Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "kompatybilizm" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-10 z 10
Tytuł:
Czy naprawdę „bezwolny świat"? Kwestia wolnej woli w literaturze popularnonaukowej na przykładzie tekstu Azima F. Shariffa i Kathleen D. Vohs — Is It Really "The World Without Free Will"?
Autorzy:
Jach, Łukasz
Lamża, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/521761.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
wolna wola
emergentyzm
determinizm i indeterminizm kompatybilizm
systemy autopojetyczne
Opis:
Ustalenia naukowe wywierają coraz większy wpływ na życie współczesnych ludzi, jednak wraz z rosnącym znaczeniem systemu naukowego zwiększa się także ryzyko powstawania zniekształconych wyobrażeń na temat aktualnego stanu nauki oraz tego, co zostało przez nią jednoznacznie rozstrzygnięte. W związku z powyższym, badacze w przekazach kierowanych do szerokiego grona odbiorców zobligowani są nie tylko do klarownego, ale także ostrożnego prezentowania swoich ustaleń. Zalecenie to w szczególności odnosi się do problemów, których korzenie tkwią w dyscyplinach pozanaukowych. Należy do nich m.in. kwestia istnienia wolnej woli, podjęta przez A.F. Shariffa i K.D. Vohs w artykule pt. Bezwolny świat. W publikacji tej pojawiło się kilka uproszczeń, które w niniejszym tekście omówiono w oparciu o ustalenia z zakresu psychologii, fizyki oraz filozofii nauki. Ponadto wskazano problemy powstałe w momencie ekstrapolowania wyników badań naukowych dotyczących wolnej woli na sposoby jej ujmowania, pojawiające się w innych niż naukowy subsystemach społecznych.
Źródło:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo; 2016, 22; 75-89
1234-4087
Pojawia się w:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia wolności Barucha Spinozy w kontekście interpretacji kompatybilistycznej
Autorzy:
Rojek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/647263.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Spinoza
freedom
compatibilism
pantheism
free will
wolność
kompatybilizm
panteizm
wolna wola
Opis:
The article attempts to show the relationship of the philosophical idea of freedom in the philosophy of Baruch Spinoza in the context of the currently developed idea of compatibilism and selected arguments used by compatibilists and libertarian understanding of free will. The purpose of the article was to show the possibility of interpretation of Spinoza’s philosophy of freedom from the perspective of compatibilism and to indicate the reasons, why such a comparison will remain debatable. The problem analysis presented in the text is also supposed to prompt us to consider, whether in the ongoing renaissance involving the problem of the existence of free will in the context of determinism there is still place for classical attempts to solve the problem, which undoubtedly is the pantheistic philosophy of Spinoza.
W artykule podjęto próbę ukazania filozoficznych zależności idei wolności w filozofii Barucha Spinozy w kontekście współcześnie rozwijanej idei kompatybilizmu i wybranych argumentów stosowanych przez kompatybilistów oraz libertariańskiego rozumienia wolnej woli. Celem było ukazanie możliwości interpretacji filozofii wolności Spinozy z perspektywy kompatybilizmu oraz wskazanie powodów, dla których takie porównanie jest dyskusyjne. Przedstawiona w opracowaniu analiza problemowa ma również skłaniać do podjęcia namysłu nad tym, czy w trwającym renesansie obejmującym problem istnienia wolnej woli w kontekście determinizmu można odnaleźć miejsce dla klasycznych prób rozwiązań problemu, jakie niewątpliwie stanowi panteistyczna filozofia Spinozy.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia; 2018, 43, 2
2300-7540
0137-2025
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Strawson versus Strawson: Galen Strawson’s criticism of Peter Frederick Strawson’s compatibilism
Strawson kontra Strawson. Galena Strawsona krytyka kompatybilizmu Petera Fredericka Strawsona
Autorzy:
Jarocki, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2095926.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
freedom
reactive attitudes
compatibilism
moral responsibility
wolność
podejścia reaktywne
kompatybilizm
moralna odpowiedzialność
Opis:
Freedom and Resentment (1962), written by Peter Frederick Strawson, is one of the most influential papers in 20th century investigations regarding the problem of free will. An interesting criticism of that work was proposed by his son, Galen Strawson, who analyzed and rejected his father’s view, called the theory of reactive attitudes. In my paper I reconstruct the views of Peter Strawson and present counterarguments put forward by Galen Strawson. In the summary I suggest, following Robert Kane, that the disagreement may reflect some important changes in analytic philosophy.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2019, 4; 465-481
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A critique of classical compatibilism
Krytyka klasycznego kompatybilizmu
Autorzy:
Nowakowski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2096262.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
compatibilism
freedom
causality
subject
action
semantic tricks
kompatybilizm
wolność
przyczynowość
podmiot
działanie
sztuczki semantyczne
Opis:
In the article I present and criticize the view of classical compatibilism on freedom, i.e. the view according to which free subjects and free actions can exist in the world ruled by universal, exceptionless causality. I claim that compatibilism does not solve the problem of freedom and determinism, but avoids and disregards it. Compatibilism pretends to accomplish the task by playing with semantic tricks that create a misleading impression of ‛compatibility’.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2019, 2; 143-159
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmierzch determinizmu i kategorialna otwartość determinacji w kontekście wyjaśniania problemu wolności
The twilight of determinism and categorical openness of determination in the context of expounding the issue of freedom
Autorzy:
Rojek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31223801.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Determinismus
Entschlossenheit
Kompatibilismus
Freiheit
Nicolai Hartmann
determinism
determination
compatibilism
freedom
determinizm
determinacja
kompatybilizm
wolność
Opis:
Choć klasyczna forma determinizmu przeżywać może współcześnie regres ze względu na uzasadnienie tezy fizycznego indeterminizmu, deterministyczny model opisywania zjawisk nie ulega dewaluacji w kontekście metodologii nauk. Występujące współcześnie dyscyplinarne formy determinizmów nie przedstawiają jednak jednoznacznego, jednolitego, powszechnego, bezwzględnego i bezpośrednio determinującego modelu, właściwego klasycznemu ujęciu determinizmu. W kontekście rozważań nad wolnością skłania to do refleksji nad zakresem współczesnych wyjaśnień deterministycznych oraz tego, czy współczesne wyjaśnienia kompatybilistyczne pozostają zasadne względem niejednolitych determinizmów. Namysł nad kategorią determinacji pomoże ocenić adekwatność m.in. filozofii Nicolaia Hartmanna na tle współczesnego sporu o wolność. Zakorzeniona w ontologii bytu realnego teza pluralizmu determinacyjnego wskazuje kontekst aksjologiczny jako nieodzowny dla wyjaśnienia problemu wolności, wykraczając poza nierzadko zawężane ramy problemu.
Obwohl die klassische Form des Determinismus aufgrund der Rechtfertigung der These des physischen Indeterminismus gegenwärtig einen Rückschritt erleben kann, wird das deterministische Modell der Beschreibung von Phänomenen im Kontext der wissenschaftlichen Methodologie nicht abgewertet. Die gegenwärtig auftretenden Disziplinformen der Determinismen stellen jedoch kein eindeutiges, einheitliches, universelles, absolutes und direkt bestimmendes Modell dar, das der klassischen Auffassung des Determinismus eigen ist. Im Zusammenhang mit den Überlegungen zur Freiheit veranlasst dies zu Überlegungen über den Umfang moderner deterministischer Erklärungen und darüber, ob moderne kompatibilistische Erklärungen gegenüber uneinheitlichen Determinismen legitim bleiben. Ein Nachdenken über die Kategorie der Determination wird dabei helfen, die Angemessenheit u. a. der Philosophie von Nicolai Hartmann vor dem Hintergrund des modernen Freiheitsstreits zu beurteilen. Die in der Ontologie des realen Daseins verwurzelte These des determinativen Pluralismus weist auf den axiologischen Kontext hin, der für die Erklärung des Problems der Freiheit unerlässlich ist und geht über den nicht selten verengten Rahmen des Problems hinaus.
 While the classical form of determinism seems to be in regress as the thesis of physical indeterminism has now been justified, the deterministic model of scientific description of phenomena has not been devalued in science methodologies. However, the present disciplinary forms of determinisms do not represent an unambiguous, uniform, universal, absolute and directly determining pattern, appropriately typical for the classical concept of determinism. In the context of deliberations on the issue of freedom, that fact prompts thinking on the scope of contemporary deterministic elucidations as well as queries whether contemporary compatibilist explanations are still valid with regard to incoherent determinisms. Examining the category of determination will help, among others, to assess the adequacy of Nicolai Hartmann’s philosophy against the background of the on-going dispute over freedom. The thesis of determinative pluralism, rooted in the ontology of the real being, points to the axiological context as indispensable for explaining the problem of freedom, as it is going beyond its often narrowed framework.
Źródło:
Kultura i Wartości; 2021, 31; 43-61
2299-7806
Pojawia się w:
Kultura i Wartości
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
ODMIANY WOLNOŚCI W UJĘCIU JOHNA LOCKE’A
THE THREE KINDS OF FREEDOM ACCORDING TO JOHN LOCKE
Autorzy:
Trzepizur, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488281.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
voluntary
freedom of action
freedom of will
compatibilism
moral responsibility
dobrowolność
wolność działania
wolność woli
kompatybilizm
moralna odpowiedzialność
Opis:
Artykuł podejmuje zagadnienie wolności w kontekście metafizyki i epistemologii Locke’a. W pierwszej części zostały wyróżnione trzy zasadnicze znaczenia, w jakich występuje termin wolność: dobrowolność, wolność działania oraz wolność woli. Przez dobrowolność Locke rozumie zdolność do działania zgodnego z tym, czego chce podmiot. Wolność działania wyraża się w zdolności zarówno do podjęcia jak i zaniechania określonego działania. Zaś wolność woli jest to zdolność do powstrzymania się od działania i dokonania jego oceny biorąc pod uwagę bardziej odległy cel, do którego podmiot dąży. W drugiej części podjęto próbę rozstrzygnięcia dwóch problematycznych kwestii w kontekście wyróżnionych odmian wolności: czy zasadne jest uznawanie poglądów Locke’a za zgodnych ze stanowiskiem kompatybilizmu a także jaki jest związek odmian wolności z moralną odpowiedzialnością podmiotu za swoje czyny. Analiza tych zagadnień wykazała, że tylko dobrowolność może współwystępować z koniecznością, dlatego aby móc określić zgodność poglądów Locke’a z kompatybilizmem należy wskazać, którą z odmian wolności się przyjmuje. Biorąc pod uwagę drugą kwestię uznano, że moralna odpowiedzialność jest związana z wszystkimi odmianami wolności.
The article presents the problem of freedom in Locke’s metaphysics and epistemology. The analysis of the source text shows, that he uses the concept of freedom in the three different meanings. The first one is voluntary that can be described as the power to do what the agent wants. Next is freedom of action which is the ability to do what the agent wants to do and also to stop doing this whenever he wants to. The last one is freedom of will that means the power to refrain from performing an action. After that the agent can think about his decision and make it more thoughtful and accurate. In order to characterize these kinds of freedom it is necessary to answer to following questions: Which kind of these three types of freedom presented by John Locke is compatible with determinism? And the second question is: what kind of freedom relates to moral responsibility? The final analysis shows that only voluntary can coexist with determinism. Therefore Locke should not be interpreted as compatibilist for all of three kinds of freedom in his theory. Answering to the second question, moral responsibility is connected with every kind of freedom. In each case an agent has the free choice and can realize his own desires.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 2; 25-45
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Semikompatybilizm J. M. Fischera w kontekście alternatywnych możliwości działań
J. M. Fischer’s semicompatibilism in the context of alternative possibility of actions
Autorzy:
Rojek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/423355.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
semicompatibilism
moral responsibility
compatibilism
free will
J. M. Fischer
H. G. Frankfurt
semikompatybilizm
moralna odpowiedzialność
kompatybilizm
wolność woli
Opis:
The article focuses on the question of the problem of moral responsibility in the context of John Martin Fischer semicompatibilism. The issue of the article includes Aristotle, Harry Gordon Frankfurt and others, within which Fischer and Mark Ravizza formulate a counterexample to solve Frankfurt-style case of “Counterfactual Interventer”. The purpose of this article is to show the relationship between the principle of alternative possibilities and the legitimacy of assigning moral responsibility for the decision, act, omission and their consequences. Originality of Fischer and Ravizza solution situates the position of the two philosophers as a particular manifestation of contemporary compatibilism dispute concerning the freedom of the will and the relationship between determinism and autonomy of the person.
Źródło:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2015, 27; 177-197
0860-4487
Pojawia się w:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Liberum arbitrium” w filozofii średniowiecznej w kontekście teorii deterministycznych
Liberum arbitrium in medieval philosophy in context of deterministic theories
Autorzy:
Szocik, Konrad
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/431227.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
liberum arbitrium
free will
determinism
God
God’s grace
predestination
providence
foreknowledge
compatibilism
wolna wola
determinizm
Bóg
łaska Boża
predestynacja
opatrzność
przedwiedza
kompatybilizm
Opis:
This paper analyzes the concept of 'liberum arbitrium' in the philosophy of Augustine, Anselm and Thomas Aquinas. It underlines their compatibilist connection between the freedom of choice and deterministic factors. Each of them has defended liberum arbitrium, being aware of the potential difficulties related to God’s influence on human fate.
Artykuł analizuje koncepcje liberum arbitrium w filozofii Augustyna, Anzelma i Tomasza z Akwinu. Wskazuje na kompatybilistyczne łączenie przez nich wolności wyboru z istnieniem czynników deterministycznych. Każdy z nich bronił liberum arbitrium, dostrzegając potencjalne trudności związane z wpływem Boga na losy człowieka.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2014, 50, 2; 105-123
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
God’s Foreknowledge, Human Freedom, and the Asymmetry of Openness
Boska przedwiedza, ludzka wolność i asymetria otwartości
Autorzy:
Kuźniar, Adrian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31232814.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
God’s foreknowledge
ability to do otherwise
compatibilism
fatalism
asymmetry of openness
Ockhamism
Boska przedwiedza
zdolność do alternatywnego działania
kompatybilizm
fatalizm
asymetria otwartości
ockhamizm
Opis:
The paper defends a compatibilist solution to the problem of the relationship between divine and human freedom. It is argued that the asymmetry of ability constituted by our ability to foreknowledge influence the future and our inability to control the past results from the asymmetry of openness between fixed past and open future interpreted in terms of the asymmetry of counterfactual dependence. Therefore, if the asymmetry of openness is not true of some types of facts, then we may be able to control them even if they are facts about the past. It turns out that widely shared accounts of the nature and source of God’s foreknowledge entail that the asymmetry of openness does not apply to God’s past beliefs about future contingencies. Thus, it is unjustified to claim that we are unable to now do anything such that, if we were to do it, God’s past beliefs would have been different.
Artykuł poświęcony jest kompatybilistycznemu rozwiązaniu problemu relacji między Boską przedwiedzą a ludzką wolnością. W tekście argumentuje się, że asymetria polegająca na naszej zdolności do wypływu na przyszłość i braku analogicznej zdolności do kontroli przeszłości jest rezultatem asymetrii otwartości między przyszłością a przeszłością interpretowanej w kategoriach asymetrii kontrfaktycznej zależności. W konsekwencji, jeśli asymetria otwartości nie stosuje się do pewnych typów faktów, wówczas możemy posiadać zdolność do kontroli tych faktów, nawet jeśli są to fakty dotyczące przeszłości. Okazuje się, że z najbardziej rozpowszechnionych ujęć natury i genezy Boskiej przedwiedzy wynika, iż asymetria otwartości nie stosuje się do posiadanych przez Boga w przeszłości przekonań na temat przygodnych zdarzeń przyszłych. Zatem nieuzasadnionym pozostaje twierdzenie, że jesteśmy pozbawieni zdolności do uczynienia teraz czegoś takiego, że jeśli byśmy to zrobili, to Boskie przekonania byłyby w przeszłości inne niż były.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 2; 147-161
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kontrfaktyczna interwencja jako teoretyczne i praktyczne zagrożenie dla wolności. Krytyczna analiza Frankfurt Cases*
Autorzy:
Rojek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/643891.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
kontrafaktische Intervention
freier Wille
Kompatibilismus
das Prinzip der alternativen Möglichkeiten
Frankfurt Cases
counterfactual intervention
free will
compatibilism
principle of alternate possibilities
Frankfurt cases
kontrfaktyczna interwencja
wolna wola
kompatybilizm
zasada alternatywnych możliwości
przypadki Frankfurta
Opis:
Gegenwärtige, ontologische und komplexe Analyse der Kategorie des freien Willens zieht das Bedürfnis der Überlegungen auf interdisziplinärem Boden nach sich. Einer der Bereiche, den die Analyse berücksichtigen soll, ist die gegenwärtige Ethik und mit ihr die Problematik der moralischen Verantwortung für die Tat. Das Prinzip der alternativen Möglichkeiten (PAM), dessen Falsifikation der Hauptvertreter des Kompatibilismus – Harry Gordon Frankfurt – unternahm, scheint ein entsprechendes Beispiel zu sein, um die oben genannte Abhängigkeit zu beweisen. Der Artikel setzt sich zum Ziel, den historischen Kontext des Problems und die Analyse der Fälle von Frankfurt (Frankfurt Cases) darzustellen, darunter das berühmte Beispiel der kontrafaktischen Intervention von Black. Die Gegenüberstellung verschiedener gegenwärtiger Auffassungen des freien Willens und der unter ihnen auftretenden Streitpunkte wird für die Einschätzung der Richtigkeit der Lösung von Frankfurt von Bedeutung sein. Die in der Arbeit enthaltenen kritischen Schlussfolgerungen können einen Beitrag zur gegenwärtig andauernden Debatte über den freien Willen leisten.
Contemporary, ontological and comprehensive analysis of the category of free will necessitates an interdisciplinary approach. One of the fields that have to be taken into account includes contemporary ethics combined with the issue of moral responsibility for an action. The Principle of Alternate Possibilities (PAP), warped by Harry Gordon Frankfurt, a leading representative of compatibilism, appears to be an appropriate example demonstrating this relationship. The aim of this article is to present the historical context of the problem and an analysis of Frankfurt Cases, including the famous example of Black's counterfactual intervention. The juxtaposition of different contemporary definitions of free will and of the controversial points therein will be relevant in assessing the accuracy of Frankfurt’s solution. Critical conclusions reached in this paper may also contribute to the ongoing? debate on the issue of free will.
Współczesna, ontologiczna i kompleksowa analiza kategorii wolnej woli pociąga za sobą potrzebę rozważań na gruncie interdyscyplinarnym. Jedną z dziedzin, jakie analiza ta musi uwzględniać, jest współczesna etyka, a wraz z nią problematyka moralnej od-powiedzialności za czyn. Zasada alternatywnych możliwości (PAP), której falsyfikacji podjął się czołowy przedstawiciel kompatybilizmu – Harry Gordon Frankfurt – wydaje się odpowiednim przykładem, by wykazać powyższą zależność. Artykuł ma na celu ukazanie historycznego kontekstu problemu oraz analizę przypadków Frankfurta (Frankfurt Cases), w tym słynnego przykładu kontrfaktycznej interwencji Blacka. Zesta-wienie różnych, współczesnych sposobów ujęcia wolnej woli oraz występujących między nimi punktów spornych będzie miało znaczenie dla oceny trafności rozwiązania same-go Frankfurta. Zawarte w pracy krytyczne wnioski mogą również stanowić przyczynek do niegasnącej współcześnie debaty na temat wolnej woli.
Źródło:
Kultura i Wartości; 2015, 16
2299-7806
Pojawia się w:
Kultura i Wartości
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-10 z 10

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies