Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "methodology of history of philosophy" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-14 z 14
    Tytuł:
    Metodologia historii filozofii w ujęciu wybranych tomistów
    Thomistic account of methodology of history of philosophy
    Autorzy:
    Nowik, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/452671.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
    Tematy:
    metodologia historii filozofii
    tomizm
    Etienne Gilson
    methodology of history of philosophy
    Thomism
    Opis:
    Etienne Gilson relied his concept of doing history of philosophy on Thomistic metaphysics, so it enable him to distinguish between the proper history of philosophy and history of philosophical texts or history of philosophical doctrine; the former concerns philosophical problems disregarding their historical contexts. He referred to the way of studying history of philosophy, which was worked out by St. Thomas Aquinas as well as Aristotle and Alexandrian scholars before him, who were distinguishing between publication, understanding, interpretation and valuation of the text in text studying. Such history of philosophy allows not only to make synthesis within its framework, but also to pose a question on the adequacy of historical solutions of philosophical problems to real being; in that way history of philosophy becomes auxiliary and supporting science.
    Źródło:
    Rocznik Tomistyczny; 2012, 1; 173-181
    2300-1976
    Pojawia się w:
    Rocznik Tomistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Władysław Tatarkiewicz w pracach Czesława Głombika
    Władysław Tatarkiewicz in the Works of Czesław Głombik
    Autorzy:
    Mróz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520885.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Czesław Głombik
    Władysław Tatarkiewicz
    history of philosophy in Poland
    methodology of the history of philosophy
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie najważniejszych publikacji C. Głombika, w których analizował on twórczość filozoficzną i historycznofilozoficzną swojego nauczyciela z czasów studiów, W. Tatarkiewicza. To właśnie m.in. dzięki Tatarkiewiczowi Głombik podjął badania nad dziejami filozofii polskiej. Na przykładzie poświęconych Tatarkiewiczowi prac Głombika ukazane zostały najważniejsze obszary jego zainteresowań historycznofilozoficznych i metody badawcze. Artykuł wzbogacony został o osobiste wspomnienia i korespondencję.
    The paper aims to present the most important works of Czesław Głombik, in which he analysed the philosophical and historical-philosophical legacy of his university teacher, Władysław Tatarkiewicz. It was thanks to Tatarkiewicz, inter alia, that Głombik undertook research on the history of Polish philosophy. Głombik’s most important areas of interest in the history of philosophy and his research methods are discussed on the basis of his works devoted to Tatarkiewicz. The paper is enriched with personal memories and correspondence.
    Źródło:
    Folia Philosophica; 2022, 47; 1-10
    1231-0913
    2353-9445
    Pojawia się w:
    Folia Philosophica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Paradygmaty metafilozofii – historia i współczesność
    Paradigms of metaphilosophy – history and the present
    Autorzy:
    Wawrzynowicz, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135650.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-27
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    metaphilosophy
    philosophy of philosophy
    philosophical cognition
    methodology
    history of philosophy
    Opis:
    Metaphilosophy as a research discipline is concerned with the overall metatheoretical reflection of philosophy on its own subject matter, assumptions, methodology, and goals guiding this form of human intellectual activity. The aim of this article is to present a cross-sectional analysis of the main stages in the historical development of this discipline, and offer a general characterization of the current state of research. The means to achieving this goal of study is a confrontation between two partly competitive and partly complementary paradigmatic approaches to metaphilosophical reflection which currently determine a relatively wide range of interests in this theoretically promising and heuristically fertile field of philosophical analysis.
    Źródło:
    Człowiek i Społeczeństwo; 2022, 53; 7-30
    0239-3271
    Pojawia się w:
    Człowiek i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analytical Philosophy of History in Poland. Inspirations and Interpretations
    Autorzy:
    Kowalewski Jahromi, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20311954.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    Analytic Philosophy of History
    Lviv‑Warsaw School
    Marxist theory of history
    Poznan School of Methodology
    Opis:
    Analytic philosophy is sometimes understood in opposition to continental tradition. In this article, I would like to show that a Lviv‑Warsaw School shared many fundamental traits with analytic orientation. In afterwar Poland, this tradition clashed with the dialectical materialism that lacks strong scientific tradition but had the full support of the communist party. This situation produced a unique scenario in which the methodology of science could strive as a mainstream area. A crucial role was attributed to the theory of history.
    Źródło:
    Historyka studia metodologiczne; 2021, 51, Spec. iss.; 39-63
    0073-277X
    Pojawia się w:
    Historyka studia metodologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia sztuki w polu metodologii. Aktualne problemy i wyzwania
    Art History in the Field of Methodology. Current Problems and Challenges
    Autorzy:
    Czekalski, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32352273.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    art history
    scientific knowledge
    methodology
    theory
    philosophy of science
    structuralism
    Opis:
    At the end of the 20th century, the theory of art history shifted from the area of methodology understood as a normative field of the philosophy of science to the area of the social practice of constructing knowledge. The term “art historical methodology” itself became trivialized when its meaning was detached from the horizon of epistemology and became extremely inclusive, encompassing all methods practised in the discipline, with a method being considered to be the use of any theory as a tool of interpretation. As a consequence, the basic problem of scientific methodology, which is the critical assessment of explanatory and interpretive theories due to the value of their justification, is not addressed in the self-reflection of contemporary art history. The retreat from the rigors of methodology was related to the reception of structuralism, initiated by Ernst Gombrich in the book Art and Illusion. Popper’s model of situational logic as a method of historical explanation of works of art was transformed into a structuralist model, referring to constant rules of pictorial representation, symbolization and communication. Michael Fried and Norman Bryson formulated their own theories of invariant rules defining the necessary initial conditions for the formation and reception of pictures, so that individual works could be interpreted in terms of these rules and, as a result, confirm the general theory, which created a vicious circle. Structuralist theories did not function as hypotheses requiring critical testing, but as interpretive codes that served to read each work of art within their own conceptual system. The next step in the process of the reception of structuralism was the development of theories defining general rules that would govern the discursive practice of art history, and the detection of which at the basis of this practice would discredit or invalidate its epistemological dimension. Hayden White’s narrativism was the theory that historical discourse is subject to narrative conventions, not to the laws of logic and the rigors of methodology that serve to limit the pool of alternative explanations or interpretations. This theory was intended to justify the pluralism of equal versions of history as a politically correct idea, appropriate for a “democratic” model of knowledge. Theorists developing White’s theses in the field of art history claimed that the discursive practice of this discipline was not governed by methodological rules but by political motivations (Keith Moxey) or aesthetic principles of artwriting (David Carrier). After the phase of open denial of the dependence of the art history discourse on methodology, the theory of the discipline turned into an analysis of techniques for building this discourse, which no longer included methodological issues, as in James Elkins’ book Our Beautiful, Dry, and Distant Texts. A critical review of theories separating art history from methodology leads to the conclusion that they are untenable. It is impossible to maintain the scientific status of our discipline without respecting the principles of methodology founded in the contemporary philosophy of science.
    Źródło:
    Artium Quaestiones; 2023, 34; 293-336
    0239-202X
    Pojawia się w:
    Artium Quaestiones
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Fourfold Route to Empirical Enlightenment: Experimental Philosophy’s Adolescence and the Changing Body of Work
    Autorzy:
    Barnard, Robert
    Ulatowski, Joseph
    Weinberg, Jonathan M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2142985.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
    Tematy:
    metaphilosophy
    experimental philosophy
    methodology
    history of analytic philosophy
    empirical philosophy
    ordinary language philosophy
    Arne Næss
    J. L. Austin
    Opis:
    The time has come to consider whether experimental philosophy’s (“x-phi”) early arguments, debates, and conceptual frameworks, that may have worn well in its early days, fit with the diverse range of projects undertaken by experimental philosophers. Our aim is to propose a novel taxonomy for x-phi that identifies four paths from empirical findings to philosophical consequences, which we call the “fourfold route.” We show how this taxonomy can be fruitfully applied even at what one might have taken to be the furthest edges of possible applications of x-phi in metaphysics and formal philosophy. Ultimately, the fourfold route helps us understand a different kind of empirical fact: the development of x-phi itself.
    Źródło:
    Filozofia Nauki; 2021, 29, 2; 77-113
    1230-6894
    2657-5868
    Pojawia się w:
    Filozofia Nauki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Paradygmat cywilizacyjny Samuela P. Huntingtona. Droga do zrozumienia współczesnych problemów Zachodu?
    Autorzy:
    Bednarczyk, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/643926.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Zivilisationsparadigma
    Geschichtsphilosophie
    Wissenschaftsphilosophie
    Methodologie der Geschichte
    Zeitgeschichte
    Samuel P. Huntington
    civilization paradigm
    philosophy of history
    philosophy of science
    methodology of history
    contemporary history
    paradygmat cywilizacyjny
    filozofia historii
    filozofia nauki
    metodologia historii
    historia najnowsza
    Opis:
    Der Aufsatz ist eine methodologische Analyse des Zivilisationsparadigmas nach Samuel P. Huntington. Den Boden für die Überlegungen bilden statistische Forschungen, die die demographische Situation der Länder des westlichen Zivilisationskreises sowie der Länder der islamischen Welt betreffen. Es werden sowohl die Forschungen berücksichtigt, auf die Huntington Mitte der 1990er Jahre Bezug genommen hat, als auch jene, die gegenwärtige Lage schildern. Die These, deren Richtigkeit der amerikanische Wissenschaftler erklärt und mit der der Verfasser des Textes übereinstimmt, besagt, dass die wirkende Kraft der epochalen historischen Ereignisse junge und schnell wachsende Bevölkerungen sind.
    The article represents a methodological analysis of the civilization paradigm as perceived by  Samuel Huntington. The analysis is based  on  statistical studies of the demographic situation in countries identified with the western civilization and those of the Islamic world. The research dwells  on studies referred to by  Huntington himself in the mid-nineties as well as  on findings dealing with present-day  realities. The   thesis considered right and endorsed  by the American scholar   is that young and fast-growing populations constitute the driving force of breakthrough historic developments.
    Niniejszy tekst to metodologiczna analiza paradygmatu cywilizacyjnego w ujęciu Samuela Huntingtona. Grunt dla rozważań stanowią badania statystyczne dotyczące sytuacji demograficznej państw utożsamianych z zachodnim kręgiem cywilizacyjnym oraz tych zaliczanych do świata Islamu. Badania, o których mowa, to zarówno te, na które w połowie lat dziewięćdziesiątych powoływał się sam Huntington, jak i te, które opisują współczesne realia. Teza, za której słusznością opowiada się amerykański uczony i dla której aprobatę wyraża autor tekstu mówi, że siłą sprawczą przełomowych wydarzeń historycznych są młode i szybko rosnące populacje.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2017, 21
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia nauki a historia nauki
    Philosophy of Science and History of Science
    Autorzy:
    WOLEŃSKI, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/520589.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Umiejętności
    Tematy:
    historia
    filozofia nauki
    metodologia
    program badawczy
    paradygmat
    history
    philosophy of science
    methodology
    research program
    paradigm
    Opis:
    Artykuł analizuje relacje pomiędzy filozofią nauki i historią nauki. Rozważane są dwa podejścia do filozofii nauki, jedno reprezentowane przez formalną metodologię nauk i drugie – przez historycznie zorientowaną teorię nauki. O ile pierwsza koncepcja traktuje historię nauki jako niezbyt istotną dla filozofi i nauki, orientacja druga uważa, że pierwsza jest kluczem do drugiej. Najlepiej wyraża to znane powiedzenie Imre Lakatosa: „Filozofia nauki bez historii nauki jest pusta, historia nauki bez filozofii nauki jest ślepa”. Artykuł bliżej rozważa koncepcje Thomasa S. Kuhna i Imre Lakatosa jako sztandarowe wersje historycznej metodologii nauki. Autor argumentuje, że są to raczej historiozoficzne wizje nauki niż historie nauki.
    The paper focuses on relations between philosophy of science and history of science. Two models of science are considered. The fi rst is provided by formal methodology (philosophy) of science. It assumes that (1) there exists an eff ective criterion of demarcation between science and non -science (in particular, pseudo -science); (2) science manifests itself in the same manner in all historical epochs; (3) science as a result (in particular, a system of propositions), not science as an activity, is the primary subject of philosophical investigations; (4) philosophy of science concentrates mostly on the context of justifi cation, not the context of discovery. Consequently, formal logic provides analytic devices for philosophy of science and history has a secondary importance. The second approach, the historical philosophy of science (or historicisms in the philosophy of science), denies the assumptions (1)–(4). Hence, the history of science is of the utmost importance for the philosophy of science. More specifi cally, history of science provides empirical data for the philosophy of science. As Imre Lakatos once said (it is a paraphrase of Kant) “Philosophy of science without history of science is empty, history of science without philosophy of science is blind”. According to Lakatos, a rational reconstruction of the history of science constitutes the main task of the philosophy of science. The adjective “rational” indicates here that this reconstruction must be guided by principles elaborated by philosophical refl ection. Lakatos’s own proposal in this respect is captured by his famous idea of research programs as units organizing concrete scientifi c investigations and their development. The methodology of research programs is Lakatos’s answer to Kuhn’s philosophy of science as based on the concept of the paradigm of scientifi c activity accepted by scientists in a particular period. Lakatos objected that the acceptance of paradigms is, according to Kuhn, too irrational. In fact Lakatos wanted to combine Popper’s idea of the logic of scientific discover and Kuhn’s historicism. There are several objections to historicism. Disregarding one of the standard critical observations, namely that concerning the ambiguity of the terms “research program” and “paradigm”, one can observe that the concepts of the external history of science and the internal history of science are unclear in philosophical theories of science off ered by Kuhn and Lakatos. Similar remarks apply to Paul Feyerabend’s rule “Everything goes” as admitt ing any methodology of scientific investigations. Since the representatives of historicism are almost exclusively interested in the internal history of science, they overlook the external history of science and blame it as naïve and consisting of popular stories concerning accidental circumstances related to great discoveries (Newton’s apple or killing of Archimedes). The author argues that this att itude is unjustifi ed. Clearly, any elaboration of the actual history is selective and thereby must appeal to some criteria of selection. On the other hand, too excessive use of philosophy in historical reconstruction converts history of science into historiosophy (speculative history) of science.
    Źródło:
    Prace Komisji Historii Nauki PAU; 2014, 13; 99-115
    1731-6715
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Historii Nauki PAU
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia tomistyczna w metodologii historii Feliksa Konecznego
    Thomistic philosophy in the historical methodology of Feliks Koneczny
    Autorzy:
    Nowik, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/452557.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
    Tematy:
    Feliks Koneczny
    tomizm
    metodologia historii
    filozofia dziejów
    teoria cywilizacji
    thomism
    historical methodology
    philosophy of history
    theory of civilization
    Opis:
    Feliks Karol Koneczny was born in Cracow in 1862. He studied history at the Jagiellonian University and worked in various Cracow science institutions focusing mainly on specific studies about Poland and neighboring countries. Between 1919 and 1929 he worked at the Vilnius University, later returning to Cracow. In this time period he focused on the philosophy of history, publishing his most important works from this area: "Polskie Logos i Ethos", "O wielości cywilizacyj" and "Rozwój moralności". Koneczny died in Cracow in 1949. In his historical studies he was careful to correctly state individual events sticking to the positive traditions of the Cracow school. When creating historical syntheses he considered connecting to Thomism with his philosophical concept of necessary people. He considered historical philosophy, upon which the laws of history are formed from, a final step to historical studies. He used this as a base for his famous theory of civilization as a method of living community. Building historical methodology based on thomistic philosophy lead to Koneczny’s civilization theory differing from other well known ideas of Oswald Spengler and Arnold Toynbee or Erazm Majewski. Without the concepts of people as beings with a body, soul, knowledge, and freedom, Koneczny couldn’t have used the basic categories that comprise the “Quincunx” concepts of truth, goodness, beauty, health and well-being He considered his biggest scientific discovery claiming that there can not be synthesis between civilizations. It is the main similarity between his theory of modern civilization, and the most popular modern theory of Samuel Huntington.
    Źródło:
    Rocznik Tomistyczny; 2013, 2; 155-167
    2300-1976
    Pojawia się w:
    Rocznik Tomistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od gminowładztwa do monarchizmu? Późne poglądy Henryka Schmitta
    From the Rule of Commons to Monarchisms? Henryk Schmitts Late Views
    Autorzy:
    Kijek, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944817.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Henryk Schmitt
    historiografia romantyzmu
    konfederacja barska – historiografia
    metodologia
    historiozofia
    historiography of Romantism
    Bar Confederation – historiography
    methodology
    philosophy of history
    Opis:
    Up till now Henryk Schmitt has been presented in the literature of the subject as a historian with rather stable views. The aim of the present article is to show the character of the shift in the emphasis in Schmitt's historiography that happened at the second stage of his historiographic work, especially after 1868. Introduction of a different criterion for evaluating history was a sign of the change in the way he approached the past. Apart from the ideas he borrowed from Joachim Lelewel an additional criterion appeared: that of common good, which opened the possibility of different assessments of the past than before. It was at that time that Schmitt noticed the insufficiency of the republican conception and he broadened his point of view by introducing a superior criterion of common good. From this perspective he perceived as positive the aspirations of such magnates as Adam Krasiński or the Czartoryskis, and even King Stanisław August Poniatowski, whom he had sharply criticized before. This perspective allowed the supporter of republicanism to abandon criticizing the projects directed towards monarchy. In the late period of Schmitt's work also his views about methodology changed. He had opted for the factual model of historiography, but towards the end of his life considering historical events from the point of view of the very events, going beyond the description that signified searching for some idea or some individuality under the surface; making the nation the subjects of a historian's study, were an expression of a historian's participation in the discourse of the Romantic view of history.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2009, 57, 2; 111-119
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Warsztat pojęciowy Andrzeja Nowickiego w badaniach nad historii ateizmu i krytyki religii
    Notional workshop of Andrzej Nowicki in research on the history of atheism and critique of religion
    Autorzy:
    Płoszczyniec, Antoni
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/459948.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Fundacja Pro Scientia Publica
    Tematy:
    Andrzej Nowicki
    ateizm
    ateografia
    krytyka religii
    metodologia religioznawcza
    filozofia religii
    historia idei
    atheism
    atheography
    critique of religion
    methodology of religious studies philosophy of religion
    history of ideas
    Opis:
    W niniejszym artykule przedstawiłem idee, których Andrzej Nowicki używał w badaniach historycznych nad ate- izmem i krytyką religii. Na początku zostały pokazane marksistowskie podstawy i założenia jego religioznawstwa, nacisk został położony na jego twórcze koncepcje rozmaitych klasyfikacji krytyki religii i ateizmów oraz dystynkcję znaczeń między nimi. Zaprezentowano poszczególne dyrektywy badawcze, a osobno zostały potraktowane jego oryginalne idee badań ilościowych nad ateizmem oraz pojęć ateografii i ateoznawstwa.
    The this article I present ideas which Andrzej Nowicki used in historical researches on atheism and critique of religion. At the beginning, Marxist base and assumptions of his religious studies were shown, and the accent was put on his cre- ative concepts of various classiÞ cations of critique of religion and atheism and the distinction of meanings between them. Respective research directives were presented and separately dealt with his original ideas of quantitative researches on atheism and notions of atheography and atheocompetence.
    Źródło:
    Ogrody Nauk i Sztuk; 2014, 4; 35-42
    2084-1426
    Pojawia się w:
    Ogrody Nauk i Sztuk
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historyczne i filozoficzne aspekty badań na stwardnieniem rozsianym
    Historical and Philosophical Bearings in the Study of Multiple Sclerosis
    Autorzy:
    Początek, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/530760.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Historii Filozofii i Medycyny
    Tematy:
    stwardnienie rozsiane
    kontekst kulturowy
    epistemologia
    historiozofia
    metodologia badań
    niemożność poznawcza
    multiple sclerosis
    cultural context
    epistemology
    philosophy of history
    methodology of study
    investigative impossibility
    Opis:
    Stwardnienie rozsiane jest zapalno-zwyrodnieniowym procesem chorobowym Centralnego Układu Nerwowego. Występuje głównie wśród ludzi młodych i na całym świecie, dotyka obecnie 2,5 miliona osób. 45 tysięcy spośród nich mieszka w Polsce. Chociaż pierwszy opis symptomatologii pochodzi z XIV wieku, a dotyczy przypadku świętej Ludwiny z Schiedam, choroba przez stulecia wymykała się gruntownemu poznaniu. Pogłębiać się ono zaczęło dopiero w połowie wieku XIX. Zapewne nie bez związku z ujawnieniem tzw. dryftu genetycznego, skutkującego manifestacją specyficznej geografii i epidemiologii zachorowań. Do tego przyczyniły się osiągnięcia demografii i statystyki. Istotny był też ogromny postęp przyrodniczych nauk podstawowych oraz kliniki medycznej, w zakresie zarówno diagnostyki jak i terapii. Umożliwiły one Jean-Martin Charcotowi (w 1868 r.), kliniczne i anatomopatologiczne wyodrębnienie stwardnienia rozsianego jako osobnej jednostki chorobowej. Od tego czasu odsłonięto wiele mechanizmów patogenetycznych, ujawniono liczne czynniki sprzyjające rozwojowi choroby, wykorzystano zwierzęce modele eksperymentalne, podjęto niezliczoną ilość prób leczenia. Stwardnienie rozsiane pozostaje jednak wciąż poważnym wyzwaniem poznawczym i problemem społecznym. Nie wyjaśniono bowiem jednoznacznie etiologii i nie znaleziono sposobu trwałego wyleczenia. Istotą problemu społecznego jest fakt zachorowań w młodym wieku, długotrwałość leczenia i związane z tym koszty. Celem niniejszej pracy jest próba innego, bardziej otwartego spojrzenia na problem. Zamiast wyłącznie medycznej proponuje się perspektywę bardziej humanistyczną, a ściślej historiozoficzną (kulturową). Autor świadomie wybiera drogę pewnej demedykalizacji, lokując zagadnienie na pograniczu różnych dyscyplin. Poprzez poszerzenie i urozmaicenie aparatu badawczego można uzyskać bonusy, niebędące sumą prostego dodania metod właściwych poszczególnym dziedzinom. Jednocześnie za równie uprawnione uznać należy poszukiwanie innych punktów odniesienia. Osadzonych na przykład w antropologii medycznej, posługującej się metodami jakościowymi i ujęciem bardziej indywidualnym, stojącej pod tym względem w sprzeczności z biomedycyną, która operuje metodami ilościowymi [1]. Taki wieloaspektowy ogląd pozostaje w korelacji z żywym we współczesnej historiografii, tzw. kontekstem kulturowym i jego analizą. Pozostaje w zbieżności z pracami utrzymanymi w konwencji Nowej Historii Kultury i ikonologii. Odkrywają one charakterystyczne dla poszczególnych epok, światopoglądowe znaczenia symboli [2]. Znaczenia zmieniające się na przestrzeni dziejów, które siłą rzeczy musiały wpłynąć na percepcję naukową i społeczną omawianej choroby. Dziś mamy przecież zupełnie inną niż kiedyś wizję ciała. Inną – większą, rolę norm i inne pojęcie normatywności. Inną funkcję „konstytucji”, jako pomostu opisującego relacje między świadomością a ciałem, odmienną wreszcie definicję choroby. Historię sm można także traktować jako przykład kulturowej niemożności i wykładnik domniemanego kryzysu kreatywności. Zwracając uwagę na niebywałą niejednorodność i zróżnicowanie przypadków, może należałoby potraktować sm nie jako jednostkę chorobową, ale raczej jako alternatywny (ewolucyjny?) wariant rozwojowy? W badaniach natrafiano na anomalie, fakty, których obowiązujące teorie nie potrafiły wyjaśnić. Stawały się one tzw. termitami nauki, czyli zjawiskami podważającymi zasadność tych teorii. Tezom dotyczącym zagadkowej choroby, które wyłoniły się jako rezultat eksperymentów, medycznej spekulacji i społecznej kontemplacji, należałoby może przeciwstawić zupełnie nowe, inaczej sformułowane, antytezy. Filozofia i historia medycyny mogą się tu okazać przydatne, z założenia odgrywając rolę krytyczno-porządkującą. W pracy zwrócono uwagę na metodologię badań, jako pochodną zmieniających się doktryn epistemologicznych oraz metodykę zastosowania ich wyników. Na podstawie dostępnego piśmiennictwa zarysowano przebieg badań nad sm, zmiany w jego leczeniu oraz ich odbicie w historiografii medycznej. Są tu pozycje o charakterze biograficznym, biograficzno-literackim oraz oczywiście pragmatycznym. Dygresyjnie zasugerowano, że ogólny plan studiów nad poszczególnymi chorobami i zespołami chorobowymi bywa daleki od optymalnego wykorzystania dorobku historiografii. Kontekst kulturowy to określenie szerokie. Obejmuje zarówno pierwiastek spekulatywny, bliższy naukom społecznym, jak i eksperymentalny – praktyczny, właściwy naukom przyrodniczym. Kontekst ten jest wyraźny już u Hipokratesa, Demokryta i Celsusa (Trójnóg Glaukiasa), obecny w prądach bardziej współczesnych, zwłaszcza w naturalizmie materialistycznym Oświecenia, reprezentowanych w poglądach Giovanniego Battisty Morgagniego, Jiriego Prohaski i Xaviera Bichata. Sięga aż po teorię faktu naukowego Ludwika Flecka i logikę odkrycia naukowego Karla Poppera. Znajduje swoje odzwierciedlenie w filozofii nauk przyrodniczych Carla G. Hempela i jego krytyce tzw. automatyzmów poznawczych. Być może w dalszej konfrontacji tez (wykorzystującej także retrospekcję historyczną), z hermeneutycznym zbiorem antytez, powstanie w końcu wartościowa, twórcza synteza, która odpowiadając na pytanie o istotę sm, zaowocuje skutecznym narzędziem jego eradykacji. W przesłankach zgromadzonej dotychczas wiedzy (tzw. konstruktu pojęciowego) i dających się wyobrazić przyszłych badaniach nad stwardnieniem rozsianym, tkwi naturalny potencjał innowacji. Obserwując jak dynamicznie wzrastają możliwości technologiczne, można zakładać, że łatwiej będzie o weryfikację powstających hipotez i postulatów. Także z pomocą medycyny translacyjnej (i ważnej biostatystyki), czyli jednych z podstawowych narzędzi EBM (Evidence Base Medicine), medycyny opartej na faktach. To może być prawdziwa siła napędowa rozwoju kliniki układu nerwowego, ale także innych dziedzin medycyny. Wybitny znawca tematu, profesor Krzysztof Selmaj zdaje się to potwierdzać, zauważając, że: „Bezsprzecznie największe osiągnięcia w neurologii obserwujemy obecnie właśnie w zakresie diagnostyki i terapii stwardnienia rozsianego”.
    There are two basic pathogenic mechanisms in the course of the mysterious disease: inflammatory and degenerative. About 2,5 million people on the world, and about 45 thousand in Poland are stricken with this sickness. Many of them young, can’t expect rapid recovery. Individual, personal dramas influence common perception. Although the first description of multiple sclerosis dates from XIV century and is associated with Saint Ludvina of Schiedam, serious research started in the XIX century. Jean-Martin Charcot was the first who separated the disease as a distinct entity and made its comprehensive analysis. Despite of the great and multiform progress in all medical sciences we don’t know, how to cure this ailment effectively. Mankind succeed in many dangerous epidemics, but still has difficulty to solve the problem of multiple sclerosis. Both: with reference to reasons and decisive treatment. Although professor Krzysztof Selmaj, the leading Polish scientist in this branch of knowledge, is arguing, that the most important accomplishments in neurology is connected exactly with ms studies. We can appreciate these studies as the main and promising direction in solving other difficult problems in neurology, like: Parkinson Disease and Alzheimer Dementia. But multiple sclerosis is not only a medical problem. It is also an important cultural phenomenon, and of course the global challenge. Probably a more discerning, interdisciplinary attitude and work would be useful and creative. It would help to solve some serious problems. This work present the historical and philosophical (methodical) review of ms research. Maybe the humanities, and their vistas will achieve another, additional inspiration in our struggle with the disease.
    Źródło:
    Archiwum Historii i Filozofii Medycyny; 2018, 81; 24-36
    0860-1844
    Pojawia się w:
    Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O użyteczności praw historycznych
    Autorzy:
    Bednarczyk, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644155.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    historische Gesetze
    Naturgesetze
    Philosophie der Geschichte
    Methodologie der Geschichte
    Philosophie der Wissenschaft
    Falsifikationismus
    Karl Popper
    Feliks Koneczny
    history laws
    natural sciences laws
    philosophy of history
    methodology of history
    philosophy of science
    falsificationism
    prawa historyczne
    prawa przyrody
    filozofia historii
    metodologia historii
    filozofia nauki
    falsyfikacjonizm
    Opis:
    Das Thema der vorliegenden Überlegungen ist die Analyse der praktischen Anwendung der auf dem Boden der Geschichtsphilosophie gebildeten sog. historischen Gesetze. Um ihre starken und schwachen Seiten aufzuzeigen, konfrontiert sie der Autor mit den auf dem Boden der Naturwissenschaften formulierten Gesetzen. Das Ziel dieses Verfahrens liegt darin, eine Bilanz zu schaffen, die sowohl den Nutzen des Studiums der Geschichte als auch ihre "wissenschaftlichen" Schwächen berücksichtigt. 
    The article analyzes the practical application of history laws as developed within the philosophy of history context. To indicate their strengths and weaknesses, the author confronts the laws with those  devised  on the ground  of natural sciences. The purpose of such an approach is to draw-up a balance sheet taking into account the benefits of practicing history and its “scientific” shortcomings.
    Tematem rozważań jest analiza praktycznego wykorzystania, tworzonych na gruncie filozofii historii, tzw. praw dziejowych. W celu ukazania ich mocnych i słabych stron autor konfrontuje je z prawami formułowanymi na gruncie nauk przyrodniczych. Cel tego zabiegu to stworzenie bilansu, który uwzględni zarówno korzyści płynące z uprawiania historii, jak i jej „naukowe” mankamenty.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2016, 19
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Feliksa Konecznego nauka o cywilizacjach wobec współczesnych zjawisk życia społecznego
    Autorzy:
    Bednarczyk, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644294.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Wissenschaft von den Zivilisationen
    historische Gesetze
    Geschichtsphilosophie
    Philosophie der Wissenschaft
    Methodologie der Geschichte
    Zeitgeschichte
    Feliks Koneczny
    civilization studies
    historical laws
    philosophy of history
    philosophy of science
    methodology of history
    contemporary history
    nauka o cywilizacjach
    prawa historyczne
    filozofia historii
    filozofia nauki
    metodologia historii
    historia najnowsza
    Opis:
    Folgende Überlegungen sind der Analyse der gegenwärtigen Dimension der Wissenschaft von den Zivilisationen in der Auffassung Feliks Konecznys gewidmet. Der Verfasser beweist ihre Überlegenheit über den konkurrierenden Theorien, indem er sich auf solche Aspekte wie der Begriff der Zivilisation, ihre Klassifizierung sowie Gesetze, die ihre innere Entwicklung bedingen oder gegenseitige Beziehungen stützt. Als der größte Vorzug der geschichtsphilosophischen Konzeption des polnischen Gelehrten wird das Recht der Angemessenheit unter den Werten angesehen, auf denen das Bestehen aller Zivilisationen beruht. Dieses Recht hat den logischen Schlüsselcharakter. Obwohl sich der Verfasser dessen bewusst ist, dass Konecznys Wissenschaft von den Zivilisationen, wie jede geisteswissenschaftliche Theorie, nicht der Fehler entbehrt, glaubt er, dass sie aufgrund des logischen Charakters der sie bildenden Gesetze den besten Ausgangspunkt für die Überlegungen über den gegenwärtigen Ausmaß der interkulturellen Beziehungen bildet. 
    The  science of civilizations by Feliks Koneczny is reviewed in juxtaposition  of  other contemporary theories on this subject. The superiority of this theory  is stressed  taking into account   the notions of civilization, their classification as well as the laws governing their internal development and  relations. In view of the author the law of proportionality between the values on which the functioning of all civilizations is based, represents the most significant  asset of Koneczny's historic and philosophical  theory. While   aware that Koneczny's theory,  as any theory developed on the basis of the humanities,  cannot not be devoid of errors,  the author  argues that  given the logical nature of the laws governing his theory , it represents  the best launching pad for deliberating on  why present-day  intercultural relations are developing the way they do.
    Niniejsze rozważania poświęcone są analizie współczesnego wymiaru nauki o cywilizacjach w ujęciu Feliksa Konecznego. Jej wyższość nad konkurencyjnymi teoriami autor wykazuje odwołując się do takich aspektów, jak pojęcie cywilizacji, ich klasyfikacja, a także prawa warunkujące ich wewnętrzny rozwój oraz wzajemne relacje. Jako największy atut koncepcji historiozoficznej polskiego uczonego wskazane zostaje kluczowe dla niej – posiadające charakter logiczny – prawo współmierności pomiędzy wartościami, na których oparte jest funkcjonowanie wszystkich cywilizacji. Choć autor zdaje sobie sprawę, że Konecznego nauka o cywilizacjach – jak każda teoria tworzona na gruncie nauk humanistycznych – nie może nie być pozbawiona błędów, uważa, że ze względu na logiczny charakter tworzących ją praw, stanowi ona najlepszy punkt wyjścia do rozważań na temat tego, dlaczego relacje międzykulturowe przybierają współcześnie taki, a nie inny wymiar.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2017, 22
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-14 z 14

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies