powróciła na mapy Europy. Wraz z odradzaniem się państwa wielkie przemiany sięgnęły Kościoła prawosławnego w Polsce. Przed I wojną światową był on częścią Patriarchatu Moskiewskiego, który decydował o jego kadrach, statucie, życiu liturgicznym, obrzędowości, itp. Teraz cerkiew w Polsce została oderwana od rosyjskiej. Z jednej strony władze Rzeczypospolitej pragnęły jak najmocniej zerwać z przeszłością niewoli. Dążyły więc do kościelnej niezależności polskiego prawosławia. Z drugiej strony Rosja ogarnięta pożogą Rewolucji Październikowej zamknęła się w kręgu wewnętrznych problemów. Patriarchat zmuszony był walczyć o przetrwanie. Sprawy cerkwi w Polsce siłą rzeczy miały dla niego drugorzędne znaczenie. W kraju tymczasem brakowało biskupów i duchownych. Co gorsza powracający na rodzinną ziemię przedwojenni hierarchowie i kapłani posiadali rosyjskie obywatelstwo. Ukształtowani też byli w duchu rosyjskich szkół teologicznych, z których się wywodzili i w duchowości rosyjskiego Prawosławia. Nie sprzyjało to normalizacji stosunków państwo – cerkiew. Władze nieprzychylnie patrzyły na Kościół prawosławny widząc w nim relikt zaborów. Od hierarchów wymagano pełnej lojalności włącznie z podpisywaniem deklaracji lojalności. Społeczność kapłańską podzielono na uznawaną przez państwo i nieuznawaną. Ta druga nie mogła liczyć na objęcie etatowych placówek duszpasterskich, zatrudnienie jako katecheta w szkołach publicznych, czy też uzyskanie obywatelstwa (w każdej chwili mogli być – i bywali – wydaleni poza granice Ojczyzny). Wystarczyło tylko sprzeciwiać się polonizacji cerkwi, zwalczać neounię, czy też krytykować plany autokefalii Kościoła by znaleźć się w tej grupie kapłanów „drugiej kategorii”. Władze dążyły również do ograniczenia ilości czynnych placówek duszpasterskich. Czyniono to na trzy sposoby. Po pierwsze wielu dawnym parafiom nie przyznano prawa samodzielności degradując je do rangi filii nieetatowej (nawet jeśli posiadały kilka tysięcy wiernych). Po drugie od razu po zakończeniu wojny rozpoczęła się rewindykacja prawosławnego mienia. Jeśli w przeszłości jakieś prawosławne grunta lub świątynia, choć przez kilka dni należały do Kościoła rzymskokatolickiego lub unickiego, mogły teraz być odebrane czy to w ramach wyroku sadowego czy też samowolnej akcji nieprawosławnej społeczności. Cerkiew pozbawiono kilkuset świątyń i dziesiątków tysięcy hektarów ziemi uprawnej oraz lasów. Trzecim sposobem destabilizacji życia parafialnego były akcje burzenia świątyń. Propagowane, jako rozbiórka opuszczonych świątyń w bardzo złym stanie technicznym były barbarzyńskim, zaplanowanym programem zniszczenia cerkwi w Polsce. Wysadzano, palono, rozbierano profanując, bijąc i poniżając nielicznych obrońców domów bożych. Jednocześnie z tym „fizycznym niszczeniem” państwo prowadziło „wojnę prawną”. Przez długie lata posługiwało się carskim ustawodawstwem cerkiewnym pozwalającym mu penetrować wewnętrzne życie cerkwi. Konstytucja marcowa z 1921 r. potwierdziła uprzywilejowaną rolę Kościoła rzymskokatolickiego. Tymczasowe przepisy o stosunku rządu do Kościoła prawosławnego w Polsce, jako jednostronny akt rządowy nie uwzględniały specyfiki Prawosławia. Nie rozwiązywały też najważniejszych spraw. Episkopat coraz bardziej skłaniał się, wobec zaistniałej sytuacji politycznej (niezbyt przyjazne państwo i utrudniony kontakt z kanoniczną zwierzchnością w Moskwie), w stronę starań o uzyskanie statutu autokefalii z Konstantynopola, do którego należeliśmy do XVII w. Po wieloletnich zabiegach w Moskwie i Konstantynopolu ogłoszenie autokefalii nastąpiło w 1925 r. Niezależność sprzyjała reorganizacji i rozwojowi działalności edukacyjno – wydawniczej, normalizacji struktur w terenie, ujednoliceniu życia liturgiczno – obrzędowego, organizacji duszpasterstw specjalnych (w tym wojskowego ordynariatu), działalności młodzieżowej (bractwa cerkiewne), normalizacji zagadnień narodowościowych, itp. Oczywiście pozbawiała Kościół zewnętrznej opieki i patronatu. Zyski wydają się jednak dużo większe niż straty. Tych ostatnich było całkiem sporo. Państwo ograniczało rozwój prawosławnego monastycyzmu. Dążyło do narzucenia cerkwi nowego kalendarza (gregoriańskiego) i języka polskiego jako urzędowego i liturgicznego. Nie zaprzestało, a w 1938 r. nasiliło, proceder burzenia świątyń. Czteromilionowa prawosławna społeczność (11-15% obywateli) wielokrotnie zastanawiała się czym zasłużyła sobie na tak niesprawiedliwe traktowanie. Pokonała wszystkie te problemy, choć przyszło się jej złożyć daninę łez i krwi. Pamiętajmy, że wszystko to działo się w przededniu II wojny światowej. Rzeczpospolita zamiast jednoczyć się wewnętrznie wobec śmiertelnego zagrożenia prowadziła zgubną politykę szowinizmu, ksenofobii i nietolerancji.
    In 1918, after over 120 years of captivity, Poland appeared once again on the map of Europe. Great changes also affected the Orthodox Church in Poland at the time of the re-emergence of the state. Before the First World War, the Orthodox Church was a part of the Moscow Patriarchate, which made decisions about its personnel, statutes, liturgical life, rites, etc. The church in Poland now has been detached from the Russian Church. On the one hand, the Republic’s authorities wanted to sever itself from the captivity of the past as much as possible. They strived for ecclesiastical independence for Polish Orthodoxy. On the other hand, Russia was overcome by the horrors of the Russian Revolution and was therefore confined to the sphere of domestic problems. The Patriarch was forced to struggle to survive. For him, the church’s situation in Poland was inevitably of secondary importance. At the time, there was a lack of bishops and priests in Poland. What’s worse, the pre-war hierarchs and priests, who were returning to their homeland possessed Russian citizenship. They were also shaped by Russian spirit of theological schools, from which they graduated, and by Russian Orthodox spirituality. This was not favourable for normalizing church-state relations. The authorities regarded the Orthodox Church in an unfavourable way, as they saw it as a relic of the partitions. The hierarchs were required to be fully loyal and to sign a declaration of loyalty. The community of priests were divided into two groups: those who were recognized by the state and those who were not. The latter could not count on receiving full-time pastoral positions, employment as catechists in public schools or obtaining citizenship (at any time they could be, and in some cases were, deported from their homeland). It was enough to oppose the polonization of the church, to fight the neo-union or criticise the plans for an Autocephalous church to find oneself in the “second category” of priests. The authorities also strived to limit the number of operational places for pastoral care. This was done in three ways. Firstly, several former parishes were not granted the right to independence, thus degrading them to the ranks of dependant parishes (even if they were made up of several thousand faithful). Secondly, immediately after the ending of the war, the process of revindication of Orthodox property commenced. If, in the past, any Orthodox land or church, even it belonged to the Roman Catholic or Uniate Church for merely a couple days, could now be re-possessed either by court ruling or by arbitrary action on the part of the non-Orthodox community. The Orthodox church was deprived of several hundred church buildings, tens of thousands of hectares of cultivated land and forests. The third way of destabilizing parish life were campaigns to destroy churches. What was propagated as dismantling abandoned churches in very poor technical condition was in fact a barbarian and planed program of destroying the Orthodox church in Poland. These churches were exploded, burned and dismantled and the few who defended the temples were mocked, beaten and humiliated. Simultaneously with the “physical destruction”, the state also waged a “legal war.” For many years, the Tsar’s church legislation, which allowed the state to penetrate into the internal life of the church was applied. The March Constitution of 1921 reaffirmed the privileged role of the Roman Catholic Church. The Provisional Regulations Concerning the Government’s Relation to the Orthodox Church in Poland as a unilateral governmental act did not take the specific nature of Orthodoxy into consideration. It also failed to resolve the most important issues. The episcopate was more and more inclined, in the face of the existing political situation (a hostile state and difficulties in contacting the canonical leader in Moscow), to strive for obtaining autocephalous status from Constantinople, to which we belonged until the 17th century. After several years of intervention in Moscow and Constantinople, autocephaly was announced in 1925. Independence allowed for the reorganization and development of education and publishing, normalization of structures within the territory, standardization of liturgical and ceremonial life, organization of specific areas of pastoral care (including the military ordinariate), youth activities (church brotherhoods), normalization of issues of nationality, etc. This, of course, deprived the Church of external protection and patronage. The gains seem to be much greater than the losses. There was a great amount of the latter. The state limited the development of Orthodox monasticism. It strived to impose on the Church the new (Gregorian) calendar and Polish as the official and liturgical language. These efforts did not cease, and in 1938 they intensified, now taking the form of destroying churches. The Orthodox community, which was composed of four million people (11-15% of citizens), repeatedly wondered why they deserved such unfair treatment. The community overcame all of these problems, but only after paying a tribute of blood and tears. Let us remember that all of this took place just before the outbreak of the Second World War. The Republic, instead of uniting itself internally in the face of the deadly threat of war, chose to pursue a fatal policy of chauvinism, xenophobia and intolerance.
    Źródło:
    Rocznik Teologiczny; 2014, 56, 2; 75-106
    0239-2550
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dynamika – sposób postrzegania geometrii
    Dynamics as a way of perceiving geometry
    Autorzy:
    Dybczyńska-Bułyszko, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/145985.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    kompozycja przestrzeni architektonicznej
    dynamika przestrzeni architektonicznej
    neoplastycyzm
    rytm w architekturze
    kompozycja otwarta
    narracja w architekturze
    Władysław Strzemiński
    Koszczyc-Witkiewicz Jan
    Edgar Norwerth
    Romuald Gutt
    Christian Norberg-Schulz
    teoria architektury
    polska architektura międzywojenna
    composition
    architectural space
    dynamics of space
    neoplasticism
    architectural rhythm
    open composition
    architectural narrative
    Jan Koszczyc-Witkiewicz
    architectural theory
    Polish interwar architecture
    Opis:
    Architektura modernistyczna w ślad za rozwojem sztuki (malarstwo) wprowadziła dynamikę do kompozycji przestrzennej: neoplastycyzm oparty na rytmie jednostajnym i kompozycji otwartej; funkcjonalizm oparty na komunikacji, czyli sposobie w jaki poruszając się postrzegamy geometrię przestrzeni. W latach 30. XX w. model percepcji przestrzeni zgodny z zasadami fizjologii (rytm jednostajny) zastąpił model percepcji zgodny z zasadami psychologii (teoria bodźców) i bazujący na tworzeniu subiektywnej narracji psychologicznej. Subiektywne wrażenie, niedookreślone, aby umożliwić zróżnicowaną interpretację stworzyło nowy kanon podstawowych elementów kompozycji architektonicznej (Norberg-Schulz): centrum, kierunek, obszar - tym charakterystycznych, że nie definiują granicy formy. Wieloznaczność, czyli swoboda interpretacji przestrzeni dopuszcza (jako opcję zaproponowaną, a nie narzuconą przez architekta) przekaz wartości. Przykładem jest pawilon na światową wystawę w Paryżu w 1937 roku projektu Romualda Gutta, gdzie narracja psychologiczna mimo „formy otwartej” kulminuje się w geometrii konkretnej - czaszy muszli koncertowej. To przekaz architekta, który w 1936 roku uznał, że największą wartością ówczesnej Polski na forum światowym jest jej wartość kulturowa – tu symbolicznie reprezentowana przez koncerty muzyki Chopina.
    In the wake of the developing art (paintings) modernist architecture introduced dynamics into spatial composition. Neoplasticism based it on regular rhythm and open composition, while functionalism based it on movement – the way we perceive geometry while moving through space. In the 1930s the spatial perception model in accordance with physiology principles (regular rhythm) was replaced by the perception model in accordance with the principles of psychology (theory of incentives) and relied on the creation of a subjective psychological narrative. The subjective impression, kept vague on purpose, enabled diverse interpretation and created a new canon of the basic elements of architectural composition (Norberg-Schulz): the center, the direction, an area - characteristic because they did not define borders of the form. Ambiguity or freedom of interpretation of the space allows (as an option proposed rather than imposed by the architect) for a transfer of values. The pavilion at the world exhibition in Paris in 1937 with the design by Romuald Gutt can be viewed as an example where the psychological narrative despite the “open form” culminates in definite geometry - the acoustical shell’s dome. It serves as a message from the architect, who in 1936 had decided that the greatest value of Poland in those times, at the international exhibition, was its cultural value - represented symbolically by concerts with Chopin’s music.
    Źródło:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2016, 61, 2; 35-52
    0023-5865
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-36 z 36

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies