Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "językowy obraz świata," wg kryterium: Temat

  Lista filtrów

Dostawca treści

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 166
Tytuł:
Канцэпт «дом» у паэзii Нiла Гiлевiча
Pojęcie „dom” w poezji Niła Hilewicza
The concept of home in Nil Ghilevich’s poetry
Autorzy:
Навасельцава, Iнеса
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2116696.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
koncepcja
językowy obraz świata
językowa osobowość
metaforyzacja
concept
national language
picture of world
linguistic personality
metaphorization
Opis:
W artykule omówiono cechy i wielopoziomową identyfikację pojęcia „dom” w poetyckim kontekście utworów Niła Hilewicza. Na poziomie językowym mentalny model „domu” reprezentowany przez pisarza jest ambiwalentny, odzwierciedla cechy kulturowe i elementy pojęciowe związane z językowym obrazem świata Białorusinów. Ponadto prezentuje zarówno wartości moralne i kulturowe, jak i cechy etniczne regionu, którego Hilewicz jest nieodrodnym synem.
The peculiarities and multilevel identification of the “home” concept in the poetic context of Nil Ghilevich’s oeuvre are discussed. It is noted that the topos of home as the author’s individual mental-linguistic model is ambivalent. Not only does it reflect conceptual and sultural elements that are connected with the presentation of national linguistic picture of Belarusians world but it also describes moral and cultural values and ethnic features of the region the author comes from.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2017; 351-361
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Канцэпт «дом» у паэзii Нiла Гiлевiча
Pojęcie „dom” w poezji Niła Hilewicza
The concept of home in Nil Ghilevich’s poetry
Autorzy:
Навасельцава, Iнеса
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/944382.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
koncepcja
językowy obraz świata
językowa osobowość
metaforyzacja
concept
national language
picture of world
linguistic personality
metaphorization
Opis:
W artykule omówiono cechy i wielopoziomową identyfikację pojęcia „dom” w poetyckim kontekście utworów Niła Hilewicza. Na poziomie językowym mentalny model „domu” reprezentowany przez pisarza jest ambiwalentny, odzwierciedla cechy kulturowe i elementy pojęciowe związane z językowym obrazem świata Białorusinów. Ponadto prezentuje zarówno wartości moralne i kulturowe, jak i cechy etniczne regionu, którego Hilewicz jest nieodrodnym synem.
The peculiarities and multilevel identification of the “home” concept in the poetic context of Nil Ghilevich’s oeuvre are discussed. It is noted that the topos of home as the author’s individual mental-linguistic model is ambivalent. Not only does it reflect conceptual and sultural elements that are connected with the presentation of national linguistic picture of Belarusians world but it also describes moral and cultural values and ethnic features of the region the author comes from.
Źródło:
Białorutenistyka Białostocka; 2017, 9; 351-361
2081-2515
Pojawia się w:
Białorutenistyka Białostocka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
КОНЦЕПТ “ДУША” В АРЕАЛЬНІЙ ФРАЗЕОЛОГІЇ
KONCEPT “SOUL” IN LOCAL PHRASEOLOGICAL UNITS
Autorzy:
МАЦЮК, ЗОРЯНА
ФЕНКО, МАРІЯ
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1041391.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
phraseologisms
linguistic picture of the world
concept
area
dialectal speech
symbol
psychoemotional state
frazeologizmy
językowy obraz świata
koncept
areał
mowa dialektalna
stan psychoemocjonalny
Opis:
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech współczesnej lingwistyki jest geneza i intensywny rozwój nowych obszarów językowych. Do szczególnie aktualnych kwestii należą te, które obejmują badanie konceptów. Artykuł poświęcony jest zagadnieniu refleksji w języku konceptosfery narodu i jej głównych konceptów. To warunkuje potrzebę dalszych badań nad szczegółami strukturyzacji konceptów reprezentowanych przez jednostki frazeologiczne oraz ustalenia ich wzajemnego oddziaływania. Ujawniono potencjał tworzenia treści konceptu „dusza” podczas frazeologizacji jednostek, zidentyfikowano stosunek mentalny do konceptu, zarówno w kulturze materialnej, jak i duchowej. Koncept „dusza” określa znaczną ilość informacji kulturowych i jest podstawą duchowego kodu kultury. We współczesnych koncepcjach lingwistyczno- kulturowych człowiek postrzegany jest jednocześnie jako nosiciel języka i kultury. Właśnie dlatego znaki językowe mają zdolność pełnienia funkcji znaków kultury, służąc jako środek przedstawienia podstawowych jej zasad. To potwierdza zdolność języka do reprezentowania kulturowej i narodowej tożsamości jego nosicieli.
One of the most striking features of modem linguistics is the emergence and intensive development of new linguistic areas, among which the most relevant ones are those that involve the study of concepts. The article outlines the problem of reflection in the language of the conceptual sphere of the people and its main concepts; the need for further study of the peculiarities of structuring concepts represented by phraseological units, and the establishment of their interaction with each other. The meaning-making potential of the concept “soul” in the phraseologization of structures has been outlined, mental and spiritual attitude have been revealed. Concept “soul” specifies a considerable amount of cultural information and is the basis of the spiritual code of culture. In modem linguocultural concepts, a person is studied as a native speaker of a language and a culture-bearer at the same time. That’s why linguistic signs acquire the capability to perform the function of cultural signs, serving as a source of presentation of the main cultural guidelines, which explains the capability of the language to reflect national culture mentality of its speakers.
Źródło:
Studia Ukrainica Posnaniensia; 2020, 8, 1; 127-138
2300-4754
Pojawia się w:
Studia Ukrainica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
МЕТАФОРИЗАЦІЯ ОБРАЗУ “Я” У ТВОРЧОСТІ БОРИСА ОЛІЙНИКА
METAPHORIZATION OF “I” IMAGE IN BORYS OLIYNYK’S POETRY
Autorzy:
Діброва, Ольга
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1041773.pdf
Data publikacji:
2019-01-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
konceptualizacja
metafora
językowy obraz świata
przestrzeń artystyczna
conceptualization
metaphor
linguistic picture of the world
artistic space
Opis:
Artykuł poświęcony jest analizie metaforyzacji obrazu “Ja” w twórczości Borysa Olijnyka — przedstawiciela ukraińskiej literatury pięknej. Autorka bada metafory w tekście artystycznym, odnajdując nie tylko szczegóły kształtowania obrazów poetyckich, ale również właściwości kognitywnego stylu pisarza.
The article deals with the metaphorization of "I" image in the works of a Ukrainian poet Borys Oliynyk, the prominent representative of Ukrainian literature. The metaphors in the artistic text have been analyzed, which reveal not only the specifi city of the formation of the verbal poetic images, but ultimately — the peculiarities of the cognitive style of the writer.
Źródło:
Studia Ukrainica Posnaniensia; 2019, 7, 1; 37-43
2300-4754
Pojawia się w:
Studia Ukrainica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowy obraz kobiety i mężczyzny w aforyzmach Gertrudy von le Fort
Linguistic Images of Man and Woman in the Aphorisms of Gertrud von le Fort
Autorzy:
Żurawlew, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/951892.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
Tematy:
Gertrud von le Fort
aforyzm
relacja między kobietą a mężczyzną
semantyka leksykalna
językowy obraz świata
aphorism
relation between a man and a woman
lexical semantics
linguistic image of the world
Opis:
W niniejszej publikacji mowa jest o językowym obrazie kobiety i mężczyzny w aforyzmach Gertrud von le Fort, niemieckiej pisarki żyjącej w latach 1876-1971, której twórczość określają inspiracje religijne. Podjęte tu rozważania wchodzą w zakres semantyki leksykalnej i korespondują z językoznawstwem aksjologicznym oraz nowszym nurtem badań językoznawczych, tzw. teolingwistyką. Autor poddaje semantycznej analizie sposób, w jaki Gertrud von le Fort kategoryzuje i wartościuje w swoich aforyzmach relację zachodzącą między kobietą i mężczyzną. Interesuje go etyka mowy poetki oraz wartości semantyczne tworzące w jej idiolekcie obraz obu płci. Ponieważ sferę aksjologiczną aforyzmów Gertrud von le Fort konstytuuje język doświadczenia religijnego, autor zwraca również uwagę na sposób, w jaki przedstawiana jest w badanych aforyzmach duchowość kobiety i mężczyzny. Refleksja metodologiczna oparta jest o studium wiedzy z zakresu badań nad językowym obrazem świata. Autor definiuje to zagadnienie, przedstawiając pierwotną koncepcję Wilhelma von Humboldta oraz współczesne koncepcje badawcze m.in. Jerzego Bartmińskiego i Ryszarda Tokarskiego, a następnie odnosi je do relacji, jaka zachodzi między językowym obrazem świata a literaturą. Rozważania wzbogacone są o notę biograficzną Gertrud von le Fort, której poetycka i prozatorska twórczość stała się na początku XX wieku oznaką duchowego odrodzenia Niemiec. Przedstawione zostały najważniejsze fakty z życia poetki oraz rozwój jej pisarskiego kunsztu. Autor przypomina m.in. o Hymnach do Kościoła (Hymnen an die Kirche) – jednym z najważniejszych poematów niegdyś protestanckiej pisarki, w którym zawarła swój własny duchowy proces zbliżania się do katolicyzmu. Praca stanowi oryginalny wkład autora do badań nad literacką spuścizną Gertrud von le Fort. Jak dotąd nie były prowadzone żadne analizy ujmujące jej aforystyczną twórczość z punktu wiedzenia językoznawstwa kulturowego, uwzględniającego aspekty aksjologiczne jej idiolektu. Refleksja dowodzi m.in., że orientacja estetyczna języka le Fort oparta jest o ideę wzajemności kobiety i mężczyzny, i że obraz obu płci zastany w aforyzmach pisarki jest spójny z ich potocznym wyobrażeniem zakorzenionym w tradycji chrześcijańskiej. Tym samym praca może być społecznie ważnym przyczynkiem do dalszych rozważań z zakresu wywiedzionej z literatury chrześcijańskiej antropologii płci.
The following paper deals with a linguistic image of man and woman in the aphorisms of Gertrud von le Fort, a German writer whose dates are 1876-1971 and whose oeuvre is determined by religious inspirations. Reflections undertaken in this paper are related to the field of lexical semantics and correspond with axiological linguistics as well as the latest tend in linguistic studies, the so called theological linguistics. The semantic analysis carried out in the paper addresses the ways in which Gertrud von le Fort categorises and evaluates the relation between a man and a woman in her aphorisms. The author of the paper is interested in the ethics of the poet's utterance as well as semantic properties that create the images of both sexes in le Fort's idiolect. Since the axiological sphere of Gertrud von le Fort's aphorisms is constituted by the language of religious experience, the author of this paper also concentrates on the ways in which spirituality of a man and a woman is represented in the aphorisms under discussion. Methodological reflection focuses on recent developments in the studies on the linguistic image of the world. The author defines this issue by referring to the original concept formulated by Wilhelm von Humboldt as well as recent research conceptions of Jerzy Bartmiński and Ryszard Tokarski, among others. He then relates them to interdependence between literature and the linguistic image of the world. The reflections are enriched by a biographical note of Gertrude von le Fort, whose poetry and prose became a symbol of spiritual rebirth of Germany at the beginning of the 20th century. Major facts of the poet's life as well as her artistic skill in writing are presented in the paper. The author evokes Hymns to the Church (Hymnen an die Kirche) that belong to the most important texts of this formerly protestant writer – in which she presented her own spiritual process of moving closer to Catholicism. The author of this paper provides an original input into the studies on the literary legacy of Gertrud von le Fort. So far no studies have been conducted on her aphoristic oeuvre from the angle of cultural linguistics that includes axiological aspects of her idiolect. The reflection proves that the esthetically-oriented language of le Fort is based on the idea of mutuality between man and woman and that the images of both sexes found in the writer's aphorisms are consistent with a popular perception rooted in Christian tradition. Theat is why this paper may become an important contribution to further considerations in the field of gender anthropology inferred from Christian literature.
Źródło:
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2014, 4(8); 149-174
2299-9922
Pojawia się w:
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
»Nie mam nic przeciwko tym obcym, ale ci obcy nie są stąd«. Konceptualizacja obcości w dyskursie prasowym w Polsce i w Niemczech
I DON’T MIND FOREIGNERS, BUT THEY AREN’T FROM HERE. THE CONCEPTUALIZATION OF FOREIGNNESS IN JOURNALISTIC DISCOURSE IN POLAND AND GERMANY
Autorzy:
Zinken, Jörg
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611764.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Linguistic Worldview
the oppositionus—them [swój—obcy]
Polish and German ideological discourse
Teun van Dijk
the legitimization—delegitimization of actions
językowy obraz świata
opozycja swój – obcy
polski i niemiecki dyskurs ideologiczny
Teun van Dijkiem
legitymizacja – delegitymizacja działań
Opis:
W artykule autor przygląda się zasadniczej dla językowego obrazu świata opozycji między swoim i obcym w przykładowych tekstach przynależnych do polskiego i niemieckiego dyskursu ideologicznego (politycznego). Za van Dijkiem przyjmuje, że charakterystyczne dla dyskursu ideologicznego jest ustalenie i reprodukcja rozróżnienia miedzy grupą własną a innymi grupami. Funkcją dyskursu ideologicznego jest legitymizacja działań i przekonań grupy własnej oraz delegitymizacja działań i przekonań innych grup. W popularnych czasopismach polskich i niemieckich, traktujących o tematach politycznych („Wprost” i „Spiegel”) takie pojmowanie swojego i obcego wydaje się akceptowane. Konkretyzacja abstrakcyjnych pojęć swój i obcy przy tym nie jest stała, a raczej funkcjonalnie zmienna, zależnie od tego, kto ma być postrzegany jako należący do grupy własnej, a kto ma być z niej wyłączony.
The article analyzes the opposition US — THEM, fundamental for the linguistic worldview, in chosen texts of the Polish and German ideological (political) discourse. It is accepted, following van Dijk, that ideological discourse is characterized by establishing and reproducing the distinction between one’s own group and other groups. The function of ideological discourse is, on the one hand, to legitimize actions and beliefs of one’s own group and, on the other, to delegitimize actions and beliefs of other groups. It seems that such conceptualizations of US and THEM are accepted in popular Polish and German magazines {Wprost and Spiegel, respectively). Depending on who is to be considered as belonging to US and who is to be excluded, those abstract concepts are realized in a functionally changeable manner.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2000, 12; 53-62
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polacy mówią o jedzeniu... Konceptualizacja czynności jedzenia w świetle polskiej leksyki
Poles talk about eating… Conceptualisation of the act of eating in light of Polish lexis
Autorzy:
Zdunkiewicz-Jedynak, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28765543.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
lingwistyka kognitywna
jedzenie
językowy obraz świata
profil poznawczy
cognitive linguistics
food
linguistic worlview
cognitive profile
Opis:
W artykule zajmuję się polskim słownictwem dotyczącym czynności jedzenia. Wychodząc z założenia, że leksyka działa jak czułe urządzenie do wykrywania i rejestracji zmian w historii i kulturze, i odwołując się do metodologii lingwistyki kognitywnej, opisuję trzy profile konceptualizacyjne czynność jedzenia. Jako pierwszy opisowi podlega profil biologiczny (z 3 ścieżkami poznawczymi: jedzenie – to życie, jedzenie – to siła, a także jedzenie – to ochrona). W polu „czasowników jedzenia” traktowanego jako fakt biologiczny wyodrębniam te, opisujące czynność jedzenia z punktu widzenia sposobu jej wykonywania, zwłaszcza prędkości (szybko − wolno) oraz wielkości porcji wkładanych do ust (małe lub wielkie kęsy), ilości spożytego pokarmu, estetyki, widocznego apetytu oraz swego rodzaju rytmiczności i automatyzmu spożywania posiłku lub posługiwania się sztućcami, których funkcja w jedzeniu jest porównywana z wiosłem − podczas pływania łodzią czy z pałaszem − podczas walki. W drugiej kolejność zajmuję się nowszymi profilami poznawczymi: psychicznym i kulturowym. Interesują mnie zwłaszcza, utrwalone w języku, współczesne zmiany w traktowaniu czynności jedzenia ku pojmowaniu jej np. jako zagrożenia lub zaburzenia ze sfery ludzkiej psychiki (por. jedzenioholizm, feederyzm, manoreksja, ortoreksja itp.), sposób spędzania czasu (por. gastroturystyka, foodie, pornografia jedzenia itp.) czy jako swoistej filozofii życia i komponent tożsamości kulturowej człowieka (por. freeganin, frutarianin, fleksitarianin, solarianin).
This article discusses the Polish vocabulary related to the act of eating. Assuming that lexis acts as a sensitive device to detect and record changes in history and culture, and referring to the methodology of cognitive linguistics, I describe three conceptualisation profiles of the act of eating. The first one described is the biological profile (with 3 cognitive pathways: food is life, food is strength, and food is protection). In the field of “verbs of eating” treated as a biological fact, I distinguish the ones describing the act of eating from the viewpoint of the way it is performed, particularly the speed (fast – slow) and the size of the portions put into the mouth (small or large bites), the amount of food consumed, aesthetics, apparent appetite, and a kind of rhythmicity and automatism of eating or using cutlery, the function of which in eating is compared to an oar – while sailing a boat or a sword – during a fight. Afterwards, I deal with more recent cognitive profiles: psychological and cultural. In particular, I am interested in the contemporary changes, established in language, in the approach to the act of eating towards treating it, for instance, as a threat or disturbance from the sphere of the human psyche (cf. jedzenioholizm (binge eating), feederyzm (feederism), manoreksja (manorexia), ortoreksja (orthorexia), etc.), a way of spending time (cf. gastroturystyka (gastrotourism), foodie, pornografia jedzenia (food pornography), etc.), or as a specific philosophy of life and a component of the human cultural identity (cf. freeganin (a freegan), frutarianin (a fruitarian), fleksitarianin (a flexitarian), solarianin (a solarian)).
Źródło:
Poradnik Językowy; 2023, 809, 10; 66-83
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
МОВНА КАРТИНА СВІТУ — КОНЦЕПТУАЛЬНА КАРТИНА СВІТУ — ХУДОЖНЯ КАРТИНА СВІТУ: ПАРАМЕТРИЧНІ ОЗНАКИ Й ХАРАКТЕР СПІВВІДНОШЕННЯ
Autorzy:
YAREMCHUK, ANASTASIIA
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1041338.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
linguoconceptology
cognitive linguistics
picture of the world
the artistic picture of the world
the lingual picture of the world, the conceptual picture of the world
the conceptual picture of the world
the lingual picture of the world
lingwokonceptologia
lingwistyka kognitywna
obraz świata
językowy obraz świata
artystyczny obraz świata
konceptualny obraz świata
Opis:
Niniejszy artykuł poświęcony jest zbadaniu zagadnienia cech parametrycznych takich pojęć jak: językowy obraz świata, konceptualny obraz świata oraz artystyczny obraz świata. Prześledzono proces kształtowania się lingwokonceptologii jako nauki niezależnej, wyznaczono znaczenie terminu lingwokonceptologia, jej obiekt oraz przedmiot, a także cel i zadania wskazanej dziedziny nauki. Wnioskujemy, że lingwokonceptologia opiera się na identyfikacji i badaniu konceptów, a także na środkach, które je reprezentują. Obraz świata to zbiór ludzkich wyobrażeń na jego temat. Konceptualne i językowe obrazy świata są ze sobą skorelowane: pierwszy obiektywizuje wiedzę w ludzkim umyśle realizowaną poprzez językowy obraz świata, przy czym jest znacznie szerszy; drugi to sposób badania pewnych indywidualnych lub narodowych osobliwości zachowań ludzkich poprzez modelowanie pojęć. Artystyczny obraz świata różni się tym, że zbudowany jest na podstawie aktualizacji obiektywnej, ale jednocześnie subiektywnej idei świata, a także ludzkiej świadomości, która graniczy z czynnikiem nieświadomym oraz iluzjami.
The study elucidates a topical problem related to the manifestation of characteristic parametric features of such important concepts as the lingual picture of the world, the conceptual picture of the world, the artistic picture of the world. In the course of the investigation, the process of formation of linguoconceptology as an independent field of research is considered, the meaning of the term linguoconceptology is clarified, the object and subject of this approach along with its purpose and objectives are revealed. We conclude that linguoconceptology is based on the identification and study of concepts, as well as means that represent them. The picture of the world is a set of ideas of a person about the world. Conceptual and lingual pictures of the world are intertwined: the former objectifies knowledge in the human mind, which is accumulated through the lingual picture of the world, though it is much broader; the latter implies a means of studying certain individual or national characteristics of human behaviour through modelling concepts. The artistic picture of the world stands out as it is built on the basis of the actualisation of both objective and subjective representations of the world simultaneously, as well as on human consciousness, which borders on the unconscious and illusions
Źródło:
Studia Ukrainica Posnaniensia; 2020, 8, 1; 69-76
2300-4754
Pojawia się w:
Studia Ukrainica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Representation of Water in Polish and Belarusian Phraseology and Paremiology
Obraz wody we frazeologii i paremiologii polskiej i białoruskiej
Autorzy:
Wysoczański, Włodzimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1837688.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
phrasemes
proverbs
Polish language
Belarusian language
linguistic representation of the world
linguistic representation of water
frazeologizmy
paremie
język polski
język białoruski
językowy obraz świata
językowy obraz wody
фразеалагізмы
парэміі
польская мова
беларуская мова
моўная карціна свету
моўная карціна вады
Opis:
The issues associated with the vision of water in the Slavic languages are prominent. The linguistic perception of water in the Polish language, especially in folk Polish, has been explored from many sides. Also noted is the linguistic representation of water in the Belarusian language. The object of this article is to present the representation of water, fixed in the language, in the light of phraseological and paremiological profiling as applied to Polish and Belarusian dictionary units within the plan of interlingual comparison. The gathered material allows to recognise the fundamental perspectives in the vision of water in the building of its linguistic representation and to distinguish the elementary profiles together with their many specifying facets. The analysis reveals the colloquial description of water as such and – especially – the connections between water and various concepts, particularly the links to the human being. Reflected is the indication where water comes from, specified its amount in particular expressions, provided information about water at a given time and in a given place as well as about its availability. Portrayed is life underwater and on the water. Recorded are the attributes of water and its impact on some objects, the water’s quality of being fit or unfit to drink or harmful, as well as relating water to something else. The value and qualities of water are noted. The presence of water in the functioning of the human being and in the life of animals is recorded. Presented is the demand for water. The reconstruction of the linguistic representation of water performed in comparative terms on Polish and Belarusian phraseological and paremiological material illustrates the prevalent analogies and fairly considerable dissimilarities.
Problematyka oglądu wody w językach słowiańskich jest zauważalna. Wielostronnie przybliżone zostało językowe postrzeganie wody w polszczyźnie, zwłaszcza ludowej. Zaznaczone jest też językowe przedstawienie wody w języku białoruskim. Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie utrwalonego w języku obrazu wody w świetle wyprofilowania frazeologicznego i paremiologicznego na materiale jednostek słownikowych języka polskiego i języka białoruskiego w planie konfrontacji międzyjęzykowej. Zebrany materiał pozwala dostrzec w budowaniu językowego obrazu wody zasadnicze perspektywy jej oglądu i wyróżnić podstawowe profile z wieloma specyfikującymi je fasetami. Analiza ukazuje potoczne opisanie wody jako takiej oraz – w szczególności – powiązań wody z różnorodnymi pojęciami, zwłaszcza związków z człowiekiem. Odzwierciedlone jest wskazanie, skąd się bierze woda, precyzowana jest ilość wody w określonych przejawach, są informacje o wodzie w danym czasie i miejscu oraz o jej dostępności. Odtworzone jest życie w wodzie i nad wodą. Zarejestrowane są atrybuty wody i jej oddziaływanie na niektóre obiekty, zdatność, niezdatność bądź szkodliwość wody, a także odniesienie wody względem czegoś. Odnotowywana jest wartość i walory wody. Utrwalona jest woda w funkcjonowaniu człowieka i życiu zwierząt. Ukazane jest zapotrzebowanie na wodę. Dokonana rekonstrukcja językowego obrazu wody w ujęciu porównawczym na materiale frazeologiczno-paremicznym języka polskiego i języka białoruskiego unaocznia przeważające zbieżności i dość znaczne odmienności.
У славянскіх мовах вобраз вады зарысаваны мовазнаўцамі даволі выразна. Моўная карціна вады ў польскай мове, асабліва ў дыялектах, дачакалася шматбаковага аналізу. Моўнае катэгарызацыя вады ў беларускай мове таксама была прадметам даследавання. Мэтай гэтага артыкула з’яўляецца выяўленне замацаванага ў мове вобразу вады ў святле фразеалагічнага і парэміялагічнага прафілявання (спосабу ўспрымання канкрэтнага суб’екта) на матэрыяле слоўнікавых адзінак польскай і беларускай моў у плане міжмоўнай канфрантацыі. Сабраны матэрыял дазваляе ў мадэлі моўнай карціны вады прасачыць асноўныя перспектывы яе ўспрымання і дапамагае распазнаць асноўныя профілі/ідэалагічныя варыянты са шматлікімі катэгорыямі/прыкметамі, якія іх вызначаюць. Праведзены аналіз выявіў наіўныя веды пра ваду, а таксама ўзаемадачыненні вады з іншымі паняццямі, у першую чаргу з чалавекам. У матэрыяле знайшлі адлюстраванне наступныя характарыстыкі:  адказ на пытанне адкуль бярэцца вада, удакладненне колькасці вады, інфармацыя пра ваду ў гэты час і ў гэтым месцы, а таксама даступнасць да яе. Паказана жыццё ў вадзе і над вадой. Выяўлены атрыбуты вады і яе ўздзеянне на некаторыя аб’екты, прыдатнасць/непрыдатнасць/шкоднасць вады, а таксама супастаўленне вады з нечым іншым. Звернута ўвага на тое, што вада разглядаецца як каштоўнасць. Падкрэслена значэнне вады ў жыцці чалавека і жывёл і, у сувязі з гэтым, адзначана запатрабаванне на ваду. Рэканструкцыя моўнай карціны вады ў параўнальным аспекце на фразеалагічна-парэміялагічным матэрыяле польскай і беларускай моў наглядна паказала, у першую чаргу, пераважную колькасць агульных рыс, але выявіла таксама і даволі істотныя адрозненні паміж даследаванымі мовамі.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 313-336
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowy obraz Afrykanina
THE LINGUISTIC PICTURE OF AN AFRICAN
Autorzy:
Wysocka, Aneta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611575.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
the Linguistic Worldview
the linguistic image of Africans in the Polish language
the image of Africans in journalistic texts written by well-known Poles
Henryk Sienkiewicz
Ryszard Kapuściński
racial stereotype
the acquisition of speech
the overcoming of linguistic implications
the departure from stereotype
językowy obrazy świata
językowy obraz Murzynów w polszczyźnie
obraz Afrykanów w reportażach napisanych przez znanych Polaków
stereotyp rasowy
akwizycja mowy
przezwyciężenie implikacji języka
odejście od stereotypu
Opis:
Niniejsze rozważania dotyczą wpływu językowego obrazu świata na teksty tworzone przez jednostki. Przedmiotem analiz jest obraz Afrykanów w reportażach napisanych przez znanych Polaków: Henryka Sienkiewicza i Ryszarda Kapuścińskiego. Pod uwagę brane są sądy o Afrykanach wyrażone explicite oraz wpisane w semantykę słów użytych na oznaczenie i opisanie tej grupy rasowej. Wyniki analiz porównane są z obrazem Afrykanów utrwalonych w leksyce i frazeologii polszczyzny oraz tekstach kliszowanych (przysłowiach i dowcipach). Językowy obraz Murzynów w polszczyźnie i obiegowych tekstach jest jednolity pod względem aksjologicznym. Są oni postrzegani jako niewolnicy lub słudzy, o niskim statusie społecznym, wyglądający „egzotycznie”, ubodzy w sferze materialnej i duchowej. Na taki sposób konceptualizacji wpłynął ogólny mechanizm tworzenia stereotypów: wyraźne wyodrębnienie grupy „obcej” oraz przypisanie jej zestawu stałych cech, z przewaga negatywnych, by przez deprecjację „obcych” móc wyżej ocenić „swoich”. Zespół przeświadczeń, jaki składa się na stereotyp rasowy, jest nabywany w procesie naturalnej akwizycji mowy, a przezwyciężenie implikacji języka wymaga dodatkowego wysiłku kognitywnego. Przeprowadzone analizy pozwalają wnioskować, że to przezwyciężenie jest możliwe. Podczas gdy obraz Afrykanów w Listach… Sienkiewicza pokrywa się niemal z ich obrazem językowym, sposób przedstawiania tej grupy rasowej w Hebanie różni się od niego radykalnie. Pisarstwo Kapuścińskiego potwierdza, że odejście od stereotypu wymaga nie tylko niezależnej myśli, lecz także świadomego i „ostrożnego” korzystania z zasobów języka.
The article deals with the influence of the linguistic worldview on texts created by individual authors. An analysis is offered of the linguistic picture of Africans in the journalistic texts of Henryk Sienkiewicz and Ryszard Kapuściński. More specifically, the analysis is focused on explicitly formulated statements about. Africans as well as those residing in the background of the semantics of words used to refer to Africans. The results are juxtaposed with the picture of Africans reflected in Polish lexis and phraseology as well as in formulaic texts (proverbs and jokes). The linguistic picture of Africans in Polish is axiologically homogeneous. They are perceived as slaves or servants, people of low social status, of „exotic” appearance, poor in the literal and spiritual sense. The picture is a result of the general way of stereotype creation: by a clear demarcation of „them” and attributing to this group a stable inventory of features, mostly negative, one is able to depreciate „them” in order to value „us” more highly. A set of beliefs which constitut.es a racial stereotype is acquired together with language; in order to go beyond the implications of one’s language requires an additional cognitive effort. The present analysis allows one to conclude that this is, in fact, possible. While the picture of Africans in Sienkiewicz’s Listy. . . is almost identical with their image encoded in Polish generally, in Kapuściński^ Heban their presentation is radically different. Kapuściński^ works confirm that a departure from a stereotype requires not only independent thinking, but also making a conscious and careful use of linguistic resources.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2002, 14; 175-196
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Coming out” czyli „wychodzenie z szafy”: Analiza porównawcza językowych obrazów świata w prasie brytyjskiej i polskiej
“Coming out” or “wychodzenie z szafy”: A comparative analysis of linguistic worldviews in British and Polish press
Autorzy:
Wyrwa, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1192489.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
językowy obraz świata
wymiary językowego obrazu świata
postrzeganie świata
konceptualizacja świata
kulturowa rama mentalna
świat osobisty
perspektywa
linguistic worldview
dimensions of linguistic worldview
world-perceiving
world-conceiving
cultural mindset
personal world
perspective
Opis:
Artykuł przedstawia analizę porównawczą językowych obrazów świata „wyłaniających” się z polskich i angielskich tekstów prasowych relacjonujących coming out polskiego księdza. Wykorzystany tu model językowego obrazu świata wg Jamesa Underhilla (np. 2011) zakłada wielowymiarowość tego zjawiska, obejmującego nie tylko zakodowany w systemie danego języka sposób postrzegania i konceptualizowania rzeczywistości, ale także wymiary osobisty, ideologiczny i związany z perspektywą mówiącego. Analiza tekstów na ww. temat w odniesieniu do tych właśnie wymiarów pozwala określić, na ile „wyłaniające się” z nich obrazy są do siebie podobne, a na ile różne. Zebrane artykuły prasowe traktują o tym samym wydarzeniu, ale ponieważ powstały w dwóch różnych kontekstach kulturowych, należy spodziewać się odmiennych „oglądów” sytuacji. Analiza porównawcza rzuca światło na istotę tych różnic oraz prowadzi do refleksji nad ich uwarunkowaniami.
The article presents an analysis of linguistic worldviews emerging from the Polish and English press articles reporting on the coming out of a Polish priest. James Underhill’s (2012) model of the linguistic worldview used for the analysis assumes multidimensionality of this phenomenon that embraces not only the dimensions of world-perceiving and world-conceiving encoded in language systems but also the dimensions of personal world, cultural mindset and the perspective of the speaker. The analysis of the press articles in relation to these dimensions reveals similarities and differences between the linguistic worldviews emerging from the articles. The newspaper articles collected for the analysis deal with the same event but because they have been created in two different cultural contexts, a different view of the world should be expected. The comparative analysis sheds light on the nature of these differences and reflects on their circumstances.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2017, 2, 2
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowo-kulturowy obraz ziemi bocheńskiej utrwalony w mikrotoponimii gminy Żegocina
Linguistically-cultural image of the Bochnia land preserved in the microtoponymy of the Żegocina commune in the Bochnia poviat
Autorzy:
Wróbel-Kącka, Karolina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171610.pdf
Data publikacji:
2020-12-11
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
toponymy
cultural linguistic
linguistic image of the world
place names
local names
dialect
toponimia
lingwistyka kulturowa
językowy obraz świata
nazwy miejscowe
nazwy terenowe
gwara
Opis:
The subject of the article is the reconstruction of the image of the Bochnia land based on the analysis of toponyms collected in the commune of Żegocina. Toponymic linguistic material was examined in the context of cultural linguistics, which allowed it to reflect the image of the former village and its inhabitants, as well as to indicate the characteristic dialectal features present in this area.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 324-332
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Polish Language Is Not a Male-Chauvinistic Language (A Computer-Aided Research on the Polish Gender Category Presented in a Nutshell)
Język polski nie jest męskoszowinistyczny (krótka informacja o wspomaganym komputerowo badaniu nad rodzajem w języku polskim)
Autorzy:
Włodarczyk, Hélène
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/13132597.pdf
Data publikacji:
2023-01-04
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
rodzaj w języku polskim
lingwistyka interaktywna
językowy obraz świata
gender in Polish
interactive linguistics
linguistic view of the world
Opis:
I took up the topic of grammatical gender in Polish due to the fact that the theories of 5, 7 and even 9 genders (including the so-called personal-masculine gender in plural) accepted in Poland since the second half of the 20th century give rise to unnecessary difficulties for foreigners attempting at correctly building Polish sentences such as Matka i dziecko nie mogli się sobą nacieszyć. (‘Mother and child could not stop enjoying each other’). The research I conducted as part of interactive linguistics (using the Prolog artificial intelligence language and the SEMANA platform) showed that the theory distinguishing the category of gender from the category of animacy (as in comparative Slavic linguistics) is more economical and gives better results (than the theory of 9 genders) both in the analysis and production of utterances. Additionally, due to the “personal-masculine” gender introduced into Polish grammar, there arose a debate on the possible “male-chauvinistic” character of the Polish language, and consequently of the entire Polish culture. In response to this, I argue that one should not too hastily identify grammatical categories with cognitive categories, especially since in all European languages I know, it is the masculine gender which is the unmarked gender (-feminine). It follows from this that the masculine gender has two meanings, one broad and more abstract (e.g., man as a human being in general) and one narrow indicating only men (e.g., man as a male person). Recently, however, the non-marked meaning of the masculine gender has been undermined by the so-called inclusive speech. In Polish, in the plural, the so-called masculine-personal form indicates either a group of men or a group of entities among which is at least one human being regardless of gender (in the utterance quoted above, in which the verb nie mogli (‘could not’) exhibits the so-called personal-masculine form, the feminine noun matka (‘mother’) and the neuter noun dziecko (‘child’) constitute a collective subject that occurs in grammatical agreement with the verb form in the masculine gender, acting as an exponent of the category of humanity (not “masculinity”). Thus, the so-called personal-masculine form is used with the unmarked gender meaning of a personal (or human) form (+human, feminine). The research I conducted shows that in contemporary Polish the category of gender has the following meanings: masculine, feminine, and neuter, and the category of animacy: inanimate (-animate), human animate (+animate, +human), and non-human or animal animate (+animate, -human).
W niniejszym artykule podejmuję temat rodzaju w języku polskim ze względu na fakt, że upowszechniane w Polsce od drugiej połowy XX wieku teorie pięciu, siedmiu, a nawet dziewięciu rodzajów (w tym tzw. rodzaju męskoosobowego) sprawiają cudzoziemcom niepotrzebne trudności w poprawnym budowaniu polskich zdań typu: Matka i dziecko nie mogli się sobą nacieszyć. Badania, jakie prowadziłam w ramach lingwistyki interaktywnej (za pomocą języka sztucznej inteligencji Prolog oraz platformy SEMANA), wykazały, że teoria odróżniająca kategorię rodzaju od kategorii żywotności (jak w porównawczej lingwistyce słowiańskiej) jest bardziej ekonomiczna i daje lepsze wyniki (niż teoria dziewięciu rodzajów) tak w analizie, jak i w produkcji wypowiedzi. Ponadto wprowadzenie do gramatyki opisowej języka polskiego rodzaju męskoosobowego zapoczątkowało debatę nad rzekomo „męskoszowinistycznym” charakterem polszczyzny, a co za tym idzie – także całej kultury polskiej. W odpowiedzi na to twierdzę, że nie można zbyt pochopnie utożsamiać kategorii gramatycznych z kategoriami kognitywnymi, zwłaszcza że w znanych mi językach europejskich odróżniających rodzaj męski od żeńskiego rodzajem nienacechowanym jest rodzaj męski (-żeński). Z tego wynika, że rodzaj męski ma dwa znaczenia – szerokie i bardziej abstrakcyjne (np. człowiek) albo wąskie, wskazujące tylko na mężczyzn (np. mężczyzna). Ostatnio jednak charakter nienacechowany rodzaju męskiego został podważony przez tzw. mowę inkluzywną. W języku polskim w liczbie mnogiej tzw. forma męskoosobowa wskazuje albo na grupę mężczyzn, albo na grupę istot, wśród których znajduje się przynajmniej jedna istota ludzka niezależnie od płci – jak w cytowanym przykładzie wypowiedzi, w której czasownik nie mogli ma tzw. formę męskoosobową, a matka (rzeczownik rodzaju żeńskiego) i dziecko (rzeczownik rodzaju nijakiego) stanowią zbiorowy podmiot, który występuje w zgodzie z formą czasownika w rodzaju męskim jako wykładnik kategorii ludzkości (a nie „męskoosobowości”). Zatem tzw. forma męskoosobowa jest użyta z nienacechowanym znaczeniem rodzaju (-feminine) oraz z nacechowanym znaczeniem formy osobowej, czy inaczej ludzkiej (+human). Z przedstawionych badań wynika, że w języku polskim kategoria rodzaju ma obecnie następujące znaczenia: męski, żeński i nijaki, a kategoria żywotności: nieżywotny (-animate), żywotny ludzki (+animate, +human) i żywotny nieudzki (+animate, -human).
Źródło:
Postscriptum Polonistyczne; 2022, 30, 2; 1-7
1898-1593
2353-9844
Pojawia się w:
Postscriptum Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obszary rozbieżności między dyskursem podręcznikowym a dziecięcym (na przykładzie mikrosystemu „dom”)
The Areas of Discrepancies between the Discourse of the Textbook and the Discourse of Children (Based on the Example of the Home Microsystem)
Autorzy:
Wiśniewska-Kin, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2142433.pdf
Data publikacji:
2014-09-30
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Tematy:
dyskurs podręcznikowy
dyskurs dziecięcy
kognitywizm
językowy obraz świata
tekstowy obraz świata
punkt widzenia i perspektywa
typ racjonalności
sposób kategoryzowania
stereotypowy i aksjologiczny ogląd rzeczywistości
discourse of a textbook
discourse of children
cognitive science
language image of the world
text image of the world
point of view and perspective
type of rationality
method of categorizing
stereotypical and axiological overview of the reality
Opis:
Aby szczegółowo opisać różnice w dyskursie podręcznikowym i dziecięcym, posłużyłam się, stosowanymi na gruncie dociekań kognitywistycznych kategoriami językowego obrazu świata i tekstowego obrazu świata oraz wybranymi podkategoriami: punktu widzenia i perspektywy, typu racjonalności, sposobu kategoryzowania, stereotypowego i aksjologicznego oglądu rzeczywistości. Założyłam, że wybór kategorii i podkategorii nie tylko umożliwi zbadanie narzuconych znaczeń dyskursu podręcznikowego, ale przede wszystkim pozwoli dostrzec sam proces powstawania, wyłaniania się obrazu świata z perspektywy dzieci. Przyjęty model analizy uruchamia refleksję o koniecznych zmianach, demaskuje opresywność języka podręcznikowego, a także zachęca do poszukiwania warunków do inicjowania wypowiedzi dzieci.
In order to describe in detail the differences between the discourse of a textbook and the discourse of children I used categories – applied in the area of cognitive considerations – concerning the language image of the world and the text image of the world, as well as selected sub-categories: the point of view and perspective, type of rationality, method of categorizing, stereotypical and axiological overview of the reality. I assumed that the choice of categories and subcategories will not only allow to investigate the imposed meanings of the textbook discourse, but – above all – will make it possible to notice the very process of formation, the emergence of the image of the world from the perspective of children. The adopted analysis model launches reflection on the necessary changes, exposes the oppressiveness of the language of the textbook and encourages exploring the conditions to initiate the language of children.
Źródło:
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja; 2014, 17, 3(67); 89-100
1505-8808
2450-3428
Pojawia się w:
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miłość w włosko-polskiej konfrontacji językowej na podstawie ekwiwalencji przysłów
Love in Italian-Polish linguistic confrontation on the basis of equivalent proverbs
Autorzy:
Wismont, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/683833.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
przysłowie
język polski
język włoski
miłość
językowy obraz świata
jednoznaczność
proverb
Polish language
Italian language
love
linguistic picture of the world
equivalence
Opis:
The article takes on the subject of linguistic picture of the world concerning the love and equivalent proverbs in Italian and Polish languages. The analysis of lexicographical materials demonstrates identical perception of this feeling, confluences within syntax of equivalents (despite the affiliation to different groups of languages) and, several times, common origin of proverbs in either language. This provenance oscillates around Latin. All of this tangential points undoubtedly are result of common, European cultural heritage.
-
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2017, 51, 1; 129-142
0208-6077
2450-0119
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 166

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies