Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "highlanders" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 16
Tytuł:
Kobiety i mężczyźni w językowo-kulturowym obrazie świata w podhalańskich translacjach intrajęzykowych
Women and men in lingual-cultural picture of the world in translations of the Tatra Highlands intralinguistics
Autorzy:
Makowska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38438712.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
language and cultural view of the world
intralinguistic translations
Polish highlanders’ dialect
język i kulturowe spojrzenie na świat
tłumaczenia wewnątrzjęzykowe
gwara góralska polska
Opis:
Tematem artykułu jest językowa kreacja mężczyzny i kobiety w języku i kulturowym spojrzeniu na świat, zawarta w dramatach pisanych w gwarze góralskiej. Autorzy analizowanych tekstów Jan Gutt-Mostowy i Aniela Gut-Stapińska adaptowali klasyczne komedie – Moliera i Fredrę – do ludowej rzeczywistości Podhala. Artykuł porusza problematykę małżeństw aranżowanych przez rodziców, interaktywnej i kulturowej dominacji mężczyzn, a także słabości męskich charakterów.
The subject of the article is a linguistic creation of men and women in language and cultural view of the world, contained in the dramas written in Polish highlanders’ dialect. Jan Gutt-Mostowy and Aniela Gut-Stapińska, the authors of the analysed texts, adapted classic comedies - Molière and Fredro to the folk reality of Podhale region. The article deals with the problems of marriages arranged by parents, interactive and cultural male domination, as well as with the weaknesses of male characters.
Źródło:
Językoznawstwo; 2013, 7; 87-97
1897-0389
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Pokolenie zdobywców”. O intelektualnej i artystycznej drodze Ferdynanda Goetla
Autorzy:
Skulmowska, Edyta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/564286.pdf
Data publikacji:
2014-01-15
Wydawca:
Akademia Pomorska w Słupsku
Tematy:
górale, wędrówki, tatrzańskie domy inteligenckie, Józef Piłsudski
highlanders, hikes, educated Tatra families, Józef Piłsudski
Opis:
The Generation of Conquerors. About the Intelectual and Artistic Way of Ferdinand Goetel
Źródło:
Świat Tekstów. Rocznik Słupski; 2013, 11; 51-66
2083-4721
Pojawia się w:
Świat Tekstów. Rocznik Słupski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chata góralska jako środowisko życia rodzinnego na Podhalu (XIX – początek XX wieku)
The Highlanders’ cottage as the environment of family life in Podhale (19th century – beginning of the 20th century)
Autorzy:
HARATYK, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/435758.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
Tematy:
chata góralska
Podhale
górale
funkcje domu
Highlanders’ cottage
Highlanders
unctions of home
Opis:
Dom to miejsce szczególne dla każdego człowieka. Wraz z rodziną stanowi zazwyczaj podstawowe środowisko wychowawcze i zaspokaja elementarne potrzeby bezpieczeństwa, miłości, ciepła rodzinnego. Górale podhalańscy mogą poszczycić się wyjątkowo pięknymi chatami, budowanymi z prostych materiałów, ale z wielkim pietyzmem i dbałością o każdy detal budynku. Powyższy tekst ukazuje typową chatę podhalańską z jej wyposażeniem, funkcjami i miejscem dla każdego z mieszkańców. Podkreśla ogromne przywiązanie górali do tradycji, a także jednoczesną otwartość na wprowadzanie nowatorskich rozwiązań z zachowaniem najważniejszych, charakterystycznych i przekazywanych z pokolenia na pokolenie elementów w budownictwie.
Home is a special place for every human being. Along with the family it typically constitutes the basic upbringing environment and satisfies the primary needs of security, love, and family warmth. The Highlanders of the Podhale region can take pride in their exceptionally beautiful cottages, constructed of simple materials, but made with precision and with attention given to the smallest details. The above paper presents typical cottage in Podhale with its equipment, functions, and space for all its inhabitants. It emphasises the Highlanders’ great attachment to tradition and their concurrent openness to introducing new solutions while preserving the most important, specific elements in construction that are passed down from generation to generation.
Źródło:
Wychowanie w Rodzinie; 2014, IX, (1/2014); 243-259
2082-9019
Pojawia się w:
Wychowanie w Rodzinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gustave le Bon W tej krainie nie bardzo oswojonej z cywilizacją: Podróż do Tatr w 1879 roku, rasizm naukowy i wiek XIX
Gustave le Bon in this land unnacustomed to civilization: journey to Tatra Mountains in 1879, scientific racism and 19th century
Autorzy:
Staniszewski, Andrzej Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/517961.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej
Tematy:
Gustave Le Bon
rasa
rasizm
rasizm naukowy
górale podhalańscy
Tatry
Podhale
Zakopane
narracja podróżnicza
spojrzenie podróżnego
race
racism
scientific racism
Gorals (Polish Carpathian Highlanders)
Tatra Mountains
narrative of journey
traveler’s gaze
Opis:
Tekst analizuje poglądy na temat kategorii „rasy” i jej użycia w opisie innej kultury, które odnaleźć możemy w zamieszczonej w 1887 roku przez warszawskie pismo „Wędrowiec” relacji z odbytej w 1879 roku przez Gustave’a Le Bona, francuskiego socjologa i psychologa, podróży po Tatrach i Podhalu. Artykuł traktuje mało znany epizod jako przykład działania XIX-wiecznego dyskursu podróżniczego, który używany był przez człowieka Zachodu do opisu Innego. Ten przeniknięty rasistowskimi przedsądami dyskurs ma na celu tyleż poznanie obcych, co ich egzotyzację. Ma wprowadzić znaczący dystans między prezentującym się jako przedstawiciel rozwiniętej cywilizacji obserwatorem a pozbawianym kultury, wpisywanym w porządek natury obserwowanym. Zajmujący się wybranymi fragmentami relacji Le Bona artykuł używa wprowadzonej przez Mary Louise Pratt kategorii „antypodboju”, aby pokazać sposób, w jaki uczony odbiera opisywanemu ludowi historię na rzecz historii naturalnej, pozbawiając tym samym podmiotowości. W ten sposób zapis poczynionych przez Francuza w trakcie wyprawy tatrzańskiej spostrzeżeń jawi nam się jako model innych relacji – przenikniętych „naukowym” rasizmem tekstów, które miały służyć jako intelektualne zaplecze europejskiego kolonializmu.
The following paper focuses on the racial politics of the account of renowned French sociologist and psychologist Gustave Le Bon’s 1879 journey to Tatra Mountains and Podhale region, published in 1887 by the Warsaw-based magazine “Wędrowiec”. The paper treats this lesser known episode as a showcase for the specific type of racist travel discourse used by the 19th century Westerner to describe the Other. The purpose of this discourse is as well to get to know non-Western people as to make them seem more exotic and, by distancing those who observe from those who are observed, to dispute non-Westerners status as fellow civilized human beings. The paper examines fragments of Le Bon’s text and, by using Mary Louise Pratt’s idea of anti-conquest, shows how author deprives inhabitants of Podhale region of subjectivity by making them objects of natural history study. The following article presents Frenchman’s report as an example of travel narrative employing scientific racism to describe the Other, a type of text which was used as an intellectual justification for the European colonial endeavors.
Źródło:
Tematy z Szewskiej; 2014, Rasa 4(14)/2014; 64-74
1898-3901
Pojawia się w:
Tematy z Szewskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Górale jako dzieci natury
Mountaineers as children of nature
Autorzy:
Węglarz, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/667081.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Polish highlanders
methodological naturalism
Opis:
According to the thesis of naturalism being denominated as objective, all actual regularities have the character of natural dependence. This also applies to people since they are part of nature. Elements of objective naturalism appeared as early as in antiquity, however, it was not until the Enlightenment that it became one of the basic assumptions of science. In German, Naturvolker is a former ethnological term that means peoples under the law of natural evolution and devoid of cultural development. In contrast with them there were civilized peoples, who were subject to historical evolution (Geschichtsvolker). All the 18th and 19th century ethnographers et al. considered Carpathian highlanders as primitive peoples living in the natural state. Such views are also held today both by representatives of social and humanistic sciences and beyond science (for example in advertising).
Źródło:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2017, 17; 70-85
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich
Autorzy:
Krasowska, Helena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678670.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polish dialect in Bukovina
Ukrainian borrowings
Carpathian Bukovina
Bukovinian highlanders
language contact in Bukovina
Opis:
The problem of Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlandersThe article is based on dialectal material, collected from Bukovinian highlanders according to the guidelines published in the All-Carpathian Dialect Atlas, in which a considerable role is played by Ukrainian vocabulary. The latter has been divided into two groups: 1) natively Ukrainian words; and 2) words that are borrowings in Ukrainian, and that have become part of the Bukovinian highlanders’ lexicon presumably via Ukrainian.Noteworthy in the first group (Ukrainian borrowings) are the words commonly used in all six studied villages. The Ukrainian lexemes used in four or five of the villages either: a)while having a Slavic origin, are also known in Romanian; or b) are words of Proto-Slavic origin. Finally, borrowings appearing in one, two or three villages can probably be explained by the influence of the state language on the dispersed highlander population.In the second group of borrowings, i.e., farther borrowings in Ukrainian, the most frequent of subgroups are Hungarian borrowings into Romanian and Ukrainian. Another subgroup are Latin borrowings, which must have been passed to Ukrainian through Romanian, as well as direct or indirect borrowings from Turkish. The material also features borrowings from Romanian, German via Polish, and French.Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlanders are a difficult interpretational and classificatory problem. The question of whether the highlanders borrowed these words from Ukrainian or Romanian cannot be answered unambiguously, especially since between 1918 and 1944 Bukovina was a part of Romania and Romanian was the language of education, official communication etc. Similarly, we do not know if the words originating from Romanian have been borrowed directly from this language or via Ukrainian. The same can be applied to Hungarian and German. The presented material can thus only be treated as one part of the vocabulary of the Bukovinian highlanders’ dialect. Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskichW przeanalizowanym materiale, zebranym wśród polskich górali bukowińskich na podstawie kwestionariusza Ogólnokarpackiego atlasu dialektologicznego, znaczną rolę odgrywa słownictwo ukraińskie. Zostało ono podzielone na dwie grupy: 1) rodzime wyrazy ukraińskie i 2) pożyczki przejęte z innych języków przez język ukraiński, które znalazły się w polskiej gwarze górali bukowińskich zapewne za jego pośrednictwem.W pierwszej grupie (pożyczki ukraińskie) zwracają uwagę wyrazy występujące powszechnie we wszystkich sześciu zbadanych wsiach, związane z życiem codziennym. Leksemy występujące w czterech lub pięciu wsiach można natomiast podzielić na: a) znane też w języku rumuńskim, które przeszły ze słowiańskiego; b)wyrazy prasłowiańskie. Wreszcie pożyczki występujące w jednej, dwóch lub trzech wsiach można prawdopodobnie wyjaśnić wpływem języka państwowego na rozproszoną ludność góralską.W drugiej grupie pożyczek, tzn. pożyczkach dalszych w języku ukraińskim, na pierwszy plan wysuwają się pożyczki węgierskie w języku rumuń skim i ukraińskim. Kolejną podgrupę tworzą pożyczki z łaciny, które musiały przejść przez język rumuński do ukraińskiego; znajdują się tu także pożyczki z języka tureckiego w ukraińskim lub poprzez turecki. W zebranym materiale znajdziemy także zapożyczenia z języka rumuńskiego, z niemieckiego za pośrednictwem polskiego oraz z języka francuskiego.Zapożyczenia ukraińskie w polskiej gwarze górali bukowińskich stanowią poważny problem interpretacyjny i klasyfikacyjny. Na pytanie, czy górale przyjęli te pożyczki z ukraińskiego czy z rumuńskiego, nie można dać jednoznacznej odpowiedzi; tym bardziej że Bukowina w okresie od 1918 do 1944 roku należała do Rumunii i język rumuński był językiem szkół, urzędów itd. Nie wiadomo także, czy wyrazy pochodzenia rumuńskiego przeszły przez język ukraiński, czy też zapożyczone zostały bezpośrednio. To samo dotyczy języka węgierskiego i niemieckiego. Przedstawiony materiał może być więc traktowany tylko jako jedna z części ogólnego zasobu słownikowego gwary górali bukowińskich.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2017, 52
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rola elementów regionalnych w wybranych homiliach księdza Józefa Tischnera
The Role of Regional Elements in the Selected Homilies by Józef Tischner
Autorzy:
Godawa, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/571382.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
homilia
gwara i kultura góralska
perswazja
miłość
wspólnota
miejsce wspólne
homily
Polish highlander’s dialect and culture
persuasion
love
community
locus communis
Opis:
W swoich homiliach głoszonych pod Turbaczem ks. Józef Tischner wielostronnie wykorzystuje potencjał gwary i kultury góralskiej w procesie duszpasterskiej perswazji przyjmującym formę medytacyjnego oddziaływania. Elementy regionalne tworzą pogłębiony kod komunikacji, w który zostają włączone wątki ogólnego, bardziej powszechnego duskursu ideowego. Fortunne rozwiązania, zwłaszcza wkomponowanie pojęć regionalnych jako miejsc wspólnych niosących w sobie zapis doświadczenia w kontekst nauki chrześcijańskiej, służą dojrzałemu kształtowaniu postaw wiernych. Osiągnięcia Tischnera pozostają ważnym punktem odniesienia w dyskusji o inkulturacji Ewangelii.
Jozef Tischner, a Polish famous priest, in his homilies performed on Turbacz moutain employs the potency of Polish highlander’s dialect and culture. The various aspects of his work constitute the process of pastoral persuasion in its meditative form. Regional elements mean the priviledged area of communication of the preacher and the faithful to which some threads of general ideas are linked. The accurate achievements—among which the inputting of regional elements as containing human experience (loci communes) into the context of Christian teaching arises—serve homiletical aims. These Tischner’s orations are an important point of reference in a discours on ‘inculturation’ of the Good News.
Źródło:
Polonia Sacra; 2017, 21, 2(47); 121-142
1428-5673
Pojawia się w:
Polonia Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Юристы из народов Северного Кавказа и их роль в защите прав горцев (вторая половина XIX − начало XX века)
Autorzy:
Арсанукаева, Малика Султановна
Биттирова, Тамара Шамсудиновна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631878.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
education, law, lawyers, attorneys, highlanders, Russia, the North Caucasus, the government
образование, право, юристы, присяжные поверенные, горцы, Россия, Северный Кавказ, правительство
Opis:
The article reveals the history of the formation of a stratum of legal intelligentsia among the mountain peoples of the North Caucasus in the second half of the 19th−beginning of the 20th centuries. Lawyers, referred to in the article, received an excellent education in the leading universities of pre-revolutionary Russia and European countries, knew the Russian law and the local legal customs, Russian and native languages. They were free from the troubles and aspirations of ordinary highlanders. It is emphasized that the highland lawyers often worked as barristers, used their knowledge and experience to protect the rights of the highlanders, to create the national statehood, or to develop education and culture.
В статье раскрывается история формирования прослойки юридической интеллигенции из горских народов Северного Кавказа во второй половине XIX − начале XX в. Юристы, о которых идет речь в статье, получили прекрасное образование в ведущих вузах дореволюционной России и европейских стран, прекрасно знали российское право и местные правовые обычаи, русский и родной языки. Им были понятны беды и чаяния простых горцев. Подчеркивается, что горцы-юристы чаще всего работали присяжными поверенными, использовали свои знания и опыт для защиты прав горцев, формирования национальной государственности, развития образования и культуры.W artykule przedstawiono historię tworzenia się warstwy inteligencji prawniczej wśród ludów górskich Północnego Kaukazu w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w. Prawnicy, o których mowa, otrzymali znakomite wykształcenie w wiodących uczelniach przedrewolucyjnej Rosji i krajów europejskich, świetnie znali prawo rosyjskie i lokalny porządek prawny oraz język rosyjski i ojczysty. Przy tym rozumieli cierpienia i nadzieje prostych górali. W artykule zwrócono uwagę na to, że prawnicy z ludów górskich najczęściej pracowali jako adwokaci, wykorzystywali swoją wiedzę i doświadczenie do obrony praw górali, jak również do tworzenia narodowej państwowości i rozwoju wykształcenia, a także kultury.
Źródło:
Res Historica; 2017, 44
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka językowa polskiej gwary górali bukowińskich
Autorzy:
Krasowska, Helena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678705.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialect of Bukovinian highlanders
Čadca Highlanders
language characteristics
language contact
bilingualism
Opis:
Characteristic features of the Polish dialect of Bukovinian highlandersThe aim of this article is to examine the language characteristics of the Polish dialect of highlanders living in Carpathian Bukovina. The directions of the group’s migration are also presented in a sociolinguistic perspective. The phonetic, inflectional and word-formative features of the Bukovinian highlanders’ dialect were compared with the corresponding ones in the general Polish language. The Bukovinian highlanders’ dialect came into contact with the following language systems: among non-Slavic languages – German and Romanian; among Slavic languages – the general Polish language, Slovak, Ukrainian and Russian. The Bukovinian highlanders’ dialect is still open to influences of the local state languages – Ukrainian and Romanian; the general Polish language has also a big influence on it. Charakterystyka językowa polskiej gwary górali bukowińskichCelem tego artykułu jest zarysowanie charakterystyki językowej polskiej gwary górali zamieszkujących Bukowinę Karpacką. Zaprezentowano również kierunki migracji tej grupy w ujęciu socjolingwistycznym. Scharakteryzowano cechy fonetyczne, fleksyjne, słowotwórcze mowy górali bukowińskich w porównaniu z językiem ogólnopolskim. Systemy językowe, z którymi gwara weszła w kontakt, to – wśród języków niesłowiańskich – niemiecki i rumuński oraz – wśród języków słowiańskich – język ogólnopolski, słowacki, ukraiński, rosyjski. Mowa górali bukowińskich jest w dalszym ciągu otwarta na wpływy języków państwowych: ukraińskiego i rumuńskiego. Duży wpływ na ich gwarę ma również język ogólnopolski.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2018, 53
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Польские пленники северокавказских горцев в первой половине XIX в.
Polish captives of the North Caucasian highlanders, in the first half of the XIX century
Autorzy:
Клычников, Юрий
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/480848.pdf
Data publikacji:
2019-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
Russian Empire
poles
captives
highlanders
Caucasus
Opis:
The work reveals the circumstances of the appearance of the Poles in the North Caucasus and their stay in the captivity of the highlanders. The reasons for this phenomenon and the attitude of the Russian administration to the practice of the slave trade are shown. The article describes the fate of those people who were able to free themselves and find salvation in the Russian fortifications. It is suggested that, having experienced slavery, the former slaves changed their appraisal of the Russian state which, in this situation, was their protector and liberator. In the research, for the first time, the material identified in the State Archives of the Stavropol Region of the Russian Federation is introduced into scientific circulation.
Źródło:
Acta Polono-Ruthenica; 2019, 4, XXIV; 173-182
1427-549X
Pojawia się w:
Acta Polono-Ruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Jeszcze mi zostały do tej korony Tatr Wysokich dwa szczyty…” Góry w twórczości Wojciecha Kuczoka
Autorzy:
Stępień, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1830321.pdf
Data publikacji:
2020-01-29
Wydawca:
Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Tematy:
Wojciech Kuczok
Tatry
górale
literatura
alpinizm
speleologia
Tatra mountains
highlanders
literature
mountaineering
spelunking
Opis:
Artykuł koncentruje się na funkcjach estetycznych i ideologicznych tematyki górskiej i związanej z mieszkańcami gór obecnych w prozie Wojciecha Kuczoka, znanego pisarza, alpinisty i speleologa. Kultura górali tatrzańskich (język i zwyczaje) pojawia się już we wczesnych opowiadaniach Kuczoka i powraca w późniejszej twórczości (opowiadaniach, powieściach, esejach filmowych, formach autobiograficznych). Głównym tematem tekstu jest powieść Spiski. Przygody tatrzańskie (łącząca realizm z fantazją) i Poza światłem, pierwsze dzieło non-fiction Kuczoka, opisujące jego podróże po Polsce i za granicą, a także wyprawy w wysokie góry i do jaskiń.
Źródło:
Świat i Słowo; 2019, 33, 2; 127-146
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Piętno a wartość języka. Sytuacja gwar małopolskich na Bukowinie rumuńskiej
Stigma versus Value of the Language: The Situation of Polish Dialects in Romanian Bukovina
Autorzy:
Stempel-Gancarczyk, Karina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44914038.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bukowina rumuńska
gwary polskie
górale bukowińscy
język jako wartość
język jako świadectwo
piętno
Romanian Bukovina
Polish dialects
Bucovinian highlanders
language as a value
language as a testimony
stigma
Opis:
This article presents the current situation of users of local dialects of the Lesser Poland regional dialect of Polish (gwary małopolskie) in Romanian Bukovina. Owing to demographic processes as well as social and cultural conditions, their number continues to fall. The latest research indicates that in the case of several villages with the Polish population it is difficult to talk about local dialects anymore: they have been substituted with what can be more adequately referred to as “a group of idiolects”. Such communities in Romanian Bukovina are composed of people whose ancestors originally came from the Lesser Poland region in Poland. By contrast, Bukovinian highlanders are the only group of Poles in Romania in which local dialect is still passed between generations. The article attempts to answer the question why only in this group the dialectal speech of their ancestors has remained a value, as apparent in its intergenerational transmission.
Artykuł zawiera opis współczesnej sytuacji socjolingwistycznej użytkowników gwar małopolskich na Bukowinie rumuńskiej. Procesy demograficzne oraz uwarunkowania społeczno-kulturowe sprawiły, że liczba ich użytkowników jest coraz mniejsza. Jak udowadniają najnowsze badania, w wypadku niektórych miejscowości zamieszkałych przez Polaków trudno już mówić o gwarach – ze względu na liczbę użytkowników bardziej adekwatnym określeniem może wydawać się określenie „zespół idiolektów”. Do tego typu społeczności należą użytkownicy gwar małopolskich na Bukowinie rumuńskiej. Niejako w opozycji do nich sytuują się górale bukowińscy, jedyna grupa Polaków w Rumunii, w której obecna jest pokoleniowa transmisja gwary. Zasadniczą treścią artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki sprawiły, że tylko w tej grupie użytkowników język przodków pozostał żywotną wartością, co przejawia się w obecności transmisji pokoleniowej gwary.
Źródło:
Adeptus; 2020, 15
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Genologia i polityka. Swoistość „Cudu, czyli krakowiaków i górali” w horyzoncie gatunków operowych końca XVIII stulecia
Genology and Politics. The Specific Qualities of ‘Cud, Czyli Krakowiacy i Górale’ in the Context of Late Eighteenth-Century Operatic Genres
Autorzy:
Chachulski, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26470640.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Cud, czyli Krakowiacy i Górale
Wojciech Bogusławski
Jan Stefani
muzyka polska
gatunki operowe
singspiel
opéra-comique
Dialogoper
The Miracle, or Cracovians and Highlanders
Polish music
operatic genres
Opis:
Dotychczasowe badania genologiczne opery Cud, czyli Krakowiacy i Górale ograniczały się zasadniczo do stwierdzenia pokrewieństwa utworu z singspielem bądź opera-comique, ze względu na obecność dialogów mówionych. Nowe spojrzenie wprowadził ostatnio Adam Tomasz Kukla, wskazując na szczegółowe cechy opery łączące ją zarówno z dwoma wymienionymi gatunkami jak i operą buffa. Artykuł niniejszy podejmuję próbę przekroczenia ograniczeń dotychczasowych rozpoznań poprzez wnikliwsze uwzględnienie historycznego kontekstu genologicznego opery. W tym ujęciu kluczowe stają się dwa aspekty dzieła wykraczające poza krąg gatunków operowych uprawianych w stanisławowskiej Warszawie. Przyjęcie metodologii badań nad operą dialogową (Dialogoper) wypracowanych Thomasa Betzwiesera pozwala uchwycić nowatorstwo dzieła w zakresie łączenia numerów muzycznych z tekstem mówionym, wykraczające poza dominujące w środowisku warszawskim wpływy wiedeńskiego singspielu i opery buffa oraz dotychczasowa polską oryginalną twórczość operową, zbliżające się zaś raczej do pewnych koncepcji francuskich. Istotnie nowatorska – i znajdująca podówczas pewne paralele jedynie w francuskiej twórczości operowej doby rewolucji  – okazuje się także dramaturgia scen chóralnych opery, ściśle wpisująca się w fenomen opisany przez Jamesa Parakilasa formułą „chór jako reprezentacja polityczna”. Oba spostrzeżenia, ujęte w kontekście historycznych okoliczności prapremiery i horyzontu oczekiwań ówczesnej publiczności, dają się połączyć na płaszczyźnie całościowej interpretacji wiążącej gatunkową nowatorskość utworu z zamierzonym oddziaływaniem społeczno-politycznym, to jest apelem powstańczym połączonym z radykalnymi ideami egalitarnej redefinicji wspólnoty narodowej. Kluczową rolę odegrała zmiana znaczenia pierwiastka ludowości, wysuniętego z początku  jako czynnik konstytuujący dramatyczno-estetyczną spójność spektaklu w duchu baletowo-chóralnego divertissement, potem jednak zreinterpretowanego poprzez polityczną emancypację chóralnego podmiotu zbiorowego.
Previous genological studies of the opera ‘Cud, czyli Krakowiacy i Górale’ (The Miracle, or Cracovians and Highlanders) have limited themselves essentially to pointing out affinities with the singspiel or the opéra-comique, on account of the presence of spoken dialogues. Adam Tomasz Kukla recently presented a new approach, indicating specific qualities which link this work both to those two genres and to opera buffa. This article represents an attempt to surmount the limitations of earlier studies by taking more thorough account of the historical-genological context behind the opera. Of key importance to this approach are two aspects of the work that transcend the operatic genres cultivated in Warsaw during the reign of King Stanislaus Augustus. By adopting the methodology elaborated by Thomas Betzwieser for research into the ‘dialogue opera’ (Dialogoper), we can bring out the innovation of this work in terms of linking musical numbers with spoken text, which goes beyond existing original Polish operatic output and the influence of the Viennese singspiel and opera buffa which held sway in Warsaw at that time, and brings ‘The Miracle’ closer to French operatic concepts. Also genuinely innovative, with some parallels only in Revolution-era French operatic output, is the dramatic construction of the opera’s choral scenes, which perfectly fits the formula described by James Parakilas: ‘the chorus as political representation’. These two observations, taken within the context of the historical circumstances surrounding the work’s premiere and the expectations of the audience at that time, can be brought together on the plane of an integral interpretation which links the work’s generic innovation to its intended social-political impact, namely, an appeal for insurrection, combined with radical ideas for an egalitarian redefinition of national community. A key role was played by a change in the understanding of the folk element, originally viewed as a determinant of the spectacle’s dramatic-aesthetic unity in the spirit of a ballet-choral divertissement, but later reinterpreted in terms of the political emancipation of the choral collective subject.
Źródło:
Muzyka; 2021, 66, 3; 117-147
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inspiracje sztuką i kulturą Podhala w powojennej galanterii i biżuterii polskiej
Autorzy:
Myśliński, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1945377.pdf
Data publikacji:
2021-12-13
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
biżuteria polska po 1945
wzornictwo biżuterii XX w.
sztuka podhalańska
Podhale
Zakopane
Polish jewellery (after 1945)
jewellery design of the 20th century
highlanders art
Tatra mountain region
Opis:
Zainteresowanie sztuką ludową Podhala wśród polskich artystów i badaczy sięga lat osiemdziesiątych XIX wieku. Wynikało ono z dostrzeżenia artystycznej wartości tworzonych tam dzieł oraz poszukiwań tzw. sztuki narodowej i rodzimej, tak bardzo ważnych dla polskiej kultury i tożsamości. Inspiracje kulturą materialną i artystyczną Podhala przyczyniły się m.in. do wielkiego sukcesu polskiej ekspozycji na Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku. Zainteresowanie to nie zmniejszyło się po 1945 r., ale przybrało inne formy. W tym czasie powstawały w Polsce liczne spółdzielnie, których zadaniem było tworzenie przedmiotów codziennego użytku i dzieł sztuki ludowej, zgodnie z lokalną tradycją rękodzielniczą, ikonograficzną, zdobniczą itp. Pewną część produkcji stanowiła tzw. metaloplastyka – sprzączki do pasków, spinki do koszul, zatrzaski do torebek, noże, okucia fajek i in., których forma była inspiracją dla artystów tworzących dzieła biżuterii – bransoletki, broszki, wisiory itp. Asortyment ten uzupełniony został także o inne elementy – wykonywane z blachy, kości bydlęcej, galalitu i drewna broszki, wisiorki i breloki, które były przede wszystkim pamiątkami przywożonymi z tego bardzo popularnego regionu turystycznego.
The interest in the folk art of the Podhale region among Polish artists and researchers dates back to the 1880s. It resulted from the perception of the artistic value of the works created here, as well as the search for the so-called national and native art, very important for Polish culture and national identity. Inspiration with the material culture of Podhale came from, among others a great effect in the form of the success of Polish art at the Exhibition of Decorative Art in Paris in 1925. This interest did not diminish after 1945, but took other forms. At that time, numerous cooperatives were established in Poland, whose task was to create everyday objects and works of folk art, in line with the local tradition in terms of technology, iconography, ornaments, etc. In Podhale, among many produced works, a certain part was the so-called metalwork – belt buckles, shirt clips, purse fasteners, knives, etc., the shape of which was an inspiration for artists creating bracelets, brooches, pendants, etc. This assortment was supplemented with other items – made of sheet metal, bovine bone, galalite and wood, brooches, pendants, and key rings, which were primarily souvenirs brought from this very popular tourist region.
Źródło:
Artifex Novus; 2021, 5; 66-77
2544-5014
Pojawia się w:
Artifex Novus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Józef Jasek z Milówki jako wybitny śpiewak i depozytariusz lokalnej religijnej tradycji muzycznej
Józef Jasek of Milówka as an Outstanding Singer and a Depositary of the Local Religious-Musical Tradition
Autorzy:
Strycharz-Bogacz, Kinga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26731698.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Milówka
żywa tradycja śpiewów religijnych
obrzędowość doroczna i rodzinna
tradycja muzyczna Górali Żywieckich
indywidualny styl wykonawczy
living tradition of religious singing
annual and family ritual cycles
musical tradition of the Żywiec highlanders
individual performance style
Opis:
Artykuł dotyczy Józefa Jaska z Milówki, wybitnej indywidualności w tradycyjnej kulturze Żywiecczyzny. Pochodził on z rodziny o tradycjach muzycznych. Śpiewać nauczył się od ojca, ludowego śpiewaka i matki, która znała wiele pieśni z kółka różańcowego. Józef Jasek miał sześcioro bardzo muzykalnych dzieci (m.in. córkę Irenę Golec, która jest matką Pawła i Łukasza Golców, popularnych współczesnych polskich muzyków). Był śpiewakiem pogrzebowym oraz przewodnikiem odpustowym i kalwaryjskim. Jako depozytariusz lokalnej religijnej tradycji muzycznej wypracował też swój indywidualny styl wykonawczy. Podczas badań terenowych przeprowadzonych w Milówce w 1973 roku przez pracowników i studentów Instytutu Muzykologii KUL zostały nagrane aż 92 śpiewy w jego wykonaniu, zdeponowane w Archiwum Muzycznego Folkloru Religijnego przy Katedrze Etnomuzykologii i Hymnologii KUL. Stanowią one niezwykle cenny zapis foniczny niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz interesujący materiał do studiów etnomuzykologicznych. Repertuar śpiewany przez Józefa Jaska obejmuje liczne gatunki religijnych śpiewów z żywej tradycji (pieśni adwentowe, kolędy i pastorałki, śpiewy wielkopostne i pasyjne, pieśni wielkanocne, maryjne, przygodne, do świętych, śpiewy pogrzebowe, pieśni kalwaryjskie, dziadowskie, do Opatrzności Boskiej), funkcjonujące w opisanej przez tego depozytariusza bogatej lokalnej obrzędowości dorocznej i rodzinnej.
This article concerns the life and activity of Józef Jasek of Milówka (1910–82), an eminent personality in the traditional culture of the Żywiec region. Born into a family with musical traditions, he learned to sing from his father, a folk singer, and his mother, who knew many religious songs from a rosary group. Józef had six highly musical children (including his daughter Irena, mother of contemporary popular Polish musicians Paweł and Łukasz Golec). Jasek was a funeral singer as well as he led singing during pilgrimages to sanctuaries, including Kalwaria Zebrzydowska, where he was performing Calvarian songs. As depositary of the local religious-musical tradition, he developed his own individual performance style. During field studies carried out in Milówka in 1973 by staff and students of the Institute of Musicology of the John Paul II Catholic University of Lublin (KUL), as many as 92 pieces sung by Jasek were recorded. Deposited in the Archive of Music Religious Folklore of KUL (AMFR KUL), attached to the KUL’s Department of Ethnomusicology and Hymnology, they constitute an extremely valuable audio document of intangible cultural heritage, as well as interesting material for ethnomusicological studies. The repertoire performed by Józef Jasek comprises numerous vocal religious genres belonging to the living tradition: songs for Advent, Christmas carols and pastoral Christmas songs, songs for Lent, Passiontide and Easter, Marian songs, songs for use in everyday life, songs to the saints, repertoire for funerals, Calvarian songs, wandering beggars songs, and songs to Divine Providence. All of them had their place in the rich local annual and family ritual cycles as described by Jasek himself.
Źródło:
Muzyka; 2021, 66, 2; 141-161
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 16

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies