Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "history of the Polish language (16th)" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-11 z 11
    Tytuł:
    The Confessional Diversity of 16th-century Polish Religious Lexis: Recapitulation and Research Postulates
    Autorzy:
    Woźniak, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/35185671.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of the Polish language – 16th century
    religious lexis
    Reformation vs language
    Opis:
    The author summarises the research conducted so far on the confessional differentiation of Polish religious lexis in the 16th century, which was initiated in the 1960s by Konrad Górski, a literary historian. In his publication Zagadnienia słownictwa reformacji polskiej (The Issue of the Polish Reformation Vocabulary), the scholar argued that Protestants used different words than Catholics to designate important religious concepts, and that lexis was an important factor to identify the denomination. This thesis had a significant impact on the assumptions and research objectives formulated by subsequent scholars who addressed the relationship between denomination and vocabulary. In the section of the article containing research postulates, attention is drawn to thenecessity of verifying Górski’s position, which was already initiated to a limited extent, mainly in the works by Tomasz Lisowski, who pointed out other than confessional determinants of lexical choices in the 16th-century translations of the Bible. It is considerednecessary in the postulated research to broaden the resource base, to take into account the pragmatic diversity of the source texts (sender-receiver relations, intentions), to introduce numerical data objectifying the conclusions, as well as a comparative reference to the status in other languages.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2023, 30, 2; 193-205
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jakim językiem XVI-wieczni pisarze reformacyjni pisali o wychowaniu dzieci (Gliczner, Kwiatkowski, Lorichius)?
    What language did the 16th century Reformation writers use to write about the upbringing of children (Gliczner, Kwiatkowski, Lorichius)?
    Autorzy:
    Woźniak, Ewa
    Gozdek, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1044663.pdf
    Data publikacji:
    2019-04-08
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of the Polish language (16th)
    historical stylistics
    Reformation (16th)
    pedagogics
    Erazm Gliczner
    Marcin Kwiatkowski
    Reinhard Lorichius
    Opis:
    The article is devoted to stylistic properties of three pedagogical works that were published in Protestant circles in the 16th century Poland. The first one is the translation from Latin of the treatise written by German Protestant theologian Reinhard Lorichius titled Księgi o wychowaniu i o ćwiczeniu każdego przełożonego (1558), the second one is the Polish publication of Erazm Gliczner’s Książki o wychowaniu dzieci bardzo dobre, pożyteczne i potrzebne (1558) and the third one is the treatise written by the Italian humanist from the 14th and 15th century titled Książeczki rozkoszne a wielmi użyteczne o poćciwym wychowaniu […] dziatek (1564), translated by Marcin Kwiatkowski. The authors of the analysis recognised didacticism, vividness and erudition as the predominant stylistic features of discussed works. They proved that the 16th century books on upbringing of children had been addressed to readers of every denomination and lacked elements of religious polemics on the linguistic and stylistic level. The ideas of the Reformation can be connected mainly with popularization of the Bible, which was used as the source of exempla and sententiae in the works by Lorichius and Gliczner.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 2; 327-343
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O stylistycznym zróżnicowaniu dawnej leksyki – na przykładzie oficjalnych i potocznych nazw dziecka nieślubnego
    On stylistic differentiation of the old Polish lexicon – on the example of official and colloquial terms for illegitimate child
    Autorzy:
    Woźniak, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1044675.pdf
    Data publikacji:
    2018-08-28
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of the Polish language (14th-16th)
    historical stylistics
    vocabulary (14th-16th)
    extramarital children
    Opis:
    The author attempts to determine stylistically three old terms for extramarital child: wyleganiec, pokrzywnik and bękart. These words have been up to now classified as colloquial and expressive, with negative undertone. They appear separately in the Old Polish and 16th century texts and are of different character. An abusive term pokrzywnik is recorded only in relation to defamation cases. Official terms wyleganiec and bękart are present in old legal texts, biblical translations and dictionaries. This regularity shows the beginning of stylistic differentiation in the Old Polish lexicon, however the author is aware that the difference between colloquial and formal terms in the past was not necessarily so sharp as it is today and we cannot attribute present meaning to the past lexicon.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 1; 225-237
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oddziaływanie spółgłosek płynnych na poprzedzaj ące je samogłoski wąskie nietylne (na materiale listów polskich z I połowy XVI wieku)
    Autorzy:
    Osiewicz, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/776768.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of the Polish language
    Polish language of the 16th century
    historical phonetics
    Opis:
    This article attempts to prove the hypothesis on the “processual homogeneity” of the changes iR (*ŕ̥ *ir *yr) ≥ eR i iL ≥ eL. The source material for the following analysis has been excerpted from letters written in Polish between 1525–1550. Within the specified time brackets, the most dynamic is the process of the extension of the groups iR ≤ *ŕ̥ , whereas the extended combinations eR ≤ *ir *yr are characterized by far lower intensity. The extensions within the groups of the type eL are not numerous and rare. Textual extensions of the combinations eR and eL show a significant convergence: forms with eL are to be found mostly in those letters that consistently demonstrate and provide evidence of the occurrence of the group eR; while they are virtually non-existent in the texts that document exclusively the combination iR. This fact confirms the hypothesis that combines both types of change into one process. The author does not associate the dependencies in the different pace of both phenomena and their different outcome with phonetic factors, but with the sensitivity to phonotactic and phonostatistical provisions and patterns, as well as with the morphological placement of the dyads under scrutiny. This interpretation, in turn, provides a new insight into the nature of the process of shaping linguistic norms: all the contributing processes have random (non-purposeful) origins, and their constraints involve a necessity to retain the necessary minimum of the internal balance.
    Źródło:
    Slavia Occidentalis; 2012, 69; 185-198
    0081-0002
    Pojawia się w:
    Slavia Occidentalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O możliwości technicznego uwarunkowania oboczności albo // abo w drukach polskich z XVI wieku
    On the Possibility of Technical Conditioning of Variant Forms albo // abo in Polish Printed Material from the 16th Century
    Autorzy:
    Osiewicz, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1045232.pdf
    Data publikacji:
    2015-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of language
    Polish language in the 16th century
    orthography
    phonetics
    history of Polish printing
    typesetting
    Opis:
    The article presents evidence of the use of variant forms albo // abo for typesetting purposes. To demonstrate this, the illustration material was used originating from five 16th-century prints in verse in which the form abo or albo appears only in long verses, brought to the right margin – which proves that the form was utilized because of its graphical and not linguistic features.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 185-202
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Graficzne i fonetyczne warianty techniczne w polskiej edycji Żywotów filozofów Mikuláša Konáča (F. Ungler, Kraków 1535)
    Graphic and phonetic technical variants in the Polish edition of the Żywoty filozofów by Mikuláš Konáč (F. Ungler, Kraków 1535)
    Autorzy:
    Osiewicz, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1044850.pdf
    Data publikacji:
    2017-08-10
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of language
    Polish language of the 16th century
    orthography
    history of printing
    typesetting
    Opis:
    The article attempts the technical determination of the graphic and phonetic variance acknowledged in the Polish edition of the Żywoty filozofów by Mikuláš Konáč. The method used was to analyze the distribution of oppositional graphic forms. It has been determined that the technical nature of the print is 9 variants: 4 graphic variants („j” = /j/ in position before consonant, „j” = /j/ in the voice-over position, „u” = /v/ i /v/ in the midpoint position, „th” = /t/) and 5 phonetic variants (miesce, miejsce, miejstce; wszystko; wieliki); among them are both regressive and progressive forms. The analysis also shows that, using the disclosed technical variants, zecer manipulated the graphical content of the lines in both possible ways: narrowing or widening.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2017, 24, 1; 117-128
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w Księgach o gospodarstwie z 1549 roku (oboczność biał- || białł- oraz wariantywność w zakresie kontynuantów grup *sŕ, *zŕ, *žŕ, *(s)tьc i *(z)dьc)
    Autorzy:
    Osiewicz, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/777020.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of language
    Polish language of the 16th century
    historical phonetics
    printing
    typesetter
    Opis:
    A material basis for the study is the first Polish language edition of Księgi o gospodarstwie by Piotr Krescentyn from 1549 (Cracow, Helena Unglerowa). The study led to the formulation of the following conclusions: 1) the variancy biał- // białł- is most likely of Great Polish origin; 2) the variancy miestce // miesce confirmed in the prints from the 16th century has a graphical character motivated by technical factors (typesetting); 3) the distribution of the analysed phonetic variants in Księgi… is not equal; 4) the supreme degree of normalization of the studied variancies has been confirmed in the combinations R–Cc; 5) variant conditions, non-normalized, appeared in the parts: Cresc293–384 and CrescDd–[0]C; 6) a greater part of the textual space of the historical text–from the combination A to the combination Cc– reveals Great Polish features; the remaining part–the combination Dd–Ii and the initial chapters–reveal evident Little Polish features.
    Źródło:
    Slavia Occidentalis; 2014, 71/1; 55-78
    0081-0002
    Pojawia się w:
    Slavia Occidentalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z historii określników czasu. Doba w opisie szesnastowiecznych pamiętnikarzy
    Autorzy:
    Janowska, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520135.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Bielsko-Bialski
    Tematy:
    modifiers of time
    the history of a language
    the Polish language in the 16th century
    historical vocabulary
    Opis:
    A contribution to the history of modifiers of time. The 24-hour span of time in the description of 16th-century memoirists The present article is devoted to the selected determiners of time in the early Polish language. The author studies the indication of time within a 24-hour span of time, documented in 16th-century memoirs. In the analysis one may distinguish two groups of temporal constructions. The first one is associated with the ways in which a point of time is indicated (przed godziną wtórą a dwudziestą; raniuczko, skoro ze dniem; trzy godziny po miesiącu); another one is associated with the indication of the duration of an action/state (np. pół ćwierci godziny). In the evolution of the perception of the world it is above all the changes imposed by the development of science and technology that are relevant – in this case the means of measuring time and space. A prominent feature of 16th-century texts is associated with the diversity of description associated with the class of the anteriorly prevailing perception of time with the new systems of keeping time. One is struck not only by the diversity but also the richness of the ways of expressing temporal relations, which enable a subtle modelling of description.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2022, 39, 2; 75-89
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analiza kwantytatywno-porównawcza słownictwa Ksiąg o gospodarstwie Piotra Krescentyna (1549)
    Quantitative and comparative analysis of the vocabulary of Piotr Krescentyn’s Księgi o gospodarstwie (Polish translation: 1549)
    Autorzy:
    Osiewicz, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1045670.pdf
    Data publikacji:
    2012-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of the Polish laguage
    Polish language in the 16th century
    language of printed texts
    quantitative linguistics
    lexis
    stylistics
    comparative analysis
    Opis:
    The article presents the results of a quantitative analysis of the vocabulary attested in the Polish translation of the work of Pietro de‘ Crescenzi (Piotr Krescentyn) Księgi o gospodarstwie (original title: Opus ruralium commodorum) against the statystical characteristics of the translations of the New Testament from the latter half of the sixteenth century and the beginning of the seventeenth century, and the text of Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego (The Life of the Honest Man) by Mikołaj Rej. The following statystical parameters were studied: the number of words, the number of entries, K quantity factor, arithmetic mean of the frequency of entries, dispersion of entries, vocabulary originality parameter I, distribution of the autosemantic parts of speech (lexical category) and the distribution of individual autosemantic parts of speech (lexical categories). The analysis shows that, with regard to the statistical approach, the vocabulary of Księgi... is rather closer to Wizerunek than to the translations of the New Testament – in comparison to the latter, Księgi... is characterized by a far more ample vocabulary, greater number of entries and autosemantic words, greater number of attested nouns, adverbs in particular (the latter group is characterized by a higher percentage of entries with high frequency). Księgi..., as compared to the translations of the New Testament, also abounds with participles whose repertory is not only more numerous with regard to words but also to entries. The analysis confims the observation made by Władysław Kuraszkiewicz with reference to the dependence between the quantity of vocabulary and the content of texts – the closer it is to real life and refers to its diverse aspects, the richer vocabulary is used for its rendering.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2012, 19, 1; 67-92
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia polskich nazw roślin występujących w poradniku P. Krescencjusza
    The History of Polish Names of Plants Appearing in P. Crescentiuss Manual
    Autorzy:
    Kamper-Warejko, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/568062.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    History of the Polish language
    the Polish language of the 16th century
    historical fitonyms
    Polish vocabulary concerning plant in the reference manual by P. Crescentius
    Opis:
    The material presented in the article comes from the second edition (1571) of the Polish translation of the reference manual by Peturs de Crescentius. To the extent posiible, it was identified and confronted with the historical botanic vocabulary. The aim of the analysis is to trace the mechanism of naming plants described in the manual and to research how the fitonyms functioned in the historical Polish language at that time as well as in the subsequent centuries. It has been noticed that most names of the pre-Slavic and pre-Indo_European origin fossilize and do not alter throughout the history of the Polish language. Words of younger origin frequently illustrate the phonetic changes which took place in order to simplify articulation. Examples of secondary nominalization, taken from the text, other hand, they manifest the use of word-formative mechanisms. Some of the names have disappeared, while others have survived and appear in the botanic nomenclature of the 18th century (in K. Kluk). Moreover, the material analyzed shows the creative input of the translator of the work, who evinced good intuition in choosing the terms which have stood the test of time (e.g. faseol, lubczyk, por).
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2014, 11; 143-158
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kim były szesnastowieczne malarki, murarki i mydlarki?
    Who were the 16th century malarka (she-painter), murarka (she-mason) and mydlarka (she-soaper)?
    Autorzy:
    Luto-Kamińska, Anetta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2116533.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    historia języka polskiego – XVI wiek
    słowotwórstwo historyczne
    nazwy żeńskie (feminatywa)
    nazwy zawodów
    history of Polish language – 16th century
    historical word formation
    female names (feminatives)
    names of the professions
    Opis:
    Artykuł opisuje trudności związane z interpretacją szesnastowiecznych nazw kobiet utworzonych od męskich nazw zawodowych. Badany materiał leksykalny ograniczono do żeńskich formacji utworzonych za pomocą przyrostka -ka od męskich nazw na -arz. Dzięki takiemu wyraźnemu zawężeniu formalnemu poddano analizie wszystkie feminatywa z tej klasy odnotowane w SPXVI oraz dodatkowe wystąpienia pochodzące z ekscerpcji własnej, które stanowiły ponad 60% przeanalizowanych tu użyć tekstowych. Skupiono się na dwu produktywnych wówczas funkcjach przyrostka -ka tworzącego nomina feminativa – nazwy żon oraz feminatywa „proste”, czyli takie, w których formant wnosi do znaczenia podstawy słowotwórczej jedynie znaczenie żeńskości. Analizie poddano ponad 60 leksemów. W pierwszej kolejności zbadano wszystkie zarejestrowane wystąpienia każdego wyrazu w renesansowych tekstach, ze szczególnym uwzględnieniem użyć w źródłach nieliterackich, dostarczających autentycznych danych historycznych o opisywanych osobach. Uzyskane informacje skonfrontowano z: 1) ustaleniami historyków, demografów czy socjologów badających rolę kobiety w renesansowym społeczeństwie oraz możliwości podejmowania przez nią pracy zarobkowej i wykonywania konkretnych zawodów; 2) opisami leksykograficznymi poszczególnych haseł w SPXVI, poszerzając analizę leksykograficzną o leksykę wcześniejszą zarejestrowaną w SStp oraz późniejszą w słowniku źródłowym (Cn). Ostatni etap badań obejmował formalną historyczną analizę słowotwórczą opisywanych feminatywów i jej zależności z opisami leksykograficznymi poszczególnych jednostek.
    The article describes difficulties connected with interpreting 16th century names of women created out of men’s profession names. The analyzed lexical material was limited to feminine formations created with the use of the -ka suffix out of masculine names ending with -arz. Due to such a clear formal restriction, I analyzed all feminatives in this class found in SPXVI as well as additional occurrences excerpted by me, which constituted over 60% of textual usages analyzed herein. I focused on two functions of the -ka suffix creating nomina feminativa of the time – the names of wives and the “simple” feminatives, that is those in which the formant provides the formative base only with the meaning of femininity. Over 60 lexemes were analyzed. In the first place, I examined all registered appearances of every word in Renaissance texts, with a particular emphasis of uses in non-literary sources providing authentic historical data about the people described. I confronted thus obtained information with 1) the findings of historians, demographics scholars or sociologists researching the role of women in Renaissance society and the opportunities available for women regarding taking up paid work and performing specific professions; 2) lexicographic descriptions of particular entries in SPXVI, broadening lexicographic analysis with the earlier lexis as registered in SStp and the later lexis found in source dictionary (Cn). The final stage of research involved a formal historical word formation analysis of the described feminatives and its dependencies with lexicographic descriptions of particular items.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2021, 55; 11-35
    0208-6077
    2450-0119
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-11 z 11

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies