Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "leksykologia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 37
Tytuł:
Historycznie o cnocie niewieściej i niewieścich cnotach
Cnota niewieścia and feminine virtues from the historical perspective
Autorzy:
Piela, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2151278.pdf
Data publikacji:
2021-12
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
cnota niewieścia
niewieście cnoty
frazeologia
leksykologia
Opis:
Objaśnienia wyrazów i zwrotów: historycznie o cnocie niewieściej i niewieścich cnotach
Źródło:
Poradnik Językowy; 2021, 789, 10; 90-101
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwy drogi we współczesnej polszczyźnie. Analiza leksykalno-semantyczna
Autorzy:
Smyk, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459477.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
etnolingwistyka
leksykologia
semantyka
struktura kognitywna pojęcia droga
Opis:
The author explicates the semantics of the concept of road in systemic data (etymology, dictionary definitions, semantic derivatives, compounds, collocations, and synonyms) on the basis of contemporary lexicographic data. She divides the analysis into two parts. In the first part, she presents successive constituents of the semantics of the road (156 altogether), in the second she reconstructs the cognitive structure of the linguistic image of the road as an element of space, the structure being presented in the following facets: hypernyms, functions, origin of the road, location, network, hierarchy of roads, parts, appearance, features, the road as the localizer of people (and plants and animals, beings from the sphere of the sacred as well as objects), actions, and emotions.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2014, 9
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Frazeologizm "ile jest cukru w cukrze" oraz jego modyfikacje we współczesnej polszczyźnie
The idiom "ile jest cukru w cukrze" (how much sugar there is in sugar) and its modifications in modern Polish
Autorzy:
Połowniak-Wawrzonek, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2151255.pdf
Data publikacji:
2021-11
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
ile jest cukru w cukrze
frazeologia
leksykologia
Opis:
Objaśnienia wyrazów i zwrotów: Frazeologizm "ile jest cukru w cukrze" oraz jego modyfikacje we współczesnej polszczyźnie
Źródło:
Poradnik Językowy; 2021, 788, 9; 85-92
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Atak chmielu w kuflu, Pierwsza pomoc w pokalu – piwo okiem filologa
Atak chmielu [Attack of the Hop] in the Beer Mug, Pierwsza pomoc [First Aid] in the Tulip Glass – the Beer through Eyes of Philologist
Autorzy:
Graf, Magdalena
Cieliczko, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/497143.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Tematy:
piwo
leksykologia
onomastyka
chrematonimia
beer
lexicology
onomastics
chrematonymy
Opis:
This article is 3rd (after 1st about the wine and 2nd about the vodka) text of both authors focused on the alcohol, that is observed from the philological point of view. The subject of research is the beer analyzed from cultural and linguistic perspectives. The analysis concerns proper names of polish craft beers from last five years in terms of its formal originality, using numerous of compositional devices and high degree of semantisation.
Źródło:
Język. Religia. Tożsamość; 2017, 2(16); 7-25
2083-8964
2544-1701
Pojawia się w:
Język. Religia. Tożsamość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O pograniczach słowotwórstwa i leksykologii – na wybranych przykładach form gwarowych
About the Borderline Between Word Formation and Lexicology – Based on Selected Examples of Vernacular Forms
Autorzy:
Jaros, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1831384.pdf
Data publikacji:
2020-11-26
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
językoznawstwo
dialektologia
słowotwórstwo
leksykologia
linguistics
dialectology
word formation
lexicology
Opis:
Autorka omawia zjawiska językowe sytuujące się na pograniczu słowotwórstwa i leksykologii, przede wszystkim semantyki i etymologii, na podstawie derywatów funkcjonujących w polskich gwarach. Prezentowane są przykłady homonimii, polisemii i synonimii derywatów, których interpretacja słowotwórcza i kategorialna musi uwzględniać ich znaczenie leksykalne. Przedmiotem omówienia są również rezultaty semantycznych przesunięć kategorialnych (np. nazwy czynności, które stały się nazwami środków czynności: palenie, regulacja) oraz nazwy, dla których określenie typu derywacji – semantycznej czy morfologicznej – wymaga arbitralnych rozstrzygnięć (np. nazwy środków czynności typu łapka, koziołek). Na pograniczu słowotwórstwa i leksykologii znajdują się także derywaty, których analiza wymaga poszukiwań o charakterze etymologicznym. Są to wyrazy o aktualnie nieczytelnej strukturze, dla których wyrazy motywujące można wskazać na podstawie dociekań etymologicznych, opartych na zbiorach leksykograficznych. W analizie derywatów gwarowych zmuszeni jesteśmy do wykorzystywania narzędzi semantyczno-leksykalnych i etymologicznych, a niekiedy nawet do wyjścia poza system językowy w poszukiwaniu czynników nazwotwórczych.
The author describes linguistic phenomena on the borderline of word formation and lexicology, mostly semantics and etymology, based on the examples of derivatives functioning in Polish dialects. The article presents examples of homonymy, polysemy and synonymy of derivatives whose both derivational and categorical interpretation must take their lexical meaning into consideration. The subject matter of this paper also includes the results of semantic categorial movements (e.g. names of actions which became names of manners of action: palenie, regulacja) as well as names in case of which the establishment of their derivation type, whether it is semantic or morphological, requires arbitrary decisions (e.g. names of manners of action such as łapka, koziołek). Moreover, derivatives whose analysis requires etymological search are also located on the borderline of word formation and lexicology. They include words with currently vague structure whose motivating words can be indicated through etymological inquiry based on lexicographical collections. While analysing dialect derivatives we are forced to use semantic-lexical and etymological tools and at times even go beyond the language system in search of name-forming factors.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2020, 68; 75-87
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Co to są „dawne słowa”?
What is old words?
Autorzy:
Walczak, Bogdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1595743.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
lexicography
archaic
chronological lexical layers
leksykologia
archaizm
chronologiczne warstwy leksyki
Opis:
The author points out that the term old words is ambiguous; as the term old can either refer to archaic, obsolete, withdrawn to the lexical archive, that is archaic words or, alternatively, it can mean words which are still very much in circulation but they represent the earliest (Proto-Indoeuropean and Proto-Slavic) chronological layers of the lexical resources of the Polish language.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2011, 10; 321-329
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Owoż ja, Hymen, (…) przychodzę na biesiadę. Swat weselny w folklorze południowo-wschodniej Polski i Roksolankach Szymona Zimorowica
There I, Hymen, (...) Come to the Party. The Wedding World in the Folklore of Southern and Eastern Poland and in Szymon Zimorowic’s Roksolanki
Autorzy:
Klimek, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1945429.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
epitalamium
etnografia
folklor
leksykologia
wesele
Zimorowic
epithalamion
ethnography
folklore
lexicology
wedding
Opis:
The paper focuses on the co-existence between literature and folklore by way of transporting the folk formulas (in the broad sense of the word) to poetic texts. It is from this point of view that one of the obligatory component of the wedding rite – the former master of ceremonies – has been analysed. The sources are the nineteenth- and twentieth-century ethnographic studies from the territories of southern and eastern Poland and Szymon Zimorowic’s Roksolanki. On the basis of the sources and folkloristic studies, additionally confronated with lexicographic data, a vocabulary of names of the figure in interest has been constructed. The names have been classified according to two criteria: 1) obligations and tasks that he has to take, 2) traits he should have. We have also discussed the psychophysical predisposition and obligations of the master of ceremonies dependent on the stage of the rite: matching couples, preparing for the wedding, and the wedding itself. Zimorowic’s wedding corresponds to the construction of the vivid wedding performance. It is instanced in his tract “Dziewosłąb” with its literary picture of the functional figure. It turns out that the Roksolanki are realised according to some elements of the pattern, others are modified in line with the poetics of the epoch, yet others – redundant or inessential from the point of view of the content – have been omitted.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2008, 56, 6; 63-76
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Topograficzno-historyczna geneza nazw własnych krakowskich mostów i innych budowli służących przeprawie
Topographical-historical origins of proper names of bridges and other structures for crossing in Cracow
Autorzy:
Kowalik, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171622.pdf
Data publikacji:
2020-12-11
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
motywacja
leksykologia
onomastyka
urbanonimia
gefironim
motivation
lexicology
onomastics
urbanonymy
gefironim/gephyronym
Opis:
The following paper is dedicated to the analysis of 41 proper names (including 18 historical names) of structures in Cracow used for crossing water and terrain, identified architecturally as bridges, footbridges, trestle bridges and flyovers. These names have got a rather distinct structure: the anteposition contains a generic name, while the postposition comprises an individualising determinant, such as an adjective or a noun in genitive case, less frequently nominative: most Dębnicki (bridge), most Wandy (bridge), most Lajkonik (bridge); kładka Ojca Bernatka (footbridge), estakada Obrońców Lwowa (trestle bridge). Most of these terms have toponymic or anthroponymic motivation connected with Cracow, others belong to exceptions. There is a tendency for using commemorative names, introduced with the preposition imienia/im. (named after): most im. Kardynała Franciszka Macharskiego. Due to the fact that these structures are located in the city, their names belong to urbanonymy. The physical appearance and function of these facilities make it possible to apply in their names the notion of hodonymy. In the Russian language the term gefironim has been used in reference to these names. In terms of the type of denoted structures, the notion gefironim is narrower than an urbanonym, but it is wider when it comes to the area in which these structures are located.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 131-144
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Лексіка ранніх перакладаў апокрыфаў і яе роля ва ўзбагачэнні слоўнікавага складу старабеларускай мовы
Leksyka wczesnych tłumaczeń apokryfów i jej rola we wzbogacaniu słownictwa języka starobiałoruskiego
The vocabulary of early translations of Apocryphos and its role in enriching the vocabulary of the Old Belarusian language
Autorzy:
Будзько, Ірына
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594247.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
leksykologia diachroniczna
protograf
zapożyczenie
glosa
semantyka
diachronic lexicology
protograph
borrowing
glosses
semantics
Opis:
W artykule poddano analizie słownictwo wczesnych zabytków piśmiennictwa starobiałoruskiego z XV wieku. Na podstawie konfrontacji poszczególnych leksemów z ich odpowiednikami w językach staroruskim oraz staropolskim zauważono, że słownictwo tekstu starobiałoruskiego zwykle zgodne jest z polską leksyką. Niektóre nazwy są wprowadzane do tekstu za pomocą markerów abo, albo i stanowią glosy wewnątrztekstowe, których celem jest wyjaśnienie czytelnikowi niezrozumiałych słów. Słownictwo analizowanych tekstów zawiera wiele nazw metaforycznych, o przenośnym znaczeniu, a także wyrazy ekspresywne, wzbogacające słownictwo języka starobiałoruskiego i podnoszące go do poziomu języka literackiego. W artykule zaprezentowano również nazwy, które odnotowano tylko w analizowanych zabytkach – niespotykane w innych tekstach starobiałoruskich. W ten sposób ukazano znaczenie języka i literatury staropolskiej we wzbogacaniu słownictwa starobiałoruskiego oraz przedstawiono rolę starobiałoruskich pisarzy i tłumaczy w przygotowaniu przekładu uwzględniającego potrzeby zróżnicowanego kulturowo społeczeństwa białoruskiego.
The article analyzes the lexical composition of early translations of the historical texts of old Belarusian literature (the category of persons) of the 15th century. On the basis of matching individual words with their counterparts in the Old Russian and Old Polish languages it is concluded that the main lexical body of texts is consistent with Polish counterparts. Some nominations are entered into an ancient text with the help of the conjunction markers abo, albo and represent glosses within the text, the purpose of which is to explain to the reader unclear words in the opinion of the interpreter of the word. The vocabulary of these texts has many nominations: metaphorical, figurative meaning, emotional-evaluative expressions, which enrich the vocabulary of the Old Belarusian language and raise it to the level of the literary. The article also presents the nominations, which are recorded only in the analyzed historical texts and are no longer found in other texts of the Old Belarusian written language. Thus, the role of the Old Polish language and Old Polish literature in enriching the dictionary of the Old Belarusian language is presented, as well as the work of old Belarusian scribes on the interpretation and translation of the original text in such a way that the translation meets the needs of different culturally oriented layers of the old Belarusian society.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 39-59
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Semantyka historyczna – zakres badań i ich wyniki
Historical semantics – scope of research and achievements
Autorzy:
Sieradzka-Baziur, Bożena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459535.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
historia języka
semantyka historyczna
leksykografia
leksykologia
history of language
historical semantics
lexicography
lexicology
Opis:
The article presents the scope of research conducted within regard to historical semantics in Poland. Semanticists do research on the history of word’s and construction’s meaning. The sources of research materials (dictionaries and texts) are discussed. The on-line Conceptual Dictionary of Old Polish is described in detail as one of the sources. Also there are presented some achievements of Polish linguists in semantic-historical research.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2017, 12; 226-237
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kilka zapomnianych ekspresywnych nazw strażników więziennych. (Nie)oczywista proweniencja
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1830365.pdf
Data publikacji:
2020-01-29
Wydawca:
Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Tematy:
językoznawstwo historyczne
leksykologia
semantyka leksykalna
żargon przestępczy
diachronic linguistics
lexicology
lexical semantics
criminal jargon
Opis:
Autor omawia kilka wyrażeń określających figurę strażnika. Materiał leksykalny pochodzi z polskich studiów historycznych z XIX i początku XX wieku. Autor przedstawia pochodzenie niektórych ekspresjonizmów, analizuje mniej znane i zapomniane nazwy strażników więziennych: tj. kozula, stary, żołdak, żebrak, socha, krzyżak, dziad, cieć, kamfuła, straguła. Tekst ma w zamiarze autora prowokować do debaty w niektórych kwestiach.
Źródło:
Świat i Słowo; 2019, 33, 2; 233-246
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Usta świętego pragnienia”. Metaforyczne wyrażenia pragnienia w języku mistycznym św. Katarzyny ze Sieny
“The Mouth of the Holy Desire”. Metaphorical Expressions of Desire in the Mystic Language of St. Catherine of Siena
Autorzy:
Śliwa, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127733.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
dyskurs
język mistyczny
leksykologia
metafora
retoryka
predykaty
discourse
mystic language
lexicology
metaphor
rhetoric
predicates
Opis:
The goal of the paper is twofold: to outline the problems of the language of mystics in the light of linguistic research and a detailed analysis of the metaphorical expressions of the holy desire in the mystic language of St. Catherine of Sienna. The linguistic research on mystics were initiated in a more methodical way by J. Baruzi (1931), and were synthetically elaborated by G. Pozzi (1988). Having discussed the specific semantic of the words in mystic discourse, an analysis of the expressions of the holy desire is presented. It confirms that the linguistic sign is anchored in mystical experience, and the mystic’s discourse has a specific character with its own dynamism and narration, and its respective didactic goal. The paper also shows literary values of the mystical texts, being part of literature on spirituality.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2007, 54-55, 3; 187-201
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na tropie ginących wyrazów gwarowych
On the trail of the dying dialectal words
Autorzy:
Reichan, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459399.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
polska dialektologia
leksykologia dialektologiczna
wymierające słowa gwarowe
Polish dialectology
dialectological lexicology
the dying dialectal words
Opis:
The subject matter of the article is the problem of the dying dialectal words. The author of the article found such words, used only by elderly people, in the dictionary of M. Kucała Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich (The comparative dictionary of three villages of Little Poland) (Kucała 1957) and compared them with the adequate material in some Polish dialectal dictionaries. The author noticed the occurrence of various types of such words.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2019, 14; 194-202
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena wybranej terminologii logopedycznej w świetle badań ankietowych przeprowadzonych przez studentów logopedii oraz logopedów praktyków
Selected speech therapy terms assessed in light of a survey among students and practitioners
Autorzy:
Zawadka, Joanna
Karsznia-Sobczak, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339255.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
terminologia logopedyczna
język specjalistyczny
leksykologia
badanie ankietowe
speech therapy terms
specialist language
lexicology
survey research
Opis:
Artykuł omawia rezultaty badań nad terminologią logopedyczną. W wyniku analizy materiału zawartego w “Encyklopedii logopedii” i wybranych słownikach terminów logopedycznych wytypowano 33 terminy, których frekwencję w literaturze przedmiotu oceniono jako niską. Postawione pytania badawcze to m.in.: Czy wytypowane terminy logopedyczne są znane przez: (a) studentów logopedii, (b) logopedów-praktyków. Czy (a) studenci logopedii, (b) logopedzi-praktycy znają definicję słownikową wytypowanych terminów logopedycznych. W celu odpowiedzi na pytania badawcze przeprowadzono ankietę, w której znalazły się m.in. pytania o znajomość terminów oraz ich rozumienie. Przeprowadzone badania wskazują na potrzebę dalszego opisu terminologii logopedycznej nie tylko ze względu na zróżnicowany poziom jej znajomości, ale też aktualności i rozpowszechnienia.
The article presents the results of research on speech therapy terminology. The analysis covered 33 terms, the frequency of which was assessed as low. The main research questions were: “Are the selected speech therapy terms familiar to: a. speech therapy students, b. speech therapists-practioners?”. “Have a. students, b. therapists been acquainted with dictionary definitions of selected speech therapy terms?”. To answer the research questions, a survey was conducted. It included questions about the knowledge and understanding of the terms. The results suggest the need for a more detailed description of speech therapy terminology due to not only the varying levels of its familiarity, but also its timeliness and pervasiveness.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 811, 2; 60-73
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
За Mатей Граматик и говоримия български език през XVI век
Autorzy:
Tsibranska-Kostova, Mariyana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681409.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Sofia Literary School, Matthew the Grammarian, historical lexicology
sofijska szkoła piśmiennicza, Mateusz Gramatyk, leksykologia historyczna
Opis:
The paper examines some peculiarities of Matthew the Grammarian’s language. The famous representative of the Sofia Literary School from the 16th century is the author of an unique work – The Life of St. Nicolas the New of Sofia. The author proposes lexical-semantic classifications of word groups. The basic aim of the paper is to prove that – contrary to popular opinions about Matthew’s strong rhetoric character and distance from the spoken language – his hagiographic work contains visible signs of vernacular language. In addition, the final passage with the miracle of the saint, which has not been included in the most popular new Bulgarian version, is reproduced in original and translation together with commentaries about one rare appellation of disease.
W artykule omówione zostały językowe właściwości stylu pisarskiego Mateusza Gramatyka, czołowego przedstawiciela sofijskiej szkoły piśmienniczej z XVI wieku na bazie utworu „Żywot św. Mikołaja Nowego Sofijskiego”. Jest to jego jedyny tekst o pewnym autorstwie. Autor dokonuje leksykalno-semantyczej klasyfikacji materiału językowego, w którym widoczny jest wpływ żywego XVI-wiecznej odmiany mówionej języka. Przeczy to ugruntowanym opiniom o wyrafinowanym i oddalonym od języka mówionego stylu pisarza. W dodatku do artykułu zamieszczono oryginał końcowej części Żywotu św. Mikołaja Nowego Sofijskiego z opisem cudów świętego, która nie została opublikowana w popularnym przekładzie Żywotu na współczesny język bułgarski. W tekście dokonano również analizy tłumaczenia rzadko spotykanej nazwy choroby.
Źródło:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2017, 6
2449-8297
Pojawia się w:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inwentarze skarbca katedry ormiańskiej we Lwowie z XVIII wieku jako źródło do leksykologii historycznej
The inventories of treasury of Armenian cathedral in Lviv from the eighteenth century as a source for historical lexicology
Autorzy:
Żuraszek-Ryś, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/965841.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Polish language in the 18th century
historical lexicology
inventory
osiemnastowieczna polszczyzna
leksykologia historyczna
inwentarz
Opis:
This article relates to methods for the determination of certain elements of reality – sacral objects (in this case, the mobile elements of the equipment of the Armenian Cathedral in Lviv, which are liturgical appliances and other valuables that were stored in it). The presented vocabulary can provide very valuable source for historical lexicology.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2015, 049
0208-6077
2450-0119
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena wybranej terminologii logopedycznej w świetle badań ankietowych przeprowadzonych przez studentów logopedii oraz logopedów praktyków
Selected speech therapy terms assessed in light of a survey among students and practitioners
Autorzy:
Zawadka, Joanna
Karsznia-Sobczak, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339254.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
terminologia logopedyczna
język specjalistyczny
leksykologia
badanie ankietowe
speech therapy terms
specialist language
lexicology
survey research
Opis:
Artykuł omawia rezultaty badań nad terminologią logopedyczną. W wyniku analizy materiału zawartego w “Encyklopedii logopedii” i wybranych słownikach terminów logopedycznych wytypowano 33 terminy, których frekwencję w literaturze przedmiotu oceniono jako niską. Postawione pytania badawcze to m.in.: Czy wytypowane terminy logopedyczne są znane przez: (a) studentów logopedii, (b) logopedów-praktyków. Czy (a) studenci logopedii, (b) logopedzi-praktycy znają definicję słownikową wytypowanych terminów logopedycznych. W celu odpowiedzi na pytania badawcze przeprowadzono ankietę, w której znalazły się m.in. pytania o znajomość terminów oraz ich rozumienie. Przeprowadzone badania wskazują na potrzebę dalszego opisu terminologii logopedycznej nie tylko ze względu na zróżnicowany poziom jej znajomości, ale też aktualności i rozpowszechnienia.
The article presents the results of research on speech therapy terminology. The analysis covered 33 terms, the frequency of which was assessed as low. The main research questions were: “Are the selected speech therapy terms familiar to: a. speech therapy students, b. speech therapists-practioners?”. “Have a. students, b. therapists been acquainted with dictionary definitions of selected speech therapy terms?”. To answer the research questions, a survey was conducted. It included questions about the knowledge and understanding of the terms. The results suggest the need for a more detailed description of speech therapy terminology due to not only the varying levels of its familiarity, but also its timeliness and pervasiveness.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2024, 811, 2; 60-73
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Profesor Tadeusz Szymański jako badacz leksyki prasłowiańskiej
Professor Tadeusz Szymański as a researcher of Proto‑Slavic vocabulary
Autorzy:
Ostrowski, Bogumił
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26731736.pdf
Data publikacji:
2023-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
etymology
historical lexicology and lexicography
diachronic linguistics
geolinguistics
etymologia
leksykologia i leksykografia historyczna
językoznawstwo diachroniczne
geolingwistyka
Opis:
The preliminary part of the study presents a scientific profile of Professor Tadeusz Szymański in the initial (over twenty years) period of his research activity at the Institute of Slavic Studies (Slavistics) of the Polish Academy of Sciences. In the article the particular attention was paid to the participation and researcher’s contribution to the Proto‑Slavic lexicon which is archival these days. The initial versions of the PSL vocabulary words *medvědь, *mešьka (*mečьka) and *mekati developed by Tadeusz Szymański became the starting point to present them in a broader research perspective (not only etymological, but also ethno‑ and geolinguistics), more than 50 years after being developed. It is worth emphasizing that, despite the significant progress on the work on PSL lexicology, these unique dictionary materials can still serve as a starting point for further detailed research and verification of existing findings.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 261-279
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pleonazmy i tautologie w świadomości (młodych) Polaków
Pleonasms and Tautology in the Awareness of Young Poles
Autorzy:
Hącia, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1953901.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kultura języka
leksykologia
pleonazm
poprawność językowa
redundancja
culture of the language
lexicology
pleonasm
linguistic correctness
redundancy
Opis:
The article is a description of questionnaires on how Polish redundant collocations are estimated by Poles. The questionnaires were completed by 205 people (men and women) aged 16 to 60 years, with primary, secondary or university education, being pupils, students, office workers or labourers, living in different towns. The questionnaire contained 30 sentences with redundant collocations representing a few types, distinguished by the following criteria: the capacity of the semantic connectability of the related parts; the degree of the phraseologisation of the collocation, semantic ability of gradation of the subjected part; appearance of the foreign word within collocation, redundance on the morphological and syntactic levels. The collocations of the sentences of questionnaire are: zaspy śniegu, broczyć krwią, wymyślić z głowy, zejść w dół, założyć [coś] z góry, dobra przyjaciółka, wiadomości serwisu informacyjnego, dobrze wychowana dama, szesnasta po południu, zdać pomyślnie, dobrze harmonizować, najbardziej podstawowy, dobra komitywa, scalić w całość, donosiciele donieśli, bardziej nowocześniejszy, zestawić ze sobą, przysunąć bliżej, krótka chwilka, pobolewa czasami, rozumieć się nawzajem, załóżmy razem [np. spółkę], pożyczyłem Ci mój [sweter], nie poinformować wcale, w ogóle nie stało się nic, ale jednak, napotykać na, samonapędzający się, zwykle mówi się, bezwiednie chce mi się. On the ground of the survey we can define which collocations are most rarely or most often recognized by Poles as incorrect and what it depends on; to put it another way: which types of redundancy are most and less acceptable in Polish. It appeared that collocations with morphological or morphological and lexical redundancy (for example bardziej nowocześniejszy, wymyślić z głowy, donosiciele donieśli) and those with semantic ability of gradation of the subjected part (for example krótka chwilka, dobrze harmonizować, zdać pomyślnie) are most often recognized as incorrect. What is interesting, the foreign word within collocation does not affect the way it is recognized by native speakers (in opposition to previous linguists' opinions).
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 6; 7-37
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Synonimia w świetle Słownika synonimów polskich Adama Stanisława Kra sińskiego z 1885 roku
Synonymia, in the light of the Słownik synonimów polskich by Adam Stanisław Krasiński, dated 1885
Autorzy:
Jankowiak, Lucyna Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1595706.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Polish language
the lexicology and the lexicography
synonyms
język polski XIX wieku
leksykologia i leksykografia
synonimy
Opis:
The paper presents a theory of the synonymia (at the preface and by selection and characteristics of the material) in the first Slavic dictionary of synonyms. According to the Krasiński – a forerunner of researches regarding the synonymia in Polish linguistics – words related to the same referent are always (more or less) different: in terms of additional meaning, shade, expression (e.g. emotions).
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2012, 11; 81-92
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polskie adaptacje łacińskich i francuskich nazw miejscowych w Nowym wielkim dykcjonarzu Pierre’a Daneta i Dymitra Franciszka Koli
Polish adaptations of Latin and French place names in Nowy wielki dykcjonarz by Pierre Danet and Dymitr Franciszek Kola
Autorzy:
Marczak, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1896636.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
leksykologia historyczna
toponimia
XVIII wiek
Pierre Danet
Dymitr Franciszek Kola
historical lexicology
toponymy
18th century
Opis:
Jedną z wielu niepoznanych i interesujących cech francusko-łacińsko-polskiego dykcjonarza Daneta-Koli jest duża frekwencja toponimów. Autor polskiej części słownika – Kola – tłumaczy nazwy własne w rozmaity sposób. W artykule przedstawiono wyniki analizy, której poddano kilkaset jednostek słownikowych, będących głównie nazwami miast francuskich i angielskich. Wyniki badań ukazują dwie najbardziej wyraziste tendencje w warsztacie translatologicznym Koli. Pierwszą jest adaptowanie nazw łacińskich, gdy w definicji toponimu zawarta jest informacja o obecności diecezji bądź archidiecezji w miejscowości nazwanej tym toponimem. Drugą stanowi widoczne odnoszenie się do znajomości i zasad języka francuskiego, nawet wtedy, gdy materiał słownikowy pochodzi z innych języków.
The considerable number of toponyms is one of the many unexplored but interesting characteristics of the Danet-Kola French-Latin-Polish dictionary. The translator – Kola – alters toponyms in different ways. This article analyses the substantial corpus of lexicographical units, mainly place names of French and English cities. The results of the research illustrate the two most noticeable tendencies of Kola’s translations. Firstly, he adapts Latin toponyms if the term denotes a place with a diocese. Secondly, Kola refers to his knowledge of French in translation, even if place names are derived from other languages.
Źródło:
Linguodidactica; 2020, 24; 159-171
1731-6332
Pojawia się w:
Linguodidactica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z historii socjolektu szkolnego – słownictwo dotyczące karania uczniów
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520155.pdf
Data publikacji:
2022-12-20
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
student jargon (slang)
history of sociolect
lexycology
semantics
diachronic linguistics
socjolekt uczniowski
historia socjolektu
leksykologia
semantyka
historia języka
Opis:
From the history of school sociolect – lexis from the category of „punishing students” The author describes in this article the history of the student sociolect. The subject of the description is the vocabulary of students from the period: from the second half of the 19th century to the first half of the 20th century. The vocabulary relates to the thematic category of „punishing students”. This category includes a vocabulary relating to the use by teachers of methods and forms of rebuking students’ attitudes and behavior, forcing students to submit in not always standardized situations. The sources include texts by Ignacy Wolanowski, Henryk Ułaszyn, Henryk Łopaciński, Józef Magiera, Edward Klich, Piotr Ciuła and Włodzimierz Czarnecki. There are sixteen dictionary units in the publications. Most of the lexis are words attested by texts describing the student dialect of the second half of the 19th century.
Źródło:
Świat i Słowo; 2022, 39, 2; 231-248
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
"Buchnąć z futrówy", "odpypić z ponsy", czyli o słownictwie dotyczącym ściągania w gwarze uczniowskiej z przełomu XIX i XX wieku
"Buchnąć z futrówy", "odpypić z ponsy" – about vocabulary from the category „cheating” in student jargon from the turn of the 19th and 20th centuries
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519891.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
żargon studencki (slang)
historia socjolektu
leksykologia
semantyka
językoznawstwo diachroniczne
student jargon (slang)
history of sociolect
lexycology
semantics
diachronic linguistics
Opis:
Artykuł przedstawia historię żargonu studenckiego. Autor opisuje słownictwo używane w okresie: II poł. XIX w. – I poł. XX w. Leksyka należy do kategorii tematycznej „oszustwo”. W tekście czytelnik zapoznaje się z tezami: 1) omawiana leksyka jest źródłem jednej z najobszerniejszych kategorii leksykalno-semantycznych żargonu studenckiego w okresie porozbiorowym (po okresie rozbiorów); 2) w dawnym języku ucznia istnieje wspólny zasób słownictwa – grupa ta jest niezależna od administracyjnej zależności szkół; 3) we współczesnym żargonie zauważamy dużo dawnego słownictwa; 4) w XIX w. zauważamy obecność wyrazów żargonowych w polszczyźnie ogólnej; 7) w XX-wiecznym żargonie studenckim daje się zaobserwować udział żargonu kryminalnego z XIX wieku.
The article presents the history of the student jargon. The author describes the vocabulary used in the period: second-half the 19th century – first half the 20th century; the lexis belongs to the thematic category „cheating”. In the text the reader gets to know theses: 1) the lexis discussed is the root cause of one of the most extensive lexical-semantic categories of the student jargon in the post-partition period (after the period of the Partitions of Poland); 2) in former student language a shared store of the vocabulary exists – this group is independent of the administrative dependence of schools; 3) we notice much former vocabulary in the contemporary jargon; 4) we will notice jargon words in the general Polish in the 19th century; 7) we can see the participation of criminal jargon from the 19th century.
Źródło:
Świat i Słowo; 2021, 37, 2; 213-224
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On the Symbiotic and Orwellian Changes of Meaning Remarks on the Theory of Research on Historical Semantic Changes
O tzw. symbiotycznych i orwellowskich zmianach znaczeniowych (Z teorii badań nad historyczną zmiennością wyrazów)
Autorzy:
Sławkowa, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/468374.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
meaning in the natural language
lexicology
semantics
historical semantic changes
znaczenie w języku naturalnym
leksykologia
semantyka
historyczne zmiany znaczeniowe
Opis:
Autorka rozważa zagadnienie zmian znaczeniowych wyrazów – klasyczny problem historycznej semantyki leksykalnej – z punku widzenia językoznawstwa postrukturalistycznego. W tym celu przedstawia zarys koncepcji Geoffreya Hughesa, w świetle której powstawanie i modyfikacja znaczeń wyrazów następuje w wyniku działania czynników zewnętrznych, w tym zwłaszcza czynnika społecznego: wielkich procesów cywilizacyjnych (wynalazek druku, rozwój kapitalizmu) i kulturowych (reformacja i kontrreformacja, rewolucja francuska i rosyjska, rozwój ideologii komunistycznej, narodziny faszyzmu). Artykuł omawia także typologię zmian semantycznych Hughesa: 1) zmiany „symbiotyczne”; 2) zmiany „zapośredniczone”, 3) zmiany orwellowskie – ilustrując poszczególne typy zmian przykładami z języka polskiego.
Źródło:
Forum Lingwistyczne; 2014, 1; 91-98
2449-9587
2450-2758
Pojawia się w:
Forum Lingwistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heimische Konfixe
Autorzy:
Schu, Josef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084548.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
German morphology
word formation
lexicology
native combining forms
language change
morfologia niemiecka
słowotwórstwo
leksykologia
formy łączenia natywnego
zmiana języka
Opis:
In contrast to foreign combining forms, native combining forms are usually treated as elements on the margin of German word formation. At the same time the question is under discussion, how the notion of combining form has to be defined. Based on a semantically oriented notion, as presented in reference books, and using a large sample of items, it is argued that elements like SCHWIEGER(vater), STIEF- (kind), (Vogel)KUNDE, (Hallen)WART are just the often mentioned examples of a category with a broad range of elements and with communicative relevance. Native combining forms are not only remains of former language periods, but are permanently produced by language users in order to meet their communicative needs.
W przeciwieństwie do obcych form kombinacyjnych, rodzime formy kombinacyjne traktowane są zwykle jako elementy będące na marginesie słowotwórstwa niemieckiego. Jednocześnie pojawia się pytanie, jak zdefiniować pojęcie łączenia formy. Opierając się na pojęciu zorientowanym semantycznie, przedstawionym w książkach referencyjnych i przy użyciu dużej próby pozycji, argumentuje się, że elementy takie jak SCHWIEGER(ojciec), STIEF(w rodzaju), (Vogel)KUNDE, (Hallen)WART to tylko często przytaczane przykłady kategorii o szerokiej gamie elementów i trafności komunikacyjnej. Rodzime formy łączące są nie tylko pozostałościami dawnych okresów językowych, ale są stale tworzone przez użytkowników języków w celu zaspokojenia ich potrzeb komunikacyjnych.
Źródło:
Kwartalnik Neofilologiczny; 2021, 3; 438-464
0023-5911
Pojawia się w:
Kwartalnik Neofilologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 37

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies