Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "linguistic data" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Ocena jakości procesów gospodarczych z uwzględnieniem danych lingwistycznych
    The business process quality assessment including linguistic data
    Autorzy:
    Budziński, Ryszard
    Pilipczuk, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/453214.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Katedra Ekonometrii i Statystyki
    Tematy:
    proces gospodarczy
    strefa tolerancji
    zbiory przybliżone
    dane lingwistyczne
    business process
    zone of tolerance
    rough sets
    linguistic data
    Opis:
    Zagadnienia poruszane w artykule związane są z analizą i oceną jakości procesów usługowych. W przypadku badania procesów przedsiębiorstw produkcyjnych szczególną uwagę zazwyczaj poświęca się analizie efektywności. Jednak procesy usługowe wymagają innego spojrzenia, spojrzenia od strony jakości. W artykule przedstawiono metodę zawierającą wszechstronne podejście do analizy jakości procesów usługowych, bazujące na integracji kilku metod klasycznych z dodaniem nowych elementów, dzięki czemu metoda pozwala przeanalizować jakość procesu z różnych punktów widzenia.
    The article demonstrates the method that contains a comprehensive approach to analyze the quality of service processes, based on the integration of several classic methods and adding new elements, so the method can examine the process quality from different points of view. This comprehensive analysis aims to make the diagnosis of the quality status of each process and its continuous improvement. The most important element of the method is the quality assessment from the viewpoint of the customer, which can be made by using the zone of tolerance.
    Źródło:
    Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych; 2010, 11, 2; 81-90
    2082-792X
    Pojawia się w:
    Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jakie dane są relewantne etnolingwistycznie?
    Autorzy:
    Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611233.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    linguistic worldview
    etymological ethnolinguistics
    dialectological ethnolinguistics
    onomastic ethnolinguistics
    cognitive ethnolinguistics
    systemic data
    textual data
    questionnaires
    co-linguistic data
    negative data
    “post-reset” data
    etnolingwistyka
    jezykowy obraz swiata
    dane relewantne etnolingwistycznie
    system
    tekst
    ankieta
    dane przyjezykowe
    dane negatywne
    dane wyzerowane
    Opis:
    The article deals with the question of what data are ethnolinguistically relevant, with a view to reconstructing the linguistic worldview. Types of data are considered with regard to the names of subdisciplines (etymological ethnolinguistics, dialectological ethnolinguistics, onomastic ethnolinguistics) and the object of study (cognitive ethnolinguistics). Special attention is paid to the data used in folk or national ethnolinguistics, with a discussion of the treatment of bylica ‘sagebrush, wormwood’ in the Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols, and of dom ‘househome’ in the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours. Attention is paid to the entrenchment of features in the data from the language system, texts, and questionnaires. However, ethnolinguistically relevant data in this approach include not only those three kinds but also “co-linguistic”, “negative”, and “post-reset” data, connected with the “Polish map of non-memory” and “latent memory”.
    Autorka rozważa kwestię danych branych pod uwagę przy analizach w ramach etnolingwistyki jako dyscypliny badawczej stawiającej sobie za cel rekonstrukcję językowego obrazu świata. Typy danych rozpatruje w kontekście nazw subdyscyplin (etnolingwistyka etymologiczna, dialektologiczna, onomastyczna) i przedmiotu badań (etnolingwistyka kognitywna). Szczególną uwagę skupia na typach danych wykorzystywanych w ramach etnolingwistyki ludowej i narodowej. Analizuje pod tym kątem wyobrażenie bylicy w Słowniku stereotypów i symboli ludowych oraz domu w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów, omawia utrwalenie cech w danych systemowych, tekstowych i ankietowych. Jako typy danych relewantnych etnolingwistycznie w opisie językowego obrazu świata uznaje nie tylko system, teksty i ankietę, lecz także dane „przyjęzykowe”, dane „negatywne” i dane „wyzerowane”, związane z „polską mapą niepamięci” i „pamięcią utajnioną”.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2017, 29
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    TRANSFORMATIONS OF LINGUISTIC AND NUMERICAL DATA IN THE COMPUTERISED DECISION SUPPORT SYSTEM
    Autorzy:
    Becker, Jaroslaw
    Budzinski, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/453812.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Katedra Ekonometrii i Statystyki
    Tematy:
    linguistic and numerical data transformations
    fuzzy quantifiers
    computerised decision support system
    Opis:
    The article discussed the issue of the bi-directional data transformation (from the linguistic form into numerical, and vice versa) in the computerised decision support system (DSS). The system uses multi-methodical research approach, which is to provide a simple and useful form of functionality of different, complementary decision support methods. Data transformations are based on the use of fuzzy set logic and specially developed for thus purpose scoring and linguistic scales of the ordinal nature.
    Źródło:
    Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych; 2014, 15, 2; 284-295
    2082-792X
    Pojawia się w:
    Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Na czym polega „lingwistyczna inteligencja” współczesnych systemów glottodydaktycznych? Adaptywność w skali mikro- i makro w obecnych rozwiązaniach e-learningowych.
    What is "linguistic intelligence" of modern glottodactic systems? Adaptivity on micro- and macro scale in current e-learning solutions.
    Autorzy:
    Szerszeń, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/555360.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej
    Tematy:
    linguistic intelligence
    artificial intelligence
    adaptivity, adaptability
    electronic media
    analysis of linguistic data
    teaching of specialized languages
    lingwistyczna inteligencja
    sztuczna inteligencja
    adaptywność
    adaptowalność
    media elektroniczne
    analiza danych językowych
    dydaktyka języków specjalistycznych
    Opis:
    The rapid development of electronic media has resulted in the addition of "closed" and “opened” e-learning solutions using new communication techniques or advanced language analysis system. The purpose of the speech is to try to answer the question what is the so-called. "linguistic intelligence" of modern glottodactic systems. The scope of conceptualization of adaptivity (micro and macro scale) and examples of micro- and macro-mobile systems as well as glottodactic systems will be approximated, which due to the complexity of the analysis of linguistic data can be classified as "intelligent" tools.
    Źródło:
    Applied Linguistics Papers; 2018, 25/1; 61-72
    2544-9354
    Pojawia się w:
    Applied Linguistics Papers
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Linguistically defined clustering of data
    Autorzy:
    Leski, J. M.
    Kotas, M. P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/329995.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
    Tematy:
    data clustering
    possibility theory
    linguistic rules
    data analysis
    grupowanie danych
    teoria możliwości
    analiza danych
    Opis:
    This paper introduces a method of data clustering that is based on linguistically specified rules, similar to those applied by a human visually fulfilling a task. The method endeavors to follow these remarkable capabilities of intelligent beings. Even for most complicated data patterns a human is capable of accomplishing the clustering process using relatively simple rules. His/her way of clustering is a sequential search for new structures in the data and new prototypes with the use of the following linguistic rule: search for prototypes in regions of extremely high data densities and immensely far from the previously found ones. Then, after this search has been completed, the respective data have to be assigned to any of the clusters whose nuclei (prototypes) have been found. A human again uses a simple linguistic rule: data from regions with similar densities, which are located exceedingly close to each other, should belong to the same cluster. The goal of this work is to prove experimentally that such simple linguistic rules can result in a clustering method that is competitive with the most effective methods known from the literature on the subject. A linguistic formulation of a validity index for determination of the number of clusters is also presented. Finally, an extensive experimental analysis of benchmark datasets is performed to demonstrate the validity of the clustering approach introduced. Its competitiveness with the state-of-the-art solutions is also shown.
    Źródło:
    International Journal of Applied Mathematics and Computer Science; 2018, 28, 3; 545-557
    1641-876X
    2083-8492
    Pojawia się w:
    International Journal of Applied Mathematics and Computer Science
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The conceptualisation of lie in contemporary English texts
    Pojęcie kłamstwa we współczesnych tekstach angielskich
    Autorzy:
    Snukiškienė, Irena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34670862.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    lie
    linguistic worldview
    conceptualisation
    textual data
    lie, kłamstwo
    językowy obraz świata
    konceptualizacja
    dane tekstowe
    Opis:
    W artykule podjęto próbę rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu konceptu lie ‘kłamstwo’ obecnego we współczesnych tekstach angielskich. Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem metodologii S-A-T lubelskiej szkoły etnolingwistycznej. Wyróżniono semantyczne aspekty konceptu lie w danych tekstowych, zinterpretowano je i wyodrębniono jego profile semantyczne. Opracowane dane obejmują konteksty wyekscerpowane z brytyjskiego korpusu British National Corpus (BNC), korpusu medialnego News on the Web (NOW) oraz innych tekstów prasowych i internetowych. Badania wskazały, iż koncept lie we współczesnych tekstach angielskich ujmowany jest głównie z perspektywy politycznej, gdzie łączy się ściśle ze zjawiskiem post-prawdy. Teksty zawierają także różne profile konceptu lie i jego niejednoznaczną ocenę aksjologiczną. Choć kłamstwo ogólnie uznaje się za nieetyczne i moralnie niedopuszczalne (czyli jest wartościowane negatywnie), to jednak jest ono także postrzegane jako trwały element życia społecznego i nieodłączny atrybut polityki.
    The study aims to reconstruct the linguistic-cultural image of the cultural concept of lie entrenched in contemporary English texts. The research is conducted within the S-Q-T methodology proposed by the Ethnolinguistic School of Lublin. The analysis was carried out by distinguishing semantic aspects of the concept of lie in textual data, interpreting them, and grouping them into semantic profiles. The data consist of the contexts selected from the British National Corpus (BNC), the media corpus News on the Web (NOW), and independently selected texts retrieved from the press and the Internet. The research shows that lie in contemporary English texts is primarily seen from the political perspective where it is closely associated with post-truth. The texts also reveal numerous profiles of lie and its ambiguous axiological assessment. Although in general it is considered unethical, morally unacceptable and axiologically negative, lying is also seen as a necessary element of social life and an integral aspect of politics.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 287-302
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metodologie interaktivního mapového zpracování systematických gramatických struktur
    The Methodology of Interactive Map Processing of Systematic Grammatical Structures
    Autorzy:
    Stupňánek, Bronislav
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2008044.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-15
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    dialect map
    synthetic map
    isogloss
    interpolation
    point data
    scattered data
    dialectometry
    Czech Linguistic Atlas
    dialektologická mapa
    syntetická mapa
    izoglosa
    interpolace
    bodová data
    dialektometrie
    Český jazykový atlas
    Opis:
    Připravovaný nářeční geoportál DiaMa představí řadu metodologických inovací při zpracování nářeční gramatiky. Mimo materiál z Českého jazykového atlasu využije i jeho metodu systematické abstrakce prostřednictvím extrakce zejména fonologických proměnných z proměnných morfologických a lexikálních. Díky tomuto rozkladu materiálu na více atomických jevů je možné široce využít geostatistickou techniku interpolace prostorových dat, která nejenže modeluje průběhy izoglos lépe na základě stejných dat, ale také umožňuje tato systematická dotazníková data rozšiřovat a zpřesňovat pomocí dat nesystematických, náhodně rozptýlených. Rozvržení interpolované prostorové databáze pak umožní volitelný řez mnoharozměrnou gramatickou strukturou a pokročilou mapovou vizualizaci uživatelsky definovaných datových sestav.
    DiaMa, an upcoming dialect geoportal, will present a number of methodological innovations in the processing of dialectal grammar. In addition to the material from the Český jazykový atlas [Czech Linguistic Atlas], it will also use methods of systematic abstraction by extracting mainly phonological variables from morphological and lexical ones. As a result of breaking down the material into multiple atomic phenomena, it is possible to use geostatistical techniques of spatial data interpolation od a wide scale.These techniques model the isoglosses more exactly than a classic linguistic atlas map based on the same data. What is more, they also allow to enhance and refine systematic questionnaire data with a random set of “scattered data”, making maps of the same phenomena much more accurate. Consequently, the layout of the interpolated spatial database allows customized cross-sectional views of a multi-dimensional grammatical structure and advanced map visualisation of user-defined data sets.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2020, 12; 269-279
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fuzzy modelling of temperature difference in 200 MW power unit condenser using genetic fuzzy systems
    Autorzy:
    Pająk, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/970605.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Badań Systemowych PAN
    Tematy:
    learning
    fuzzy models
    genetic algorithms
    fuzzy statistics and data analysis
    large-scale systems
    linguistic modelling
    Opis:
    Energy generation is one of the most complicated industrial processes. Because of its complexity, there is no accurate conventional model of a power unit. Fuzzy logic concepts might be effectively implemented in this field. In the paper a universal method of creating a fuzzy logic model is presented. To check the usefulness of the method in the case of real industrial issues, a fuzzy model of temperature difference in a condenser was automatically generated. The modelling experiment and the assessment of model quality are presented in the paper.
    Źródło:
    Control and Cybernetics; 2008, 37, 3; 565-583
    0324-8569
    Pojawia się w:
    Control and Cybernetics
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Fuzzy Logic Based Approach to Linguistic Summaries of Databases
    Autorzy:
    Kacprzyk, J.
    Yager, R. R.
    Zadrożny, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/911154.pdf
    Data publikacji:
    2000
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
    Tematy:
    logika rozmyta
    baza danych
    podsumowanie lingwistyczne
    zgłębianie danych
    fuzzy logic
    linguistic summary
    computing with words
    data mining
    fuzzy querying
    Opis:
    In this paper, we present basic ideas and perspectives related to the use of fuzzy logic for the derivation of linguistic summaries of data (databases). We concentrate on the issue of how to measure the goodness of a linguistic summary, and on how to embed data summarization within the fuzzy querying environment, for an effective and efficient implementation. In particular, we propose how to efficiently implement Kacprzyk and Yager's (2000) new quality indicators of linguistic summaries to derive summaries via Kacprzyk and Zadrozny's (1994; 1995a; 1995b; 1996) fuzzy querying add-on. Finally, we present an implementation for deriving linguistic summaries of a sales database at a computer retailer, and show how the linguistic summaries obtained can be useful for supporting decisions of the business owner.
    Źródło:
    International Journal of Applied Mathematics and Computer Science; 2000, 10, 4; 813-834
    1641-876X
    2083-8492
    Pojawia się w:
    International Journal of Applied Mathematics and Computer Science
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz Boga w dziennikach i pamiętnikach dzieci Holocaustu
    The image of God in memoirs and diaries of children of the Holocaust
    Autorzy:
    Szewczyk, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1954056.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    an image of God
    diary
    memoir
    children of the Holocaust
    a linguistic image of the world
    anthropocentrism
    category
    by-the-language data
    Opis:
    On the basis of diaries and memoires of children of the Holocaust (Rywka Lipszyc, Renia Knoll, Helga Weissova, Dawid Sierakowiak, Dawid Rubinowicz, Maryla, and Rutka Laskier), Justyna Szewczyk outlines the image of God that emerges in the minds of the protagonists. Using the methodology of the linguistic image of the world, she analyzes this image based on a number of categories: God as seen in tradition and in everyday life; God as seen through feelings, through human identity, fate, suffering, and fatherhood. Of great importance in extrapolating the image of God found in diaries and memoirs is personalization. Personalization manifests itself, for example, in replacing God’s central position, during religious holidays and festivals, with human problems; in transferring God’s traditional competencies to the worst enemies; and in describing God in terms which are familiar to children (spatial ones and those related to the senses). In the analyzed texts, God also acquires a historical coloring: as the creator of tradition and the performer of great miracles in the past, but also as an entity whose presence is no longer experienced today. Some personal accounts testify to a psychological manner of perceiving God, as when the protagonist transfers to God tasks not fulfilled by his or her earthly father.
    Źródło:
    Paidia i Literatura; 2021, 3; 1-12
    2719-4167
    Pojawia się w:
    Paidia i Literatura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fuzzy modelling as a way of estimating the exploitation parameters
    Modelowanie rozmyte wartości parametrów eksploatacyjnych
    Autorzy:
    Pająk, M.
    Kalotka, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/258276.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    modelowanie rozmyte
    algorytmy genetyczne
    analiza rozmyta
    duże systemy przemysłowe
    modelowanie lingwistyczne
    fuzzy model
    genetic algorithm
    fuzzy statistic
    data analysis
    large-scale system
    linguistic modeling
    Opis:
    To carry out the exploitation process in the proper way, it is necessary to know the values of the exploitation parameters for each moment of the process. It is especially important for large industrial objects. A lot of exploitation parameters are measured on-line, but some of them should be calculated. There are situations when the input information for the calculations are included in the measured data, but its form is entangled. In this paper a fuzzy modelling is proposed as a solution of the described problem. As an example, a fuzzy model of the temperature difference in a condenser of 13K215 steam turbine is considered.
    Do poprawnego sterowania procesem eksploatacji niezbędna jest znajomość wartości parametrów eksploatacyjnych w każdy momencie procesu. Jest to szczególnie istotne w przypadku dużych obiektów przemysłowych. Większość parametrów jest mierzona w sposób ciągły. Występują jednak parametry, które są wielkościami wyliczalnymi. Wartości parametrów wyliczalnych określane są na podstawie wielkości mierzonych. Nie zawsze jednak parametry wejściowe do obliczeń są zawarte w wartościach mierzonych w formie jawnej. W opracowaniu zaprezentowana została metoda modelowania rozmytego pozwalająca na stworzenie modelu procesu w przypadku, gdy dane wejściowe dostarczone są w postaci uwikłanej. Jako przykład zastosowania metody przedstawiony został sposób opracowania modelu rozmytego spiętrzenia temperatury w skraplaczu turbiny parowej 13K215.
    Źródło:
    Problemy Eksploatacji; 2006, 2; 215-229
    1232-9312
    Pojawia się w:
    Problemy Eksploatacji
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Корпус української мови - комп’ютерна експертна система лінгвістичного аналізу українськомовного тектсу
    Ukrainian Language Corpus – Computer Expert System of Linguistic Analysis of Ukrainian Text
    Korpus języka ukraińskiego – komputerowy ekspercki system analizy językowej tekstu ukraińskojęzycznego
    Autorzy:
    Zubań, Oksana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1048661.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-05
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Корпус української мови
    Електронний частотний словник
    база даних
    автоматичний лінгвістичний аналіз
    Korpus języka ukraińskiego
    Elektroniczny słownik frekwencyjny
    baza danych
    automatyczna analiza lingwistyczna
    Ukrainian Language Corpus
    Electronic Frequency Dictionary
    Data Base
    automatic linguistic analysis
    Opis:
    У статті представлено структуру та засади автоматичного укладання експертної системи лінгвістичного аналізу "Корпус української мови". Методика формалізованого опису мовних одиниць тексту, запропонована у створенні Корпусу, забезпечує проведення автоматичного морфологічного, морфемного, синтаксичного, семантичного аналізів українськомовного тексту, а також автоматичне укладання різноманітних електронних частотних словників за текстовими вибірками.
    Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie struktur i zasad automatycznego tworzenia eksperckiego systemu analizy lingwistycznej „Korpus Języka Ukraińskiego”. Zaproponowana podczas tworzenia Korpusu metodologia sformalizowanego opisu językowych jednostek tekstu zapewnia możliwość przeprowadzenia automatycznej morfologicznej, morfemowej, syntaktycznej i semantycznej analizy tekstu ukraińskojęzycznego, jak również automatyczne tworzenie różnorakich elektronicznych słowników frekwencyjnych z wyborem tekstów.
    The article deals with the structure and the principles of automatic compiling of expert linguistic analysis system called Ukrainian Language Corpus. The methodology of formalised description of language text units, suggested in creating the Corpus, carries out automatic morphological, morphemic, syntactic, and semantic analyses of Ukrainian texts as well as automatically compiling different Frequency Dictionaries according to text samples.
    Źródło:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2018, 5, 13; 191-206
    1733-2249
    Pojawia się w:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Semantyka ZDROWIA w języku białoruskim: analiza danych systemowych
    HEALTH Semantics in Belarusian: System Data Analysis
    Семантыка ЗДАРОЎЯ ў беларускай мове: аналіз сістэмных даных
    Autorzy:
    Kozłowska-Doda, Jadwiga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1932729.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
    Tematy:
    health
    linguistic image of the world
    system data
    cognitive definition
    contemporary Belarusian language
    zdrowie
    językowy obraz świat
    dane systemowe
    współczesny język białoruski
    definicja kognitywna
    здароўе
    моўная карціна свету
    сістэмныя даныя
    сучасная беларуская мова
    кагнітыўная дэфініцыя
    Opis:
    The article presents a fragment of the reconstruction of the image of HEALTH in the modern Belarusian language. It is planned to identify the maximum complex of meanings of the concept of HEALTH using the cognitive definition developed by Jerzy Bartminski. The integral cognitive definition arises on the basis of the analysis of three types of data: systemic (lexicographic), empirical (obtained by survey) and textual. This publication contains the results of the analysis of the system data. The author uses obtainable lexicographic works from the field of Belarusian linguistics. Explanatory dictionaries in the meaning of HEALTH pri¬marily emphasize the physical state of the body, the mental state appears in examples, it can be deduced from them but it is absent in the definition. In lexicographic publications, other nuances of the meaning of the word also appear, for example, ‘healthy’ as ‘big, strong, sturdy’. However, etymological studies unambiguously show that the adjective ‘healthy’ originally meant 'tree’, 'good, healthy as a tree'. Etymologists convince us that initially the word characterized the tree as 'strong, hardy, not sick, healthy’, later it expanded its meaning to humans and animals. As follows from the proverbs and beliefs of Belarusians, health is a gift from God – it can be both good and weak, only in modern lexicographic data it is possible to find examples of human actions aimed at securing a good state of health, e. g. physical culture, a sober lifestyle, etc.
    Artykuł jest częścią rekonstrukcji językowego obrazu ZDROWIA we współczesnym języku białoruskim. Odtworzenia pojęcia autorka zamierza dokonać za pomocą definicji kognitywnej, opracowanej przez Jerzego Bartmińskiego. Holistyczna definicja kognitywna jest budowana w oparciu o trzy typy danych: systemowych (leksykograficznych), ankietowych i tekstowych. W niniejszej publikacji dokonano analizy danych systemowych. W tym celu wykorzystano dostępne prace leksykograficzne z zakresu językoznawstwa białoruskiego. Słowniki objaśniające definiują ZDROWIE głównie poprzez komponent fizyczny organizmu, komponent psychiczny pojawia się na marginesie. Dane leksykograficzne dostarczają także innych znaczeń, np. zdrowy ‘duży, silny, krzepki’. Badania etymologiczne przynoszą jednak dane, które jednoznacznie przekonują, że to zdrowy pierwotnie oznaczało ‘drzewo’ ‘dobry, zdrowy niby drzewo’. Etymologowie twierdzą, że pierwotnie wyraz charakteryzował drzewo ‘pełen sił, krzepki, niechory, zdrowy’, dopiero później rozszerzył znaczenie na ludzi i zwierzęta. Jak wynika z przysłów i wierzeń Białorusinów zdrowie jest darem od Boga – zarówno dobry stan, jak słaby (добрае здароўе, слабое здароўе), a dane współczesne przynoszą przykłady działań ludzkich w celu utrzymania dobrego stanu zdrowia, np. uprawiać sport, unikać alkoholu, palenia itd.
    Артыкул з’яўляецца фрагментам рэканструкцыі моўнай карціны ЗДАРОЎЯ ў сучаснай беларускай мове. Пры дапамозе кагнітыўнай дэфініцыі, якую распрацаваў Ежы Бартмінскі, плануецца выявіць максімальны комплекс значэнняў паняцця ЗДАРОЎЕ. Інтэгральная кагнітыўная дэфініцыя паўстае на базе аналізу трох тыпаў даных: сістэмных (лексікаграфічных), эмпірычных (атрыманых шляхам апытання) і тэкставых. У дадзенай публікацыі змешчаны вынікі аналізу сістэмных даных. Аўтарка выкарыстоўвае даступныя лексікаграфічныя працы з галіны беларускага мовазнаўства. Тлумачальныя слоўнікі ў значэнні ЗДАРОЎЯ ў першую чаргу падкрэсліваюць фізічны стан арганізма, псіхічны стан выступае ў прыкладах, яго можна з іх вывесці, але ён адсутнічае ў дэфініцыі. У лексікаграфічных выданнях выступаюць таксама іншыя адценні значэння слова, напр. здаровы ‘вялікі, сільны, дужы’. Аднак этымалагічныя даследаванні адназначна пераконваюць, што прыметнік здаровы першасна абазначаў ‘дрэва’, ‘добры, здаровы як дрэва’. Этымолагі лічаць, што першапачаткова слова характарызавала дрэва ‘сільны, моцны, не хворы, здаровы’, пазней – пашырыла значэнне на чалавека і жывёл. Як вынікае з прыказак і вераванняў беларусаў, здароўе – гэта дар ад Бога – можа быць і добрае, і слабое, толькі ў сучасных лексікаграфічных даных можна знайсці прыклады дзеянняў чалавека накіраваных на прафілактыку добрага стану здароўя, напр. фізічная культура, цвярозы лад жыцця і г. д.
    Źródło:
    Acta Albaruthenica; 2021, 21; 177-190
    1898-8091
    Pojawia się w:
    Acta Albaruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies