- Tytuł:
-
Dlaczego muzyka opiera się na skalach?
Why is Music Based on Scales? - Autorzy:
- Guczalski, Krzysztof
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/25806364.pdf
- Data publikacji:
- 2022
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
- Tematy:
-
skale w muzyce
notacja muzyczna
nietrwałość muzyki
ograniczenia pamięci
percepcja kategorialna
konsonans
dysonans
muzyka bezskalowa
scales in music
musical notation
impermanence of music
limits of memory
categorical perception
consonance
dissonance
scale-less music - Opis:
-
Spektrum wysokości słyszalnych dźwięków jest ciągłe: pomiędzy każdymi dwoma leży wiele wysokości pośrednich. A jednak z tego potencjalnie nieskończonego zasobu muzyka wybiera bardzo ograniczoną liczbę wysokości, które stanowią system muzyczny i tworzone w jego ramach skale.
Oparcie muzyki na skalach pozostaje w wyrazistej asymetrii np. w stosunku do sztuk plastycznych. Malarstwo nie ogranicza się do żadnego wyboru kolorów spośród ciągłego spektrum odcieni i każdy malarz może w nieskrępowany sposób czerpać z całego, potencjalnie nieskończonego zakresu. Powstaje zatem pytanie, dlaczego dzieje się tak w muzyce. Odpowiedzi, na które można natrafić w literaturze przedmiotu, wydają się mało satysfakcjonujące. Pojawiają się sugestie, że istnienie skal wynika ze stosowania notacji, z potrzeb pedagogiki muzycznej i tradycji analizy muzycznej. Odpowiedzi takie są całkiem niewiarygodne w świetle świadectw, że wszystkie znane kultury muzyczne, także czysto oralne, posługiwały się skalami. Inne spotykane odpowiedzi to sugestia, że źródło istnienia skal leży w biologicznych czynnikach kontrolujących produkcję i percepcję muzyczną albo że wynikają one z kategorialności percepcji. Bliższa analiza pokazuje, że żadna z takich odpowiedzi nie wytrzymuje krytyki.
Zostają zatem zaproponowane dwie inne odpowiedzi. Pierwsza: w sytuacji nietrwałości muzyki, która trwa tylko tak długo, jak długo jest grana lub śpiewana, możliwość jej ponownego wykonania uzależniona jest od ludzkiej pamięci, a z jej ograniczeń wynikła konieczność zawężenia materiału wysokościowego muzyki. Druga: z preferencji konsonansu wobec dysonansu wynikło zjawisko skali, które konsonanse wyróżnia i eksponuje; natomiast dopuszczenie całego spektrum wysokości prowadziłoby do zdecydowanej dominacji dysonansów, co mogło być odczuwane jako niepożądane.
Dalsza analiza pokazuje, że tylko ta pierwsza odpowiedź jest wiarygodna. Uzyskuje ona dodatkowe potwierdzenie w fakcie, że przezwyciężenie nietrwałości muzyki przejawiające się w tworzeniu tzw. utworów na taśmę – nagranych w procesie tworzenia przez kompozytora – pozwoliło jednocześnie muzyce po raz pierwszy porzucić skale i czerpać z pełnego spektrum wysokości, a w istocie ze znacznie szerszego zakresu dźwięków nie tylko harmonicznych – do szumów i szmerów włącznie.
The spectrum of audible tone pitches is continuous: between every pair of tones there are numerous intermediate pitches. Yet from this potentially infinite resource, music chooses a very limited number of pitches, which constitute the musical system and the scales created within it. Basing music on scales stands in distinct asymmetry with the plastic arts, for example. Painting does not confine itself to any choice of colours within the continuous spectrum of shades, and every painter may draw freely from the whole, potentially infinite, range. The question arises, therefore, as to why this occurs in music. The answers one encounters in the subject literature seem rather unsatisfactory. It is suggested that the existence of scales results from the use of notation, the needs of music pedagogy and the tradition of music analysis. Such answers are utterly implausible in light of the evidence that scales have been employed by all known musical cultures, including the purely oral. Further suggestions are that the existence of scales is conditioned by biological factors controlling musical production and perception and that they result from the categorical nature of perception. Yet none of these answers holds up to closer scrutiny. Thus two other answers are proposed. First, that given the impermanence of music, which lasts only as long as it is played or sung, the possibility of its repeated performance depends on human memory, and the limitations of that memory made it necessary to narrow down the pitch material of music. Secondly, that the preference for consonance over dissonance gave rise to the phenomenon of the scale, which highlights and distinguishes consonances; allowing the whole gamut of pitches, meanwhile, would lead to the clear dominance of dissonances, which might be perceived as undesirable. Further analysis shows that only the first of these two answers is plausible. It is supported by the fact that the surmounting of the impermanence of music, manifest in the creation of works ‘for tape’ – recorded in the creative process by the composer – at the same time enabled music to abandon scales for the first time and draw on the full gamut of pitches, and crucially on a considerably broader range of sounds – not just tones with a harmonic spectrum, but also various kinds of noise. - Źródło:
-
Muzyka; 2022, 67, 2; 44-62
0027-5344
2720-7021 - Pojawia się w:
- Muzyka
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł