Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "little ice age" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-15 z 15
    Tytuł:
    Виникнення Білої Сербії у світлі тюринзької політики Меровінгів
    The Rise of the White Serbia in the Light of the Merovingians’ Thuringia Policy
    Autorzy:
    Вацеба, Р.М.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22676713.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-27
    Wydawca:
    National Academy of Sciences of Ukraine. Institute of World History
    Tematy:
    Біла Сербія
    Полаб’я
    Тюрингія
    Франкське королівство
    сорби
    авари
    Меровінги
    Брунгільда Австразійська
    Дерван
    велике розселення слов’ян
    пізньоантичний малий льодовиковий період
    White Serbia
    Polabya
    Thuringia
    the Kingdom of the Franks
    the Surbi
    the Avars
    the Merovingians
    Brunhilda of Austrasia
    Dervan
    the Large Settlement of the Slavs
    the Late Antique Little Ice Age (LALIA)
    Opis:
    У статті запропоновано аналітичний огляд міжнародної ситуації на теренах басейну Середньої Ельби від 530-х рр. до початку VIII ст., сфокусований навколо політики Меровінзьких королів на землях колишнього Тюринзького королівства і проблематики виникнення Білої Сербії. Автор розглядає франкську політику як чинник слов’янізації досліджуваного регіону на тлі вивчення ширшого спектру можливих факторів, зокрема екологічних трансформацій та аварської присутності у Середньому Подунав’ї. Уточнено хронологію заселення сербами долини Середньої Ельби та політико-правовий статус перших сербських колоністів на цих теренах. Розкрито питання зовнішньополітичної орієнтації білих сербів, визначено причини, характер, час і наслідки її зміни. Основний зміст дослідження доповнено екскурсами про кліматичну кризу пізньоантичного малого льодовикового періоду і вибрані аспекти етнічної історії аварів та білих сербів. Розвинуто концепцію В. Фрітце про активну участь Меровінгів у імміграції сербів до Ельбо-Заальського межиріччя та антиаварську спрямованість цієї акції. Натомість заперечено зумовленість відселення північних свевів та інших груп полабських германців з теренів на схід від Ельби і Заале наприкінці третьої чверті VI ст. франко-аварськими домовленостями чи тиском слов’ян, доведено помітну роль кліматичного чиннику в цьому процесі. Автор доходить висновку, що перша група сербських колоністів прибула над Середню Ельбу і Заале з Північно-Західної Богемії за часів австразійського короля Теудеберта ІІ, ймовірно, на запрошення знаменитої Брунгільди, отримавши статус федератів Франкської держави. Простежено зв’язок між успіхами сербської політики Меровінгів на сході Тюрингії у перші десятиліття VII ст. та заходами візантійського василевса Іраклія щодо поселення хорватів і сербів на Балканах. Показано, що подальше розширення ареалу Білої Сербії від      630-х рр. мало самочинний характер і відбувалося на тлі втрати Меровінгами контролю над Тюрингією.
    The study offers an analytical overview of the international relations in the territory of the Middle Elbe basin from the 530s until the early 8th century, specifically concerned with the policy of the Merovingian kings towards the former Thuringian kingdom lands and the issue of the rise of White Serbia. The author considers Frankish policy as an influencing factor in slavisation of the discussed region while examining the impact of a wider spectrum of possible factors, in particular, the changes in ecology and the Avar presence in the Middle Danube region. The chronology of the Serbian settlers’ arrival into the Middle Elbe valley as well as their political & legal status in that land are specified. The author discusses the issue of the White Serbs’ initial foreign policy orientation and investigates the causes, direction, time & consequences of its change. The main research content is complemented by the excurses on the climatic crisis of the Late Antique Little Ice Age and chosen aspects of the Avars’ & the White Serbs’ early ethnic history. The author develops W. Fritze’s hypothesis of the Merovingians’ active involvement and support of the Serbian immigration into the Middle Elbe and Saale region together with an idea of anti-Avar direction of this measure. Whereas, the results of the study have rejected the assumptions, that the Elbe Germans abandonment of the area to the east of the Elbe and Saale at the end of the third quarter of the 6th century was caused by the Frankish-Avar agreement or Slavic pressure. The author concludes that the first group of the Serbian settlers arrived to the Middle Elbe and Saale from the North-Western Bohemia during the Austrasian king Theudebert ІІ’s reign, probably, at the invitation of the famous Brunhilda, receiving the lands in Thuringia’s border zone as the Frankish foederati. The interconnection between the initial successes of the Merovingians’ Serbian policy in the east of Thuringia during the first decades of the 7th century and the settlement of the Croats & Serbs in the Balkans by the emperor Heraclius is revealed. It has been demonstrated that further expansion of the White Serbia’s territory from the 630s was of spontaneous nature and took place under the circumstances of the collapsed Merovingian control over Thuringia.
    Źródło:
    Проблеми всесвітньої історії; 2022, 17; 42-84
    2707-6776
    Pojawia się w:
    Проблеми всесвітньої історії
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    An attempt to assess the modern and the Little Ice Age climatic snowline altitude in the Tatra Mountains
    Autorzy:
    Zasadni, J.
    Kłapyta, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/294601.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
    Tematy:
    climatic snowline
    temperature-precipitation ELA
    Little Ice Age
    Tatra Mts.
    Opis:
    An empirical glacio-climatic relation (Ohmura et al., 1992) and meteorological data (temperature and precipitation) are employed to provide the elevation in the Tatra Mts. climate model, where conditions are suitable for hypothetical glacierisation (temperature-precipitation ELA). During the Little Ice Age (LIA) it is to have been 1.5 centigrade colder than during the warmest decades of the 20th century (Niedźwiedź, 2004); however, some scenarios are used to define precipitation amounts related to the vertical distribution in climate model and temporal variability. The results indicate that during both considered periods - the warmest decades of the 20th century and the coolest period of LIA - the climatic snowline (cSL) was placed in most cases above the highest Tatra Mts. summits and crests. However, its spatial arrangement was unequal. In the vicinity of Kasprowy Wierch, the modern cSL is assessed to be at ca. 2,450-2,650 m a.s.l. and that during LIA at ca. 2,300-2,450 m a.s.l. In the case of Lomnicky Štit (2,634 m) it was at the level of ca. 2,700–2,800 m a.s.l. (modern times) and ca. 2,600–2,700 m a.s.l. (LIA). The discrepancies in the cSL altitude between these two locations can be explained in part by exposition to the prevailing moisture transport and orographically-induced precipitation.
    Źródło:
    Landform Analysis; 2009, 10; 124-133
    1429-799X
    Pojawia się w:
    Landform Analysis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    When did the Little Ice Age end and the Recent Global Warming Startin Hungary? Late Reflections About a Scientific Faith Debate
    Autorzy:
    RÁCZ, Lajos
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2081254.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    historia klimatu
    zmiany klimatyczne
    mała epoka lodowcowa
    basen karpacki
    globalne ocieplenie
    climate history
    climate change
    Little Ice Age
    Recent Global Warming
    Carpathian Basin
    Opis:
    We try to fi nd answer to the question: when did the Little Ice Age end and the Recent Global Warming start in Hungary? Based on the temperature time series of Budapest and data about the freezing of the Danube from the 1810s the cooling of the climate is perceiveable. The cool-cold and rainy climate system showed two centres of gravity during the 19th century, the fi rst in the 1830s and 1840s, the second in the last two decades of the 19th century. Furthermore, despite the rising of the temperature the climate remained mostly cool and wet until the 1940s. According to the global tendencies there is no obvious climate change trend, though the temperature became colder in decades’ average, but the fl uctuations were very hectic, as usual in transition periods. The diminution in the quantity of precipitation already started in the 1940s though, and proved to be stable. The breakthrough of the Recent Global Warming’s climate system became apparent from the 1980s based on the data of Budapest’s time series. That’s when the ’mediterranean climate-scissors’ opened, and the Danube’s basin became warmer and drier. Even if we examine the tendency of the temperature and precipitation changing in the 20th century separately, we can’t get a clear picture. The warming obviously shows from the last decade of the 19th century, but according to the researchers who are sceptic about Recent Global Warming we can’t use one of the biggest cooling downs in history that occured in the last third of the 19th century as a reference point. The climate regime that was signifi cantly more pluvial than the reference period lasted till the 1940s, and there are no signs of the climate becoming signifi cantly drier prior to the 1980s. If we consider the rise of temperature as the only indicator of the Global Warming, then the warming started in the last decades of the 19th century in Hungary as well. If we consider the decrease in the amount of precipitation to be decisive, then this process started in the 1940s, although there was no signifi cant drying tendency before the 1970s.
    Źródło:
    Historyka studia metodologiczne; 2016, 46; 197-208
    0073-277X
    Pojawia się w:
    Historyka studia metodologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Post-“Little Ice Age” retreat rates of glaciers around Billefjorden in central Spitsbergen, Svalbard
    Autorzy:
    Rachlewicz, Grzegorz
    Szczuciński, Witold
    Ewertowski, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2051843.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Arctic
    Svalbard
    deglaciation
    retreat rate
    glacial geomorphology
    “Little Ice Age”
    Źródło:
    Polish Polar Research; 2007, 3; 159-186
    0138-0338
    2081-8262
    Pojawia się w:
    Polish Polar Research
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sedimentological features and depositional conditions of accumulative fans in the lower Serteyka River valley, Western Russia
    Autorzy:
    Piech, Wiktor
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2037000.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-23
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    slope processes
    deluvia
    denudation valleys
    erosion cuts
    sediment lithodynamics
    Late Weichselian
    Holocene
    Little Ice Age
    Opis:
    In the Serteyka River valley in western Russia, eight accumulative fans formed at the mouths of ravines were examined geologi-cally and geomorphologically. The test samples were collected from individual geological drillings made with a manual probe, as well as from excavations in the central and distal zones of the fans. Using the Gradistat program, sedimentological indicators were calculated, i.e. mean grain diameter (MZ), standard deviation (sorting – σI), skewness (SkI) and kurtosis (KG),and then particle-size distribution frequency curves, cumulative curves and a Passega C/M diagram were drawn. It has been documented that the grain size of the fan sediments depends on the characteristics of the source material. Analysis of sedimentological indicators (mean grain diameter, sorting, skewness, kurtosis) showed the studied fans deposits to have a large variability of erosion and accumulation conditions. For the deposits of younger fans, the 2nd system of the MZ-versus-σI relationship after Mycielska-Dowgiałło (1995) was distinguished, while for the older, the 2nd, 3rd and 4th systems were recognised. The main process of grain transport within these forms was saltation. The ravines on the eastern slope of the Serteyka valley were most likely created in the periglacial period, while the gullies on the western side of the valley developed in the early modern period.
    Źródło:
    Acta Geographica Lodziensia; 2021, 111; 159-188
    0065-1249
    Pojawia się w:
    Acta Geographica Lodziensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Klimat Arktyki w późnym glacjale i holocenie
    The Arctic climate in Late Glacial and Holocene
    Autorzy:
    Marsz, A. A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/260715.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Klimatologów Polskich
    Tematy:
    zmiany klimatu
    Arktyka
    holocen
    późny glacjał
    holoceńskie optimum klimatyczne
    średniowieczny okres ciepły
    mała epoka lodowa
    ciepła Arktyka
    "chłodna Arktyka"
    Arctic
    climate change
    Holocene
    Late Glacial
    Holocene Climatic Optimum
    Medieval Warm Period
    Little Ice Age
    "cold Arctic"
    "warm Arctic"
    Opis:
    Praca referuje wyniki badań nad zmianami klimatycznymi w Arktyce, jakie zachodziły od początku późnego glacjału do momentu rozpoczęcia obserwacji instrumentalnych. Większą uwagę skupiono na zmianach klimatycznych, jakie miały miejsce w ciągu ostatnich 2500 lat. Zwrócono również uwagę na synchro-niczność zmian klimatycznych w Arktyce i wyraźnie rysujące się związki między zwiększonym dopływem wód atlantyckich do Arktyki, a kolejnymi fazami ociepleń.
    This work presents an overview of literature devoted to presenting the results of research into climatic changes in the Arctic noted from the beginning of Late Glacial up to the moment when instrumental observation started. Greater emphasis was put on climatic changes which occurred during last 2000-2500 years. It was noted that the climatic changes in the Arctic were synchronical, that the rate of changes from the cooler seasons to the warmer ones and in the other way was fast and that the correlations between the increased import of the Atlantic waters to the Arctic and the following phases of warming were clear. The final part presented how the intensity of the Atlantic waters inflow influences the way the ice cover controls the mechanism of climatic changes in the Arctic.
    Źródło:
    Problemy Klimatologii Polarnej; 2009, 19; 33-79
    1234-0715
    Pojawia się w:
    Problemy Klimatologii Polarnej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Weathering rind age assignment of neoglacial deposits in the okstindan mountains, northern Norway
    Autorzy:
    Mahaney, W.C.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2025298.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Little Ice Age
    Okstindan Neoglacial record
    weathering rinds
    Opis:
    Pre vi ous soil strati graphic anal y sis of soil morphogenesis in the Okstindan Moun tains es tab lished a Late Neoglacial soil evo lu tion ary se quence based on his tor i cally mon i tored and ra dio car bon-dated mo raine po si tions over the last ~3.0 cal yr BP. Thus pedon evo lu tion ranged from C/Cu®Ah/Cox/Cu®pedostratigraphic suc ces sion of Ah/C/Cu/Lb/Cub/Ahb/Coxb/Cub pro files with a max i mum rind weath er ing time of ~1.0 kyr. Fol low ing suc ces sive re treat phases of Neoglacial ice, weath er ing rind de vel op ment con tin ued apace on mo raines, each rind pop u la tion re cord ing weath ering time fol low ing suc ces sive gla cier stillstands. The age of the youn gest de pos its falls within the pe riod 1900–1910 AD, or the last 100 yrs, with vari able mo raine po si tions all doc u mented by his tor i cal de pic tions of the po si tion of the Austre Okstindan gla cial lobe prior re treat ing to its pres ent po si tion. The next older group of de pos its is con sid ered to have been emplaced near the end of the LIA or around ~1800 AD, with time of rind de vel op ment set at 200 yr, pos sibly older. The old est mo raine set within the late Neoglacial se quence lies atop a pedostratigraphic col umn, the up permost soil ra dio car bon dated at ~1.0 yr BP. Given the range of mean rind de vel op ment across this thresh old of de pos its, from 0.22 ±0.03 mm in the in ner group, 0.66 ±0.07mm in the mid dle group, to 1.38 ±0.15 mm in the outer, older group, it is clear that fi nite mea sure ments at sev eral sites within a suite of de pos its, some dated by ra dio car bon, can evenly dis crim i nate be tween de pos its in a gla cial suc ces sion.
    Źródło:
    Studia Quaternaria; 2016, 33; 131-138
    1641-5558
    2300-0384
    Pojawia się w:
    Studia Quaternaria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wiek wałów morenowych we wschodniej części przedpola lodowca Fláa (SE Islandia) w oparciu o wyniki datowania lichenometrycznego
    The age of the moraine ridges in the eastern part of Fláajökull foreland (SE Iceland) based on the results of lichenometric dating
    Autorzy:
    Łuszczak, K.
    Modzelewska, A.
    Sawicka, D.
    Niezabitowska, D.
    Dąbski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/294875.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
    Tematy:
    datowanie lichenometryczne
    moreny czołowe
    mała epoka lodowa
    lodowiec Fláa
    Islandia
    lichenometric dating
    terminal moraines
    Little Ice Age
    Fláajökull
    Iceland
    Opis:
    Wyniki datowania lichenometrycznego trzech wałów morenowych położonych we wschodniej części przedpola lodowca Fláa zostały opracowane w oparciu o pomiary plech Rhizocarpon przy zastosowaniu: i) analizy gradientu rozkładu częstości populacji (GSF), ii) metody największej plechy (LL), iii) metody średniej z pięciu największych plech oraz (5LL) iv) metody pojedynczej przewidywanej plechy (1-IN-1000). Stwierdzono, że maksymalny zasięg lodowca Fláa w małej epoce lodowej przypada na przełom XIX i XX w. Ponadto wykazano niejednorodne tempo recesji czoła lodowca w obrębie jednego lobu oraz wyraźny wpływ warunków mikrośrodowiskowych na liczebność porostów i tempo ich wzrostu.
    The results of lichenometric dating of Fláajökull moraine ridges located in the eastern part of its marginal zone have been carried out on the base of measurements of the Rhizocarpon thalli and using analyses of: i) the size-frequency distribution gradient (GSF), ii) the largest lichen (LL), iii) the five largest lichens (5LL), and iv) “1-IN-1000” method. It was found that the maximum extent of the glacier in the Little Ice Age occurred at the turn of 19th and 20th centuries. Moreover, the results indicate that the glacier recession rate was not consistent in all parts of the snout and that micro-environmental conditions significantly influence lichen populations and the lichen growth rate.
    Źródło:
    Landform Analysis; 2013, 24; 45-54
    1429-799X
    Pojawia się w:
    Landform Analysis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Environmental changes in the central Baltic Sea during the past 1000 years: inferences from sedimentary records, hydrography and climate
    Autorzy:
    Leipe, T.
    Dippner, J.W.
    Hille, S.
    Voss, M.
    Christiansen, C.
    Bartholdy, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/47746.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Oceanologii PAN
    Tematy:
    bottom water anoxia
    sediment
    hydrography
    environment condition
    little ice age
    Baltic Sea
    modern warm period
    saline water
    environment change
    climate
    Gotland Basin
    Opis:
    Short sediment cores from the eastern Gotland Basin were investigated using a multi-proxy approach in order to reconstruct the environmental conditions of the area during the past 1000 years. Sediment data and facies were discussed in relation to hydrographic features (salinity, oxygen) and climate change. During the medieval warm period (MWP), from about 900 to 1250 AD, the hydrographic and environmental conditions were similar to those of the present time (modern warm period, since about 1850): a temporally stable halocline, caused by regular saline water inflows from the North Sea, prevents vertical mixing and leads to bottom water anoxia and the deposition of laminated, organic-rich sapropels. During the period from about 1250 to 1850, referred to as the cold phase (including the Little Ice Age), the environmental conditions of the central Baltic Sea were distinctly different: the lower salinity, resulting from reduced North Sea water inflows, allowed vertical convection of the water column and long-term stable ventilation of the sea bed (oxic stage). Both the productivity of the planktonic ecosystem as well as the preservation of organic matter in the sediments improved during the warm periods. The anthropogenic impact can be identified within the recent laminated sequence by a temporal reconstruction of pollutant deposition. Our findings imply a climate-change driven shift in the environmental conditions and the ecosystem of the Baltic from the north to the south and back to the north.
    Źródło:
    Oceanologia; 2008, 50, 1; 23-41
    0078-3234
    Pojawia się w:
    Oceanologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Changes in relief of the Azau Valley in Central Caucasus Mts resulting from impact of volcanic activity and glaciers oscillations during the last 1100 years
    Autorzy:
    Łajczak, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/294899.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
    Tematy:
    Azau Valley
    Caucasus Mts.
    glacier oscillation
    jökulhlaup effect
    Little Ice Age
    volcanic activity
    Opis:
    I analysed changes in the relief of the partly glaciated Azau Valley in the Central Caucasus, neighbouring to Elbrus volcanic cone (5643m a.s.l.) resulting from intensification of volcanic activity and valley glaciers’ oscillations during the last 1100 years. Field research, analysis of topographic maps and photographs from the last 140 years as well as information in literature were the basis for my work. I identified the most important geomorphological processes modelling the valley: a lava flow, floods of jökulhlaup type, glaciers’ transgressions and recessions, erosion of moraines and mass movements on the slopes. I distinguished eight sections of the Azau Valley varied in their relief and being under the differentiated influence of the listed geomorphological processes. The valley under question, represents the Alpine type area of typical cascade like transfer of waste material from the slope to the valley systems and further along its floor. Hanging tributary valleys on the Azau Valley slopes are valleys exporting waste material while the main valley functions as the valley importing waste material. In the period of absence of visible volcanic activity of Elbrus, the fastest changes in the Azau Valley relief take place during the recession of the valley and slope glaciers and of ice cap on this volcano. Findings proof interdependence of intensity of material aggradation in the valley and the amount of moraine deposits which can quickly erode and be transported to the stream channel, easily accessible weathered material derived from marginal ice-free areas as well as on the volume of ice melting water discharging great loads of sediment.
    Źródło:
    Landform Analysis; 2009, 11; 40-59
    1429-799X
    Pojawia się w:
    Landform Analysis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Klimatyczne uwarunkowania rozwoju osadnictwa na prawie wołoskim w Karpatach Zachodnich na przełomie XV i XVI wieku na przykładzie Podtatrza
    Climatic conditions of the development of the Vlach law settlements in the western Carpathians at the turn of the 15th and 16th century on the example of the Podtatrze (Sub-Tatra) region
    Autorzy:
    Kłapyta, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1490853.pdf
    Data publikacji:
    2021-07-19
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    settlement crisis
    Valachian law
    sediment proxy data
    Little Ice Age
    Sub-Tatra region
    kryzys osadniczy
    prawo wołoskie
    dane sedymentologiczne
    Mała Epoka Lodowa
    Podtatrze
    Opis:
    Źródła historyczne wielu miejscowości istniejących od XIV wieku na obszarze polskiego i słowackiego Podtatrza zaświadczają o zastanawiającym i do tej pory mało wytłumaczonym procesie kryzysu osadniczego pod koniec XV w. Polegał on na opuszczaniu znacznej liczby osad rolniczych prawa niemieckiego i ich ponownym odnawianiu na początku XVI wieku na prawie wołoskim przez nowych osadników Rusnaków-Wołochów. Analiza zapisu zmian środowiskowych w tym okresie zarejestrowana w szeregu stanowisk osadów jezior i torfowisk z obszaru Tatr wskazuje, że kryzys osadnictwa rolniczego pod koniec XV mógł być spowodowany długofalowymi zmianami klimatycznymi podczas Małej Epoki Lodowej. Kryzys klimatyczny przełomu XV/XVI wieku uwarunkowany był ochłodzeniem (minimum słoneczne Spörera; AD 1460–1550), na które nałożyła się wyraźna regionalna faza zwilgotnienia klimatu i ekstremalnych zdarzeń hydrometeorologicznych, dobrze odzwierciedlonych w zapisie sedymentologicznym w Tatrach. Kryzys demograficzny spowodował depopulację znacznej części wschodniego Podtatrza oraz pociągnął za sobą potrzebę zmiany strategii gospodarowania w obszarach górskich Karpat z rolniczej na pastersko-rolniczą opartą o innowacyjne regulacje prawa wołoskiego. Nowe społeczności zdołały zaadaptować się do niekorzystnych warunków środowiskowych, a wsie prawa wołoskiego funkcjonowały na tym terenie w kolejnych wiekach bez przeszkód w oparciu gospodarkę pastersko-rolniczą mimo ciągle niesprzyjających warunków klimatyczny Małej Epoki Lodowej.
    Historical documents concerning  many localities existing from the 14th century in the Polish and Slovak Podtatrze (Sub-Tatra) region testify the settlement crisis at the end of the 15th century, consisting in disappearance of a large number of agricultural settlements under German law and renewing them at the beginning of the 16th century under the Vlach law by the new settlers of Russniak-Vlach origin. The analysis of the record of environmental changes during this period, recorded in a number of sediment sites of lakes and peat bogs in the Tatra Mountains area, indicates that the crisis of agricultural settlement at the end of the 15th century may have been caused by long-term climate changes during the Little Ice Age. The climate crisis of the turn of the 15th / 16th century was conditioned by cooling (Spörer's solar minimum), which was overlapped with a clear regional phase of climate dampness and extreme hydrometeorological events, well reflected in the sedimentological record in the Tatra Mountains. The demographic crisis resulted in the depopulation of a large part of the eastern Podtatrze and resulted in the need to change the economic strategy in the mountainous Carpathian areas from agriculture to pastoral/agricultural activity based on innovative regulations of the Vlach law. The new communities managed to adapt to the unfavorable environmental conditions, and the villages under the Vlach law functioned in this area in the following centuries without any problems based on the pastoral and agricultural economy, despite the still unfavorable climatic conditions of the Little Ice Age.
    Źródło:
    Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2021, 28, 1; 133-148
    0239-4278
    2450-3177
    Pojawia się w:
    Balcanica Posnaniensia Acta et studia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Impact of Climate Change in the Little Ice Age on Mountain Communities of the 15th and 16th c. The Polish Carpathians: a Case Study
    Wpływ przemian klimatycznych w dobie małej epoki lodowej na społeczności gór w XV i XVI stuleciu. Przykład Karpat polskich
    Autorzy:
    Jawor, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/33771972.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Little Ice Age
    mountain farming and pastoralism
    Wallachian law
    migrations
    settlement
    mała epoka lodowa
    górskie rolnictwo i pasterstwo
    prawo wołoskie
    migracje
    osadnictwo
    Opis:
    The aim of this article is to trace reactions to the cooling of climate in the 15th and 16th century caused among the communities living in mountain areas, who were particularly affected by the consequences of this phenomenon. The Polish Carpathians are the subject of a detailed study here, but it would be tempting to compare the obtained results with research analyses of other mountain areas in the northern hemisphere. This work examines in detail the condition of settlement networks in the mountains in the abovementioned period, and it analyses their economic profile. Particular attention is given to rapid changes observed there, undoubtedly associated with the progressing climate cooling. At the same time, a crisis of an older settlement process based on agricultural activities was taking place. Its most evident symptoms were poverty and, as a consequence, the abandonment of villages by their residents and depopulation of entire settlements. On the other hand, this phenomenon was simultaneously accompanied by a progressing wave of new colonization, introducing a different economic model based on a skillful joining of pastoral activities with agriculture, as well as other tasks. It turned into an enormous success resulting in the settlement of hundreds of new villages in the 16th century. The sources refer to this process as „the settlement based on the Wallachian law”. It was initiated by immigrants from the Balkans, but soon its elements were adopted by the local population, primarily Ruthenian. This colonizing movement entailed deep transformations of social, ethnical, and religious nature in the examined area, the consequences of which are visible even today.
    Celem artykułu było prześledzenie reakcji na ochłodzenie klimatu w XV i XVI w. społeczności zamieszkujących szczególnie narażone na konsekwencje tego zjawiska obszary górskie. Przedmiotem szczegółowych obserwacji stał się teren Karpat polskich, lecz kuszącą perspektywą byłoby porównanie uzyskanych wyników z efektami badań innych obszarów górskich na półkuli północnej. W pracy analizie poddałem zwłaszcza stan sieci osadniczej w górach w badanym przedziale czasowym oraz dokonałem analizy ich profilu gospodarczego. Na szczególną uwagę zasługują obserwowane tam gwałtowne przemiany, bez wątpliwości powiązane z postępującym ochłodzeniem klimatu. Z jednej strony miał miejsce kryzys starszego osadnictwa opartego na zajęciach rolniczych. Jego najbardziej widocznymi symptomami była nędza a w konsekwencji opuszczanie wsi przez dotychczasowych mieszkańców i wyludnianie całych osad. Z drugiej strony zjawisku temu równocześnie towarzyszyła postępująca fala nowej kolonizacji, wprowadzająca odmienny model gospodarczy, oparty na umiejętnym łączeniu zajęć pasterskich z rolnictwem i innymi aktywnościami. Odniosła ona olbrzymi sukces mierzony powstaniem w XVI w. setek nowych wsi. W źródłach określa się ją jako „osadnictwo na prawie wołoskim”. Zainicjowali ją imigranci z Bałkanów, lecz wkrótce jej elementy przyswoiła miejscowa, głównie ruska ludność. Ten nurt kolonizacyjny pociągnął za sobą głębokie przemiany natury społecznej, etnicznej i religijnej na badanym obszarze, których konsekwencje widoczne są również współcześnie.
    Źródło:
    Res Historica; 2022, 54; 75-94
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    La colonisation valaque sur les versants nord des Carpates pendant le Petit Âge Glaciaire (aux XVe et XVIe siècles)
    Autorzy:
    Jawor, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/910231.pdf
    Data publikacji:
    2019-02-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Carpathians
    ius Valachicum
    pastoral economy
    colonisation
    climate
    Little Ice Age
    Opis:
    Osadnictwo wołoskie na północnych stokach Karpatów podczas małej epoki lodowej (XV i XVI w.)W okresie od XV do XIX wieku w Karpatach miało miejsce znaczące pogorszenie klimatu. Jest to fragment zjawiska globalnego, przez przedstawicieli różnych nauk o ziemi zwane Małą Epoką Lodową (MEL). Rozważaniom zawartym w artykule towarzyszyło wstępne założenie, że te wydarzenia miały szczególny wpływ na warunki egzystencji społeczności zasiedlających na przestrzeni XV i XVI stulecia obszary położone w strefie podgórskiej i górskiej. Na tym obszarze znajdują się górne piętra zasięgu różnych roślin uprawnych, zwłaszcza kluczowych dla rolnictwa zbóż ozimych. Nawet niewielkie wahania wieloletnich średnich temperatur potrafią znacząco je podwyższać lub obniżać. Wnioski zawarte w pracy sformułowano w oparciu o informacje zawarte w źródłach przede wszystkim o charakterze skarbowym, do tej pory przez historyków klimatu niedoceniane. Analizę zachodzących w poszczególnych osadach zmian przeprowadzono z kolei posługując się metodyką stosowaną przez historyków osadnictwa. Efektem zaprezentowanych niżej badań jest generalny wniosek o istnieniu w analizowanym okresie powszechnego zjawiska narastania na obszarach karpackich elementów modelu gospodarczego funkcjonowania wsi opartego na hodowli. Odbywało się to kosztem ograniczania lub czasami nawet eliminowania zajęć rolniczych. Stanowiło to decydujący powód dla którego poszczególni wielcy właściciele ziemscy sprzyjali lub inicjowali kolonizację opartą na prawie wołoskim lub co najmniej na jego elementach. Z tej przyczyny zwłaszcza XVI wiek stał się okresem gwałtownego rozwoju tego nurtu osadniczego w rejonach karpackich. Miało to poważne konsekwencje nie tylko dla gospodarki. W pracy zwrócono uwagę, że wprowadzanie zmian mogło się odbyć poprzez migracje obcej etnicznie ludności-zaznajomionej z tajemnicami wyspecjalizowanej hodowli, niedostępnej klasycznym rolnikom. Wśród przybyszów pojawili się również etniczni Wołosi. Jedną z konsekwencji tych wędrówek było też znaczne rozszerzenie w Małopolsce zasięgu prawosławia kosztem katolicyzmu.
    The Wallachian settlement on the northern slopes of the Carpathians in the Little Ice Age (15th and 16th century).A significant deterioration of the climate took place in the Carpathians in the period from the 15th to the 19th century. It was a fragment of a global phenomenon referred to by various representatives of geoscience as the Little Ice Age (LIA). Arguments presented in the article were preceded by a preliminary assumption that these events had a particular impact on the living conditions of populations who inhabited the areas situated in the sub-mountain and mountain zones in the 15th and 16th century. Located in this area were the upper levels of various cultivated plants’ ranges, which were particularly crucial for the cultivation of winter cereal crops. Even minor fluctuations of multi-annual average temperatures could significantly increase or decrease them. The results contained in this work were formed on the basis of information from the sources, which are primarily of a fiscal nature and which so far have been underrated by historians of the climate. The analysis of changes taking place in individual settlements was conducted on the other hand by using the methodology applied by historians of human settlement. The outcome of the studies presented below offers a general conclusion on the existence of a widespread phenomenon in the discussed period of an increase in the Carpathian areas of elements from a model of the economic functioning of the village life which was based on stockbreeding. This happened at the expense of restricting or sometimes even eliminating agricultural activities. It was the main reason for which individual landowners fostered or initiated colonization based on the Wallachian law or, at least, on its elements. For this reason, the 16th century in particular became a period of a sudden development of this settlement trend in the Carpathian regions. This had serious consequences not only for the economy. The study draws attention to the fact that the introduction of these changes could take place due to the migration of ethnically foreign people who were acquainted with the secrets of a specialised stockbreeding, which was unavailable to classical farmers. Amongst the newcomers were also ethnic Vlachs. One of the consequences of these migrations was also a considerable increase in the scope of the Orthodoxy at the expense of Catholicism in Lesser Poland.
    Źródło:
    Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2018, 25, 1; 251-268
    0239-4278
    2450-3177
    Pojawia się w:
    Balcanica Posnaniensia Acta et studia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Warunki klimatyczne okresu średniowiecza a powstanie, rozwój i upadek grodziska na Zawodziu w Kaliszu
    Autorzy:
    Hildebrandt-Radke, I.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/295270.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
    Tematy:
    Early Medieval stronghold
    valley Prosna
    early medieval climate optimum
    Little Ice Age
    Opis:
    The early medieval stronghold in Kalisz was established in the ninth century among the branches of meandering Prosna river. The stronghold's castle was located on the floodplain terrace of Prosna river at an altitude of 100-108 m asl. In the tenth and eleventh centuries numerous redevelopments within the town occurred. In the early thirteenth century, as a result of fightings among dukes, the stronghold was exposed to destruction. Long-term flooding (1221-1223) resulted in the change of the main Prosna river channel. Prosna no longer assured the settlement with defensive functions. The above, and subsequent invasion of duke Henry I the Bearded (Henryk Brodaty) on Zawodzie in 1233, determined moving the castle on a fluvial terrace, in today's center of Kalisz.
    Źródło:
    Landform Analysis; 2011, 16; 69-72
    1429-799X
    Pojawia się w:
    Landform Analysis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Radiocarbon dating of fossil bats from Dobšina Ice Cave (Slovakia) and potential palaeoclimatic implications
    Autorzy:
    Gradziński, M.
    Hercman, H.
    Peresviet-Soltan, A.
    Zelinka, J.
    Jelonek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/973695.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geologiczne
    Tematy:
    Little Ice Age
    Medieval Warm Period
    perennial cave ice
    Western Carpathians
    Opis:
    Although Dobšina Ice Cave (DIC, Carpathians, Slovakia) is located outside the high-mountain area, it hosts one of the most extensive blocks of perennial subterranean ice, the volume of which is estimated at more than 110,000 m3. Frozen bat remains were found in the lowermost part of the perennial ice block. They belong to Myotis blythii (Tomes) and the M. mystacinus morpho-group. The radiocarbon dating of bat soft tissues yielded ages of 1266–1074 cal. yr BP and 1173–969 cal. yr BP. The undetermined bat, found in the same part of the ice section in 2002, was previously dated at 1178–988 cal. yr BP (Clausen et al., 2007). The dates testify that the ice crystallized at the turn of the Dark Ages Cold Period and the Medieval Warm Period. The calculated accumulation rate of cave ice varies between 0.7 cm/year and 1.4 cm/year at that time, and is similar to the present ice accumulation rate in DIC. Constant crystallization of ice during the Medieval Warm Period is hypothesized to reflect dry summer seasons since the supply of relatively warm water in the summer is one of the key factors causing the erosion of cave ice. The uppermost sample was covered with 20.6 m of ice. Between ca 1065 cal. yr BP and the present day, the ice grew faster than between ca 1210 yr BP and ca 1065 yr BP by a factor of 1.3–1.8. This may have resulted from conditions favourable for ice accumulation during the Little Ice Age.
    Źródło:
    Annales Societatis Geologorum Poloniae; 2016, 86, 3; 341-350
    0208-9068
    Pojawia się w:
    Annales Societatis Geologorum Poloniae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-15 z 15

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies