Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "historical semantics" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 30
Tytuł:
Czuj w czas o sobie cny czytelniku Pieśni V Jana Kochanowskiego
Feel the time about yourself, right reader of Songs V by Jan Kochanowski
Autorzy:
Bakuła, Kordian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1206727.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
reading comprehension
language and literature didactics
historical semantics
Opis:
The article concerns the school reading of the Songs V, Eternal Disgrace of J. Kochanowski, which has been present in high school’s and technical school’s textbooks for decades. The critical moment is not understanding certain expressions, such as a „pitiful loot”, „to manage light people”, „we get in”, which leads to a weakening of the understanding of the entire piece. The author draws attention to the insufficient number of footnotes in the textbooks, not always correct, and therefore proposes to increase the linguistic and factual explanations, improve the existing ones, for which he used historical and contemporary dictionaries. He calls for readers’ vigilance, especially important in the case of old novels.
Źródło:
Dydaktyka Polonistyczna; 2020, 6 (15); 175-183
2451-0939
Pojawia się w:
Dydaktyka Polonistyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Qu’est-ce que la "littérature" au XVIIe et au XVIIIe siècle en France ? Prolégomenes sémantico-historiques a une théorie de la littérature.
What did the notion of "Littérature" encompass in France in 1816 when the University of Warsaw was created?
Autorzy:
Caron, Philippe
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/571956.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Neofilologii
Tematy:
lexical semantics
French word ‘littérature’
historical epistemology
Opis:
This article aims to give an overview of the way the French word “Littérature” came to adopt its usual contemporary meaning by 1750. Applying a lexico-semantic approach, it shows how the evolution of the word – the denotation of which moved from a wide general meaning to a specialized one – depends on the correlative semantic drift of the words “Lettres” and “Sciences” towards their contemporary antonymic meaning. It also explains how the neologism “Belles-Lettres,” which appeared around 1630, paved the way for the new meaning of “Littérature.” The article also calls for a comparative history of this semantic field in the main languages of Europe.
Źródło:
Acta Philologica; 2016, 49; 123-138
0065-1524
Pojawia się w:
Acta Philologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bandits and/or pirates – the meaning of the words ó λησητής and ó πειρατής in ancient Greek novel
Autorzy:
Cieśluk, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1591441.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
piracy in antiquity
ancient Greek novel
historical semantics
piractwo w antyku
antyczna powieść grecka
semantyka historyczna
Opis:
W artykule podjęty został problem stosunku zakresu treści nazw ὁ πειρατής i ὁ λῃστής w antycznych powieściach greckich. Celem było zweryfikowanie tezy zaprezentowanej przez Philipa de Souzę, zgodnie z którą autorzy antyczni stosowali te nazwy jako synonimy i w efekcie można je rozumieć na zasadach zamienności. Przeprowadzone analizy potwier- dziły powyższe założenie jedynie w wypadku najstarszej powieści Charitona, pochodzącej z pierwszej połowy I wieku po Chr. w powieściach późniejszych, szczególnie u Ksenofonta z Efezu i Heliodora, stwierdzono występowanie stosunku podrzędności nazwy ὁ πειρατής wobec nazwy ὁ λῃστής. Oznacza to, że we wskazanych tekstach desygnaty nazwy ὁ πειρατής posiadały cechy specyficzne tylko dla zakresu treści tej nazwy, wyodrębniając częściowo jej denotację w stosunku do ogólnej nazwy ὁ λῃστής. Stanowi to istotną wskazówkę podczas interpretacji źródeł związanych ze zjawiskiem piractwa antycznego. W rozważaniach przyjęto perspektywę semantyczną oraz zastosowano metody porównaw- czej analizy filologicznej, uwzględniającej kontekst sytuacyjny.
The present article deals with the problem of the meaning range of the words ὁ πειρατής and ὁ λῃστής in ancient Greek novels. The aim was to verify Philip de Souza’s claim that ancient authors used these terms interchangeably as synonyms. The analyses confirmed de Souza’s assumption only with regard to Chariton’s Callirhoe, the oldest of the surviving novels dating back to the first half of the 1st century AD. In later novels, especially in the works of Xenophon of Ephesus and Heliodorus, the noun ὁ πειρατής is used as a hyponym of the noun ὁ λῃστής. This means that in the investigated texts, the referents (designata) of the word ὁ πειρατής have features specific only to the meaning range of this term which partially differentiate its denotation from that of the general term ὁ λῃστής. This is an important clue for interpreting written sources related to ancient piracy. The study was conducted from a semantic perspective using the methods of comparative philological analysis.
Źródło:
Studia Maritima; 2020, 33; 9-32
0137-3587
2353-303X
Pojawia się w:
Studia Maritima
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Of ‘Bodies’ and Related Names in the History of English Semantics: Semantic Dynamics vs. Semantic Boundedness
Autorzy:
Dekeyser, Xavier
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/888750.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
historical semantics
body
corpse
dynamic lexeme
dynamics
boundedness
Opis:
This paper deals with the names for both living and dead bodies, more particularly OE lic and lichama, OE bodig and finally ME corpse. The main focus will be on the contrast between semantic dynamics and boundedness, together with what we refer to as semantic redeployment. Body proves to be a very dynamic lexeme. In addition, it also contributed to the system of grammaticalized quantifier pronouns. This is in sharp contrast with the boundedness of lic and lichama, which gradually got lost in the course of ME. Initially, the loan lexeme corpse seemed to follow the semantic paradigm of body. However, in present-day English it has only preserved its prototypical meaning of dead body. Interestingly, my data suggest that words related to ‘death’ do not tend to give rise to any metonymical or metaphorical developments. The eventual result of these lexico-semantic changes is a far-reaching redeployment in Modern English in terms of a binary contrast between two lexical items: polysemous body, with a vast array of mostly metaphorical meanings, and monosemous corpse.
Źródło:
Anglica. An International Journal of English Studies; 2015, 24/2; 63-78
0860-5734
Pojawia się w:
Anglica. An International Journal of English Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między Wschodem a Zachodem – język serbski oczami japońskich i serbskich badaczy. Rec.: The Serbian Language as Viewed by the East and the West: Synchrony, Diachrony, and Typology, edited by Ljudmila Popović and Motoki Nomachi.– Sapporo: Hokkaido University, 2015, pp. 252
Autorzy:
Grygiel, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084649.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Serbian language
Slavic studies
semantics
contrastive analysis
historical linguistics
grammatical categories
Japanese
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2019, 68; 199-203
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dziedzictwo – zarys historii słowa i pojęcia. Studium metod historii pojęć a badanie „przeszłości w teraźniejszości”
Heritage – an Outline of the History of the Concept and the Word. A study in conceptual history
Autorzy:
Jarząbek, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2080716.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
heritage
monument
conceptual history
historical semantics
genealogy of concepts
dziedzictwo
zabytek
historia pojęć
semantyka historyczna
genealogia pojęć
Nauki Humanistyczne i Społeczne
Opis:
The paper presents the genealogy of the concept of heritage in Polish. Adopting the Koselleck approach, it aims to bring the two paths of conceptual history methodology together: a semasiological analysis of the term's various meanings and the onomasiological study of different words designating the same concept within one semantic field. The text argues that heritage belongs to those concepts that existed since the "saddle‑time"; however, until the second half of the 20th century, without one word denoting it.
Źródło:
Historyka studia metodologiczne; 2021, 51; 411-432
0073-277X
Pojawia się w:
Historyka studia metodologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krótka historia ‘czytania’ (cz. I): Protoforma i ścieżki derywacji
Autorzy:
Kardas, Kacper
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/567970.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
lexicology
historical semantics
diachronic linguistics
Polish language
iterativity
historical reconstruction
etymology
reading
leksykologia
semantyka historyczna
językoznawstwo diachroniczne
język polski
iteratywność
rekonstrukcja historyczna
etymologia
czytanie
Opis:
Presented paper deals with a problem of history and etymology of Polish word czytać ‘to read’. Author discusses two questions: reconstructed Proto-Indo-European root for Polish (and in generally Slavic) word with potential initial *s-, and grammatical relations between basis (czyść) and derivative (czytać) with comparison to similar couples (present – iterative) in various languages. This paper is a first part of a row made of three connected articles, and due to its introductory character it also gives some preliminary comments and organizing remarks to the series of texts as a whole.
Artykuł jest pierwszą pracą z trzyczęściowej serii, która podejmuje problematykę opisu historii i etymologii polskiego wyrazu czytać w ujęciu morfosemantycznym. Prezentowana tu część skupia się na dwóch zagadnieniach: rekonstrukcji formalnej protordzenia (rozpatruje sporną wśród badaczy nie-/obecność nagłosowego *s- w protoformie indoeuropejskiej *kṷei-) oraz relacji gramatycznej między pochodną czytać i podstawą czyść (w aspekcie dynamicznym, na tle ogólnego rozwoju relacji praesens – iterativum). Ponadto ze względu na jej charakter wprowadzający do całości pojawiają się w nim rozważania wstępne oraz uwagi organizacyjne względem serii tekstów.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2019, 16
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O słownictwie Rejowego Wizerunku: o „niszczeniu prawdy”
The vocabulary of Rej’s Wizerunk about “Destruction of the truth”
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1595777.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
historical semantics
idiolect
Mikołaj Rej
semantyka historyczna
idiolekt
Opis:
The aim of this article is to determine which of the 17 old Polish adjectives used to signal untruth, collected and analyzed by K. Kleszczowa in the article O kłamstwie po staropolsku (“About the lie in the old Polish”) function in Rej’s Wizerunk (“Image”) in what connections and meanings. The conducted analysis show that out of 11 adjectives common to old Polish and Rej’s Wizerunk, 5 was not used to express “destruction of the truth”.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2011, 10; 111-119
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O łakomstwie słów parę. Polskie leksemy o rdzeniu łacz-/łak-
A few words about greediness. Polish lexemes containing the root łacz-/łak-
Autorzy:
Krótki, Zuzanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943864.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
historical word formation
word formation nest
linguistic transformation
historical semantics
disappearance of lexemes
słowotwórstwo historyczne
gniazdo słowotwórcze
zmiana językowa
semantyka historyczna
zanik leksemów
Opis:
The paper presents the word family of the łacz-/łak- root. The material included 51 word forms, gathered from all accessible lexicographical sources of the entire history of the Polish language, and were presented in the form of a word formation nest. The aim of the analyses was to show the internal structure of the motivating relations between the center of the nest –*olkati, olčǫ, and a group of words of different levels of derivation. The studies tried to answer the question of how the word forms of the łacz-/łak- root were built. The (re)construction of the nest was used to discuss the discerned transformations and aided in defining the character of the changes in meaning of the examined units. The patterns of suffixal connections presented in the paper allowed tracing the paths of word formative development of individual formations. They have also enabled pointing out the transformations which were most important for the changes in the nest of the root łacz-/łak-.
W artykule zaprezentowana została rodzina leksykalna o rdzeń łacz-/łak-. Materiał liczący pięćdziesiąt jeden słowoform, wyekscerpowany ze wszystkich dostępnych źródeł leksykograficznych rejestrujących słownictwo historyczne, zaprezentowany został w postaci gniazda słowotwórczego. Celem analiz było pokazanie wewnętrznej struktury relacji motywujących pomiędzy centrum gniazda –*olkati, olčǫ a grupą wyrazów o różnym stopniu pochodności. Analizy stanowią próbę odpowiedzi na pytanie, jak były budowane formacje o rdzeniu łacz-/łak-. (Re)konstrukcja gniazda posłużyła omówieniu dostrzeżonych przeobrażeń, jak również określeniu charakteru zmian w znaczeniach badanych jednostek. Zaprezentowane w artykule wzory połączeń sufiksów pozwoliły prześledzić drogi słowotwórczego rozwoju poszczególnych formacji, umożliwiły również wskazanie najważniejszych przeobrażeń dla gniazda o rdzeniu łacz-/łak- procesów.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series; 2015, 4
2451-1153
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Łacińskie pius a problemy definiowania słów i wyrażeń w językach historycznych
Latin pius and the problems of defining words and phrases of historical language
Autorzy:
Lipiński, Dawid
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943844.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
pius
pietas
impius
impietas
definition of words or expressions
semantics
Latin
historical languages
definiowanie słów i wyrażeń
semantyka
łacina
języki historyczne
Opis:
A linguist who studies historical languages, such as Latin, through synchronous perspective, meets one important problem - the lack of knowledge of language conventions. Basically, it is difficult to research by the lack of the ability to create your own sentences by intuition, and thus the inability to verify their hypotheses through semantic tests. As a result, he is convicted on contextual research. In this chapter, I propose a way of defining words and phrases in the historical languages. To do this, I arrange a semantic analysis of the Latin word pius. This term made many definitional problems for the authors of dictionaries and translators, above all, by the presence in a variety of contexts. As a result, the assumed existence of several equally-looking expressions was suggested. I explicates pius, assuming a theory of reductionist semantics, extended to my demands, for example verifying linguistic data with cultural data.
Językoznawca zajmujący się badaniem z perspektywy synchronicznej języków historycznych, np. języka łacińskiego, natyka się na jeden znaczący problem – brak znajomości konwencji językowych. Zasadniczo utrudnia mu to prowadzenie badań przez brak możliwości tworzenia własnych zdań dzięki intuicji i tym samym przez niemożność weryfikowania swoich hipotez dzięki zasadzie sprzeczności. W efekcie tego skazany jest on na badania kontekstowe. W niniejszym artykule proponuję sposób definiowania słów i wyrażeń w językach historycznych. Do tego celu służy mi analiza semantyczna łacińskiego słowa pius. Wyraz ten nastręczał wielu problemów definicyjnych autorom słowników i tłumaczom, przede wszystkim przez występowanie w różnorodnych kontekstach. W efekcie tego zakładano a priori istnienie kilku tak samo wyglądających jednostek leksykograficznych. Przyjmując założenia semantyki redukcjonistycznej rozszerzone o swoje postulaty, m.in. weryfikowanie danych językowych z danymi ogólnokulturowymi, dokonuję eksplikacji wyrazu pius.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series; 2015, 4
2451-1153
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Historia splątana Przypadek Historii literatury polskiej Feliksa Bentkowskiego
Entangled History The Case of Feliks Bentkowski’s Historia literatury polskiej [History of Polish Literature]
Autorzy:
Markowska, Helena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/534712.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
literature
the history of philology
historical semantics
Jan Śniadecki
Opis:
The article presents discussions on the shape of Polish literary studies which were conducted in connection with the creation of the Historia literatury polskiej [History of Polish Literature] by Feliks Bentkowski. Both the circumstances of the creation of Bentkowski’s work and its reception are presented, with special attention paid to their institutional context, professionalization of philology and bibliography as sciences, as well as to relations between the polemicists. The main part of the article is the reconstruction of the semantics of the historical term “literature”, which is the subject of Bentkowski’s, Jan Śniadecki’s and Gotfryd Ernest Groddeck’s statements. The author advances a thesis that the attempts to define the term “literature” in their texts correspond, in fact, with voices in the debate on the concept of a scientific character of literary studies, which at that time constituted itself as a separate discipline.
Źródło:
Śląskie Studia Polonistyczne; 2018, 12, 2; 221-245
2084-0772
2353-0928
Pojawia się w:
Śląskie Studia Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza zmienności znaczeń wyrazu kwiat
Analysis of Semantic Changes on the Example of the Word kwiat [‘flower’]
Autorzy:
Matuszczyk, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/468407.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
semantyka
przeobrażenia semantyczne
słowniki historyczne
historia języka polskiego
semantics
semantics transformations
historical dictionaries
the history of Polish language
Opis:
The article is mainly concerned with issues related to semantic changes in the Polish language. The lexeme kwiat (eng. flower) have been described based on material from historical and modern Polish dictionaries. The word kwiat has been in the Polish language since the 15th century, initially meaning ‘colored stain’. The first definition transformed into a botanical meaning (kwiat as a plant or part of a plant). The pre-Slavic botanical meaning of the word *cvětъ gave rise to the next definitions, which have formed over the years. Kwiat means among others: ‘best thing’, ‘best part of something’, ‘youth’, ‘purity, innocence’, ‘menstruation’, ‘pustules’. However, not all of these meanings have endured to the present time. Nowadays, the potted plant is called kwiat.
Źródło:
Forum Lingwistyczne; 2017, 4; 95-103
2449-9587
2450-2758
Pojawia się w:
Forum Lingwistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Transformation of the Memory Policy in the Conditions of Globalization (by an Example of Turkey and India)
ТРАНСФОРМАЦІЯ ПОЛІТИКИ ПАМ’ЯТІ В УМОВАХ ГЛОБАЛІЗАЦІЇ (НА ПРИКЛАДІ ТУРЕЧЧИНИ ТА ІНДІЇ)
Autorzy:
Meteliova, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/894295.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
National Academy of Sciences of Ukraine. Institute of World History
Tematy:
politics of historical memory, Republic of Turkey, Republic of India, globalization, semantics and architectonics of space
політика історичної пам’яті, Республіка Туреччина, Республіка Індія, глобалізація, семантика та архітектоніка простору
Opis:
У статті на прикладі двох держав – Республіки Туреччина та Республіки Індія – розглянуто форми і способи здійснення перетворень у політиці пам’яті в останні десятиліття, виявлено їх напрями, проаналізовано позитивний і негативний вплив на соціум. Показано, що політика історичної пам’яті жорстко корелює з політичним дискурсом країни, однак дедалі більше реагує на зовнішні виклики. Зміни в політиці пам’яті означають і зміни в семантичній організації простору країни. Водночас широкий політико-культурний і, відповідно, меморіальний плюралізм не є гарантією соціальної злагоди. Встановлено важливі складники досвіду здійснення політики пам’яті в зазначених країнах, які можуть бути враховані в розбудові відповідного напряму державної політики України.
In the article on the example of two states, the Republic of Turkey and the Republic of India, the forms and methods of implementing the changes in the policy of memory in recent decades have beenexamined, their directions have been revealed, their positive and negative impact on society has been analyzed. It is shown that the policy of historical memory strongly correlates with the politicaldiscourse of the country, but increasingly responds to external challenges. Changes in the policy of memory mean changes in the semantic organization of the country’s space. At the same time, broadpolitical, cultural and, accordingly, memorial pluralism is not a guarantee of social harmony. Important components of the experience of implementing the policy of memory in these countries have been established, they can be taken into account in the development of the corresponding direction of the state policy of Ukraine.
Źródło:
Проблеми всесвітньої історії; 2018, 5; 134-153
2707-6776
Pojawia się w:
Проблеми всесвітньої історії
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Церковнослов’янізми із коренем -мук-/-муч- в староукраїнських пам’ятках XVI–XVII ст
Ecclesiastical Slavicism With the Root of -muk-/-much- in the Old Ukrainian Monuments of the 16th and 17th Centuries
Cerkiewnosłowianizmy z rdzeniem -muk-/-muč- w zabytkach staroukraińskich z XVI–XVII wieku
Autorzy:
Osinczuk, Jury
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1831394.pdf
Data publikacji:
2020-11-26
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
słowniki historyczne i współczesne
zabytki piśmiennictwa ukraińskiego
semantyka
cerkiewnosłowianizmy
historical and contemporary dictionaries
monuments of Ukrainian writing
semantics
church Slavonic words
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań, których przedmiotem były wyrazy cerkiewnosłowiańskie zawierające rdzeń -muk-/-muč-. Za bazę źródłową posłużyły zabytki piśmiennictwa ukraińskiego XVI–XVII wieku (akta, dokumenty sądowe, testamenty, opisy zamków, uniwersały kancelarii hetmańskich, dokumenty wspólnot kościelnych i szkolnych, kroniki, dzieła religijne, polemiczne i beletrystyczne, zabytki literatury naukowej i edukacyjnej, literatury liturgicznej, dziedzictwa epistolarnego itp.) wchodzące do korpusu źródeł Słownika języka ukraińskiego XVI – pierwszej połowy XVII wieku pod redakcją D. Hrynczyszyna i innych oraz Słownika historycznego języka ukraińskiego pod redakcją E. Tymczenki. Stwierdzono, że powyższe słowniki notują ponad trzydzieści różnych pod względem budowy wyrazów i fonetyczno-graficznych wariantów form wyrazowych z rdzeniem -muk-/-muč-. Podczas badań skupiono się przede wszystkim na analizie etymologicznej badanych leksemów, zmierzającej do ustalenia ich semantycznego etymonu, przy czym zauważono, że część cerkiewnosłowiańskich form wyrazowych to kalki z języka greckiego. Przeprowadzona analiza wykazała także, że abstrakcyjne cerkiewnosłowianizmy z rdzeniem -muk-/-muč-, zaświadczone w zabytkach XVI–XVII wieku, nie uległy znaczącym zmianom semantycznym w historii leksyki ukraińskiej. Niektóre natomiast słowa zostały częściowo zmodyfikowane semantycznie, w szczególności te, które weszły w skład stałych zwrotów języka ukraińskiego XVI i XVII wieku, a inne nabrały znaczenia przenośnego. Historia analizowanych leksemów nie jest jednakowa: zdecydowana większość zbadanych cerkiewnosłowianizmów zachowała się do dziś w ukraińskim języku literackim, a także w mowie potocznej; część funkcjonuje w ukraińskiej praktyce liturgicznej.
The article presents research results of the ecclesiastical slavicisms with the root -muk-/-much-. The research is based on monuments of Ukrainian literature written during the 16th–17th centuries (card catalogues, court documents, wills, descriptions of castles, universals of the offices of hetmans, documents of church and school fraternities, chronicles, works of religious, polemical and fiction, memos of scientific and educational literature, liturgical literature, epistolary heritage, etc.) included in the source database Dictionary of the Ukrainian language of the XVI – the first half of the XVII century, edited by D. Hrynchyshyn and Chikalo M., and Historical Dictionary of the Ukrainian language, edited by E. Tymchenko. It was found that the dictionaries mentioned above list more than thirty words of different structure and phonetic-graphic variants of word forms with the root -muk-/-much-. The study focused on the etymological analysis of the studied tokens, which was aimed to establish their semantic etymon, while it was noted that some Church Slavonicisms are traces to the Greek language. The analysis also showed that the abstract Church Slavonic words with the root -muk-/-much-, attested in Ukrainian monuments of the 16th–17th centuries, did not undergo significant semantic changes in the history of Ukrainian vocabulary. On the other hand, some words have undergone a partial semantic modification, particularly those that have become a part of the idioms in the Ukrainian language of the 16th and 17th centuries, while others have become figurative. It is established that the historical part of the analyzed lexemes is not the same. The vast majority of the studied Church Slavonicisms have survived to this day in the Ukrainian literary language, as well as in the colloquial language. Some of them function in Ukrainian liturgical practice.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2020, 68; 121-143
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dawna ROZKOSZ – o rozumieniu i wartościowaniu pojęcia na podstawie użyć leksemu "rozkosz"
The Historical ROZKOSZ (PLEASURE, DELIGHT): On the Understanding and Evaluation of the Concept on the Basis of the Use of the Lexeme rozkosz
Autorzy:
Raszewska-Żurek, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695743.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
history of the Polish language
historical semantics
axiolinguistics
rozkosz 'pleasure, delight'
Opis:
This article is devoted to the reconstruction of the manner of understanding and evaluation of the concept ROZKOSZ (PLEASURE, DELIGHT) in the Old, Middle and subsequent periods of the development of the Polish language, until the early twentieth century, when the modern understanding of this concept was established. The analysis focuses on the contextual uses of the lexeme rozkosz and reveals the dichotomous nature of the early concept: from the Old Polish period until the breakthrough of the Enlightenment there was the ROZKOSZ DUCHOWA (SPIRITUAL DELIGHT), motivated in a religious way and evaluated positively, and the ROZKOSZ CIELESNA (CARNAL, SENSUAL PLEASURE), reduced to sin and burdened with a negative evaluation. From the Renaissance period the concept slowly expanded to cover various spheres of life, and after the breakthrough period of the Enlightenment it became more marked: rozkosz came to refer to the social, aesthetic and intellectual sphere and it began to lose its religious basis. This process was accompanied by the decline of the evaluation and the dichotomy of the concept.
Artykuł poświęcony jest rekonstrukcji sposobu pojmowania i wartościowania pojęcia ROZKOSZ w dobie staro- i średniopolskiej i później, do początków XX w., kiedy ustaliło się jego współczesne rozumienie. Analiza skupia się na kontekstowych użyciach leksemu rozkosz. Ujawniła ona dychotomiczny charakter dawnego pojęcia – od staropolszczyzny aż do przełomu oświeceniowego istniała ROZKOSZ DUCHOWA – motywowana religijnie i wartościowana pozytywnie oraz ROZKOSZ CIELESNA, zmysłowa, sprowadzana do grzechu i obarczona negatywną oceną. Od renesansu pojęcie powoli rozszerzało się na różne sfery życia, co po przełomie oświeceniowym stało się wyraźniejsze – rozkosz zaczęła dotyczyć sfery społecznej, estetycznej, intelektualnej i traciła umocowanie religijne – wraz z tym procesem zanika wartościowanie i dychotomia pojęcia.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 30

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies