- Tytuł:
-
Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach
Iron meteorites – classification in pictures - Autorzy:
- Woźniak, Marek
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1830332.pdf
- Data publikacji:
- 2021
- Wydawca:
- Polskie Towarzystwo Meteorytowe
- Tematy:
-
Morasko
Schwetz
Seeläsgen
Tartak
ataxites
classification
cooling rate
hexahedrites
iron meteorites
meteorite mineralogy
octahedrites
parent body
trace elements - Opis:
-
Meteoryty żelazne to grupa meteorytów, których głównym składnikiem jest żelazo (Fe) i nikiel (Ni), występujące w dwóch formach stopu Fe-Ni – kamacytu i taenitu. Ponieważ ich skład czyni je bardziej odpornymi na rozbicie (kruszenie) i trudniej ulegają procesowi ablacji przy przelocie przez atmosferę, więc statystycznie spadają one w postaci większych brył niż meteoryty kamienne lub żelazno-kamienne. Ich metaliczna budowa i wyjątkowo duża waga czynią z nich meteoryty łatwe do odróżnienia od zwykłych skał. Masa wszystkich znanych meteorytów żelaznych wynosi ponad 500 ton, co stanowi ~89% masy znanych meteorytów, ale spadki meteorytów żelaznych stanowią już tylko 4,56% wszystkich obserwowanych spadków (Wiki.Meteoritica.pl). Dziesięć największych okazów meteorytów na świecie to meteoryty żelazne! Dawniej na określenie meteorytów żelaznych używano określenia syderyt (siderite). Podziału meteorytów żelaznych dokonuje się według dwóch kryteriów. Starsza metoda bazuje na średniej zawartości niklu i na strukturze krystalicznej ujawniającej się na przeciętych i wytrawionych powierzchniach tzw. figury Thomsona-Widmanstättena. Przy takim podziale wyróżniamy trzy grupy: heksaedryty (hexahedrites) (śr. 4–6wt.% Ni), najpopularniejsze oktaedryty (octahedrites) (śr. 6–12wt.% Ni) oraz ataksyty (ataxites) (>12wt.% Ni). Druga, nowsza metoda klasyfikacji meteorytów żelaznych, opiera się na ich składzie chemicznym, w szczególności na zawartości pierwiastków śladowych (trace elements), takich jak german (Ge), gal (Ga), platyna (Pt), arsen (As), złoto (Au) i iryd (Ir). Drugim parametrem definiującym grupy meteorytów żelaznych jest ich skład mineralny. Minerałami „wskaźnikowymi” są występujące w formie różnych związków oraz w różnej formie i wielkości: siarczki, fosforki, węgliki, azotki i inkluzje krzemianowe. Zawartość pierwiastków śladowych versus zawartość niklu ujawnia chemiczne klastry (skupienia, clusters) reprezentujące różne chemiczne grupy meteorytów żelaznych. Część meteorytów żelaznych pochodzi z częściowo zdyferencjonowanych planetozymali rozerwanych na początku formowania żelaznego jądra i bogatej w krzemiany skorupy (to grupy IAB i IIE). Pozostałe meteoryty z innych grup pochodzą z jąder małych całkowicie zdyferencjonowanych planetozymali, rozbitych w zderzeniach, krótko po uformowaniu się.
Iron meteorites are meteorites whose main constituent is iron (Fe) and nickel (Ni), which occur in two forms of Fe-Ni minerals – kamacite and taenite. Since their composition makes them more resistant to shattering (crushing), and they are more challenging to ablate when passing through the atmosphere, they statistically fall in the form of larger lumps than stone or iron-stone meteorites. Their metallic structure and highly high weight make them easy to distinguish from ordinary rocks. The mass of all known iron meteorites is over 500 tons, which is ~89% of known meteorites, but falls of iron meteorites account for only 4.56% of all observed falls (wiki.meteoritica.pl). The ten largest meteorites in the world are iron meteorites! In the past, the term siderite was used to describe iron meteorites. The classification of iron meteorites is based on two criteria. The older method is based on the average nickel content and the crystal structure revealed on cut and etched surfaces, the so-called the Thomson-Widmanstätten patterns. In this division, we distinguish three groups: hexahedrites (4–6 wt.% Ni), the most popular octahedrites (6–12 wt.% Ni) and ataxites (>12 wt.% Ni). The second, more recent method of classifying iron meteorites is based on their chemical composition, in particular the content of trace elements such as germanium (Ge), gallium (Ga), platinum (Pt), arsenic (As), gold ( Au) and iridium (Ir). Another parameter that defines the groups of iron meteorites is their mineral composition. “Indicator” minerals are in the form of various compounds and multiple shapes and sizes: sulfides, phosphides, carbides, nitrides, and silicate inclusions. Trace element content versus nickel content reveals chemical clusters representing the different chemical groups of iron meteorites. Some of the iron meteorites come from the partially differentiated asteroid ruptured at the beginning of forming the iron core and the silicate-rich shell (these are groups IAB and IIE). The remaining meteorites from other groups come from the nuclei of minor differentiated asteroids, shattered in collisions shortly after formation. - Źródło:
-
Acta Societatis Metheoriticae Polonorum; 2021, 12; 149-216
2080-5497 - Pojawia się w:
- Acta Societatis Metheoriticae Polonorum
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł