Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "heavy metals extraction" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 35
Tytuł:
Possibilities of Heavy Metals Available for Plants Determination in the Soil of an Industrial Zone
Możliwości oznaczania metali ciężkich dostępnych dla roślin w glebach terenów przemysłowych
Autorzy:
Greinert, A.
Fruzinska, R.
Kostecki, J.
Bednarz, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388179.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
heavy metals extraction
available form of heavy metals
industrial soil
ekstrakcja metali ciężkich
biodostępne formy metali ciężkich
strefy przemysłowe
Opis:
For the determination of bioavailable form of heavy metals in soils the extraction methods using different extractors have been used in soil science. They presented analyzed content in the soil solution and different ways combined with the sorption complex. The problem is to indicate the boundary beyond which the element can be regarded as permanently absorbed. This problem is even larger in relation to soil under strong anthropopressure, which sorption complex is subjected to many actions dynamic sliding the boundary between sorption and desorption. The work shows the results of analyses made on the industrial soil material (Technosols), using as extractors 1 M salt solutions: KCl, MgCl2, NH4NO3, KNO3, NH4OAc and 0.01 M CaCl2, to demonstrate the potential bioavailability of Cd, Co, Cu, Ni, Pb and Zn. 1 M KNO3 and KCl solutions were relatively stronger extractors of Ni, Cd and Co than the other ones. The relatively weak extractors of analysed heavy metals are 0.01 M CaCl2, 1 M MgCl2 and 1 M NH4NO3. An intermediate effect of 1 M NH4OAc extraction has been marked.
Do oznaczenia formy biodostępnej metali ciężkich w glebach używane są w gleboznawstwie metodyki oparte o ekstrakcję z użyciem różnych ekstraktorów. Ukazują one analizowaną zawartość w roztworze glebowym oraz w różny sposób związaną z kompleksem sorpcyjnym gleb. Problemem jest wskazanie granicy, poza którą dany pierwiastek można uznać za zabsorbowany trwale. Problem ten jest jeszcze większy w odniesieniu do gleb pod silną antropopresją, których kompleks sorpcyjny podlega wielu działaniom dynamicznie przesuwającym granicę sorpcji i desorpcji. W pracy ukazano wyniki działania na glebę industrialną (Technosols) 1 M roztworami soli: KCl, MgCl2, NH4NO3, KNO3 i NH4OAc oraz 0.01 M CaCl2, celem wykazania potencjalnej biodostępności Cd, Co, Cu, Ni, Pb i Zn. 1 M roztwory KNO3 i KCl okazały się relatywnie mocniejszymi ekstraktorami Ni, Cd i Co niż pozostałe. Relatywnie słabymi ekstraktorami wobec analizowanych metali ciężkich są 0.01 M CaCl2, 1 M MgCl2 oraz 1 M NH4NO3. Pośrednią mocą odznaczył się 1 M NH4OAc.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2013, 20, 2; 251-260
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Physico-Chemical Parameters Determining the Variability of Actually and Potentially Available Fractions of Heavy Metals in Fluvial Sediments of the Middle Odra River
Autorzy:
Ibragimow, A.
Walna, B.
Siepak, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/204885.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
heavy metals
available fractions
single extraction
Odra River
Opis:
The occurrence of heavy metals (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) has been determined in the fluvial sediment samples collected along three transects in the Middle Odra River (western Poland) with a width of 360 m. The total concentrations of the metals were obtained after HNO3 microwave digestion and the available fractions of heavy metals were determined by single extraction procedures using two extractants: 0.01M CaCl2 and 0.05M EDTA. The measurement of physico-chemical parameters was also performed. The determination of total and available fractions of heavy metals, except potential available fractions of Cr, revealed high concentrations of studied elements detected in the sediment samples characterized by high content of coarse and very coarse-grained sand fraction and high content of organic matter. It was found that the concentrations of total and available fractions of metals could increase along with the content of organic matter, Eh values and concentrations of H+. Apart from the above, those concentrations become the lowest, the higher the content of medium grain size fractions is. Furthermore, the amounts of CaCl2 and EDTA extractable metals increase in the sediments samples characterized by the lowest total and available concentrations of heavy metals.
Źródło:
Archives of Environmental Protection; 2013, 39, 2; 3-16
2083-4772
2083-4810
Pojawia się w:
Archives of Environmental Protection
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Influence of Anaerobic Digestion on Selected Heavy Metals Fractionation in Sewage Sludge
Autorzy:
Zdeb, Magdalena
Pawłowska, Małgorzata
Pacan, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/124178.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
sewage sludge
anaerobic digestion
heavy metals
sequential chemical extraction
Opis:
Rising efficiency of wastewater purification systems causes an increase in the amounts of sewage sludge. Its land application is economically attractive because of low cost and high efficiency. Using sewage sludge in agriculture is one of the most preferred ways of its disposal. Only stabilized sludge and containing permissible concentrations of heavy metals can be used for this purpose. The heavy metals introduction into the environment may cause a potential problem for public health, especially when they percolate from soil to plants or groundwater. Therefore, the concentrations of heavy metals in sludge intended for agriculture are regulated. Determination of total content of heavy metals in digested sludge is not sufficient for the evaluation of a potential risk to the environment. The mobility and toxicity of heavy metals depend strongly on their specific chemical forms. The concentrations of particular heavy metal fractions are the most important parameters, which should be examined in order to estimate the influence of sludge on the environment. The aim of an article was to evaluate the influence of anaerobic digestion on the concentration and variability of chemical forms of selected heavy metals (Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) in the sewage sludge coming from a municipal wastewater treatment plant in Pulawy (Poland). The content of particular forms of heavy metals in raw and digested sewage sludge was determined by means of the BCR (Community Bureau of Reference) method. The BCR method enables separating four fractions of heavy metals: exchangeable, reducible, oxidizable and residual. The results obtained after analyzing raw sludge showed that the majority of the analyzed heavy metals were predominantly associated with the oxidizable and residual fractions. Only in the case of Zn, the reducible form constituted a greater part. In the case of digested sludge, all studied heavy metals exhibited the most dominant oxidizable and residual fractions; however, the percentages of particular fractions were different than in raw sludge. It was noticed that all heavy metals concentrations were higher in digested sludge in comparison to sludge before anaerobic digestion. The content of heavy metals in the analyzed materials did not exceed the admissible Polish levels for the sludge intended for the agricultural use.
Źródło:
Journal of Ecological Engineering; 2020, 21, 3; 27-35
2299-8993
Pojawia się w:
Journal of Ecological Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heavy metals in municipal sewage sludge – a brief characteristic of potential threats and methods used to assess the ecological risk
Autorzy:
Tytła, M.
Widziewicz-Rzońca, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2049669.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Fundacja na Rzecz Młodych Naukowców
Tematy:
sewage sludge
heavy metals
ecological risk analysis
sequential extraction
threats
Opis:
Population growth and increasing effectiveness of biological wastewater treatment processes are reasons for a systematic increase in the amount of municipal sewage sludge. Beyond the soil forming values and fertilizer properties, sludge is highly enriched with heavy metals, including these particularly toxic to the environment (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn, Hg), which contributes to an increase in the level of ecological risk. A variety of methods (indices) have been proposed in order to assess the ecological risk of heavy metals in sewage sludge. Among them we can distinguish the total content and speciation indices. It is important to remember that total concentration of heavy metals in sewage sludge does not provide complete information about the level of ecological risk that these elements pose to the environment and living organisms, including humans. Metals bound to the sludge structure may undergo transformation while being subjected to the processes conducted in the wastewater treatment plants (WWTPs). Therefore, it is necessary to determine also their chemical forms. The common method used to identify the chemical fractions of metals in sludge, is the three – step sequential extraction by the Community Bureau of Reference procedure (BCR; now Standards, Measurements and Testing Programme).
Źródło:
Environment, Earth and Ecology; 2021, 5, 1; 18-25
2543-9774
2451-4225
Pojawia się w:
Environment, Earth and Ecology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heavy Metals in Soil from Coal Mine Dump in Gliwice
Metale ciężkie w glebie z hałdy pogórniczej w Gliwicach
Autorzy:
Bobrowska-Grzesik, E.
Ochota, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388079.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
gleba
heavy metals
sequential extraction
soil
Opis:
The aim of this work was to carry out investigation on heavy metal content: Cu, Zn, Mn, Pb, Ni, Cd and Fe in samples of soil collected from the coal mine dump in Gliwice and evaluation of their bioavailability. Each sample was subjected to sequential extraction according to Tessier’s method. Five fractions were separated: I – exchangeable; II – carbonate; III – bound to Mn and Fe oxides; IV – bound to organic matter and V – residue. The content of Cu, Zn, Mn, Pb, Ni and Fe in particular fractions was analysed by atomic absorption spectrometry (AAS) with flame atomization, whereas Cd by AAS with electrothermal atomization. On the basis of carried out experiments it was found that in examined samples of soil the contents of metals are higher than admissible values and also higher than geometric mean reported for this region. The greatest amounts of heavy metals have been found in oxide, organic and residue fractions, in forms less available for plants. Smaller amounts were determined in more available exchangeable and carbonate fractions. It is advisable to monitor such deposits as coal mine dumps, due to the potential threat for the environment.
Celem pracy było zbadanie zawartości metali ciężkich: Cu, Zn, Mn, Pb, Ni, Cd i Fe w próbkach gleby z hałdy w Gliwicach oraz określenia ich biodostępności. Dla każdej próbki gleb przeprowadzono frakcjonowanie sekwencyjne metodą Tessiera, podczas której zostaje wydzielonych 5 frakcji metali: frakcji I wymiennej, frakcji II związanych z węglanami, frakcji III związanych z tlenkami, frakcji IV związanych z materią organiczną oraz frakcji V pozostałości. Zawartość Cu, Zn, Mn, Pb, Ni i Fe w poszczególnych frakcjach oznaczono za pomocą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu, a zawartość kadmu za pomocą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją. Z przeprowadzonych badań wynika, że w badanej glebie znajdują się duże zawartości oznaczanych metali, często większe niż dopuszczalne, oraz większe od średnich geometrycznych dla tego terenu. Największe ilości metali ciężkich występują we frakcji tlenkowej, organicznej i w pozostałości, a więc w formach mało dostępnych dla roślin. Małe ilości występują w formach biodostępnych czyli we frakcji wymiennej i węglanowej. Pomimo to monitoring takich miejsc powinien być prowadzony, gdyż stanowią one potencjalne zagrożenie ekologiczne.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 11; 1451-1460
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ekstrakcja sekwencyjna w osadach ściekowych
Sequential extraction in sewage sludge
Autorzy:
Bień, J.
Chlebowska-Ojrzyńska, M.
Zabochnicka-Świątek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125940.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
ekstrakcja sekwencyjna
osady ściekowe
metale ciężkie
mobilność metali ciężkich
sequential extraction
sewage sludge
heavy metals
heavy metals mobility
Opis:
Wykorzystanie osadów ściekowych do gruntów na cele rolne i nierolne ma pewne ograniczenia ze względu na zawartość metali ciężkich i skażeń sanitarnych. Metale ciężkie w glebie ulegają procesom mogącym powodować zmiany stężeń i form chemicznych, dlatego też ich ogólna zawartość nie zawsze jest odpowiednim wskaźnikiem ich bioprzyswajalności. Znajomość mechanizmów immobilizacji chemicznych form pierwiastków pozwala zredukować zagrożenie dla środowiska. W tej pracy przedstawiono metody ekstrakcji sekwencyjnej, które pozwalają określić względny udział poszczególnych frakcji danego pierwiastka i ocenić ich ekoszkodliwość. Posługując się analizą sekwencyjną, można określić ilość danego pierwiastka, który może zostać włączony do łańcucha: osad - gleba - roślina - człowiek. Omówiono istniejące metody ekstrakcji sekwencyjnej, przedstawiono rodzaje użytych ekstrahentów, dokonano opisu warunków prowadzonych procesów i oceny zastosowanych metod ekstrakcyjnych. Przeanalizowano wpływ sposobów ekstrakcji sekwencyjnej na rozdział i mobilność metali w osadach ściekowych. Zaprezentowano metodę chemicznej ekstrakcji sekwencyjnej do oceny jakościowej i ilościowej zawartości metali w poszczególnych frakcjach. Ponadto, przedstawiono porównania i wyniki, mające zobrazować skuteczność ekstrakcji sekwencyjnej we wskazaniu realnych zagrożeń chemicznych. Zaobserwowano, iż do form najbardziej mobilnych, a więc łatwo przechodzących do roztworu, należą metale występujące w połączeniach rozpuszczalnych w wodzie, wymienialne oraz metale związane z węglanami (frakcje 1 i 2). Metale związane z tlenkami żelaza i manganu oraz materią organiczną są również łatwo dostępne, jednak ich uwalnianie zachodzi znacznie wolniej (frakcje 3 i 4). Za unieruchomione metale uznano ich formy, które gromadzą się w pozostałości nierozpuszczalnej w stężonych kwasach. Metale tej frakcji są chemicznie stabilne i biologicznie nieaktywne. Wskazano, iż analiza form chemicznych metali powstałych podczas ekstrakcji zależała od: ilości uzyskanych frakcji, rodzaju i stężenia reagentów, warunków prowadzenia ekstrakcji. Na podstawie uzyskanych przez różnych autorów wyników stwierdzono, że udział określonych form chemicznych pierwiastków uzależniony jest od zastosowanej procedury. Dobór odpowiedniej metody ekstrakcji metali z osadów ściekowych powinien być uzależniony od celu prowadzonej analizy specjacyjnej i analizowanych form chemicznych. Ponadto stwierdzono, iż metody, zarówno zaproponowane przez Tessiera, jak również BCR (Commission of European Communities Bureau of Reference), są wystarczająco powtarzalne i odtwarzalne, aby mogły być stosowane do frakcjonowania metali z osadów ściekowych.
Usage of sewage sludge for agricultural and non-agricultural purposes is limited because of contents of heavy metal particles and sanitary contamination. Heavy metals in soil undergo processes that could cause changes of concentrations and chemical forms, and therefore their overall contents is not always the right indicator of their bioassimilation. Knowledge of immobilization mechanisms related to chemical forms of elements helps to reduce environmental risk. In present paper, sequential extraction methods were presented. These methods allow to determine relative share of each fraction of a certain element, and assess their harmfulness to environment. Sequential analysis can be used to determine concentration of a certain element, which could join to the chain: “sludge - soil - plant - human”. Known methods of sequential extraction have been discussed, types of extractors and description of process parameters have been presented, extraction methods have been valuated. Influence of used extraction method on separation and mobility of metals in sewage sludge has been analyzed. Chemical sequential extraction has been presented as the method for quantitative and qualitative estimation of heavy metals contents in each fraction. In addition, several comparisons and test results have been presented, in order to confirm effectiveness of sequential extraction as the right method to indicate real chemical hazards. It was observed, that metals in easily water-soluble forms, exchangeable metals or bound with carbonates (fraction 1 and 2) are most mobile forms, means easily migrating into the solution. Metals bound with iron oxides, manganese oxides and also bound with organic matter are also easily available, but they are released much slower (fraction 3 and 4). Metals in remaining part, soluble in concentrated acids, are considered as immobile form. Metals in this fraction are chemically stable and biologically inactive. It was indicated, that analysis of chemical forms of metals created during extraction depended on number of fractions, type and concentration of reagents and extraction process parameters. On the basis of results given by various authors, it was concluded that share of certain chemical forms of elements depends on the procedure used for the analysis. Choosing the method of extraction of metals from sewage sludge should depend on the purpose of spacing analysis and types of chemical forms that have to be analyzed. Additionally it was stated, that methods proposed by Tessier and BCR (Commission of European Communities Bureau of Reference) are repeatable and reproducible enough, to be used for fractionation of metals from sewage sludge.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 1; 173-178
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawartość różnych form metali ciężkich w osadach ściekowych z oczyszczalni ścieków w Staszowie
The content of various forms of heavy metals in sewage sludge from wastewater treatment plants in Staszów
Autorzy:
Długosz, J.
Gawdzik, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/357180.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Politechnika Śląska
Tematy:
sewage sludge
heavy metals
sequential extraction
BCR
osady ściekowe
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
Opis:
Samples of stabilized sewage sludge from the municipal sewage treatment plant in Staszów were analyzed for the presence of the following heavy metals: zinc, cadmium lead, nickel, chromium , copper and cobalt. The form of heavy metal occurrence was determined by extraction analysis according to the BCR method. The results have revealed that in comparison to other municipal sewage treatment plants, the heavy metal content of the sludge from the Staszów plant was low. The results of sequential extraction have revealed the presence of heavy metal ions in all of the fractions, but metalloorganic compounds and aluminosilicates (fractions III and IV) were found to be the dominant forms of heavy metal occurrence. The study has also demonstrated that the overall heavy metal content of the sewage sludge fails to be a reliable criterion for assessing the potential risk to the soil and water environment. That is why the heavy metal ions belonging to fraction III are likely to pose environmental hazards if the sewage sludge is intended for use in soil recultivation.
Próbki ustabilizowanego osadu ściekowego z oczyszczalni ścieków komunalnych w Staszowie badano na zawartość następujących metali ciężkich: cynku, kadmu ołowiu, niklu, chromu, miedzi oraz kobaltu. Formy występowania tych metali wyznaczono metodą ekstrakcji według metody BCR. Wyniki badań wykazały, że w porównaniu do innych obiektów, zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych z oczyszczalni w Staszowie była niska. Wyniki badań uzyskane metodą ekstrakcji sekwencyjnej wykazały obecność jonów metali ciężkich we wszystkich frakcjach, jednak to połączenia metaloorganiczne i glinokrzemiany (frakcje III i IV) okazały się dominującymi formami występowania metali. Badania wykazały, że całkowita zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych nie jest wiarygodnym kryterium oceny potencjalnego zagrożenia dla środowiska gruntowo-wodnego. Ponadto jony metali ciężkich należące do frakcji III mogą stwarzać zagrożenie dla środowiska, jeśli osadów ściekowych jest przeznaczony do rekultywacji gruntu.
Źródło:
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska; 2014, 16, 4; 77-84
1733-4381
Pojawia się w:
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Specjacja metali ciężkich w osadach ściekowych z oczyszczalni ścieków w Daleszycach
Speciation of heavy metals in sewage sludge from wastewater treatment plant in Daleszyce
Autorzy:
Latosińska, J.
Gawdzik, J. I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/296762.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
osady ściekowe
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
specjacja metali ciężkich
sewage sludge
heavy metals
sequential extraction
metals speciation
Opis:
Przedstawiono wyniki badań specjacji metali ciężkich w osadach ściekowych. Zastosowano metodykę proponowaną przez Community Bureau of Reference (BCR). Badano osady ściekowe z oczyszczalni ścieków w Daleszycach. Przepustowość oczyszczalni ścieków wynosiła 5000 RLM. Wykazano obecność metali ciężkich we wszystkich frakcjach (F-I, FII, F-III, F-IV). Należy stanowczo podkreślić, że dominującymi formami występowania analizowanych metali są połączenia metaloorganiczne oraz glinokrzemiany. Stanowi to odpowiednio frakcję III i frakcję IV wg BCR. Metalem o maksymalnej zawartości w mobilnej frakcji I był cynk (18,4%). Zawartość cynku w mobilnej frakcji II również była największa (16,1%). Cynk był więc najbardziej mobilnym metalem. Wyniki badań dla ustabilizowanych tlenowo osadów ściekowych potwierdziły obserwowaną tendencję koncentracji metali ciężkich we frakcjach niemobilnych, tu w połączeniach z glinokrzemianami (chrom - 55,9%; ołów - 95,6%). Wynika z tego, że dominujące formy występowania badanych metali ciężkich są niemobilne. Wykazano, że sumaryczna zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych nie jest obiektywnym kryterium oceny zagrożenia środowiska. Mając to na uwadze, należy jednak nadmienić, iż immobilizowane we frakcji F-III metale ciężkie mogą stanowić potencjalne niebezpieczeństwo dla gruntu w strefie aeracji.
The sewage sludge heavy metals can be dissolved, precipitated, precipitated with metal oxides, and adsorbed or associated on the particles in biological debris. Heavy metals are found in the form of oxides, hydroxides, sulphides, sulphates, phosphates, silicates, organic connections forming complexes with humic compounds and complex sugars. Polish regulations specify the maximum levels of heavy metals in municipal sewage sludge used for agricultural purposes referring to the total content of lead, cadmium, mercury, nickel, zinc, copper and chromium. The aim of this study was to evaluate the mobility of heavy metals in sewage sludge from wastewater treatment plants in Daleszyce (the Świętokrzyskie Province). The wastewater treatment plant is located in the river Belnianka floodplain which is a part of the buffer zone of the Cisowsko-Orłowiński Landscape Park. The Daleszyce wastewater treatment plant of the capacity of 5000 PE uses the activated sludge method complemented with the system of sequencing batch reactors (SBR). Stabilized sewage sludge from the wastewater treatment plant in Daleszyce was analyzed in accordance with the extraction method proposed by the Community Bureau of Reference (BCR). Zinc, cadmium, lead and nickel were determined by means of the standard addition with the use of the Perkin-Elmer 3100-BG FAAS atomic absorption spectrophotometer (with the background correction function turned on). Chromium and copper were tested using the FAAS technique. In order to determine mercury the CVAAS method was employed. The sequence analysis revealed the presence of heavy metals in all fractions (F-I, F-II, F-III, F-IV). It should be strongly emphasised that organometallics and aluminosilicates constitute the most prevalent forms of metals under consideration. Those, according to BCR, make fraction III and fraction IV, respectively. The maximum content of heavy metals in the mobile fraction I was found for zinc (18.4%). In the mobile fraction II, zinc again turned out to be a heavy metal of the maximum content (16.1%). Zinc was thus the most mobile metal. The results for oxygen stabilized sewage sludge confirmed a trend being observed in heavy metals concentration in the immobile fractions, here in combination with aluminosilicates (chromium - 55.9%, lead - 95.6%). On the basis of the investigations, it can be concluded that the dominant forms of heavy metals are immobile. It was shown that the total content of heavy metals in the sewage sludge does not provide an objective criterion for the environmental risk evaluation. Bearing that in mind, however, it should be noted that heavy metals immobilized in the fraction F-III, may pose a potential hazard to soil in the aeration zone.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2010, 13, 4; 301-309
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mobilność metali ciężkich w osadach ściekowych na przykładzie wybranej oczyszczalni ścieków
Mobility of heavy metals in sewage sludge for example wastewater treatment plant
Autorzy:
Gawdzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297166.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
osady ściekowe
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
specjacja metali
BCR
sewage sludge
heavy metals
sequential extraction
metals speciation
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań specjacji metali ciężkich w osadach ściekowych. Zastosowano metodykę proponowaną przez Community Bureau of Reference (BCR). Badano osady ściekowe z oczyszczalni ścieków w Ostrowcu Świętokrzyskim. Przepustowość oczyszczalni ścieków wynosiła Qdmax = 20 200 m3/d (88 060 RLM). Wykazano obecność metali ciężkich we wszystkich frakcjach (FI, FII, FIII, FIV). Należy stanowczo podkreślić, że dominującymi formami występowania analizowanych metali są połączenia metaloorganiczne oraz glinokrzemiany. Stanowi to odpowiednio frakcję III i frakcję IV wg BCR. Metalem o maksymalnej względnej zawartości w mobilnej frakcji I był nikiel (17,9%). W mobilnej frakcji II dominował kadm. Jego względna zawartość wynosiła 7,8%. Nieznacznie niższa była tu zawartość niklu (6,7%). Najbardziej mobilnym metalem (FI+FII) był więc nikiel - 24,6%. Wyniki badań dla ustabilizowanych tlenowo osadów ściekowych potwierdziły obserwowaną tendencję koncentracji metali ciężkich we frakcjach niemobilnych, tu w połączeniach z glinokrzemianami (kadm - 72,8%; chrom - 73,4%; ołów - 75,6%). Wynika z tego, że dominujące formy występowania badanych metali ciężkich są niemobilne. Wykazano tym samym, że sumaryczna zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych nie jest obiektywnym kryterium oceny zagrożenia środowiska. Mając to na uwadze, należy jednak nadmienić, iż immobilizowane we frakcji FIII metale ciężkie mogą stanowić potencjalne niebezpieczeństwo dla gruntu w strefie aeracji.
The sewage sludge heavy metals can be dissolved, precipitated, precipitated with metal oxides, and adsorbed or associated on the particles in biological debris. Heavy metals are found in the form of oxides, hydroxides, sulphides, sulphates, phosphates, silicates, organic connections forming complexes with humic compounds and complex sugars. Polish regulations specifying the maximum levels of heavy metals in municipal sewage sludge used for agricultural purposes refer to the total content of lead, cadmium, mercury, nickel, zinc, copper and chromium. The aim of this study was to evaluate the mobility of heavy metals in sewage sludge from wastewater treatment plants in Ostrowiec Świętokrzyski (the Świętokrzyskie Province). The wastewater treatment plant is mechanical-biological. Inflow of sewage are domestic sewage mixed with rain water or a thaw. The Ostrowiec Świętokrzyski wastewater treatment plant of the capacity of 80 060 PE uses the activated sludge method. Receiver of wastewater is Kamienna river. Stabilized sewage sludge from the wastewater treatment plant in Ostrowiec Świętokrzyski was analyzed in accordance with the extraction method proposed by the Community Bureau of Reference (BCR). Zinc, cadmium, lead and nickel were determined by means of the standard addition with the use of the Perkin-Elmer 3100-BG FAAS atomic absorption spectrophotometer (with the background correction function turned on). Chromium and copper were tested using the FAAS technique. In order to determine mercury the CVAAS method was employed. The sequence analysis revealed the presence of heavy metals in all fractions (FI, FII, FIII, FIV). It should be strongly emphasised that organometallics and aluminosilicates constitute the most prevalent forms of metals under consideration. Those, according to BCR, make fraction III and fraction IV, respectively. The maximum content of heavy metals in the mobile fraction I was found for nickel (17.9%). The maximum content of heavy metals in the mobile fraction II was found for cadmium (7.8%). Nickel was thus the most mobile metal. The results for anaerobic stabilized sewage sludge confirmed a trend being observed in heavy metals concentration in the immobile fractions, here in combination with aluminosilicates (cadmium - 72.8%, chromium - 73.4%, lead - 75.6%). On the basis of the investigations, it can be concluded that the dominant forms of heavy metals are immobile. It was shown that the total content of heavy metals in the sewage sludge does not provide an objective criterion for the environmental risk evaluation. Bearing that in mind, however, it should be noted that heavy metals immobilized in the fraction FIII, may pose a potential hazard to soil in the aeration zone.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2012, 15, 1; 5-15
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chemical forms of heavy metals in bottom sediments of the Mitręga reservoir
Chemiczne formy metali ciężkich w osadach dennych zbiornika wodnego Mitręga
Autorzy:
Dąbrowska, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/395925.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
bottom sediments
heavy metals
sequential extraction
mobility
osady denne
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
mobilność
Opis:
Bottom sediments originating from the Mitręga water reservoir were studied. It was assayed, in what chemical forms heavy metals (zinc, copper, nickel, cadmium and lead) occur in sediments, using the method of sequential extraction BCR. According to the geochemical criteria with respect to the content of Zn, Cu and Ni, the sediments in all measuring points were classified as uncontaminated, however because of the Cd content - as moderately contaminated. The highest Cu and Ni content was found in the sediment collected in the southern part of the reservoir, 15 and 11 mg/kg d.m, respectively. In the case of Zn, Pb and Cd, the sediment collected at the outflow of the Mitręga river was the most contaminated; metal content amounted to 136; 35; 3 mg/kg d.m., respectively. Based on the conducted fractionation of heavy metals, it was found that the potential mobility of metals, hence the possibility of secondary pollution of the reservoir open water, are arranged in the following order: Zn> Cd> Ni> Cu ~ Pb.
Obiektem badań były osady denne pochodzące ze zbiornika wodnego Mitręga (województwo śląskie, powiat zawierciański). Oznaczono, w jakich formach chemicznych występują metale ciężkie (cynk, miedź, nikiel, kadm i ołów) w osadach dennych, wykorzystując metodę ekstrakcji sekwencyjnej BCR. Oceniono potencjalną mobilność metali i możliwość wtórnego zanieczyszczenia wody. Według kryteriów geochemicznych ze względu na zawartość cynku, miedzi oraz niklu osady we wszystkich punktach pomiarowych klasyfikowane były jako niezanieczyszczone, natomiast ze względu na zawartość kadmu jako miernie zanieczyszczone. W przypadku ołowiu osad we wschodniej części zbiornika został sklasyfikowany jako miernie zanieczyszczony, w pozostałych jako niezanieczyszczony. Największą zawartość miedzi i niklu stwierdzono w osadzie pobranym w południowej części zbiornika, odpowiednio 15 i 11 mg/kg suchej masy. W przypadku cynku, ołowiu i kadmu najbardziej zanieczyszczony był osad pobrany na odpływie rzeki Mitręga; zawartość metali wynosiła odpowiednio 136; 35; 3 mg/kg s.m. Zawartość kadmu we wszystkich pobranych osadach przekroczyła wartość TEL (0,6 mg/kg s.m.). Na podstawie przeprowadzonego frakcjonowania metali ciężkich stwierdzono, że potencjalna mobilność metali, a co za tym idzie możliwość wtórnego zanieczyszczenia toni wodnej zbiornika układa się w następującym szeregu: Zn>Cd>Ni>Cu~Pb.
Źródło:
Civil and Environmental Engineering Reports; 2016, No. 21(2); 15-26
2080-5187
2450-8594
Pojawia się w:
Civil and Environmental Engineering Reports
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fermentation of sewage sludge with increased concentration of heavy metal ions
Fermentacja osadów ściekowych przy zwiększonym stężeniu jonów metali ciężkich
Autorzy:
Dąbrowska, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/401188.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
metale ciężkie
fermentacja
osady ściekowe
ekstrakcja sekwencyjna
heavy metals
fermentation
sewage sludge
sequential extraction
Opis:
In the present work sewage sludge originating from municipal, mechanical-biological wastewater treatment plant was used. In the first stage, the hydrolysis of the mixture of primary and excess sludge was carried out at the temperature of 55°C for 4 days. In the second stage, after the additional insertion of the fermenting sludge mesophilic fermentation was carried out at 37°C for 14 days. The addition of approximately 5 mg/dm3 of each copper, nickel, and lead ions and of approximately 1 mg/dm3 of cadmium ions did not disturb the process of sewage sludge mesophilic fermentation. The comparable biogas yields were obtained during the stabilization of both sludges enriched with metals and not enriched. The level of organic matter degradation was at the level of 33% for both sludges (reference and with the metal addition) after the fermentation process. The low level of the metal ion concentrations in the liquid phase was recorded for fermentation process. The metals were bound to the solid phase of sludge. After the fermentation the highest increase of copper, cadmium, zinc, and chromium content was observed in the organic-sulfide fraction, while of lead in the residual fraction. In case of nickel both fractions: organic-sulfide and exchangeable-carbonate were enriched.
W badaniach wykorzystano osady ściekowe, pochodzące z miejskiej, mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków. W pierwszym etapie przeprowadzono hydrolizę mieszaniny osadów wstępnego z nadmiernym w temp. 55°C w czasie 4 dób, w drugim etapie po wprowadzeniu dodatkowo osadu fermentującego fermentację mezofilową w temp. 37°C przez okres 14 dób. Wprowadzenie dodatkowych ilości jonów miedzi, niklu, ołowiu (ok. 5 mg/dm3 każdego metalu) oraz kadmu ok. 1 mg/dm3 nie zakłóciło przebiegu procesu fermentacji mezofilowej osadów ściekowych. Uzyskano podczas stabilizacji osadów wzbogaconych metalami i niewzbogaconych porównywalną ilość biogazu oraz stopień rozkładu substancji organicznych ok. 33%. Stwierdzono niskie stężenia jonów metali w cieczach podczas prowadzenia fermentacji. Metale związane były w osadach. Po fermentacji najwyższy wzrost zawartości cynku, miedzi, kadmu i chromu stwierdzono we frakcji organiczno-siarczkowej, natomiast ołowiu we frakcji pozostałościowej osadów. W przypadku niklu wzbogaceniu uległa zarówno frakcja organiczno-siarczkowa, jak i wymienno-węglanowa.
Źródło:
Inżynieria Ekologiczna; 2011, 25; 67-77
2081-139X
2392-0629
Pojawia się w:
Inżynieria Ekologiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ekstrakcja sekwencyjna metali ciężkich w kompozycie mineralno-organicznym
Sequential extraction of heavy metals in mineral-organic composite
Autorzy:
Mizerna, K.
Król, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/401733.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
ekstrakcja sekwencyjna
metale ciężkie
kompozyt mineralno-organiczny
sequential extraction
heavy metals
mineral-organic composite
Opis:
W celu rekultywacji terenów zdegradowanych i poeksploatacyjnych, w tym składowisk odpadów komunalnych można stosować określone odpady komunalne, tj. popioły paleniskowe i ustabilizowane osady ściekowe. Zmieszanie tych odpadów w stosunku 1:1 stanowi kompozyt mineralno – organiczny wykorzystywany jako materiał rekultywacyjny. Przy analizie potencjalnego ryzyka jakie mogą stwarzać odpady preferowane jest stosowanie badania wieloetapowej ekstrakcji sekwencyjnej. W pracy dokonano analizy zawartości metali ciężkich w poszczególnych frakcjach kompozytu wydzielonych metodą ekstrakcji sekwencyjnej według procedury Tessiera. Badanie ekstrakcji sekwencyjnej przeprowadzono w celu poznania poszczególnych form i frakcji składających się na całkowitą zawartość danego metalu oraz oceny mobilności pierwiastków w środowisku. Zidentyfikowano pięć form występowania metali ciężkich: wymienną, węglanową, tlenkową, organiczną oraz pozostałościową. Dominującą formą występowania kadmu i cynku były połączenia węglanowe. Najwyższą zawartość ołowiu i miedzi oznaczono we frakcji organicznej, a chromu i niklu we frakcji pozostałościowej. Przeprowadzono także analizę poziomu uwalniania metali ciężkich za pomocą podstawowego testu wymywania według PN-EN 12457-2. Badanie to wykazało niską wymywalność metali ciężkich z kompozytu. Ze względu na niewielki udział form metali rozpuszczalnych w wodzie badany materiał uznano za bezpieczny dla środowiska gruntowo – wodnego.
The specific municipal waste (bottom ash and stabilized sewage sludge) can be applied for reclamation of post-industrial areas and landfill sites. The mixture of this waste in a 1:1 ratio is a mineral-organic composite used as material for reclamation. The multi-stage procedure of sequential extraction constitutes the preferred tool applied in the analysis of the potential hazard that is formed by the waste. The paper presents the analysis of heavy metal contents in particular fractions of composite, separated by sequential extraction according to Tessier’s procedure. The sequential extraction analysis was carried out in order to identify the particular forms and fractions forming the total content of a given metal and assess the mobility of elements into the environment. Five forms of heavy metals were identified: exchangeable, carbonate, oxide, organic and residual. Cadmium and zinc occurred primarily in the carbonate associations. The highest content of lead and copper was determined in the organic fraction. On the other hand, chromium and nickel occurred primarily in the residual fraction. The analysis of heavy metals release using basic leaching test, according to PN-EN 12457-2, was also carried out. The study demonstrated low leachability of heavy metals. Due to the very small ratio of heavy metal forms that are water-soluble, the waste was considered to be safe to the soil and water environment.
Źródło:
Inżynieria Ekologiczna; 2018, 19, 3; 23-29
2081-139X
2392-0629
Pojawia się w:
Inżynieria Ekologiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Frakcje chemiczne metali ciężkich w osadach ściekowych i w stałej pozostałości po ich spaleniu
Chemical fractions of heavy metals in sewage sludge and in residue after incineration of sewage sludge
Autorzy:
Dąbrowska, L.
Nowak, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/297150.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
osady ściekowe
spalanie
metale ciężkie
ekstrakcja sekwencyjna
sewage sludge
incineration
heavy metals
sequential extraction
Opis:
Spalanie osadów ściekowych powoduje, że stężenie metali ciężkich w powstałych stałych pozostałościach jest wyższe niż w osadach, z drugiej jednak strony może przyczynić się do przemian chemicznych w mniej mobilne formy metali. Celem badań było wykazanie, w jakich formach chemicznych występują metale w wybranych osadach ściekowych oraz w stałej pozostałości otrzymanej po ich spaleniu w temperaturze 800°C. Frakcjonowanie metali (Cu, Zn, Cd, Ni, Pb, Cr) w osadach ściekowych i w pozostałości po spaleniu osadów przeprowadzono zgodnie z procedurą ekstrakcji sekwencyjnej BCR. Wykazano, że w osadach ściekowych metale związane były głównie z frakcją organiczno-siarczkową (52÷90% całkowitej ilości). W znaczących ilościach cynk i kadm występowały również we frakcji tlenków żelaza i manganu, nikiel we frakcji wymienno-węglanowej, natomiast ołów we frakcji rezydualnej, uważanej za trudno dostępną i chemicznie stabilną (metale znajdujące się w siatce krystalograficznej minerałów). Potwierdzono, że w stałych pozostałościach po spaleniu osadów stężenia metali we frakcjach rezydualnych były wyższe w odniesieniu do stężeń w tych frakcjach w osadach. Najwyższą zawartość w tej frakcji uzyskano dla chromu (98%), cynku (91÷95%), ołowiu (85÷96%), niklu (82÷92%), miedzi (74÷85%).
Sewage sludge combustion results in increase of heavy metal concentration in obtained ash, however it may contribute to chemical transitions into less mobile forms (heavy metals bond to residual fraction). The aim of this research was to determine whether sewage sludge combustion at temperature of 800°C results in formation of non-mobile forms of heavy metals in obtained ash. Dried sewage sludge samples were collected at two different mechanical-biological wastewater treatment plants. For sewage sludge and residue on ignition (ash) heavy metal speciation analysis according to BCR procedure was conducted. It is shown that in sewage sludge heavy metals are mainly associated with the organic sulfide fraction. The significant amounts of zinc were also present in the fraction of iron and manganese oxides, of nickel and cadmium in the exchangeable-carbonate fraction, and of lead in the residual fraction. In ash obtained after incineration in temperature of 800°C there occurred mainly metal enrichment of nearly insoluble compound fraction (residual fraction). The content of chromium in this fraction was 98%. The residual fraction is considered to be chemically stable and biologically inactive. For other metals: zinc, lead, and nickel, their content in the residual fraction was 91÷95; 85÷96; 82÷92%, respectively. The accumulation of the metals in the residual fraction is beneficial from the perspective of groundwater protection.
Źródło:
Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2014, 17, 3; 403-414
1505-3695
2391-7253
Pojawia się w:
Inżynieria i Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany form chemicznych metali ciężkich w osadach ściekowych po procesie ekstrakcji roztworem kwasu cytrynowego
Changes of chemical forms of heavy metals in sewage sludge after extraction with citric acid solution
Autorzy:
Karwowska, Beata
Piekutin, Janina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/chapters/27315989.pdf
Data publikacji:
2023-07-19
Wydawca:
Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
Tematy:
metale ciężkie
osady ściekowe
kwas cytrynowy
frakcjonowanie
heavy metals
sewage sludge
citric acid extraction
fractionation
Opis:
W pracy określono wpływ ekstrakcji 1 M roztworem kwasu cytrynowego na formy i mobilność wybranych metali (Zn, Cu, Cd, Ni i Pb) w osadach ściekowych. Osady przed i po ekstrakcji 1 M roztworem kwasu cytrynowego poddano analizie sekwencyjnej metodą BCR w celu oznaczenia zawartości metali we frakcjach osadów. Metale usuwane były ze wszystkich frakcji, jednak nie w takim samym stopniu. Zmiany udziału cynku, niklu i ołowiu największe były we frakcji I, miedź była ekstrahowana z frakcji II, kadm z IV, a ołów z frakcji III i IV. Zmiany mobilności największe były dla niklu, miedzi i cynku.
The aim of the study was to establish the influence of 1 M citric acid solution extraction on the forms and distribution of selected heavy metals (Zn, Cu, Ni, Pb, Cd) in sewage sludge. Sewage sludge before and after washing was examined for speciation of mentioned heavy metals using BCR sequential extraction procedure. Metals were removed from all fractions, but in different efficiency. Changes in zinc, nickel and lead fates were the highest in I fraction, copper was extracted mainly from II fraction, cadmium from IV and lead from I and III. Changes in mobility were the most significant in case nickel, copper and zinc.
Źródło:
Inżynieria środowiska i biotechnologia. Wyzwania i nowe technologie; 357-366
9788371939013
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie analizy specjacyjnej w monitoringu metali ciężkich w osadach dennych na przykładzie rzeki Utraty
Use of speciation analysis for monitoring heavy metals in the bottom sediments of the Utrata River
Autorzy:
Wojtkowska, M.
Bogacki, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/236850.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tematy:
metale ciężkie
osady denne
sekwencyjna procedura ekstrakcji
heavy metals
bottom sediments
sequential extraction procedure
pollution
Opis:
Określono ruchliwość wybranych metali ciężkich w osadach dennych pobranych z rzeki Utraty. Do procesu ekstrakcji sekwencyjnej wg Tessiera wykorzystano powietrznie suchy osad o średnicy ziaren >90 žm. W poszczególnych ekstraktach oznaczano zawartość Cu, Pb, Zn, Cd wykorzystując technikę FAAS. Spośród badanych metali w osadach dennych największą biodostępnością charakteryzował się metal o największej toksyczności - kadm. Również cynk i ołów głównie wiązane były z frakcjami ruchliwymi, co wskazuje na możliwość ich uruchamiania do toni wodnej. Najmniejszą ruchliwością charakteryzowała się miedź, występująca w znacznych ilościach w połączeniach z frakcją organiczną. Na podstawie analizy udziału w ogólnej zawartości dwóch najbardziej ruchliwych form, biodostępność badanych metali uszeregowano w kolejności Cd>Zn>Pb>Cu. Uzyskane dane zostaną wykorzystane w dalszych badaniach dotyczących migracji zdeponowanych metali w układzie toń wodna-osady denne.
Some heavy metals found in the bottom sediments of the Utrata River were analyzed for mobility. Tessier's sequential extraction procedure was carried out using air-dried sediments with grain diameters greater than 90 žm. Concentrations of Cu, Pb, Zn, and Cd in particular extracts were measured by means of the FAAS technique. Among the heavy metals examined, the most toxic one, namely cadmium, was characterized by the highest mobility. Zinc and lead tended to form complexes with mobile fractions, which is an indication of their potential for desorption to water. Copper, which occurred in great amounts in complexes with the organic fraction, exhibited the lowest mobility. Taking into account the percentage of two metals with the highest mobility in the total heavy metal content, the bio-availability of the heavy metals examined was arranged in the following order: Cd>Zn>Pb>Cu. The data obtained will be used in further research on the migration of the deposited heavy metals within the water depths-bottom sediments system.
Źródło:
Ochrona Środowiska; 2012, 34, 4; 43-46
1230-6169
Pojawia się w:
Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 35

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies