- Tytuł:
- Przestrzenne aspekty nierówności społecznych: sprawiedliwość przestrzenna a zróżnicowanie dobrostanu lokalnego - ewaluacja wpływu środków rozwojowych
- Autorzy:
- Okrasa, Włodzimierz
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/461760.pdf
- Data publikacji:
- 2016
- Wydawca:
- Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
- Tematy:
-
nierówności przestrzenne
hipoteza Williamsona
sprawiedliwość przestrzenna
dekompozycja nierówności
paradoks konwergencji - Opis:
- Sformułowany skrótowo w tytule problem odzwierciedla ważność łącznego ujmowania dwóch wymiarów, nierówności i przestrzeni – tradycyjnie dyskutowanych w literaturze socjologicznej w sposób od siebie niezależny – w analizie zróżnicowań stopnia rozwoju jednostek terytorialnych na najniższym poziomie ich administracyjno-statystycznej granulacji, tzn. gmin (stanowiących tutaj operacyjną aproksymację społeczności lokalnej). Nierówności przestrzenne, ich opis i badanie wpływu miejsca oraz geograficznych relacji bliskości/dystansu stały się przedmiotem rosnącego zainteresowania badawczego z powodów merytorycznych i metodologicznych, szczególnie wyraźnie od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Przegląd analiz wyjaśniających nierówności przestrzenne w różnych krajach prowadzi do jednoznacznych wskazań na jakość otoczenia miejsca zamieszkania, infrastrukturę i położenie geograficzne (w tym odległość od centrów metropolitalnych i transportowych) jako na główny czynnik zróżnicowania między nimi, co niektórzy autorzy, nazywają też „drugą naturą geografii”. Dlatego programy polityki spójności terytorialno-społecznej Unii Europejskiej (UE) – z jej naczelnym postulatem konwergencji – mającym na celu podnoszenie poziomu słabiej rozwiniętych jednostek terytorialnych, tzw. β-konwergencja, oraz wyrównywanie poziomów, czyli zmniejszanie nierówności pomiędzy jednostkami terytorialnymi, tzw. σ-konwergencja – stały się też szczególnie istotnym obiektem ewaluacyjnie zorientowanych analiz. Pytanie o to, czy określona (choćby implicite) strategia leżała u podstaw geograficznej alokacji środków rozwojowych składających się na łączne subwencje otrzymywane przez gminy (w tym środki z funduszy strukturalnych i społecznych UE), stanowiło punkt wyjścia dla prezentowanych w niniejszym opracowaniu analiz nierówności przestrzennej. Przyjmuje się w nim zarazem określoną wizję relacji pomiędzy wzrostem/rozwojem a nierównościami jako – po pierwsze, zgodną z normatywnym wzorem alokacji według zasad sprawiedliwości przestrzennej (alokacja proporcjonalna do zapotrzebowania na rozwój wyrażonego poziomem wielowymiarowej deprywacji lokalnej gminy); po drugie, generalnie zgodną z oczekiwaniami sugerowanymi przez dyskutowaną w literaturze hipotezę Williamsona – głoszącą podobny do określonej dla całej gospodarki wzór zmiany nierówności wraz z rosnącym poziomem rozwoju (według odwróconego U), pod nazwą krzywej Kuznetsa – na poziomie lokalnym/gmin. Empiryczna weryfikacja implikacji tej hipotezy w lokalnym kontekście dla postulatu konwergencji prowadzi w konkluzji prezentowanych w opracowaniu analiz (z wykorzystaniem metod ekonometrycznych) do sformułowania paradoksu konwergencji regresywnej: osiąganie σ-konwergencji, czyli redukcja nierówności wśród jednostek/gmin znajdujących się na niższych poziomach rozwoju lokalnego zachodzi wprawdzie w sposób wyraźny, ale dokonuje się to na drodze „równania w dół”. Czyli kosztem niepowodzenia z punktu widzenia β-konwergencji, postulującej dorównywanie do jednostek/gmin sytuowanych lepiej. Identyfikacja tego paradoksu była możliwa tylko dzięki kontekstualizacji problemu poprzez prowadzenie analiz na poziomie gmin (naj¬niższym poziomie administracyjnego podziału kraju). Mimo to współbrzmi on dla przypadku Polski m.in. z wnioskami opracowań Banku Światowego (2009) wskazującymi, że – szczególnie w toku pierwszej fazy dystrybucji środków rozwojowych z UE – przeciętnie większe środki trafiały do subregionów (grup powiatów) bardziej rozwiniętych (które też były lepiej przygotowane do ich absorpcji).
- Źródło:
-
Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne; 2016, 15; 25-51
2299-2367 - Pojawia się w:
- Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł