- Tytuł:
- Filozofia przypadku w ujęciu Mariana Smoluchowskiego
- Autorzy:
- Grzanka, Jan
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/31233784.pdf
- Data publikacji:
- 2023
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
- Tematy:
-
kauzalna przyczynowość
ruchy Browna
skutek
przypadek
rachunek prawdopodobieństwa - Opis:
- W artykule omówiono ewolucję rozumowania Mariana Smoluchowskiego w kontekście prowadzonych przez niego badań nad przyczynowością i rozumieniem istoty przypadku. Początkowo Smoluchowski skupiał się na epistemicznym badaniu przyczynowości, szukając dowodów potwierdzających teorię kinetyczno-molekularną. Dowodząc przyczyny ruchów Browna, wykorzystał koncepcję kauzalnej przyczynowości. Zasadniczą zmianą w postrzeganiu przez niego przyczynowości było zrozumienie roli przypadku występującego na linii przyczyna ‒ skutek. Wprowadzając do rozważań relacje matematyczne, skupił się na aspekcie zaistnienia skutku. Zdaniem Smoluchowskiego przypadek nadający się do obliczenia prawdopodobieństwa różni się od przypadku w szerszym znaczeniu istotną prawidłowością częstego powtarzania się zjawiska. Zasługą polskiego uczonego było rozróżnienie filozoficznego i fizykalnego pojmowania przyczynowości, przypadku i rachunku prawdopodobieństwa. Przesunięcie rozważań nad naturą przypadku na płaszczyznę ontologiczną przeniosło jego badanie w obszar działania nauki, doprowadzając tym samym do praktycznego zastosowania rachunku prawdopodobieństwa w fizyce.
- Źródło:
-
Filozofia i Nauka; 2023, 11; 93-112
2300-4711
2545-1936 - Pojawia się w:
- Filozofia i Nauka
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł