- Tytuł:
- Instrukcja z 23 lipca 1865 roku oraz jej zastosowanie na terenie byłego obwodu białostockiego w latach 1867-1878
- Autorzy:
- Danieluk, Janusz
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/916890.pdf
- Data publikacji:
- 2019-09-25
- Wydawca:
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Tematy:
-
Imperium Rosyjskie
majątki instrukcyjne - Opis:
- Majątki instrukcyjne były formą własności utworzoną na mocy Instrukcji o zasadach sprzedaży ziemi państwowej w zachodnich guberniach osobom rosyjskiego pochodzenia, odbywającym tam służbę lub pragnącym na stałe się osiedlić, którą wprowadzono w życie 23 lipca / 5 sierpnia 1865 roku. Pierwotnie należały do skarbu państwa lub zostały skonfiskowane uczestnikom powstania styczniowego. Były sprzedawane przez Ministerstwo Dóbr Państwowych - za pośrednictwem władz gubernialnych - zasłużonym osobom rosyjskiego pochodzenia (urzędnikom cywilnym i wojskowym) w celu zachęcenia ich do stałego osiedlenia się w zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego. Wartość nieruchomości instrukcyjnych (wyliczana na podstawie 10-krotności rocznego dochodu uzyskiwanego z majątku, powiększonego o 10%) była znacznie niższa od ich ceny rynkowej. Majątki instrukcyjne stanowiły ograniczoną formę własności. Nie mogły być odsprzedawane, dzierżawione, zastawiane zarządzane przez osoby polskiego i żydowskiego pochodzenia. Zezwolenie na ich sprzedaż bądź zakup każdorazowo wydawał Minister Dóbr Państwowych. W przypadku naruszenia powyższych warunków, właściciel mógł zostać pozbawiony przez państwo nabytej nieruchomości.W guberni grodzieńskiej sprzedano około 178 majątków instrukcyjnych, z czego w powiatach należących do byłego obwodu białostockiego - 45. Spośród majątków sprzedanych na obszarze byłego obwodu, 35 stanowiło folwarki skarbowe (tzw. fermy). Natomiast pozostałych 10 zostało skonfiskowanych polskim ziemianom za ich udział w postaniu styczniowym.Organy państwowe dysponowały rozległymi dobrami byłej ekonomii grodzieńskiej (ponad 7 tys. ha), które chciały wykorzystać do celów osadnictwa rosyjskiego. Niewielka liczba majątków skonfiskowanych przeznaczonych na sprzedaż, wynikała z faktu, że większość z nich była zadłużona wobec banków ziemskich oraz innych wierzycieli. Majątki instrukcyjne były sprzedawane w latach 1868-1878 i przyczyniły się do siedmiokrotnego zwiększenia liczby rosyjskich właścicieli ziemskich w trzech zachodnich powiatach guberni grodzieńskiej (z 7. w 1863 roku do 52. w 1878 r.). Instrukcja zainicjowała również proces prywatyzacji dużego odsetka własności skarbowej (58% powierzchni gruntów państwowych).Instrukcja przyniosła – z perspektywy Imperium Rosyjskiego - najlepsze efekty spośród wszystkich ustaw antypolskich uchwalonych w latach 1865-1875. Zmieniała strukturę własności ziemskiej na korzyść rosyjskich posiadaczy oraz częściowo zahamowała możliwość wykupu ziemi państwowej przez osoby polskiego pochodzenia.
- Źródło:
-
Czasopismo Prawno-Historyczne; 2019, 71, 1; 127-166
0070-2471 - Pojawia się w:
- Czasopismo Prawno-Historyczne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł