Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "historia teatru polskiego" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-14 z 14
    Tytuł:
    Reimagining Theatre History
    Nowe spojrzenie na historię teatru
    Autorzy:
    Pratt, Daniel W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30146736.pdf
    Data publikacji:
    2022-05-17
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    historia teatru polskiego
    historiografia
    history of Polish theater
    historiography
    Opis:
    This article presents the edited volume A History of Polish Theatre (Cambridge University Press, 2022) as a welcome addition to the growing English-language scholarship on Polish theatre. The reviewer appreciates the editors and contributors’ strategy to make the past intelligible through the present. He emphasizes that this strategy contributed to developing a coherent set of articles dedicated to a wide range of topics. As a new source in English, the book will be immensely valuable, both for students and for those interested in finding out more about specific themes in Polish theatre. The scholarship is fresh, and the articles demonstrate connections of the past to the present, emphasizing the importance of each era, not in service to the narrative of progress but rather in Benjamin’s constellation metaphor. The reviewer further notes that the book assumes some knowledge of Polish theatre, Polish culture, and Polish history from the beginning. He argues that the book will therefore not serve as a complete replacement for more traditional histories but rather contributing to the reimagining of how to tell them.
    Artykuł stanowi recenzję tomu A History of Polish Theatre (Cambridge University Press, 2022). Recenzent docenia wkład autorów i redaktorów w anglojęzyczne badania dotyczące polskiego teatru i wysoko ocenia ich strategię polegającą na próbie zrozumienia przeszłości za pośrednictwem teraźniejszości. Podkreśla, że w jej rezultacie udało się stworzyć spójny, a zarazem szeroko zakrojony tematycznie zbiór artykułów. Jako nowe anglojęzyczne źródło wiedzy książka będzie cenna zarówno dla studentów, jak i czytelników zainteresowanych konkretnymi aspektami historii polskiego teatru. Opracowanie jest oryginalne, artykuły uwypuklają związki przeszłości z teraźniejszością, podkreślając znaczenie każdego okresu nie w ramach narracji akcentującej postęp, ale za pomocą Benjaminowskiej metafory konstelacji. Recenzent zauważa ponadto, że książka od początku zakłada pewną znajomość polskiego teatru, polskiej kultury i polskiej historii. Przekonuje, że w związku z tym nie zastąpi tradycyjnych historii, lecz raczej uświadomi potrzebę, by na nowo wyobrazić sobie, w jaki sposób je opowiadać.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 2; 173-180 (eng), 173-181 (pol)
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Warszawski listopad teatralny 1918: „Z dni przełomu”
    November 1918 Calendar of Warsaw Theatres: The Breakthrough Days
    Autorzy:
    Mościcki, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30021677.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    1918
    odzyskanie niepodległości
    reperturar teatrów warszawskich
    historia teatru polskiego
    Poland's independence
    Warsaw theatres repertoire
    Polish theatre history
    Opis:
    Artykuł przedstawia wydarzenia wyjątkowo burzliwego miesiąca w chwili odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Warszawa była wówczas miejscem szczególnym. Rozgrywały się tu i ogniskowały najważniejsze wydarzenia: powrót marszałka Józefa Piłsudskiego po uwolnieniu go z magdeburskiego więzienia, początki tworzenia nowego polskiego rządu, euforia mieszkańców miasta mieszająca się z obawami o przyszłość kraju i bezpieczeństwo na ulicach, trudności gospodarcze. Na to wszystko nakładały się równie burzliwe wydarzenia w teatrach i wokół nich. Listopad 1918 roku obrósł także legendami, które – utrwalone w literaturze pamiętnikarskiej – zniekształcały obraz rozgrywających się wówczas wydarzeń. Autor, przywołując te relacje, stara się ustalić prawdziwy bieg wypadków, posługując się ówczesną, rzetelnie informującą, prasą. Przytacza ówczesne publikacje lub ich fragmenty, z których większość pojawia się po raz pierwszy w kontekście badań teatrologicznych. Zebrane razem i przedstawione w artykule pokazują – choćby w części – fascynującą mozaikę, jaką stanowił w listopadzie 1918 roku warszawski teatr. Zmienność tych wydarzeń każe nawet myśleć, że mamy do czynienia z kalejdoskopem.
    This article presents events of the exceptionally stormy month in the capital of Poland at the time the country was regaining independence. Warsaw was the arena and focal point of the most significant political events: the return of Józef Piłsudski after his release from the Magdeburg prison, the formation of the new Polish government, the excitement of the people of Warsaw that mixed with their uncertainty about the future, about security in the streets and economic difficulties—and all these were accompanied with equally turbulent events in the theatres and around them. November 1918 gave rise to some legends, which, perpetuated in memoirs, misshape the truth about the events of that period. While citing such accounts, the author attempts to establish the true turn of events based on contemporary press publications that were very thorough in reporting the events. The author quotes these press reports or their excerpts. They often reappear for the first time since their publication, and taken together, they make up a fascinating, albeit fragmentary, mosaic showing what the November 1918 theatre in Warsaw was like. Though the fast pace of events does indeed bring to mind a kaleidoscope rather than a simple mosaic.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 7-49
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koncepcje teatru społecznie zaangażowanego według Juliusza Osterwy
    The Conceptions of Socially Engaged Theatre According to Juliusz Osterwa
    Autorzy:
    Świątkowska, Wanda
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30026369.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Juliusz Osterwa
    Reduta
    Stefan Żeromski
    teatr społecznie zaangażowany
    historia teatru polskiego
    socially engaged theatre
    Polish theatre history
    Opis:
    Autorka wyodrębnia trzy najważniejsze punkty w artystycznej drodze Osterwy: realizację dramatu Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego i sprzęgnięcie indywidualności twórcy i jego koncepcji z ideą przedstawioną w dziele, działalność Reduty objazdowej (1924–1939) oraz wojenne koncepcje Teatru Społecznego. Z Żeromskim połączyła Osterwę idea regionalizmu i pracy u podstaw, a docent Przełęcki, grany przez lata przez aktora, stał się jego duchowym patronem. Zainaugurowane w 1924 roku objazdy Reduty po Rzeczpospolitej zespół traktował jak misję społeczną. Celem teatru było upowszechnienie dzieł dramaturgii polskiej, ożywienie życia intelektualnego na prowincji, edukacja i zapewnienia widowisk o doskonałym poziomie artystycznym społecznościom, które pozbawione były miejscowych teatrów. Osterwa zorganizował wzorcowy teatr objazdowy, który pod względem skali, rozmachu i regularności objazdów był wydarzeniem bez precedensu w dziejach polskiej sceny. Przytoczone statystyki obrazują skalę tego zjawiska, które pozostaje fenomenem na mapie teatru dwudziestolecia międzywojennego. W latach wojennych Osterwa pracował nad koncepcjami Teatru Społecznego, czyli projektem reform organizacji widowisk na prowincji i próbą stworzenia nowoczesnego teatru dla masowego odbiorcy. Projekt ten nie został zrealizowany, można go zrekonstruować na podstawie zachowanych raptularzy i dzienników wojennych Osterwy.
    The author distinguishes three phases in Osterwa’s artistic development: the production of Uciekła mi przepióreczka (My Little Quail Has Run Away) by Stefan Żeromski where the individuality of the creator and his creative idea coupled with the idea presented in the play, the activity of the touring Reduta (1924–1939), and the wartime conceptions of “Social Theatre.” What Osterwa found so compelling in Żeromski’s work was the idea of regionalism and work at grass roots, and the character of Docent Przełęcki, played by the actor for years, became Osterwa’s spiritual patron. Osterwa treated tours with the Reduta, initiated in 1924, as a social mission. The aim was to promote and popularise Polish dramaturgy, to revive the intellectual life of the provinces, to educate and provide high-quality artistic entertainment for communities that did not have any local theatre. Osterwa founded an exemplary touring theatre, which had no precedent in the history of the Polish stage as far as its proportions, ambitions and the regularity of touring were concerned. Statistics cited in the article make one realise the sheer magnitude of the enterprise that stands out in the history of interwar-period theatre in Poland. During the Second World War, Osterwa worked on the conception of Social Theatre, a set ideas on how to organise provincial spectacles in a way that would enable Osterwa to establish a modern theatre for mass audiences. The project has never been realised, but it can be reconstructed based on Osterwa’s surviving notebooks and wartime diaries.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 146-168
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pourceaugnac – Dreynar – Niedole obcego
    Pourceaugnac and Dreynar: Tribulations of a Newcomer
    Autorzy:
    Kencki, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30147333.pdf
    Data publikacji:
    2017-10-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Franciszek Bohomolec
    Molière
    komedia
    historia teatru polskiego 1765–1880
    comedy
    history of the Polish theatre 1765–1880
    Opis:
    Artykuł stanowi wstęp do edycji komedii Dziedzic chytry Franciszka Bohomolca, która jest spolszczeniem utworu Moliera. Bohomolec tworzył komedie najpierw na potrzeby teatrów organizowanych przez szkoły jezuickie, a następnie dla założonej przez Stanisława Augusta sceny narodowej. W pierwszym z przywołanych okresów jezuicki poeta częstokroć adaptował dzieła twórców uznawanych dziś za klasyków. Szczególnie chętnie sięgał po komedie Molierowskie. Jako że przepisy zakonne nie pozwalały na wprowadzanie postaci kobiecych (aktorami w tych przedstawieniach byli chłopcy studiujący w jezuickich szkołach), Bohomolec zmuszony był do przekształcania wątków, postaci i motywów ich działań. W komedii Molière’a Monsieur de Pourceaugnac zmienił cel przybycia tytułowej postaci do stolicy. O ile Pourceaugnac przybywał z Limoges do Paryża po to, aby poślubić pannę kochającą kogo innego, o tyle jego polski odpowiednik Dreynar przyjeżdża z Wrocławia do Warszawy, aby przyjąć spadek ofiarowany mu przez wuja. U Molière’a za nieszczęściami, które spadną na poczciwego przybysza, stoi para słusznie broniąca swej miłości. U Bohomolca – zaniepokojony utratą schedy krewniak. Dziedzic chytry, bo taki tytuł nosi spolszczenie, zyskał więc przesłanie inne niż to, które znamy z Molierowskiego oryginału. Polska wersja ukazuje niechęć do obcego, ludzką chciwość i niemałą dawkę cynizmu. Niezasłużone upokorzenia i krzywdy, które spadają na przybysza, wpisują dzieło w nurt utworów ukazujących nadmiar ludzkiego nieszczęścia, spośród których najbardziej emblematycznym jest Justyna Markiza de Sade.
    An introduction to edition of Franciszek Bohomolec comedy Dziedzic chytry [A Wily Heir], Polish version of Molière’s Monsieur de Pourceaugnac. Bohomolec wrote his comedies first for theater shows put on by Jesuit schools and then for the national stage founded by King Stanislaw August Poniatowski. In the first of these phases, the Jesuit poet often adapted works by playwrights who are now classics. One of the authors particularly favoured by him was Molière. Since the Society of Jesus did not allow female characters on stage (the actors performing in the shows were the boys studying in the Jesuit schools), Bohomolec was forced to remodel some motifs, characters and their motivations. Taking Molière’s Monsieur de Pourceaugnac for adaptation, he decided to replace the reason why the title character arrived in the capital. Pourceaugnac travelled from Limoges to Paris to marry a woman who was in love with another man, whereas his Polish counterpart, Dreynar, comes from Wrocław to Warsaw to accept an inheritance from his uncle. In Molière’s play, the misfortunes that befell the good-natured newcomer were concocted by the couple rightfully defending their love. In Bohomolec’s case, the culprit is a relative who is anxious not to lose claim to the inheritance. Dziedzic chytry [A Wily Heir] is thus provided with a message quite different from Molière’s original. The Polish version conveys avarice, hostility towards the stranger, and not a small dose of cynicism. The undeserved indignities and grievances visited upon the newcomer situate the play among the literary works which present an overabundance of human misery, the most emblematic of them being Justine by Marquis de Sade. 
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 3; 43-83
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teatr Narodowy na Pomorzu w kontekście toruńskiej drogi do wolności
    The National Theatre in Pomerania in the Context of Toruń’s Journey to Freedom
    Autorzy:
    Duda, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30025271.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Toruń
    Teatr Narodowy na Pomorzu
    Roman Kalkowski
    historia teatru polskiego
    The National Theatre in Pomerania
    Polish theatre history
    Opis:
    Autor przedstawia dzieje toruńskiego Teatru Narodowego na Pomorzu w kontekście wydarzeń politycznych (odzyskanie niepodległości, kongres wersalski, wojna polsko-bolszewicka) i relacji polsko-niemieckich tuż po zakończeniu I wojny światowej. Ukazuje bezskuteczne starania niemieckich władz i dyrektorów Stadtheater Thorn, zwłaszcza Romana Kalkowskiego, o zachowanie niemieckojęzycznej sceny w mieście, występy gościnne w Toruniu i Bydgoszczy wędrownego zespołu Teatru Polskiego prowadzonego przez Ludwika Dybizbańskiego, a przede wszystkim narodziny pierwszej polskiej sceny publicznej w Toruniu oraz najważniejsze wydarzenia artystyczne i pozaartystyczne za dyrekcji Franciszka Frączkowskiego (sezon 1920/1921) oraz Mieczysława Szpakiewicza (sezon 1921/1922). 
    The author discusses the history of Toruń’s The National Theatre in Pomerania in the context of political events (the regaining of independence by Poland, the Paris Peace Conference, the Polish-Soviet War) and the Polish-German relations just after the First World War. He describes the futile attempts made by the German authorities and directors of the Stadtheater Thorn, and Roman Kalkowski in particular, to keep a German-speaking stage in the town, and discusses the Toruń and Bydgoszcz performances of the touring Polski Theatre headed by Ludwik Dybizbański. He also focuses on the birth of the first Polish public theatre in Toruń and the most significant artistic and non-artistic events of its operation under Franciszek Frączkowski (1920/1921 season) and Mieczysław Szpakiewicz (1921/1922 season).
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 117-136
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Psyche zrzuca kajdany: Teatr łódzki w listopadzie 1918
    Psyche Casts Her Shackles Away: The Theatre in Łódź in November 1918
    Autorzy:
    Kuligowska-Korzeniewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30025402.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Eros i Psyche
    Jerzy Żuławski
    rewolucja 1905
    Łódź
    historia teatru polskiego
    Eros and Psyche
    revolution of 1905
    Polish theatre history
    Opis:
    Nowy sezon 1918/1919 Teatr Polski w Łodzi pod dyrekcją Franciszka Rychłowskiego otworzył 9 listopada sztuką Jerzego Żuławskiego Eros i Psyche. Napisana w 1903, a w Łodzi grana uprzednio w dniach antyrosyjskiej i socjalistycznej rewolucji 1905, teraz, w chwili narodzin Polski niepodległej brzmiała wyjątkowo aktualnie. Metafora Psyche – królewny, uwięzionej przez złego króla, którego pokonuje i zabija, własną wolą i mocą uwalniając się z kajdan i więzienia – okazała się nośna i dla publiczności, i dla krytyka, piszącego o przebudzeniu „do nowego, wolnego życia”.
    The Polski Theatre in Łódź headed by Franciszek Rychłowski opened the new 1918/1919 season with a production of ’Eros i Psyche’ (Eros and Psyche) by Jerzy Żuławski. The play, written in 1903 and performed in Łódź during the anti-Russian socialist revolution of 1905, took on new relevance as Poland regained independence. The metaphor of Psyche, a princess imprisoned by an evil king whom she then defeated and killed, freeing herself from her shackles thanks to her steadfastness and willpower, resonated with both the audience and one of the critics, who wrote about waking up “to a new, free life.”
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 137-145
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wiedza, rzetelność, profesjonalizm: Wspomnienie o Krystynie Büthner-Zawadzkiej (1940–2021)
    Knowledge, Integrity, Professionalism: Remembering Krystyna Büthner-Zawadzka (1940–2021)
    Autorzy:
    Jędrzejczyk, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083657.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Krystyna Büthner-Zawadzka
    historia teatru polskiego
    biografie artystów sceny
    warsztat biografistyki
    history of Polish theater
    biographies of theater artists
    biographer's workshop
    Opis:
    Krystyna Büthner-Zawadzka, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, autorka opracowań dokumentacyjnych, całe zawodowe życie związała ze Słownikiem biograficznym teatru polskiego, z którym współpracowała już podczas studiów. W 1966 została zatrudniona w Instytucie Sztuki PAN i do 2017 uczestniczyła w pracach nad wszystkimi tomami wydawnictwa, zawierającymi biogramy ludzi teatru od powstania sceny narodowej do końca XX wieku. Jej rozległa wiedza, krytyczna ocena źródeł, dokładność i wyczucie dotyczące danych wrażliwych były nieocenione. Z pasją gromadziła informacje i materiały, budowała warsztat biografistyki. Z jej inicjatywy zespół wystąpił o grant i właśnie kolejne dotacje Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pozwoliły zredagować i wydać trzeci tom Słownika. W ostatnich latach mimo choroby intensywnie angażowała się we wszystkie działania redakcyjne, była obecna na zebraniach zespołu, czuwała nad stroną merytoryczną tekstu i doborem ilustracji, wykonywała korekty. Prace nad Słownikiem traktowała jak misję.
    Krystyna Büthner-Zawadzka, a graduate of the University of Warsaw and author of documentary references, was involved with the Słownik biograficzny teatru polskiego (Biographical Dictionary of Polish Theater) throughout her professional career; she had contributed to this project even as a student. She was employed by the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences in 1966, and until 2017 she took part in preparing all volumes of the publication, which contains biographical entries on people of theatre from the birth of the national stage in Poland to the end of the 20th century. Her extensive knowledge, critical source evaluation skills, accuracy, and thoughtfulness regarding sensitive data were invaluable. She was passionate about gathering information and source materials, and developing the workshop of Polish biography. It was thanks to her initiative that the dictionarys editorial team applied for a grant from the Ministry of Science and Higher Education, and the resulting financial support made it possible to prepare and publish the third volume. Over the recent years, despite her illness, she continued to be actively involved in all editorial activities; she participated in team meetings, assessed the quality of the entries and the selection of illustrations, as well as engaging in proofreading. For her, working on the Słownik biograficzny teatru polskiego was a mission.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 1; 141-151
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teatr Miejski we Lwowie u progu niepodległości (1918-1919)
    The Municipal Theatre on the threshold of independence (1918-1919)
    Autorzy:
    Szydłowska, Mariola
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30022659.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Lwów
    Teatr Miejski we Lwowie
    Roman Żelazowski
    Stanisław Niewiadomski
    Andrzej Pronaszko
    historia teatru polskiego
    Lviv
    Municipal Theatre in Lviv
    Polish theatre history
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest działalność Teatru Miejskiego we Lwowie w sezonie  1918/1919 w kontekście epokowych wydarzeń politycznych. Dyrektorem lwowskiej sceny był wówczas Roman Żelazowski, pierwszy antreprener po „umiastowieniu teatru”, czyli objęciu go w zarząd przez Gminę miasta Lwowa. Kierownictwo działu muzycznego sprawował Stanisław Niewiadomski. Nowa dyrekcja przystąpiła do pracy z zamiarem sanacji sceny, a pierwsze inscenizacje spotkały się z życzliwym przyjęciem widzów i krytyków. Ambitne plany artystyczne zniweczył ukraiński zamach stanu. Na czas listopadowych walk w obronie polskiego Lwowa teatr zawiesił działalność, a wielu artystów zgłosiło się do służby wojskowej. Po upragnionym zwycięstwie 1 grudnia wznowiono przedstawienia dramatem patriotycznym Obrona Częstochowy, który liczył bez mała pół wieku, lecz w ówczesnej sytuacji politycznej nabrał niezwykle aktualnej wymowy. Był hołdem dla najmłodszych obrońców Lwowa – dzielnych Orląt. Walki toczące się za rogatkami miasta wciąż dezorganizowały pracę teatru. Tuż przed Nowym Rokiem awaria prądu spowodowała, że  zamknięto go prawie na miesiąc. Żelazowski i Niewiadomski z dniem 30 czerwca 1919 ustąpili ze stanowiska. Choć na skutek działań wojennych nie udało im się zrealizować ambitnych planów artystycznych, Teatr Miejski pod ich kierownictwem pełnił ważne funkcje narodowe i społeczne. W tych dramatycznych i przełomowych dniach scena lwowska – tak jak przed wielu laty chciał jej ojciec, Jan Nepomucen Kamiński – rozmawiała z sercem Narodu. 
    The article discusses the activity of the Municipal Theatre in Lviv in the season of 1918/1919, putting it in the context of momentous political events. The Lviv stage was managed by Roman Żelazowski, the first theatre manager to come after the theatre had been taken over by the municipal administration. Stanisław Niewiadomski assisted Żelazowski as Musical Director. The new theatre management commenced their work with the intention of restoring the stage to its former glory, and their first productions met with favourable response from both the audiences and the critics. The ambitious artistic plans, however, failed due to the Ukrainian coup d’état. For the time of November fights in defence of Polish Lviv, the theatre suspended its operations, and many of the theatre artists volunteered for army duty. Following the final victory on 1 December, the theatre recommenced its operation with a staging of the patriotic play Obrona Częstochowy (‘The Defence of Częstochowa’), which, although almost half a century old, took on new relevance. It became homage to the youngest defenders of Lviv, the brave “Eaglets.” The fighting still going on at the outskirts kept disorganising the theatre’s work. As a result of a power cut just before the New Year, the theatre remained inoperative for almost a month. Żelazowski and Niewiadomski resigned on 30 June 1919. Even though the war had thwarted their ambitious plans, the Municipal Theatre they headed played an important social and patriotic role. In these dramatic and momentous times, the Lviv stage did speak to the heart of the nation, just as its founder, Jan Nepomucen Kamiński, had envisaged.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 77-116
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mitologizacje, ceremonie, apoteozy: Piłsudski i Legiony w teatrze krakowskim
    Mythologising, Ceremonies, Apotheoses: Piłsudski and the Legions in Cracow Theatre
    Autorzy:
    Poskuta-Włodek, Diana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30021888.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    1918
    odzyskanie niepodległości
    teatr i polityka
    Józef Piłsudski
    teatr w Krakowie
    historia teatru polskiego
    Poland's independence
    theatre and politics
    theatre in Cracow
    Polish theatre history
    Opis:
    Teatr krakowski odegrał szczególną rolę w rytuale przejścia od zniewolenia do wolności odzyskanej w 1918 i szybko sam stał się obiektem silnej mitologizacji. Jej źródło stanowią zrealizowane na tej scenie prapremiery polskiego repertuaru romantycznego oraz wpływ, jaki wywarł Stanisław Wyspiański, posługujący się językiem mitu i symboliką szczątków, zarazem dekonstruktor redefiniujący zastane tropy, legendy i symbole. Gdy w latach budowania drugiej Rzeczypospolitej pojawiła się potrzeba stworzenia nowych mitów, sięgano m.in. do romantyków i Wyspiańskiego. Jednym z istotnych nurtów nowej narracji była legenda Józefa Piłsudskiego - narodowego wybawcy - oraz mit „świętych” Legionów. W artykule podjęto próbę omówienia ich funkcjonowania w teatrze krakowskim aż po moment wybuchu drugiej wojny światowej. Na nowego Króla-Ducha z poematu Słowackiego i nowego Konrada z Dziadów Mickiewicza i Wyzwolenia Wyspiańskiego był kreowany Piłsudski. Wzmagający się, szczególnie po przewrocie majowym w 1926, proces mitologizacji oraz rozrastania się piłsudczykowskich i legionowych performansów celebracyjnych ogarnął z czasem całe miasto, a nawet kraj, zagarniając zarówno zbiorowe afekty, jak i przestrzeń publiczną. Służyły temu wielkie performanse funebralne, takie jak wawelski pochówek sprowadzonych z Francji szczątków Słowackiego, a następnie monumentalny pogrzeb Piłsudskiego, który odbył się z zachowaniem podobnego rytu. Ostatnim widowiskiem o podobnym charakterze była monumentalna plenerowa inscenizacja Hymnu na cześć oręża polskiego Ludwika Hieronima Morstina wystawiona na Wawelu w sierpniu 1939. Te trzy performance niejako wstrzymywały zbiorowo doświadczany, historyczny czas i wprawiały go w stan cyklicznego, funebralnego rytuału-święta.
    Cracow theatre played a special part in the Polish ritual of passage from subjugation to independence in 1918 and soon became an object of intense mythologizing itself. Its origins can be traced back to the premieres of Polish Romantic theatre staged in Cracow and the influence exerted by Stanisław Wyspiański who used the language of myths and the symbolism of remnants, being also a deconstructivist who redefined the dominant tropes, legends, and symbols of his time. When there was a need to create new myths at the time of building the Second Polish Republic, Wyspiański and the Romantics provided the inspiration as well. The legend of Józef Piłsudski as the national saviour and the myth of “holly” Legions became key ingredients of the new narrative. The article describes how they functioned in the Cracow theatre until the outbreak of the Second World War. Piłsudski was fashioned to be the new “Spirit King” from the Król-Duch poem by Słowacki and the new Konrad from Mickiewicz’s Dziady (Forefathers Eve) and Wyspiański’s Wyzwolenie (Liberation). The process of mythologizing, which intensified after the coup in May 1926, spread all over town, and all over the country, taking over public emotions and public spaces to celebrate Piłsudski and the Legions in great public performances. The burial of Słowacki’s remains, brought over from France to be interred in the Wawel Cathedral, and then the monumental funeral of Piłsudski where a similar rite was observed served the same mythologizing purpose. The last event of this kind was a monumental outdoor staging of Hymn na cześć oręża polskiego (A Hymn to the Polish Armed Forces) by Ludwik Hieronim Morstin at the Wawel Castle in August 1939. The three performances froze historical time, as it were, turning it into a cyclic funerary ritual and holiday.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 50-76
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Transfer kulturowy a repertuar popularny: przypadek londyńsko-warszawski
    Cultural Transfer and Popular Repertory: A Case of London and Warsaw
    Autorzy:
    Łuksza, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30110663.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-20
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    transfer kulturowy
    Warszawskie Teatry Rządowe
    teatr polski w XIX w.
    historia teatru polskiego
    cultural transfer
    Warsaw Theatre Directorate
    19th century Polish theatre
    Polish theatre history
    Opis:
    W drugiej połowie XIX wieku brytyjska kultura, historia i życie polityczne regularnie gościły na łamach polskich gazet, a od angażu Heleny Modrzejewskiej w Teatrach Warszawskich dramat szekspirowski stał się najczęściej wystawianą klasyką na scenie warszawskiej. O ile jednak znaczenie twórczości Shakespeare’a dla polskiego (w tym warszawskiego) teatru dziewiętnastowiecznego i szerzej – kultury polskiej zostało dogłębnie przebadane (podobnie jak wpływ brytyjskich romantyków na polską literaturę), o tyle dotychczas nie pytano o potencjalne inspiracje brytyjskim, a w szczególności londyńskim repertuarem popularnym. W artykule autorka przygląda się pod tym kątem warszawskim sezonom w okresie 1814/15 – 1900/1901, badając nie tylko repertuar Teatru Narodowego i późniejszych Teatrów Warszawskich, ale także ofertę teatrzyków ogródkowych, które od 1868 roku radykalnie zmieniają warszawski pejzaż teatralny. Integralną częścią tekstu są autorskie statystyki oparte na PAN-owskich repertuarach i jagiellońskim informatorze na temat dramatów obcych w Polsce, a także – w odniesieniu do ogródków – na prasie z epoki. Analiza repertuarów, pamiętników z podróży do Wielkiej Brytanii i materiałów prasowych ujawnia, że pomimo warszawskiej (a nawet szerzej: polskiej) fascynacji imperium brytyjskim, jego instytucjami i osiągnięciami cywilizacyjnymi, polscy artyści teatralni (również antrepryza ogródkowa) konsekwentnie odrzucali brytyjski teatr, który definiowali jako barbarzyński i w złym guście. Brak transferu kulturowego pomiędzy londyńską a warszawską sceną popularną czy też transfer marginalny bądź okazjonalny, którego przypadki omawiam, stanowi frapującą zagadkę, której nie wyjaśnia w pełni geopolityczna sytuacja Warszawy w XIX wieku.
    In the second half of the 19th century, Polish newspapers paid attention to British culture, history, and politics; and since Helena Modrzejewska joined the Warszawskie Theatres, Shakespearean drama featured prominently in the repertories of the Warsaw stage. Yet whereas the significance of Shakespeare’s work for the Polish (and Warsaw) theatre and culture of the 19th century has been appreciated and thoroughly investigated (just as the influence of English romantic poets on Polish literature), so far no one has looked into the potential inspiration with British, and especially London, popular repertories in the Polish theatre of the period. The article brings a review of Warsaw repertories since 1814/15 until 1900/01 with respect to this problem, focusing not only the Narodowy Theatre, transformed later into the Warszawskie Theatres, but also taking into account the offer of garden theatres, which dramatically changed the Warsaw theatre scene after 1868. The author’s statistics based on the repertories collected by the Polish Academy of Sciences and the Jagiellonian collection of information about foreign drama in Poland as well as press publications from the period are an integral part of the study presented in this article. The analysis of repertories, press publications, and travel diaries and memoirs reveals that despite the Polish fascination with the British Empire, its institutions, and civilisation, Polish theatre artists, including garden theatre entrepreneurs, consistently refused to stage plays of British popular theatre, which they viewed as barbaric and of poor taste. The nearly complete lack of cultural transfer between the London and Warsaw popular theatres, and the few exceptions discussed in this article, constitutes an enigma that cannot be fully explained by the geopolitical situation of Warsaw in the 19th century.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 4; 139-160
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czym jest Polska? Historia na peryferiach
    What is Poland? History in the Periphery
    Autorzy:
    Sosnowska, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30146737.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-29
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    history of Polish theater
    historiography
    political transition
    periphery
    historia polskiego teatru
    historiografia
    transformacja
    peryferyjność
    Opis:
    Tekst jest omówieniem książki A History of Polish Theatre (Cambridge University Press, 2022) – tomu pod redakcją Katarzyny Fazan, Michala Kobialki i Bryce’a Lease’a, który obejmuje historię polskiego teatru od epoki staropolskiej do współczesności. Na marginesie lektury autorka proponuje refleksję o konstruowanych w książce kategoriach peryferyjności i polskości, zauważając ich powiązanie z historycznym doświadczeniem transformacji ustrojowej i wyłaniającą się w jego ramach binarną opozycją Wschód–Zachód. Wydobywa także zarysowane w niektórych tekstach możliwości innego namysłu nad polskością, które warto rozwinąć i wykorzystać w dalszych badaniach nad polskim teatrem.
    This text is a discussion of the book A History of Polish Theatre (Cambridge University Press, 2022)—a volume edited by Katarzyna Fazan, Michal Kobialka, and Bryce Lease, which covers the history of Polish theater from the Old Poland period to the present day. As an aside, the author offers a reflection on the categories of peripherality and Polishness constructed in the book, noting their connection to the historical experience of political transition and the binary East–West opposition that emerges within it. It also brings out the possibility of thinking differently about Polishness in some of the texts, which, however, still represents only a potential, perhaps to be exploited in further research on Polish theater.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 2; 181-191
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Brytyjczycy i Amerykanie o teatrze polskim lat zaborów
    The British and Americans on the Polish Theater of the Post-Partitioning Years
    Autorzy:
    Deles, Przemysław
    Żuchowski, Szymon
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520646.pdf
    Data publikacji:
    2017-10-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    historia teatru polskiego 1795–1918
    źródła historyczne
    wspomnienia
    kulturowa mobilność teatru
    taniec
    polski taniec za granicą
    history of Polish theater 1795–1918
    historical sources
    memoirs
    theater's cultural mobility
    dance
    Polish dance abroad
    Opis:
    Publikacja prezentuje fragmenty 43 tekstów anglojęzycznych o różnym charakterze, które łączy to, że ich autorzy relacjonują obserwacje i doświadczenia związane z teatrami i życiem teatralnym na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów okresu zaborów (1795–1918). Znalazły się tu zarówno klasyczne relacje z podróży, jak i autobiografie, reportaże, wspomnienia, prace o charakterze analitycznym czy problemowym. Teksty te powstawały przez ponad sto lat w zmieniającym się środowisku politycznym i społecznym. To – i zapatrywania polityczne piszących – wpływało oczywiście na sposób i perspektywę opisu. Zebrane tu wzmianki nie tworzą żadnego ciągu tematycznego czy czasowego i występują w różnym kontekście, niemniej przynoszą wiele interesujących informacji i spostrzeżeń. Począwszy od tych o Teatrze Narodowym kierowanym przez Wojciecha Bogusławskiego, o Franciszku Bohomolcu czy Adamie Kazimierzu Czartoryskim, po legendarną inscenizację Kordiana z 1899 w Krakowie i pierwsze tango w warszawskim Teatrze Nowości z 1915. Informacje na temat tańca dotyczą zarówno tańca scenicznego, jak i praktyk społecznych (balet, taniec na linie, mazur, tango).
    The publication consists of fragments of 43 English-language texts of varied character, which are linked by the fact that their authors report their observations and experiences relating to the theatres and theatre life in the territory of the former Polish-Lithuanian Commonwealth during the post-partitioning period (1795–1918). They include classic travel accounts as well as autobiographies, reportages, memoirs, works of an analytical or problem-focused nature. These texts were written over more than a century in a changing political and social environment. This – and the political views of the authors – obviously influenced the manner and perspective of the writings. The references collected here do not form any thematic or temporal sequence, as they refer to different contexts; nevertheless they do provide a lot of interesting informations and insights. They range from those about the National Theatre headed by Wojciech Bogusławski, about Franciszek Bohomolec or Adam Kazimierz Czartoryski, to the legendary production of Kordian in 1899 in Cracow and the first tango at the Warsaw Novelty Theatre in 1915. Information on dance concerns both stage dance and social practices (ballet, dance on a tight rope, mazur, tango).
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 3; 135-170
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Michał Chomiński i Jan Królikowski w obiektywie Konrada Brandla: Spojrzenie na polską fotografię teatralną drugiej połowy XIX w.
    Michał Chomiński and Jan Królikowski as Photographed by Konrad Brandel: A Look at Polish Theatre Photography in the 2nd Half of the 20th Century
    Autorzy:
    Ziętkiewicz, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29519873.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Michał Chomiński
    Jan Królikowski
    Konrad Brandel
    dziewiętnastowieczna fotografia teatralna
    historia teatru polskiego 1765–1880
    emploi
    nineteenth-century theater photography
    history of the Polish theatre 1765–1880
    actor's craft
    Opis:
    Na początku roku 1866 warszawskie studio fotograficzne Konrada Brandla wykonało serię fotografii dwóch znanych aktorów dramatycznych, Michała Chomińskiego i Jana Królikowskiego. Aktorzy zostali uwiecznieni w kostiumach scenicznych, w odtwarzanych przed obiektywem fragmentach wybranych ról ze swojego bogatego repertuaru. Fotografie te, rozpowszechniane zarówno jako odbitki, jak i reprodukcje publikowane w ilustrowanym tygodniku "Kłosy", należą do najbardziej rozpoznawalnych portretów polskich aktorów XIX wieku. Omawiane fotografie są dobrze znane historykom teatru i wielokrotnie były wykorzystywane jako materiał ilustracyjny. Autorka jednak proponuje, aby nie traktować ich wyłącznie jako obrazów dokumentujących sytuację sceniczną, lecz podjąć próbę zrozumienia okoliczności ich powstania i odtworzenia tego, co aktorzy i fotograf zamierzali przekazać publiczności. Dla Chomińskiego, Królikowskiego i Brandla zdjęcia były  środkiem służącym podnoszeniu statusu zawodowego i społecznego oraz kreowaniu  wizerunku. Portrety zyskały dodatkowe znaczenia, często różne od tych, które pierwotnie mieli na myśli ich twórcy, gdy zaczęły ukazywać się w prasie i trafiać do prywatnych albumów fotograficznych, by później stać się częścią zbiorów muzealnych lub archiwalnych. Interdyscyplinarne badania nad historią fotografii i teatru pozwalają lepiej zrozumieć kulturowe mechanizmy owocujące masową produkcją portretów aktorów w rolach. W rezultacie fotografie stają się dokumentem, który może nam wiele powiedzieć nie tylko o historii fotografii i teatru, ale także o historii społecznego porządku, w jakim funkcjonowały.
    At the beginning of 1866, the Warsaw-based photographic studio of Konrad Brandel took a series of photographs of two well-known dramatic artists, Michał Chomiński and Jan Królikowski. The actors were captured dressed in their stage costumes and re-enacting before the camera snippets of selected parts from their rich repertories. Circulating both as photographic prints and as reproductions published in the Kłosy illustrated weekly, they are among the most widely recognised portraits of 19th-century Polish actors to this day. The photographs under discussion are quite familiar to historians of theatre, and they have served as illustrating material for its history numerous times. The author, however, proposes that we stop treating them only as images documenting some staged situation and undertake to examine the circumstances in which they were made and reconstruct the message that the actors and the photographer intended to convey to the public. For Chomiński, Królikowski and Konrad Brandel, were a means to boost their professional and social status and to project a certain image. The portraits took on additional meanings, often different than what their authors had intended, when they started being published by the press, found their way to private photo albums, and later, when they became part of museum or archival collections. Interdisciplinary study into the history of photography and theatre encounters provides a chance to get a better understanding of the cultural forces behind the mass production of portraits of actors in their parts. Consequently, the photographs become a document that can tell us a lot not only about the history of photography and theatre, but also about the history of the social order in which they functioned.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 139-172
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kronika życia i twórczości Jana Dormana (1912–1986)
    Jan Dorman. A History of His Life and Work (1912-1986)
    Autorzy:
    Tomaszewska, Ewa
    Wiśniewska, Marzenna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/36454053.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Jan Dorman
    Eksperymentalny Teatr Dziecka
    Teatr Dzieci Zagłębia
    Janina Dorman
    archiwum teatralne
    teatr lalek
    historia teatru polskiego
    eksperyment artystyczno-teatralny
    Experimental Child’s Theatre
    The Children of Zagłębie’s Theatre
    Będzin
    theatre archives
    puppet theatre
    Polish theatre
    experimental theatre
    Opis:
    Jan Dorman (ur. 1912, Dębowa Góra, obecnie Sosnowiec – zm. 1986, Będzin) był pedagogiem, reżyserem, scenografem, autorem tekstów teatralnych, twórcą Eksperymentalnego Teatru Dziecka w Sosnowcu (1945-1949) i Teatru Dzieci Zagłębia w Będzinie, obecnie noszącego jego imię (1950-1977), wykładowcą Wydziału Lalkarskiego we Wrocławiu Filii PWST w Krakowie, obecnie Akademii Sztuk Teatralnych im. S. Wyspiańskiego (1978-1986), animatorem życia kulturalnego Będzina. Jego działalność teatralna sytuowała się pomiędzy teatrem dla dzieci, teatrem młodego widza, teatrem lalkowym, awangardowym teatrem plastycznym oraz eksperymentami bliskimi happeningowi. Przedstawienia Dormana prezentowane były na wielu przeglądach i festiwalach zagranicznych, twórczość TDZ pod jego dyrekcją reprezentowała Polskę na Międzynarodowej Wystawie Scenografii w Amiens we Francji (1969). Dorman pisał adaptacje i autorskie teksty teatralne, komponował i wybierał muzykę, projektował scenografię (wraz z synem, Jackiem), był inicjatorem przeglądu widowisk folklorystycznych „Herody”, utrzymywał szerokie kontakty z polskim i zagranicznym środowiskiem teatralnym, publikował regularnie na łamach pism teatralnych (m in. „Scena”, „Teatr Lalek”, „Teatr”), wydał książkę Zabawa dzieci w teatr. Przez całe życie Dorman utrwalała swoją działalność w skrupulatnie wytwarzanej dokumentacji archiwalnej.
    Jan Dorman (b. Dębowa Góra, now Sosnowiec, 1912–d. Będzin, 1986) was a teacher, director, stage designer, author of texts for theatre, founder of the Experimental Child’s Theatre (ETD) in Sosnowiec (1945–1951) and The Children of Zagłębie’s Theatre (TDZ) in Będzin, which has been named after him (1951–1977), lecturer at the Faculty of Puppetry in Wrocław, Branch of the State Academic School of Theatre (PWST) in Krakow, now Stanisław Wyspiański Academy of Theatre Arts (1978–1986), promoter of culture in Będzin. His theatre practice situated itself between children’s theatre, young spectator’s theatre, puppet theatre, avant-garde art theatre and experiments close to the happening. Dorman’s performances were presented at many festivals internationally; the work of TDZ that he directed represented Poland at the International Exhibition of Stage Design in Amiens, France (1969). Dorman wrote and adapted texts for theatre, composed and selected music, designed the sets (along with his son, Jacek), initiated the “Herody” review of folk productions, maintained extensive contacts with Polish and foreign theatre communities, contributed regularly to theatre  magazines (including Scena, Teatr Lalek, Teatr), and he published his book Children Playing at Theatre. Throughout his life, Dorman recorded his practice through meticulously produced archival documentation. 
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 3/4; 13-140
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-14 z 14

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies