Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "leksykografia gwarowa" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-8 z 8
    Tytuł:
    Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej (na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolic Biecza)
    Even need for documenting dialectal lexics (on the example of selected words from South Malopolska around Biecz)
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/498454.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    leksykografia gwarowa
    leksyka gwarowa
    dokumentacja
    gwary małopolskie
    Opis:
    The aim of the article is to draw attention to the need of documenting the dialect lexicon. While Polish dialectology can boast of many publications, field studies continue to confirm that the documentation of dialect vocabulary is incomplete. In this article I have selected a few words from Southern Poland recorded in the villages of Bugaj and Sitnica to show how many dialect variants remain undocumented, not noted in the existing sources, or how their credentials are incomplete, especially in terms of their different meanings.
    Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na potrzebę dokumentowania leksyki gwarowej. Mimo iż polska dialektologia może poszczycić się wieloma opracowaniami, to jednak ciągle przekonujemy się podczas badań terenowych, że dokumentacja słownictwa gwarowego jest niepełna. W artykule na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich odnotowanych we wsiach Bugaj i Sitnica pokazuję, jak wiele jeszcze dialektyzmów jest nieudokumentowanych, nieodnotowanych w istniejących źródłach, albo też jak ich poświadczenia są niepełne, zwłaszcza w zakresie różnych ich znaczeń.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2019, 11; 19-27
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Siara w kulinarnej kulturze wsi. Z terenowej eksploracji materiału leksykograficznego
    Colostrum in the culinary culture of rural areas. The field exploration of lexicographic material
    Autorzy:
    Sierociuk, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26850448.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-22
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    culinary
    dialectal lexicography
    colostrum
    kulinaria
    leksykografia gwarowa
    siara
    Opis:
    W artykule ukazane jest bogactwo materiału terenowego praktycznie w dotychczasowych eksploracjach pomijanego. Z racji braku stosownych poświadczeń w dostępnych opracowaniach założeniem było przedstawienie w miarę bogatej dokumentacji terenowej. Charakter opracowania łączy dociekania leksykograficzne z prezentacją rezultatów tychże eksploracji. Przywoływany materiał pozyskiwany był w latach 2005–2020; są to relacje pochodzące od mieszkańców różnych części Polski – głownie jednak Wielkopolski – punktów badawczych jest prawie 70. Wbrew przyjmowanemu poglądowi o braku wykorzystywania siary w tradycyjnej kuchni, przedstawiony materiał dowodzi bardzo żywej jej tradycji w środowisku wiejskim.
    The article shows the richness of field material which has been practically neglected in previous explorations. Due to the lack of relevant certificates in the available studies, the assumption was to present relatively extensive field documentation. The nature of the study combines lexicographic investigations with the presentation of the results of these explorations. The mentioned material was obtained in the years 2005–2020; these are reports from the inhabitants of various parts of Poland – mainly, however, from Greater Poland – with almost 70 research points. Contrary to the accepted view that colostrum is not used in traditional cooking, the presented material proves that this tradition is very alive in rural areas.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2022, 15; 183-198
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Halina Karaś, Polska leksykografia gwarowa, Warszawa 2011, ss. 432
    Autorzy:
    Nowowiejski, Bogusław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2119788.pdf
    Data publikacji:
    2012-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    recenzja
    gwara
    leksykografia gwarowa
    słownictwo gwarowe
    słowniki gwarowe
    Źródło:
    Białostockie Archiwum Językowe; 2012, 12; 363-368
    1641-6961
    Pojawia się w:
    Białostockie Archiwum Językowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O niektórych nazwach ubiorów (stroju)… w Słowniku gwary gorczańskiej (zagórzańskiej) Józefy Kobylińskiej i Słowniku gwar polskich Jana Karłowicza
    In consideration of the selected names of costumes (attire), presented in Słownik gwary gorczańskiej (zagórzańskiej) by Józefa Kobylińska and Słownik gwar polskich by Jan Karłowicz
    Autorzy:
    Koniusz, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/459582.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    leksykografia gwarowa
    Józefa Kobylińska
    Jan Karłowicz
    nazwy ubrań
    dialectal lexicography
    garment names
    Opis:
    The aim of the analysis and description in this paper is to examine words of foreign provenance: ‘baja’, ‘katanka’ (ǁkatana) and ‘łoktuszka’ (ǁłoktusza), selected from two lexicographical sources: a regional Słownik gwary gorczańskiej (zagórzańskiej), containing vocabulary from the late nineteenth century and the twentieth century, and the nationwide Słownik gwar polskich, in which the lexical material comes mainly from the second half of the nineteenth century. The author analyses the development of the meaning of the aforesaid words in Polish dialects, concerning “Gorce’’ area and other dialect territories, over the course of two centuries. It shows what their semantic development in relation to the donor’s language and the semantic differences in different territories of the Polish dialect were: where did they function as semantic dialects, which ones were regional in nature – Lesser Poland, and which ones were nationwide lexical units.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2019, 14; 86-95
    2083-1765
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dziewiętnastowieczne słowniczki gwarowe księdza Władysława Siarkowskiego z perspektywy leksykograficznej
    The nineteenth-century dialect dictionaries by Father Władysław Siarkowski – a lexicographical perspective
    Autorzy:
    Cygan, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2008040.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-15
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    Polish dialect lexicography
    the Kielce Region
    dialect dictionaries
    lexical dialectisms
    polska leksykografia gwarowa
    region kielecki
    słowniczki gwarowe
    dialektyzmy leksykalne
    Opis:
    Przedmiotem opisu w artykule są dwa regionalne słowniczki z obszaru Małopolski środkowo-północnej autorstwa ks. Władysława Siarkowskiego. Rejestrują one dziewiętnastowieczną leksykę z regionu kieleckiego (okolice Kielc, Pińczowa).Charakteryzując zbiorki wyrazów, uwzględniam następujące kwestie: a) czas powstania słowniczków; b) objętość; c) zasięg terytorialny; d) makrostrukturę słowniczków, e) mikrostrukturę słowniczków. Zawarty w nich materiał leksykalny stanowi przede wszystkim źródło do poznania najstarszego stanu gwar małopolskich (ściślej: Małopolski środkowo-północnej), źródło do badań gwar polskich w ogóle, ale daje także wgląd w pracę warsztatową niewykwalifikowanych leksykografów, pasjonatów, hobbystów, miłośników „rzeczy ludowych”, których działania przyczyniły się do zachowania i ocalenia od zapomnienia mowy mieszkańców wsi w dobie niewoli narodowej.
    The article describes two regional dictionaries from the north-central region of Małopolska (Lesser Poland) by Father Władysław Siarkowski. They contain records of the nineteenth century lexicon from the Kielce Region (environs of Kielce, Pińczów). The lexical materials were published in 1878 and 1891.When characterising sets of words, the following issues are taken into consideration: a) the time when the glossaries were compiled; b) the volume; c) the territorial scope; d) the macro-structure of the dictionaries; e) the micro-structure of the dictionaries. The lexical material included in the dictionaries is primarily a source of knowledge about the oldest status of the Małopolska dialects (more precisely, the north-central region of Małopolska) and a source of research into the Polish dialects in general. The author also provides insight into the technicalities of unqualified lexicographers, enthusiasts, hobbyists, lovers of folk artefacts, whose actions helped to preserve and save from oblivion the speech of rural residents in a time when Poland did not enjoy independence as a state
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2020, 12; 229-245
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z XIX-wiecznej gwarowej praktyki leksykograficznej (na podstawie Słowniczka wyrazów ludowych we wsi Jaksicach Zygmunta Wasilewskiego)
    The nineteenth-century sub-dialectal lexicographic practice (based on The Glossary of Folk Words in the village of Jaksice by Zygmunt Wasilewski).
    Autorzy:
    Cygan, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26850450.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-22
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    subdialectal dictionaries
    Polish subdialectal lexicography
    dialectal lexis
    Kielce Region
    słowniczki gwarowe
    polska leksykografia gwarowa
    leksyka dialektalna
    region kielecki
    Opis:
    Przedmiotem opisu w artykule jest praktyka leksykograficzna Zygmunta Wasilewskiego, prawnika, polityka, publicysty, krytyka literackiego, odnosząca się do jego XIX-wiecznego regionalnego słowniczka ze wsi Jaksice, pow. pińczowski (obszar Małopolski środkowo-północnej). Charakteryzując ten zbiorek wyrazów (212 wyrazy hasłowe), biorę pod uwagę makro- i mikrostrukturę strukturę słowniczka. Zawarty w nim materiał leksykalny stanowi przede wszystkim źródło do poznania gwary regionu kieleckiego oraz do badań gwar polskich w ogóle, ale daje także wgląd w pracę warsztatową tego niewykwalifikowanego leksykografa, w młodości pasjonata kultury ludowej.
    The article revolves around the lexicographic practice of Zygmunt Wasilewski, a lawyer, politician, journalist, literary critic in reference to his 19th-century regional glossary from the village of Jaksice, Pińczów county (central-northern Małopolska). In characterizing this set of words (212 entry words), I have taken into account the macro- and microstructure of the glossary. The lexical material contained in The Glossary is primarily a source of knowledge of the sub-dialects of Kielce Region in research into Polish sub-dialects in general. It also gives insight into the technique of this unqualified lexicographer, a folk culture enthusiast in his youth.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2022, 15; 59-70
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pole semantyczne CIAŁO CZŁOWIEKA w słowniku tykocińskim Zygmunta Glogera
    The semantic field THE HUMAN BODY in Zygmunt Gloger’s Tykocin Dictionary
    Autorzy:
    Kuryłowicz, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20679058.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    gwara Polski północno-wschodniej
    leksyka dotycząca ciała człowieka
    leksykografia gwarowa
    pole semantyczne
    relacje semantyczne
    the dialect of north-eastern Poland
    lexis regarding the human body
    dialect lexicography
    semantic field
    semantic relations
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest leksyka gwarowa tworząca pole semantyczne CIAŁO CZŁOWIEKA, wyekscerpowana z XIX-wiecznego słownika gwary ludowej Zygmunta Glogera (Słownik gwary ludowej w okr. tykocińskim). Autorka opisuje strukturę pola, pokazuje znaczenie leksemów tworzących to pole, ustala miejsce wyrazów w jego obrębie, prezentuje relacje semantyczne (synonimię, polisemię, hiponimię i meronimię) między wyrazami. Z przedstawionej analizy wynika, że Gloger zanotował 298 leksemów dotyczących ciała człowieka, najwięcej nazw grupują podpola 1. ciało, jego części, cechy fizyczne, wygląd (110) i 4. czynności i stany fizjologiczne, sprawność i wydolność organizmu, zmysły, choroby, leczenie (98), a najczęstszym typem relacji semantycznej jest synonimia.
    The subject of the article is the dialect lexis forming the semantic field CIAŁO CZŁOWIEKA (The Human Body), extracted from the 19th-century dictionary of folk dialect by Zygmunt Gloger (Słownik gwary ludowej w okr. tykocińskim). The author describes the structure of the field, shows the meaning of the lexemes forming this field, determines the place of the words within it, presents the semantic relations (synonymy, polysemy, hyponymy and meronymy) between the words. The analysis shows that Gloger recorded 298 lexemes referring to the human body, with the largest number of names grouped in subfields 1. body, its parts, physical features, appearance (110) and 4. physiological activities and states, fitness and efficiency of the body, senses, diseases, and treatment (98), and the most frequent type of semantic relation is synonimy.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2022, 56; 351-365
    0208-6077
    2450-0119
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Litewska leksykografia gwarowa z przełomu XX i XXI wieku (na tle wybranych polskich słowników regionalnych)
    Lithuanian Dialect Lexicography at the Turn of the Twenty-First Century (against the Background of Selected Polish Regional Dictionaries)
    Autorzy:
    Sakalauskienė, Vilija
    Sawaniewska-Mochowa, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38455509.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    turn of the 21st century
    leksykografia gwarowa i regionalna
    gwary litewskie
    gwary polskie
    przełom XX i XXI wieku
    ujęcie porównawcze
    dialect and regional lexicography
    Lithuanian dialects
    Polish dialects
    comparative approach
    Opis:
    The aim of this co-authored article is to provide an overview of contemporary Lithuanian dialect dictionaries in terms of their macro- and microstructure as compared to the concepts of description applied in selected recently published Polish regional dictionaries. The study considers the following issues in a comparative perspective: The range of entries (integral or differential, with selection made by lexicographers according to the adopted criteria). The arrangement of entries (alphabetical, alphabetical-cluster, thematic). The form of headwords (single- or multi-word). The way of defining the meaning (descriptive, synonymic, referential). The choice of textual illustrations and their notation. The use of grammatical information and the level of its complexity. The use of lexical maps and other visuals complementing the content of the definitions of headwords. As discussed, the comparison reveals significant similarities between the concepts of constructing Lithuanian and Polish dialect dictionaries. In both cases lexicographers compile integral dictionaries, which document the entire spoken language of the inhabitants of a given village or area, as well as differentia dictionaries, which focus on dialectal vocabulary. Although there is a preference for the alphabetical arrangement of entries, Polish dialect lexicographers have made some very successful attempts to compile thematic dictionaries (e.g. the ten-volume Dialect Dictionary of the Lublin Region (Słownik gwar Lubelszczyzny)). There are no dictionaries with this type of structure in Lithuanian lexicography. Lithuanian dialect lexicographic practice is strongly influenced by the pattern of description used in the Academic Dictionary of Lithuanian (Lietuvių kalbos žodynas). This tradition is also the source of the mixed alphabetical-cluster arrangement of entries and the single-word form of the headwords, which are followed by phrases. On the other hand, the ways of defining the meaning in the Polish and Lithuanian dictionaries under discussion are very similar. One novelty in Polish dialect lexicography as compared to the Lithuanian dictionaries is the practice of listing phraseologisms and verbal aspect pairs, or even triads, as separate entries. The use of grammatical terminology is not at the same level of complexity. The Lithuanian dictionaries include extensive grammatical information, unlike most of the Polish ones, where it is rather selective, apart from those compiled by Józef Kąś, which contain a full range of such data. The Latin grammatical terminology used in the Lithuanian dictionaries may be difficult to understand for non-linguists. The same applies to quotations illustrating the use of particular lexical items: they are provided in a full phonetic form, including the stress marking. In the case of Polish regional dictionaries, the tradition of such notation has been abandoned in favour of semi-phonetic, simplified spelling in order to make them more accessible to non-specialists. One new feature in Polish dialect lexicography which is worth noting is the visual component: in some dictionaries the definitions of headwords come with lexical maps (e.g. A Dialect Dictionary of the Lublin Region) and illustrations (e.g. the dictionaries compiled by Józef Kąś, which feature visuals of ethnographic value).      
    Celem tego współautorskiego artykułu jest przegląd współczesnych litewskich słowników gwarowych z punktu widzenia ich makro- i mikrostruktury w komparacji z koncepcjami opisu zastosowanego w wybranych najnowszych polskich słownikach regionalnych. Przedmiotem porównania były następujące zagadnienia szczegółowe: Zasób haseł (pełny czy dyferencyjny, dokonywany przez leksykografów według ustalonych kryteriów). Układ haseł (alfabetyczny, alfabetyczno-gniazdowy, tematyczny). Postać hasła (jedno- czy wielowyrazowa). Sposób definiowania haseł (opisowy, synonimiczny, za pomocą odsyłaczy). Dobór ilustracji tekstowych i sposób ich zapisu. Zakres wykorzystania danych gramatycznych w opisie haseł. Wprowadzanie map leksykalnych i materiałów ikonograficznych uzupełniających treść definicji leksemów hasłowych o aspekt wizualny. Ujęcie porównawcze ukazało istotne zbieżności między koncepcjami konstruowania litewskich i polskich słowników gwarowych. W praktyce leksykograficznej litewskiej i polskiej mieszczą się zarówno słowniki pełne, dokumentujące całościowo mowę mieszkańców konkretnej wsi lub danego areału, jak i dyferencyjne, skupione na słownictwie gwarowym. Preferowany przez leksykografów jest alfabetyczny układ haseł, ale na gruncie polskiej leksykografii gwarowej są bardzo udane próby opracowania słownika tematycznego (10-tomowy Słownik gwar Lubelszczyzny). Słowników z takim układem w leksykografii litewskiej brakuje. Na sposobie opracowania litewskich słowników gwarowych mocno zaważyła metoda opisu stosowana w Słowniku języka litewskiego (Lietuvių kalbos žodynas). Z tej tradycji czerpany jest wzorzec układu alfabetyczno-gniazdowego i utrzymanie jednowyrazowej postaci hasła głównego, a dopiero w dalszej kolejności podawanie związków wyrazowych. Natomiast sposoby definiowania znaczeń w słownikach polskich i litewskich są bardzo zbliżone. Nowością w polskiej leksykografii gwarowej w stosunku do słowników litewskich jest traktowanie jako odrębnych haseł frazeologizmów oraz czasownikowych par aspektowych, a nawet triad. Nasycenie słowników gwarowych terminologią gramatyczną jest różne. Słowniki litewskie mają bogaty zasób tych danych, pełne informacje w sposób usystematyzowany podawane są w leksykonach opracowanych przez Józefa Kąsia, w innych polskich słownikach – wybiórczo. W litewskich słownikach gwarowych stosowana jest łacińska terminologia gramatyczna, co z perspektywy niejęzykoznawcy może być trudne w odbiorze. Podobnie jak zapisywanie cytatów gwarowych, ilustrujących użycia leksemów hasłowych, w pełnej postaci fonetycznej, z zaznaczeniem akcentów. W polskich słownikach regionalnych odchodzi się od tradycji takiego zapisu na rzecz pisowni półfonetycznej, uproszczonej, by ułatwić korzystanie z nich niespecjalistom. Cenną nowością w polskiej leksykografii regionalnej jest uzupełnianie definicji haseł mapami językowymi (Słownik gwar Lubelszczyzny) oraz ilustracjami (bogatą ikonografią o walorach etnograficznych wyróżniają się zwłaszcza słowniki opracowane przez Józefa Kąsia).
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-8 z 8

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies