Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "historia przyrody" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 24
Tytuł:
Andrzej Fuliński as a representative of the concept of philosophy in science
Andrzej Fuliński jako przedstawiciel koncepcji filozofii w nauce
Autorzy:
Trombik, Kamil Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31804099.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
Andrzej Fuliński
filozofia w nauce
filozofia przyrody
historia filozofii polskiej
Krakowska Szkoła Filozofii w Nauce
Krakow School of Philosophy in Science
philosophy in science
philosophy of nature
history of philosophy in Poland
Opis:
W artykule przedstawiam sylwetkę i omawiam wybrane poglądy filozoficzne krakowskiego fizyka – Andrzeja Fulińskiego, który od lat 70. XX wieku jest związany z lokalnym środowiskiem interdyscyplinarnym. W artykule stawiam tezę, że publikacje Fulińskiego dobrze wpisują się w styl uprawiania filozofii przyrody, zainicjowany przez Hellera i Życińskiego („filozofia w nauce”), a sam Fuliński – poprzez współpracę ze środowiskiem interdyscyplinarnym oraz specyfikę prac filozoficznych – zasługuje na miano jednego z przedstawicieli Krakowskiej Szkoły Filozofii w Nauce.
This paper analyzes selected issues related to the philosophy of the Krakow physicist Andrzej Fuliński. Since the 1970s, Fuliński has been strongly associated with the interdisciplinary milieu gathered around Heller and Życiński. His activity can therefore be considered within the context of the broader phenomenon known as the Krakow School of Philosophy in Science, which was founded by Heller and Życiński. This paper proposes the thesis that Fuliński’s style of philosophy is connected with the concept of philosophy in science and tries to justify the thesis that Fuliński, due to his cooperation with the interdisciplinary milieu in Krakow and the specificity of his philosophical works, deserves to be regarded as a representative of the Krakow School of Philosophy in Science.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2023, 75; 233-256
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chemical electricity
Autorzy:
Szydło, Zbigniew A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2175213.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
Galvani Luigi
Volta Alessandro
natural philosopher
electricity
history
electrochemistry
electric cell
battery
filozof przyrody
elektryczność
historia
elektrochemia
ogniwo elektryczne
bateria
Opis:
In 1800 Alessandro Volta published the results of several years’ work on the phenomenon of electric shocks which he experienced from physical contact with the terminals of his newly developed battery. His work was prompted by Luigi Galvani’s explanation of involuntary muscle spasms in frog’s legs, which he induced and attributed to animal electricity. Volta’s paper opened the floodgates for research in the new field of electrochemistry which has resulted in today’s worldwide electric battery industry. This essay explains the sequence of natural events and their explanations which led to the publication of Volta’s paper, and gives an overview of the scientific research resulting from Volta’s work. This research includes attempts to improve batteries, and the development of ideas which led to a better understanding of matter and the way it interacts with energy. Practical details for the teaching of several important chemical concepts are listed in the appendix. The experiments are related to a reaction which has been known for many centuries - that between iron and copper sulphate solution.
Źródło:
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2021, 26, 1-2; 5--29
2084-4506
Pojawia się w:
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy Jędrzej Śniadecki był materialistą
Was Jędrzej Śniadecki a materialist
Autorzy:
Roskal, Zenon
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1398886.pdf
Data publikacji:
2019-06-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów
Tematy:
materializm
Jędrzej Śniadecki
Józef Priestley
historia nauki
historia filozofii
filozofia przyrody
materialism
Joseph Priestley
history of science
history of philosophy
philosophy of nature
Opis:
The article presents the philosophical views of Jędrzej Śniadecki (1768–1838) – one of the greatest Polish chemists and biologists of the first half of the 19th century. In the literature on the subject, there are significant differences in the assessment of these views, especially in regard to the question whether Jędrzej Śniadecki was a materialist. Answering it, not only am I presenting the views of other authors in this matter, but I am also trying to explain the sources of existing discrepancies. Next, I am specifying the concept of materialism, claiming that the argument about the materialist character of Jędrzej Śniadecki’s views is well-justified. I am also trying to point out the sources of these views. At last, I am arguing that Jędrzej Śniadecki used to build his materialistic outlook on philosophical works of Joseph Priestley (1733–1804).
Źródło:
Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki; 2019, 28, 1; 27-48
1509-0957
Pojawia się w:
Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Education for environmental protection realized by the Environmental Society of Stanisław Staszic in Łódź in “Czasopismo Przyrodnicze Ilustrowane” in the years 1927–1939
Autorzy:
Wolter, Edyta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/40409765.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
historia wychowania
II Rzeczypospolita (1918-1939)
Towarzystwo Przyrodnicze im. Stanisława Staszica w Łodzi
„Czasopismo Przyrodnicze Ilustrowane” (1927-1939)
wychowanie pośrednie do ochrony przyrody (mass media)
history of education
II Republic of Poland (1918-1939)
Environmental Society of Stanisław Staszic in Łódź
“Czasopismo Przyrodnicze Ilustrowane” (1927-1939)
indirect education for environmental protection (mass media)
Opis:
The article describes the subject of indirect education (mass media) for the protection of nature realized by the Environmental Society of Stanisław Staszic in Łódź in “Czasopismo Przyrodnicze Ilustrowane”, in the years 1927-1939. The article is developed based on the thematic and chronological structure. The chronological criterion applies in the framework of the substance-based division. In the process of scientific research an external and internal critique was undertaken concerning the historical sources, the hermeneutic understanding was applied.
W artykule przedstawiono tematykę wychowania pośredniego (mass media) do ochrony przyrody, realizowanego przez Towarzystwo Przyrodnicze im. Stanisława Staszica w Łodzi na łamach „Czasopisma Przyrodniczego Ilustrowanego”, w latach 1927-1939. W konstrukcji artykułu został przyjęty układ/struktura problemowa i chronologiczna. Kryterium chronologiczne ma zastosowanie w ramach podziału rzeczowego. W procesie badań naukowych przeprowadzono krytykę zewnętrzną i krytykę wewnętrzną źródeł historycznych, zastosowano metodę krytyki hermeneutycznej/rozumienia hermeneutycznego.
Źródło:
Forum Pedagogiczne; 2022, 12, 1; 419-440
2083-6325
Pojawia się w:
Forum Pedagogiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia przyrody jako żywa pamięć i tradycja
Autorzy:
Roskal, Zenon E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013467.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
historia filozofii przyrody
historia nauki
filozofia nauki
filozofia przyrody
history of philosophy of nature
history of science
philosophy of science
philosophy of nature
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 312-315
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Geneza nauki w głównych nurtach XX-wiecznej historii nauki
The Genesis of Science in the Main Trends 20th-century History of Science
Autorzy:
Roskal, Zenon E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015876.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
historia nauki
jońska filozofia przyrody
pitagorejsko-platońska filozofia przyrody
geneza nauki
history of science
Ionian philosophy of nature
Pythagorean-Platonic philosophy of nature
genesis of science
Opis:
The paper sought to present one trend of the debate carried on within the confines of 20th-century history of science, i.e. the genesis of science. Among various trends of this debate we shall distinguish one that concerns the evaluation of the significance of the main traditions in Greek philosophy (Ionian, Pythagorean-Platonic) in the process of the constitution of science. The paper shows some solutions to this question that appear in the main trends of 20th--century history of science (externalism, internalism).
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 3; 163-178
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kodyfikacja prawa łowieckiego w zaborze austriackim i jego recepcja w ustawodawstwie II Rzeczypospolitej
The Codification of Hunting Law in the Austrian Partition and its Reception in the Legislation in the Second Republic of Poland
Autorzy:
Wojtacki, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22858214.pdf
Data publikacji:
2017-12-30
Wydawca:
Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Tematy:
łowiectwo
historia łowiectwa
unifikacja prawa
ochrona przyrody
parlamentaryzm
hunting
history of hunting
unification of law
nature conservation
parliamentarism
Opis:
Celem artykułu było przedstawienie w ujęciu historycznym, kodyfikacji prawa łowieckiego w zaborze austriackim na przełomie XIX i XX w. i wpływu jego poszczególnych rozwiązań na kształtowanie się stosunków myśliwskich w niepodległym państwie polskim po 1918 r. Początki tego procesu miały miejsce w połowie XIX w., kiedy to w ramach przeprowadzonych w państwach zaborczych (Cesarstwo Austrowęgierskie i Cesarstwie niemieckim) kodyfikacji praw podjęto prace nad uporządkowaniem zagadnień łowieckich. W celu zaprezentowania przebiegu prac nad kolejnymi etapami kodyfikacji prawa łowieckiego w zaborze austriackim na przełomie XIX i XX w., przebadano źródła wytworzone przez kancelarię Sejmu Krajowego Królestwa Galicji i Lodomerii do którego kompetencji przynależały kwestie kultury krajowej, w tym myślistwa. Były to: Sprawozdania Stenograficzne z posiedzeń izby z lat 1883–1910 oraz zawierające szczegółowe teksty i analizy poszczególnych projektów ustaw Allegaty ze wskazanego okresu. Uzupełnienie stanowił „Dziennik Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskiem” zawierający teksty ustaw. W oparciu o powyższy materiał źródłowy przeprowadzono szczegółową analizę przyjętych rozwiązań, szczególnie w obszarze struktury okręgów łowieckich oraz odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez zwierzynę łowną na terenach prywatnych. W oparciu o wyniki przeglądu galicyjskiego prawa łowieckiego posługując się metodą komparatystyczną i komentarzami do kolejnych kodyfikacji dokonano porównania rozwiązań wypracowanych w galicyjskiej ustawie łowieckiej z 1910 r. z zasadami organizacji łowiectwa przyjętymi w II Rzeczypospolitej (1918–1939) w ramach Dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 3 grudnia 1927 r. Pozwoliło to na wskazanie obszarów, w których nastąpiła implementacja wcześniejszych przepisów, m.in. w zakresie organizacji polowania i okręgów łowieckich. Wskazano również zasadnicze różnice, które wynikały z odmiennie definiowanego zjawiska polowania, w ramach porównywanych aktów normatywnych.
The aim of the article is to present the codification of game laws in the territory of the Austrian Partition at the turn of the 19th and 20th centuries and the influence of its respective regulations on the shaping of hunting relations in the Polish independent state after 1918. The beginnings of this process took place in the mid-19th century when some work was undertaken in order to regulate hunting issues within the codification of laws carried out by the partitioning powers. I order to describe the proceedings referring to successive stages of the process of codification of game laws in the Austrian Partition at the turn of the 19th and 20th centuries, the sources produced by the chancellery of the Diet of the Kingdom of Galicia and Lodomeria were examined, the power of which embraced the questions of domestic culture as well as the sphere of hunting. These included parliamentary transcripts of chamber meetings from the years 1883-1910, some appendices dating from this period, which contain detailed texts and analyses of specific legislation drafts, and The Journal of Laws and Domestic Regulations for the Kingdom of Galicia and Lodomeria with the Grand Dutchy of Cracow. Using the above-mentioned material, a thorough analysis of the adopted solutions was conducted, particularly those concerning the structure of hunting districts and the problem of responsibility for damage caused by game on private land. Based on the results of the overview of the Galician hunting law and applying a comparative method together with commentaries on successive codification, a comparison was made between the regulations worked out in the Galician Hunting Act of 1910 and the rules of hunting organization, which were adopted in the Second Republic of Poland (1918-1939) under the Decree of the President of the Republic of Poland of December 3, 1927. This allowed the author to indicate the areas in which the implementation of the earlier regulations was effectuated in terms of hunting organization and hunting districts, among other things, as well as those in which there were fundamental differences resulting from the distinct definitions of the notion of hunting embedded in both pieces of legislation.
Źródło:
Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; 2017, 12, 14 (2); 63-83
2719-3128
2719-7336
Pojawia się w:
Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcja uprawiania filozofii przyrody w ujęciu Tadeusza Wojciechowskiego — próba rekonstrukcji historyczno-filozoficznej
Autorzy:
TROMBIK, Kamil
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488661.pdf
Data publikacji:
2018-03-26
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Tadeusz Wojciechowski
filozofia przyrody
historia filozofii przyrody
metoda filozofii przyrody
neoscholastyczna filozofia przyrody
krakowska filozofia przyrody
philosophy of nature
history of the philosophy of nature
method of the philosophy of nature
neoscholastic philosophy of nature
Opis:
The Conception of Natural Philosophy in the View of Tadeusz Wojciechowski: An Attempt at Reconstruction
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 1; 133-152
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsce, próżnia i przestrzeń w przednewtonowskiej filozofii przyrody
Place, Vacuum and Space in Pre-Newtonian Philosophy of Nature
Autorzy:
Roskal, Zenon E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015690.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
historia filozofii przyrody
historia nauki
przestrzeń
miejsce
próżnia
history of the philosophy of nature
history of science
space
place
vacuum
Opis:
Our aim in this article is to trace the evolution of the concepts of physical space in Western thought from the Greeks to the Newtonian philosophy of nature. Especially the article presents studies of ancient Greek theories of physical space and place, in particular those of the classical and Hellenistic period. These theories are explained primarily with reference to the general philosophical or methodological framework within which they took shape. Special attention is paid to the interrelations between various concepts of space and with Greek spatial terminology. The arguments of this paper can be summarized as follows: first, the concept of space itself has taken the central position in philosophy of nature; second, the debate about the nature of space has developed several different theories; third, the concept of space has several issues to overcome.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 1; 113-144
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Myślenie na długi dystans
Long-distance thinking
Autorzy:
Trombik, Kamil Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690924.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
Michał Heller
filozofia w nauce
filozofia nauki
filozofia przyrody
nauka-wiara
historia filozofii polskiej
philosophy in science
philosophy of science
philosophy of nature
science-faith
history of Polish philosophy
Opis:
Book review: Oblicza filozofii w nauce, P. Polak, J. Mączka, W.P. Grygiel (eds.), Copernicus Center Press, Kraków 2017, pp. 386.
Recenzja książki: Oblicza filozofii w nauce, P. Polak, J. Mączka, W.P. Grygiel (red.), Copernicus Center Press, Kraków 2017, ss. 386.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 201-207
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O Baublisie raz jeszcze...
About Baublis once again...
Autorzy:
Tomusiak, R.
Zarzyński, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1009653.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Leśne
Tematy:
pomniki przyrody
dab Baublis
historia
Litwa
lesnictwo
drzewa lesne
'baublis'
common oak
monumental tree
lithuania
Opis:
This paper is a kind of addition to four other articles about famous Lithuanian oak−tree called 'Baublis' published in Sylwan, especially those from 1827 and 2002. The first one, written by Dionizy Paszkiewicz was a description of its cut down in 1812. The latter was a scientific estimation of 'Baublis'es' main parameters (trunk circumference, height, volume, age, etc.) basing on facts from the previous article. However, some new data about this tree were found basing on the parameters of unique building made from its trunk that had survived on Lithuania since the beginning of 1880s. The new estimations of this famous oak−tree size are presented.
Źródło:
Sylwan; 2009, 153, 12; 847-851
0039-7660
Pojawia się w:
Sylwan
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ochrona przyrody ojczystej w Drugiej Rzeczypospolitej – edukacyjne implikacje miesięcznika „Przyroda i Technika”
Environmental Protection of the Fatherland in the Second Republic of Poland – Educational Implications of the Monthly “PrzyrodaiTechnika”
Autorzy:
Wolter, Edyta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/549631.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
historia edukacji
„Przyroda i Technika”
ochrona przyrody
wychowanie do postaw ekologicznych
Opis:
Celem artykułu jest wyjaśnienie dziedzictwa kultury na przykładzie wychowania do ochrony przyrody w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego (1918–1939). Podstawę źródłową stanowi czasopismo „Przyroda i Technika”, wydawane przez Polskie Towarzystwo Przyrodników im. M. Kopernika w latach 1922–1939. W artykule uzasadniono znaczenie procesu wychowania do ochrony przyrody społeczeństwa polskiego na przykładzie wybranych artykułów i konkursów edukacyjnych, wystaw poświęconych problematyce opieki nad zwierzętami, a także popularyzacji książek oraz czasopism poświęconych ochronie przyrody.
Źródło:
Forum Pedagogiczne; 2019, 9, 1; 167-180
2083-6325
Pojawia się w:
Forum Pedagogiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Philosophy in science – a case study of the reception of the Special and the General Theory of Relativity in Kraków and Lwów before 1925
Filozofia w nauce – studium przypadku recepcji szczególnej i ogólnej teorii względności w Krakowie oraz we Lwowie przed rokiem 1925
Autorzy:
Polak, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783498.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Umiejętności
Tematy:
history of physics
philosophy of science
philosophy in science, philosophy of physics
Special Theory of Relativity
General Theory of Relativity
Albert Einstein
Ernst Mach
Bronislaw Biegeleisen
Maksymilian T. Huber
Stanislaw Loria
Zygmunt Zawirski
Stanislaw Zaremba
Tadeusz Banachiewicz
Lwów
Kraków
historia fizyki
filozofia przyrody
filozofia w nauce
filozofia fizyki
szczególna teoria względności
ogólna teoria względności
Bronisław Biegeleisen
Stanisław Loria
Stanisław Zaremba
Opis:
A centenary of Einstein’s General Theory of Relativity brings forward some questions with regard to the impact of Einstein’s theory on philosophy. This theory, and the chronologically earlier Special Theory of Relativity, have had many important philosophical implications. In Poland they provoked interesting philosophical discussions before WWII. The history of those discussions reveals numerous noteworthy facts concerning the relationships between mathematics, physics and philosophy. A case study of the reception of the Special and General Theory of Relativity in Kraków and Lwów before 1925 focuses on the peculiar specificity of exact sciences and philosophy in Polish Galicia. The concept of “philosophy in science” coined by Michael Heller is particularly suitable for describing this specificity. The article begins with a short overview of the early reception of the Special Theory of Relativity in Kraków. Next, it shows how the discussions during the 10th and 11th Congresses of Polish Physicians and Natural Scientists (Lwów 1907, Kraków 1911) influenced the reception of the STR. What is also discussed are the roots of the specificity of the reception in Lwów, i.e. the influence of the considerations about the foundations of mechanics and a public philosophical debate around Einstein’s theories. In order to demonstrate how different the reception of these theories was in Kraków, a description is provided of a methodological debate between S. Zaremba and T. Banachiewicz. Some notes are also added about the concurrent styles of philosophy of science (philosophy of nature). The article ends with conclusions about the specificity of Kraków’s and Lwów’s styles of philosophy in science. This study reveals that in this period Einstein’s theories significantly stimulated philosophical considerations in Poland. These considerations have become an important supplement to the scientific activity in Kraków and Lwów.
Setna rocznica sformułowania przez Alberta Einsteina ogólnej teorii względności jest doskonałą okazją do ponownego postawienia pytań o wpływ wspomnianej teorii na filozofię. Interesującą perspektywę oferują badania z zakresu historii nauki i historii filozofii, które pozwalają dokładniej przyjrzeć się procesowi recepcji wspomnianej teorii. Proces ten jest ważnym źródłem wiedzy o kształtowaniu się relacji nauk przyrodniczych i filozofii, gdyż poprzez analizę wskazywanych trudności i kontrowersji pozwala zidentyfikować wiele ukrytych założeń o charakterze filozoficznym, które trudno dostrzec na innych etapach rozwoju nauki. Dzięki temu analiza procesu recepcji nowych teorii naukowych staje się wyróżnionym przedmiotem analiz relacji matematyki, nauk przyrodniczych i filozofii. Z tych względów warto przyjrzeć się interesującym dyskusjom i polemikom, które miały miejsce w obrębie nauki polskiej. Szczególnie interesujące polemiki i dyskusje wokół teorii względności rozegrały się w Krakowie i we Lwowie przed rokiem 1925. Wspomniane ośrodki zostały wybrane również z tego względu, że w początkach XX wieku, wykorzystując możliwości polityczno-kulturalne powstałe w związku z istnieniem stosunkowo szerokiego zakresu autonomii Galicji, stały się one najważniejszymi centrami rozwoju nauki polskiej. Sytuacja ta zadecydowała również o połączeniu wymienionych ośrodków stosunkowo silną siecią powiązań, widocznych szczególnie na gruncie fizyki. W obu miastach powstała również specyficzna (choć z zachowaniem pewnych lokalnych odrębności) odmiana refleksji nad nauką, którą dogodnie jest określić przy pomocy pojęcia „filozofii w nauce” stworzonego przez M. Hellera. Opracowanie rozpoczyna się od krótkiego przybliżenia historii recepcji szczególnej teorii względności w Krakowie. W procesie tym najistotniejszą rolę odegrał August Witkowski, który już w 1905 roku docenił znaczenie pierwszych prac Einsteina. Kolejne punkty zwrotne w procesie recepcji teorii Einsteina wyznaczyły dwa kolejne Zjazdy Lekarzy i Przyrodników Polskich, które odbyły się kolejno we Lwowie w 1907 r. i w Krakowie w 1911 r. Pierwszy z nich zadecydował o popularyzacji idei relatywistycznych pośród przyrodników polskich, a kolejny – o popularyzacji ich wśród filozofów. Dla zrozumienia lokalnej specyfiki filozoficznych rozważań prowadzonych w ośrodku lwowskim odwołamy się do rozwoju recepcji wokół podstaw mechaniki. Zagadnienie to szczególnie mocno interesowało lwowskich uczonych z tej racji, że Lwów był do 1915 roku jedynym polskim ośrodkiem akademickim rozwijającym nauki techniczne i koncentrował w naturalny sposób większość polskich uczonych zajmujących się nauką mechaniki. To właśnie środowiska związane z lwowską Szkołą Politechniczną odegrały ważną rolę w późniejszych dyskusjach wokół szczególnej i ogólnej teorii względności. W dalszej kolejności szkicowo zaprezentowana zostanie lwowska polemika wokół teorii względności i dla kontrastu ukazana zostanie o wiele krótsza polemika rozgrywająca się w Krakowie. Szczególna uwaga zostanie poświęcona dorobkowi Zygmunta Zawirskiego, który w swej działalności podjął problematykę poruszoną w obu ośrodkach i przedstawił najbardziej interesujące rozważania ukazujące nowoczesną wizję filozofii uprawianej w ścisłym kontakcie z naukami przyrodniczymi. Prezentowany styl filozofii w nauce rozwijany w Krakowie i Lwowie został również skrótowo skonfrontowany z konkurencyjnymi filozoficznymi reakcjami na teorie Einsteina: z refleksją rozwijaną w obrębie Szkoły Lwowsko-Warszawskiej (Kazimierz Ajdukiewicz) i z wybraną refleksją neoscholastyczną (Feliks Hortyński SJ, Ludwik Wrzoł SJ, Jan Stepa). Na tym tle lepiej można dostrzec specyfikę filozofii analizowanej w tym studium przypadku – najważniejsze uwagi na ten temat zostały zawarte w zakończeniu niniejszej pracy. Niniejszy artykuł ukazuje fakt, że szczególna i ogólna teoria względności Einsteina znacząco wpłynęły na rozwój refleksji filozoficznej w Polsce. Warto również zaznaczyć, że refleksja filozoficzna stała się w opisywanym okresie ważnym uzupełnieniem pracy naukowej przyrodników, co decyduje również o specyfice rozwoju ówczesnej nauki.
Źródło:
Studia Historiae Scientiarum; 2016, 15; 245-273
2451-3202
Pojawia się w:
Studia Historiae Scientiarum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Początki filozofii przyrody w Ośrodku Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie
Beginnings of the Center for Interdisciplinary Research in Cracow
Autorzy:
Heller, Michał
Mączka, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013430.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
filozofia przyrody
historia filozofii przyrody
status filozofii przyrody
metoda filozofii przyrody
Papieska Akademia Teologiczna
Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie
philosophy of nature
history of the philosophy of nature
status of the philosophy of nature
method of the philosophy of nature
the Pontifical Academy of Theology
the Center for Interdisciplinary Research in Cracow
Opis:
We present a short account of the early history of the Center for Interdisciplinary Research in Cracow. These beginnings go back to the inter-war period when the tradition was established of close interactions between philosophers and scientists, especially physicists (Smoluchowski, Natanson). In the post-war period, under the communist regime, this tradition was continued at the Theological Institute (later the Pontifical Academy of Theology) in Cracow, erected by Cardinal Wojtyła, the then archbishop of Cracow, after the Theological Faculty had been removed from the Jagiellonian University by the communists. The collaboration of the Cracow Center with the Catholic University of Lublin and with the Warsaw Academy of Theology is briefly described, and the style of philosophy in Cracow presented.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 49-62
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problemy interpretacji postanowień Statutu Warckiego z 1423 roku w zakresie ochrony cisa
Problems with the interpretation of the Warta Act [1423] provisions in terms of yew protection
Autorzy:
Grzywacz, A.
Grzywacz, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1013507.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Leśne
Tematy:
Krolestwo Polskie
przepisy prawne
Taxus
Statut Warcki
historia
interpretacja przepisow
ochrona lasu
lesnictwo
cis
ochrona przyrody
pozyskiwanie drewna
drzewa lesne
yew protection
warta act
medieval law
history of preservation of the flora species
Opis:
The article presents the excerpts of the Warta Act (1423) that concern forest protection. Interpretation of the Act's provisions in terms of the yew protection was performed in the connection to the political and economic situation of that time. It was demonstrated that the prohibition on the yew felling was connected to the fact of protection against intensive export of yew timber to the Western Europe and the lack of resources for own purposes, and therefore was not related directly to the nature protection itself.
Źródło:
Sylwan; 2008, 152, 03; 3-12
0039-7660
Pojawia się w:
Sylwan
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 24

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies