Temat: jidysz - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Zur Syntax des anaphorischen, medialen und lexikalischen Reflexivspronomens im Deutschen und im Polnischen im Vergleich mit ausgewählten Beispielen aus dem Jiddischen
The syntax of the anaphoric, medial and lexical reflexive pronoun in German and Polish in comparison with selected examples from Yiddish
Autorzy:: Ochmańska, Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1592263.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: anaphorisches ‚sich‘
mediales ‚sich‘
lexikalisches ‚sich‘
Jiddisch
Generative Transformationsgrammatik (GTG)
Reflexivkonstruktionen
Reflexivpronomen
Anaphoric ‚-self‘
medial ‚-self‘
lexical ‚-self‘
Yiddish
transformational-generative grammar (TGG)
Reflexive Constructions
Reflexive Pronouns
anaforyczne ‚się‘
medialne ‚się‘
leksykalne ‚się‘
język jidysz
gramatyka generatywno-transformacyjna
konstrukcje zwrotne
zaimki zwrotne
Opis:: Im Beitrag wird unter Bezugnahme auf die Darstellung der Funktionen des Reflexivpronomens laut Reis und Haider das Funktionieren des Reflexivpronomens im Deutschen und im Polnischen besprochen, wobei angeführte Beispiele für die Stellung des Reflexivpronomens in beiden Sprachen zugleich mit Reflexivkonstruktionen im Jiddischen verglichen werden. Damit beabsichtigt der Artikel nachzuweisen, dass die generative Erklärung des Phänomens von anaphorischen, lexikalischen und medialen Reflexivkonstruktionen universal für die deutsche, polnische und jiddische Sprache ist.
W artykule omówiono funkcjonowanie zaimka zwrotnego w języku niemieckim i polskim w odniesieniu do opisu funkcji zaimka zwrotnego według Reis i Haidera, przy czym przykłady podane dla pozycji zaimka zwrotnego w obu językach porównano z konstrukcjami zwrotnymi w języku jidysz. Artykuł ma zatem na celu udowodnienie, że generatywny sposób wyjaśnienia zjawiska anaforycznych, leksykalnych i medialnych konstrukcji zwrotnych jest uniwersalny dla języka niemieckiego, polskiego oraz jidysz.
In this article, the functioning of the reflexive pronoun in German and Polish is discussed with reference to the presentation of the functions of the reflexive pronoun according to Reis and Haider. The examples given for the position of the reflexive pronoun in both languages are compared with reflexive constructions in Yiddish. Thus, the article aims to prove that the generative explanation of the phenomenon of anaphoric, lexical and medial reflexive constructions is universal for the German, Polish and Yiddish languages.
Źródło:: Colloquia Germanica Stetinensia; 2020, 29; 173-185
2450-8543
2353-317X
Pojawia się w:: Colloquia Germanica Stetinensia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Zur Rezeption jiddischer Literatur nach dem 2. Weltkrieg am Beispiel von "Dos lid fun oysgehargetn yidishn folk" von Yitskhok Katsenelson
The reception of Yiddish literature after World War II: "Dos lid fun oysgehargetn yidishn folk" by Yitskhok Katsenelson
Autorzy:: Sitarz, Magdalena
Pawelec, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1592355.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: Katsenelson
jiddische Literatur
Schoah Literatur in Übersetzung
Yiddish literature
Shoah literature in translation
literatura jidysz
literatura Zagłady w przekładzie
Opis:: Yitskhok Katsenelson war jüdischer Schriftsteller sowie Lehrer und Übersetzer, er wurde am 1. Mai 1944 in Auschwitz ermordet. Sein Werk Dos lid fun oysgehargetn yidishn folk [Das Lied vom ermordeten jüdischen Volk], das zu den bedeutendsten literarischen Zeugnissen der Schoah gehört, entstand in der Zeit vom 3. Oktober 1943 bis zum 17. Januar 1944 im Internierungslager Vittel in Frankreich. Katsenelson hat gehofft, dass sein in jiddischer Sprache verfasstes Klagelied nach dem Krieg vor allem in Israel, aber auch in der Welt breiten Widerhall findet. In dem Beitrag wird besprochen, was davon verwirklicht wurde.
Yitskhok Katsenelson był żydowskim pisarzem, nauczycielem i tłumaczem, został zamordowany 1 maja 1944 w Auschwitz. Jego dzieło Dos lid fun oysgehargetn yidishn folk [Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie], które jest jednym z najważniejszych świadectw literackich Zagłady, powstało w okresie od 3 października 1943 do 17 stycznia 1944 w obozie internowania Vittel we Francji. Katsenelson miał nadzieję, że jego lamentacja w języku jidysz odbije się po wojnie szerokim echem, szczególnie w Izraelu, ale także na całym świecie. Artykuł rozważa, w jakim stopniu te nadzieje zostały zrealizowane.
Yitskhok Katsenelson was a Jewish writer, teacher and translator; he was murdered on May 1st, 1944 in Auschwitz. His work Dos lid fun oysgehargetn yidishn folk [The Song of the Murdered Jewish People] which is one of the most important literary testimonies of the Shoah, was created in the period from October 3rd, 1943 to January 17th, 1944 in the internment camp Vittel in France. Katsenelson had hoped that his Yiddish-language lament would resonate after the war, especially in Israel but also around the world. In our contribution we would like to discuss whether these hopes have been realized.
Źródło:: Colloquia Germanica Stetinensia; 2019, 28; 33-51
2450-8543
2353-317X
Pojawia się w:: Colloquia Germanica Stetinensia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: ZUR IP-STRUKTUR DES JIDDISCHEN IM DEUTSCH-POLNISCHEN VERGLEICH
INFL PHRASE IN YIDDISH IN COMPARISON WITH THE POLISCH AND THE GERMAN LANGUAGE
Autorzy:: Pilarski, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1597139.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: Vergleichende Syntax des Jiddischen, Deutschen und Polnischen
Generative Transformationsgrammatik: Prinzipien- und Parameter-Theorie
Minimalistisches Programm
die Struktur der INFL-Phrase
Verbstellung im Satz
Verb in the sentence
INFL phrase structure
Minimalist Program
Generative grammar: Principles and parameters theory
Comparative syntax of Yiddish, Polish and German
składnia porównawcza języków jidysz, polskiego i niemieckiego
gramatyka generatywna: Teoria zasad i Parametrów
Program Minimalistyczny
struktura frazy INFL
czasownik w zdaniu
Opis:: Der Beitrag handelt von den Verbstellungsbesonderheiten im Jiddischen und ihren Auswirkungen auf die interne Struktur der INFL-Phrase. Man beobachtet Gemeinsamkeiten und Unterschiede in der syntaktischen Positionierung des Verbkomplexes im jiddischen Satz im Vergleich zum Deutschen und zum Polnischen. Das Jiddische wird als eine V2-Sprache klassifiziert, aber die Grundwortstellung im Nebensatz weist eine SVO-Reihenfolge auf und die einzelnen Teile des Verbs können voneinander getrennt werden. Die widersprüchlichen Annahmen in der typologischen Einordnung des Jiddischen können zur unterschiedlichen Gliederung der internen IP-Struktur des Jiddischen führen. Diese wird im Beitrag einer gründlichen Analyse unterzogen. Die Untersuchung erfolgt im Rahmen der generativen Grammatik. Relevant sind hier die Regeln der Prinzipien- und Parameter-Theorie (Chomsky 1981) sowie des Minimalistischen Programms (Chomsky 1995). Es wird von der Annahme ausgegangen, dass die nachweisbaren systematischen Distributionsunterschiede der Verben auf die Existenz eines generellen Bewegungsprozesses zurückzuführen sind.
The aim of the paper is to determine the structure of the INFL phrase in the Yiddish language sentence within the Principles and Parameters framework as well as the Minimalist Program, both formulated by Noam Chomsky. The article contains a syntactic analysis of the Yiddish language sentence in relation to the Polish and the German language with the focus on the verb and its position in the sentence. The aim of the analysis is to find features similar with these of the INFL phrase in the Polish and the German language, as well as parametrical features typical for the Yiddish language. In the syntax of Yiddish the verb in the main sentence has the V 2 feature. It can also take the sentence-initial position. In contrast to the German language the subordinate sentence in Yiddish is developed symmetrically with respect to the main sentence. On the basis of sentence examples taken from selected languages and their analysis conclusions are drawn as to the INFL phrase structure in the Yiddish language.
Artykuł skupia uwagę na określeniu struktury frazy INFL w zdaniu języka jidysz w ujęciu Teorii Zasad i Parametrów oraz Programu Minimalistycznego Noama Chomsky’go. W artykule przeprowadzono analizę składniową zdań w języku jidysz w odniesieniu do języka polskiego i niemieckiego pod kątem czasownika i zajmowanej przez niego pozycji w zdaniu. Celem analizy jest znalezienie cech zbieżnych z frazą INFL dla języka polskiego i niemieckiego oraz cech parametrycznych, jakie wykazuje język jidysz. W składni jidysz czasownik w zdaniu głównym wykazuje cechę V 2. Może on również zajmować pozycję inicjalną. W odróżnieniu od języka niemieckiego w składni jidysz zdanie podrzędne rozwijane jest symetrycznie do zdania głównego. W oparciu o przykłady zdań zaczerpnięte z wybranych języków oraz ich analizy wysunięto wnioski odnośnie układu frazy INFL języka jidysz.
Źródło:: Colloquia Germanica Stetinensia; 2015, 24; 191-208
2450-8543
2353-317X
Pojawia się w:: Colloquia Germanica Stetinensia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Zapomniane przekłady Władysława Chrapusty z kolekcji Żydowskiego Instytutu Historycznego. Przypomnienie niezwykłej postaci tłumacza-samouka i dwujęzycznego poety
Forgotten Translations by Władysław Chrapusta from the Collection of the Jewish Historical Institute. Recalling from Oblivion an Unusual Figure of a Self-Taught Translator and Bilingual Poet
Autorzy:: Zawanowska, Marzena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1879733.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Władysław Chrapusta
Chaim Nachman Bialik
literatura (poezja i proza) hebrajska
jidysz
przekłady
Hebrew and Yiddish literature (poetry and prose)
translation
Opis:: Kiedy jesienią 1931 r. „narodowy poeta Izraela”, Chaim Nachman Bialik, opuszczał Polskę, zapytany przez dziennikarza, Jehudę Warszawiaka, co na nim wywarło największe wrażenie, miał podobno powiedzieć, że spotkanie z polskim hebraistą Władysławem Chrapustą. Celem artykułu jest przypomnienie niezwykłej postaci tego tłumacza-samouka i dwujęzycznego poety, a także krótkie przedstawienie jego biografii i dorobku na podstawie wstępnej kwerendy bibliotecznej przeprowadzonej w prywatnym archiwum rodzinnym oraz w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie. Dodatkowym celem jest zaprezentowanie kilku jego zapomnianych przekładów z hebrajskiego i jidysz na język polski.
When upon his departure from Poland in autumn 1931 “the national poet of Israel,” Chaim Nachman Bialik, was asked by a journalist, Yehuda Warszawiak, what had most impressed him, he reportedly replied that it had been the meeting in Krakow with a Polish Hebraist, Władysław Chrapusta. The aim of this articles is to recall from oblivion the extraordinary figure of this self-taught translator and bilingual poet, as well as to shortly present his biography and achievements based on a preliminary survey of the holdings of the private family archives and the collection stored at the Emanuel Ringelblum Jewish Historical Institute in Warsaw. The additional aim of the paper is to present some of his forgotten translations from Hebrew and Yiddish into Polish.
Źródło:: Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 1; 29-61
0035-7707
Pojawia się w:: Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Wstęp do analizy porównawczej negacji funkcjonalnej w językach polskim, niemieckim i jidysz w kontekście generatywnej teorii zasad i parametrów
Introduction into comparative analysis of functional negation in Polish, German and Yiddish in the context of generative theory of principles and parameters
Autorzy:: Orsson, Dorota
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1590773.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: functional negation
negation paradigms in Yiddish
German and Polish
semantic polarization of negation
negacja funkcjonalna
paradygmaty negacji w jidysz
niemieckim i polskim
polaryzacja semantyczna negacji
Opis:: Umiejętność werbalizacji procesów mentalnych jest jedną z podstawowych kompetencji człowieka, umożliwiającą mu przeżycie. Przekazywanie prostych i złożonych komunikatów językowych, ujmowanie myśli w słowa, artykulacja potrzeb i postaw, abstrahowanie oraz różnicowanie są podstawami społecznej egzystencji jednostki. Potwierdzając, akceptujemy rzeczywistość. Negowanie uprzednio potwierdzonego umożliwia przyjęcie zróżnicowanej postawy. Bez umiejętności negacji nie dane by nam było w sposób kompetentny wyznaczyć granice własnej akceptacji. Istota kompetencji negacji powoduje, że należy uznać jej autonomiczną pozycję wśród podstawowych wypowiedzeń determinowanych intencją nadawcy komunikatu językowego. Każdy użytkownik języka, wolny od dysfunkcji werbalnych, jest w stanie ocenić normatywność danego komunikatu. Tę umiejętność warunkuje przyswojona w procesie nabywania języka skończona liczba reguł gramatycznych, które determinują konstrukcję struktur syntaktycznych. Mimo przekonania, że ilość konstruowanych zdań ma wartość nieskończoną, należy stwierdzić, że ze względu na ograniczoną, choć wielką, objętość słownika danego języka, który obejmuje skończoną ilość słów, również ilość zdań stanowi liczbę ostateczną. Negacja funkcjonalna w jidysz, niemieckim i polskim realizowana jest przy zastosowaniu różnorodnych eksponentów leksykalno-semantycznych w strukturach syntaktycznych. Ich pozycjonowanie oraz kwantyfikacja zdaniowa wywierają bezpośredni wpływ na proces polaryzacji semantycznej [+]/[-] danego wypowiedzenia. W artykule przedstawiono, obok podstawowego inwentarza determinantów negacji, główne typy negacji ze względu na udział i rodzaj determinantów. Na podstawie zebranych przykładów z normatywnych korpusów językowych badanych języków zweryfikowano proces polaryzacji semantycznej [+]/[-]. Negacja jako proces różnorodny oraz wykorzystywany nie tylko w celu konstruowania przeczenia bądź modyfikacji cech prozodycznych wypowiedzenia stanowi obszerny materiał badawczy, a wskazane w pracy anomalia struktur syntaktycznych oraz otwarte pytania, na które w dalszym procesie badawczym należy poszukiwać odpowiedzi, świadczą o szczególności tego fenomenu językowego.
The skill of verbalizing mental processes is one of the basic competences of humans, which enables them to survive. Conveying simple and complex language messages, putting thoughts into words, articulating the needs and attitudes, abstracting and differentiating are the foundations of the social existence of an individual. By confirming, we accept reality. Negation of what was previously confirmed enables adopting a differentiated attitude. Without the skill of negation we wouldn’t be given the possibility to set boundaries of self- acceptance in a competent manner. The essence of the competence of negation makes it necessary to recognize its autonomic position among the basic statements determined by the intention of the sender of a language message. Every language user, free from verbal dysfunctions, is capable of evaluating the normativeness of a given language message. This skill is determined by a finite number of grammatical rules learned during the process of language acquisition, which determine the construction of syntactic structures. Despite the belief that the number of constructed sentences has an infinite value, it should be stated that because of the limited, although great, volume of the vocabulary of a given language that encompasses a finite number of words, the number sentences is also finite. The functional negation in Yiddish, German and Polish is realized with the use of diverse lexical-semantic exponents in the syntactic structures. Their positioning and the sentence quantification directly influences the process of semantic polarization [+]/[-] of a given utterance. This article provides a basic inventory of negation determinants and describes main types of negation distinguished according to the contribution and kind of determinants. On the basis of examples collected from the normative linguistic corpuses of the examined languages the process of semantic polarization [+]/[-] has been verified. Negation as a diverse process, used not only to construct negation or to modify the prosodic features of an utterance, constitutes an extensive research material, and the anomalies of syntactic structures pointed to in this work, as well as open questions to which answers should be sought in the further research process, prove the peculiarity of this language phenomenon.
Źródło:: Studia Językoznawcze; 2020, 19; 287-298
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:: Studia Językoznawcze
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Współczesne metody filologiczne w interpretacji żydowskich dokumentów osobistych
The modern philological methods in interpreting Jewish life writing
Autorzy:: Geller, Ewa
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1384869.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:: life writing
biographical method
philological method
Karl Bühler’s Organon model
autobiographical contract
text linguistics
speech acts
Yiddish as a heritage language
dokumenty osobiste
metoda biograficzna
metoda filologiczna
funkcje języka według Karla Bühlera
pakt autobiograficzny
lingwistyka tekstu
tekst
nadawca
odbiorca
akty mowy
jidysz jako język dziedziczony
Opis:: W badaniach naukowych wykorzystujących tradycyjne dokumenty osobiste zasadniczo stosuje się dwa podejścia: tzw. metodę biograficzną oraz metodę filologiczną. Badacz dziejów Żydów polskich odwołujący się do źródeł osobistych, napotykając na wiele trudności związanych z materialnym pozyskaniem i odczytaniem takich dokumentów, musi dodatkowo obrać jedną z metod i konsekwentnie oraz świadomie ją stosować, aby wykazać zasadność wyprowadzania na podstawie jednostkowych historii osobistych wniosków i generalizacji dotyczących epok, zjawisk, trendów kulturowych czy postaw całych grup społecznych. W artykule przypomniano zasady i zakres stosowania metody filologicznej w oparciu o kanoniczny model funkcji języka Karla Bühlera (das Organonmodell ) oraz przedstawiono kilka nowoczesnych narzędzi tekstologicznych i (pragma)lingwistycznych, które poszerzają granice tradycyjnie pojmowanej metody filologicznej, pozwalając na bardziej zobiektywizowaną interpretację dokumentu osobistego.
When using traditional life writing as source for scholarly research, one usually applies either the biographical or the philological method of analysis. For a researcher of the history of Polish Jews obtaining and deciphering such documents is already a challenging task; he or she should however choose and consciously apply just one of the above-mentioned methods in order to support any conclusions drawn from single life stories and any generalizations regarding the times, places, cultural phenomena and choices of the social groups in question. This paper describes the philological method’s principles and scope in relation to Karl Bühler’s classic Organon Model. It also presents several modern tools used in text linguistics and discourse analysis, all of which broaden the traditional understanding of the philological method thereby allowing a more objective interpretation of life writing practices.
Źródło:: Autobiografia Literatura Kultura Media; 2017, 8, 1; 23-38
2353-8694
2719-4361
Pojawia się w:: Autobiografia Literatura Kultura Media
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Warsaw and Yiddish: Europe’s Once Largest Jewish City
Warszawa i jidysz: o niegdyś największym europejskim mieście żydowskim
Warschau und Jiddisch: Einiges über die einst größte jüdische Stadt in Europa
Autorzy:: Kamusella, Tomasz Dominik
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/27315960.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: ethnolinguistischer Nationalismus
Jiddisch
Sprachpolitik
Schriftpolitik
Warschau
jidysz
nacjonalizm etnicznojęzykowy
polityka językowa
polityka pisma
Warszawa
ethnolinguistic nationalism
language politics
politics of script
Warsaw
Yiddish
Opis:: Prior to the Katastrofe (Yiddish for ‘Holocaust’), Warsaw was the world’s capital of Yiddishland, or the Ashkenazic civilization of Yiddish language and culture. In the terms of absolute numbers of Jewish inhabitants, at the turn of the 20th century, New York City surpassed Warsaw. Yet, from the perspective of cultural and political institutions and organizations, Warsaw remained the center of Europe’s Jewish life. This article offers an overview of the rise of Warsaw as such a center, its destruction during World War II, and the center’s partial revival in the aftermath, followed by its extinction, which was sealed with the antisemitic ethnic cleansing of Poland’s last Jewish communities in 1968. Twenty years after the fall of communism, beginning at the turn of the 2010s, a new awareness of the Jewish facet of Warsaw’s and Poland’s culture and history has developed during the past decade. It is a chance for a new opening, for embracing Jewish culture, Yiddish and Judaism as inherent elements of Polish culture and history This country’s history and culture was not created exclusively by Catholics, as ethnonationalists are wont to claim incorrectly. Hence, the essay is intended to serve as a corrective to this anachronistic preconception.
Vor der Katastrofe (jiddisch für „Holocaust“) fungierte Warschau als Welthauptstadt Jiddischlands oder der aschkenasischen Zivilisation der jiddischen Sprache und Kultur. In Bezug auf die absolute Anzahl jüdischer Einwohner überholte New York City um die Wende des 20. Jahrhunderts Warschau. Aus Sicht kultureller und politischer Institutionen und Organisationen blieb Warschau jedoch das Zentrum des jüdischen Lebens in Europa. Dieser Artikel bietet einen Überblick über den Aufstieg Warschaus als ein solches Zentrum, seine Zerstörung während des Zweiten Weltkriegs und die teilweise Wiederbelebung des Zentrums nach 1945, gefolgt von seiner Auslöschung, die mit der antisemitischen ethnischen Säuberung der letzten jüdischen Gemeinden in Polen 1968 besiegelt wurde. Zwanzig Jahre nach dem Fall des Kommunismus, beginnend um die Wende des ersten Jahrzehnts des 21. Jahrhunderts, hat sich im letzten Jahrzehnt ein neues Bewusstsein für die jüdische Facette der Kultur und Geschichte Warschaus und Polens entwickelt. Es ist eine Chance für eine neue Öffnung, für die Anerkennung der jüdischen Kultur, des Jiddischen und des Judentums als inhärente Elemente der polnischen Kultur und Geschichte. Die Geschichte und Kultur dieses Landes wurde nicht ausschließlich von Katholiken geschaffen, wie Ethnonationalisten gerne fälschlicherweise behaupten. Der Aufsatz soll daher als Korrektiv zu diesem anachronistischen Vorurteil dienen.
Przed Katastrofe (jid. Holokaust) Warszawa była światową stolicą Jidyszlandu, czyli aszkenazyjskiej cywilizacji języka i kultury jidysz. Pod względem liczby ludności żydowskiej na przełomie XIX i XX wieku Nowy Jork prześcignął Warszawę. Z punktu widzenia instytucji oraz organizacji kulturalnych i politycznych Warszawa pozostała jednak centrum życia żydowskiego w Europie. Niniejszy artykuł przedstawia formowanie się Warszawy jako takiego centrum, dzieje jego zniszczenia podczas II wojny światowej oraz częściowego odrodzenia się centrum po roku 1945, a następnie jego zaniknięcia, które zostało przypieczętowane antysemicką czystką etniczną ostatnich polskich społeczności żydowskich w roku 1968. Dwadzieścia lat po upadku komunizmu, począwszy od przełomu pierwszej dekady XXI wieku, czyli w ciągu ostatniej dekady, wykształciła się nowa świadomość żydowskiego wymiaru kultury i historii Warszawy oraz Polski. Stanowi to szansę na nowe otwarcie, na przyjęcie i pełną akceptację kultury żydowskiej, jidysz i judaizmu jako nieodłącznych elementów polskiej kultury i historii. Historia i kultura tego kraju nie zostały stworzone wyłącznie przez katolików, jak błędnie twierdzą etnonacjonaliści, dlatego też niniejszy esej ma służyć jako korekta tego uprzedzenia naznaczonego przez alogiczny anachronizm polskiej narracji etniczno-nacjonalistycznej.
ט אַ בסטראַ ק:ט: ֿפאַ ר דער קאַ טאַ סטראָ פע )ייִדיש ֿפאַ ר ’חורבן‘(, האָ ט וואַ רשע ֿפונקציאָ נירט ווי די וועלט-הויּפטשטאָ ט ֿפון ייִד�י אידישע באוווינער, אין די אָ נהייב פון די 02 יאָ רהונדערט, ניו יארק סיטי איז איבער ווארשע. אָ בער ֿפון דער ּפערסּפעקטיוו ֿפון קולטורעלע און ּפאָ ליטישע אינסטיטוציעס און אָ רגאַ ניזאַ ציעס, איז וואַ רשע ֿפאַ רבליבן דער צענטער ֿפון אייראָ ּפעישן ייִדישן לעבן. דער אַ רטיקל אָ פפערס אַ ן איבערבליק פון די העכערונג פון וואַ רשע ווי אַ זאַ אַ צענטער און זייַן צעשטערונג בעשאַ ס דער צווייטער וועלט מלחמה. דערנאָ ך ווערט דער טיילווײַ ז אויֿפלעב ֿפון דעם צענטער אַ נאַ ליזירט נאָ ך .1945 צום באַ דויערן, האָ ט די אַ נטיסעמיטישע עטנישע רייניקונג ֿפון די לעצטע ייִדישע קהילות אין ּפוילן אין 1968 חרוֿב געווען דעם צענטער. נאָ כן ֿפאַ ל ֿפון קאָ מוניזם, האָ ט זיך אין די לעצטע יאָ רצענדליק אַ נטוויקלט אַ נײַ ער באַ וואוסטזיין וועגן דער ייִדישער אויסמעסטונג ֿפון דער קולטור און געשיכטע ֿפון וואַ רשע און ּפוילן. דאָ ס איז אַ געלעגנהייט ֿפאַ ר אַ נײַ ער עֿפענונג, צו אַ רומנעמען די ייִדישע קולטור, ייִדיש און ייִדישקייט ווי אײַ נגעבונדענע עלעמענטן ֿפון דער ּפוילישער קולטור און געשיכטע. די געשיכטע און קולטור פון דעם לאַ נד איז נישט באשאפן אויסשליסלעך דורך קאַ טהאָ ליקס, ווייַל עטהנאָ נאַ טיאָ נאַ ליסץ זענען נישט פאָ דערן פאַ לש. דעריבער, דער עסיי איז בדעה צו דינען ווי אַ קערעקטיוו צו דעם אַ נאַ כראָ ניסטיק ּ
Źródło:: Wortfolge. Szyk Słów; 2022, 6; 1-29
2544-4093
Pojawia się w:: Wortfolge. Szyk Słów
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Von Warschau nach New York. Die poetischen Passagen der Dichterin Kadya Molodowsky
Autorzy:: Pareigis, Christina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1032669.pdf
Data publikacji:: 2011-12-30
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: Kadya Molodowsky
emigracja
liryka
wyobcowanie
antysemityzm
emancypacja
jidysz
pamięć zbiorowa
Exil
Lyrik
das Fremde
Antisemitismus
Frauen-Emanzipation
jiddisch
kollektive Erinnerung
Opis:: 1935 gelingt Molodowsky die Emigration von Warschau nach New York. Ihre Poesie verarbeitet schon von Beginn an Erfahrungen der Fremdheit und des Exils: 1920 bildet ihr Debüt den Auftakt für ein literarisches Werk, das eine enge Verbindung von religiöser Tradition und säkularer ‚yidishkayt‘ eingeht. Ihr Frühwerk thematisiert die Erfahrung von Armut und Antisemitismus, und auch diejenige von Frauen zwischen Emanzipation und Verbundenheit mit ihrer traditionellen Herkunft. Die in den USA entstandene Dichtung akzentuiert insbesondere die Schwellensituation der Immigranten: den Druck der Schmelztiegelgesellschaft, die jiddische Sprache als Trägerin von Tradition und Identität sowie den drohenden Verlust kollektiver Erinnerung durch eine Gesellschaftssituation, in der kulturelle wie sprachliche Differenzen allmählich eingeebnet werden.
W roku 1935 udaje się Mołodowskiej wyemigrować z Warszawy do Nowego Jorku. Poezja jej od samego początku wyraża uczucie obcości i wygnania. Debiut literacki w roku 1920 jest początkiem twórczości ściśle związanej z religijną tradycją i świeckim ‚yidishkayt‘. Mołodowska tematyzuje doświadczenia ubóstwa i antysemityzmu oraz przeżycia żydowskich kobiet rozdartych pomiędzy emancypacją a ścisłym związkiem z religijną tradycją. Powstała w USA poezja Mołodowskiej akcentuje głównie niezwykle trudną sytuację imigrantów: presję wielonarodowej społeczności, język jidysz jako symbol tradycji i tożsamości oraz grożącą utratę zbiorowej pamięci, która prowadzi do stopniowego niwelowania różnic zarówno kulturowych, jak i językowych.
Molodowsky emigrated from Warsaw to New York in 1935. Her poetry evokes the experiences of estrangement and exile. Her poetic debut in 1920 already foreshadows a literary life-work which seeks to establish a close connection between religious tradition and secular ‚yidishkayt‘. Her earliest work also reflects social poverty and anti-Semitic terror, as well as the particular experiences affecting Jewish women, especially concerning the tensions they faced between the lure of emancipation and their religious family background. Molodowsky’s American work tends to highlight the threshold situation confronting recent immigrants, the impact of “the melting pot” on their lives and consciousness. At the same time it explores the impact of assimilation on the Yiddish language as a medium of tradition and identity, as well as the inevitable loss of collective memory by a society which tends to level both cultural and linguistic differences.
Źródło:: Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen; 2011; 79-97
2196-8403
Pojawia się w:: Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Über die jiddischen Sprichwörter im Sprachkontakt mit dem Polnischen
Autorzy:: Pilarski, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2083444.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: proverbs
the Yiddish language
contrastive linguistics
przysłowia
język jidysz
językoznawstwo kontrastywne
Opis:: The object of the study presented in the paper are Yiddish proverbs. The aim of the paper is a linguistic analysis of selected proverbs and their connections with the Polish-language context. The Yiddish language namely has developed in contact with other languages, and one of the languages highly relevant for the Yiddish language, influencing its development, was the Polish language. The richness of Yiddish proverbs has also left its mark on the Polish language, as is evidenced by the presence of Jewish proverbs in Polish. The focus here lies on lexical and structural phenomena characteristic for both languages. Under examination is the extent to which the structure of Yiddish proverbs corresponds with the structure of the Polish language and what lexemes are the result of an interaction at the language level and the sociocultural level.
Przedmiot badań, zaprezentowanych w artykule stanowią przysłowia występujące w języku jidysz. Celem artykułu jest analiza językowa wybranych przysłów w odniesieniu do języka polskiego. Język jidysz rozwijał się bowiem w kontakcie z innymi językami a jednym z ważniejszych języków, mających wpływ na jego rozwój, był język polski. Bogactwo przysłów języka jidysz także pozostawiło swój ślad, o czym świadczą żydowskie przysłowia w języku polskim. W centrum uwagi znajdują się zjawiska leksykalne i strukturalne, charakterystyczne dla obu języków. Analizuje się, na ile struktura przysłów języka jidysz koresponduje ze strukturą języka polskiego oraz jakie leksemy są rezultatem interakcji na płaszczyźnie językowej i społeczno-kulturowej.
Źródło:: Kwartalnik Neofilologiczny; 2019, 1; 72-86
0023-5911
Pojawia się w:: Kwartalnik Neofilologiczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: The Silence of Judaica
Autorzy:: Nazaruk, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2116720.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Akademia Zamojska
Tematy:: The National Library of Poland
collection
Yiddish prints
post-war period
Biblioteka Narodowa
kolekcja
druki w jidysz
okres powojenny
Opis:: "The National Library of Poland holds a vast collection of Yiddish prints, both pre and post-war, issued mainly in contemporary and former territories of Poland. Thanks to the effort of the Library and years of digitizing the material, about 25 thousand Yiddish newspaper issues, hundreds of books, posters and leaflets were published online and made available for free at the Library’s digital library polona.pl. Although the researcher’s dream has not yet been fulfilled and the Yiddish OCR system has not yet been implemented in polona.pl, Yiddish scholars in Poland received a powerful and user-friendly research tool. Furthermore, by publishing scans of newspapers from big cities and smaller towns, polona.pl has revealed a forgotten or suppressed multi-linguistic and social landscape of pre-war Poland. Even if some Poles living in, for instance, present day town of Chełm knew about their town’s rich Jewish history and its importance in Jewish folklore already ten or so years ago, the image was surely vague. Today, by a single click, one can literally immerse oneself into the world of pre-war Polish-Jewish reality of a small town and – even withoutunderstanding Yiddish, but simply by browsing the papers and reading Polish fragments appearing there from time to time – find out that it was more complex than one might think [...]".
Źródło:: Studia Żydowskie. Almanach; 2020, 10, 9-10; 171-173
2083-5574
Pojawia się w:: Studia Żydowskie. Almanach
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: The Feminine Sphere of Yiddish Heritage: Review of the book: Joanna Lisek (2018), “Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.)”. Sejny: Wydawnictwo Pogranicze
Kobieca sfera dziedzictwa jidysz. Recenzja książki: Joanna Lisek (2018), „Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.)”. Sejny: Wydawnictwo Pogranicze
Autorzy:: Taczyńska, Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31339650.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: historia Żydówek
kultura jidysz
herstoria literatury
poezja kobiet
podmiotowość kobieca
biografie kobiet
Jewish women’s history
Yiddish culture
herstory of literature
women’s poetry
female subjectivity
women’s biographies
Opis:: The review presents the monograph Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.) [Kol ishe: The Voice of Women in Yiddish Poetry (from the 16th Century to 1939)], published in 2018 by Joanna Lisek. The article focuses on the main topic of the monograph – the literary voices of women within Yiddish culture – and its historical, social and literary framework.
Celem recenzji jest prezentacja wydanej w 2018 r. monografii Joanny Lisek, Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.). Omówienie koncentruje się na głównym temacie publikacji – literackich głosach kobiet z kręgu kultury jidysz – oraz jego historycznych, społecznych i literackich ramach.
Źródło:: Colloquia Humanistica; 2020, 9; 273-280
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:: Colloquia Humanistica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Summary
Autorzy:: Prussak, Maria
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/30147336.pdf
Data publikacji:: 1992
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:: teatr żydowski
historia teatru do 1939
teatr jidysz
Jewish theater
theater history before 1939
Yiddish theater
Opis:: Summary of Pamiętnik Teatralny 1992/1-4. The first part includes an account of the long process of working on this volume, the initial concept of which was born in 1964, as well as a description of the various circumstances that either paralyzed or hindered its preparation. The second part contains a detailed discussion of the content of all the articles.
Podsumowanie "Pamiętnika Teatralnego" 1992/1-4. W pierwszej części umieszczono relację z długiego procesu pracy nad tym tomem, którego wstępna koncepcja zrodziła się w 1964 roku, a także opis różnego rodzaju okoliczności paraliżujących albo utrudniających jego przygotowanie. Druga część zawiera szczegółowe omówienie treści wszystkich artykułów.
Źródło:: Pamiętnik Teatralny; 1992, 41, 1/4; 520-531
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:: Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Stimmen von einst. Jiddisch in der Literatur Polens
Autorzy:: Grözinger, Elvira
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1032666.pdf
Data publikacji:: 2011-12-30
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: Modernizm
literatura jidysz
literatura polska
Julian Tuwim
Rajzel Żychlińska
Abraham Sutzkever
Arnold Słucki
modernism
jidysh literature
Polish literature
Moderne
jiddische Literatur
polnische Literatur
Opis:: Ausgehend von dem Postulat, dass die moderne jiddische Literatur, die auf polnischem Boden entstand, Teil der polnischen Literatur ist (Marian Fuks), wird das Verhältnis von vier Dichtern polnischer und jiddischer Sprache – Julian Tuwim, Rajzel Żychlińska, Abraham Sutzkever und Arnold Słucki – zur polnisch- und jiddischsprachigen Literatur und Kultur beleuchtet. Ihre Funktion als Bindeglied und Mittler zwischen den beiden Polen der Literatur Polens war jedoch nicht von Dauer. Während heute in Polen nur noch Tuwim und Słucki als polnische Dichter wahrgenommen werden, sind die jiddisch schreibenden Dichter unbekannt oder vergessen.
Wychodząc z założenia, że nowoczesna literatura w jidysz, której kolebką jest polska ziemia, jest częścią literatury polskiej (Marian Fuks), rozważa siȩ stosunek czworga poetów piszących po polsku lub w jidysz –Juliana Tuwima, Rajzli Żychlińskiej, Abrahama Sutzkevera i Arnolda Słuckiego – do literatury i kultury w obydwóch językach. Ich znaczenie jako pośredników między tymi dwoma biegunami polskiej kultury było tylko tymczasowe. W dzisiejszej Polsce jedynie Tuwim i Słucki są uważani za polskich poetów, natomiast poeci piszący w jidysz są nieznani lub zapomniani.
Regarding the thesis that modern Yiddish literature which came into being on Polish soil is a part of Polish literature (Marian Fuks), the attitude of the four poets who wrote in Polish or in Yiddish – Julian Tuwim, Rajzel Żychlińska, Abraham Sutzkever and Arnold Słucki – towards literature and culture in Polish and Yiddish are scrutinized. Their function as bridges between the two poles of Polish culture was only temporary. While only Tuwim and Słucki are regarded as Polish writers in Poland today, the other two poets, who wrote in Yiddish, are unknown or forgotten.
Źródło:: Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen; 2011; 57-78
2196-8403
Pojawia się w:: Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Seeing things by Anna Margolin
Widzenia rzeczy Anny Margolin
Autorzy:: Francuz, Aleksandra
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/450362.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:: feminine Yiddish poetry of the twentieth century
the poetry of Anna Margolin
(Róża Lebensbojm)
Neoclassicism
Acmeism Dinggedicht
kobieca poezja jidysz XX wieku
liryki Anny Margolin (Róży Lebensbojm)
neoklasycyzm
akmeizm
Dinggedicht
Opis:: Jeśli przywołać najważniejsze dla tej poezji słowa, należałoby rozpocząć opowieść od kamieni, lilii, dłoni i krwi, które, jeśli przyjrzeć się im z filologiczną dokładnością, są wzajemnie powiązane: sytuują się wyraźnie na przeciwległych brzegach procesu twórczego Mówią o wznoszeniu gmachu złożonego z wyobrażeń o sile i słabości swej, upojeniu i zastyganiu w tym, co od wieków poeci klasycy próbowali zgłębić: harmonię i jasność, wiedzeni nadzieją, że w życiu ponad wszystko trzymać się należy piękna A ponadto w dyscyplinie nie poprzestawać, ćwiczyć oko i poszerzać pole widzenia, od porywów serca nie stronić; serce bowiem rośnie, potężnieje od wielkich idei, namiętności Pojemna się staje ta wizja pisania, jest splotem sprzeczności- tak ją widzi jedna z najważniejszych poetek dwudziestowiecznych, pisząca w jidysz, Anna Margolin Poezja Margolin jest wyraźnym zwrotem w stronę neoklasycyzmu, nawarstwianiem wątków, tez, aluzji, myśli przejętych od światopoglądowo jej bliskich artystów, wielkich indywidualności: Anny Achmatowej (od której przejęła imię), Osipa Mandelsztama, Rainera Marii Rilkego, Ezra Pounda.
If we recall the most important words for the poetry, we should begin the story with the stones, lily, hands and blood, which, if you look at them with the philological accuracy, are interrelated: situate themselves clearly on opposite banks of the creative process. They talk about the construction of the building consisting of perceptions about their own strength and weakness, ecstasy and congealing in what for centuries the classics poets have tried to fathom: the harmony and clarity, driven by the hope that in life they should above all stick to be beauty. And in addition, they ought to go further than discipline, practice eye and expand the field of view, should not shun from the gusts of the heart, because the heart grows more powerful due to great ideas, passions. Spacious becomes the vision of writing, it is the weave of contradictions - this is how one of the most important twentieth-century poets, who wrote in Yiddish, Anna Margolin sees it. Margolin’s poetry is a clear return towards neoclassicism, building up topics, theses, allusions, ideas taken from ideologically close to her artists of great individuality, Anna Akhmatova (from whom she took her name), Osip Mandelstam, Rainer Maria Rilke, Ezra Pound.
Źródło:: Przegląd Narodowościowy – Review of Nationalities; 2016, 6; 261-267
2084-848X
Pojawia się w:: Przegląd Narodowościowy – Review of Nationalities
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Rachela Bojmwoł. Szkic do portretu
Rachel Boymvol. A study for a portrait
Рахиль Баумволь. Портретный очерк
Autorzy:: Kisiel, Marian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1921499.pdf
Data publikacji:: 2017-11-30
Wydawca:: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:: Рахиль Баумволь
идиш
поэзия
сказки
Израиль
Rachela Bojmwoł
jidysz
poezja
bajki
Izrael
Rachel Boymvol
Yiddish
poetry
fables
Israel
Opis:: The paper delineates the history of Rachel Boymvol — a poetess, and an author of aphorisms, fables both for children and adults, and a compendium concerning Yiddish idiomatics. Her life — from the fascination with communism in the 1930s to facing persecutions in 1940s and 1950s, and emigration to Israel in 1971 — is one of the many fates of Russian writers of Jewish descent. Previously a noteworthy fabulist, published in millions of volumes, this later forgotten author is slowly regaining her place within Russian literature after 2000.
Статья посвящена творчеству Рахили Баумволь — поэтессы, автора афоризмов, сказок для детей и для взрослых, компендиума идиоматики языка идиш. Ее жизнь — от увлечения коммунизмом в 30-е годы XX столетия, вплоть до преследований в годы 40–е и 50–е и эмиграцию в Израиль в 1971 году — это одна из многих судеб российских писателей еврейского происхождения. Когда-то известная писательница, которая издавала свои сказки миллионными тиражами, потом забытая, с трудом воссоздает свое место в русской литературе после 2000 года.
Źródło:: Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze; 2017, 27; 87-97
0208-5038
2353-9674
Pojawia się w:: Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "jidysz" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język