Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "hard water" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-11 z 11
    Tytuł:
    Hard water may increase the inhibitory effect of feed on the oral bioavailability of oxytetracycline in broiler chickens
    Autorzy:
    Ziółkowski, H.
    Madej-Śmiechowska, H.
    Grabowski, T.
    Jaroszewski, J.J.
    Maślanka, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2087530.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    oxytetracycline
    pharmacokinetics
    broilers
    feed
    hard water
    Źródło:
    Polish Journal of Veterinary Sciences; 2019, 2; 251-258
    1505-1773
    Pojawia się w:
    Polish Journal of Veterinary Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Vlijanie tekhnologicheskikh parametrov na prochnost' razlichnykh vidov vjazhushhikh pri ul'trazvukovojj obrabotke vodotverdykh suspenzijj
    Influence of technological parameters on durability of different types of astringent at ultrasonic treatment water-hard suspensions
    Autorzy:
    Luk'janchenko, M.
    Dzheljal, A.
    Strubalin, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/76812.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Komisja Motoryzacji i Energetyki Rolnictwa
    Tematy:
    theoretical research
    durability
    different type
    ultrasonic cavitation
    water-hard suspension
    chemical process
    mechanical process
    physical process
    gypsum astringent
    Opis:
    Theoretical researches and experimental information are considered about influence of ultrasonic kavitacii on activating of vodotverdoy suspension. Shown, that kavitaciya in the water-hard systems is a difficult mechanical and physical and chemical process, one of which is dispergating of particles of gipseous astringent. Set on the basis of relaxation theory of intercommunication between basic self-reactance descriptions of source of ultrasound and by reologicheskimi properties of composition suspension on the basis of gypsum
    Źródło:
    Motrol. Motoryzacja i Energetyka Rolnictwa; 2013, 15, 5
    1730-8658
    Pojawia się w:
    Motrol. Motoryzacja i Energetyka Rolnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sposoby i możliwości ujmowania wód podziemnych na obszarach masywów krystalicznych : na przykładzie granitu Karkonoszy
    Possibilities of groundwater abstraction in areas of crystalline massifs : a case study of the Karkonosze granite
    Autorzy:
    Wąsik, Mirosław
    Marszałek, Henryk
    Rysiukiewicz, Michał
    Poprawski, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2076060.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    pobór wody
    twarde skały
    granit Karkonoszy
    water intake
    hard rocks
    Karkonosze granite
    Opis:
    The article presents an overview of various types of water intakes in the area of the Karkonosze granite massif, with their characteristics and possibilities of use, considering well discharge rates, stability, and water quality. For this purpose, the results of scientific research carried out by the authors in various years, including numerical modelling, were used. Analysis of the water-bearing capacity of the granite massif and intakes work indicates that the construction of a large groundwater intake, covering the needs of even medium-sized cities, could be difficult. Higher discharges are possible for surface and drainage water intakes, but located near a large river. Small towns can be supplied by mixed surface-drainage intakes based on the waters of minor rivers. For small households, the best solution is to make 1-2 well intakes to a depth of 60-100 m, or a spring intake.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2020, 68, 4; 263--270
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zawodnienie szczelinowych skał krystalicznych w Sudetach
    Water-bearing capacity of hard rocks in the Sudetes
    Autorzy:
    Staśko, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2063362.pdf
    Data publikacji:
    2002
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    wody podziemne
    skały krystaliczne
    zasoby
    tempo wymiany
    groundwater
    hard rocks
    water resources
    flow rate
    Opis:
    W pracy przedstawiono nowe wyniki badań dotyczące występowania zwykłych wód podziemnych w środowisku szczelinowym skał krystalicznych Sudetów. Rozważania poprzedzono przeglądem dotychczasowych wyników badań i poglądów. Zaproponowano 3-strefowy model hydrauliczny gromadzenia i przepływu wód, wskazując na istotną rolę pokryw zwietrzelinowych. Model ten zmienia uproszczony, tłokowy schemat szybkiej wymiany wód podziemnych w tych obszarach. Pokrywy zwietrzelinowe powodują, że w modelu przepływu należy uwzględniać schemat mieszania się (przenikania się) wód wolno i szybko przepływających przez ośrodki o różnej pojemności i oporności hydraulicznej. Określono stopień zawodnienia skał krystalicznych w Sudetach, wskazując na wysoki odpływ podziemny i znaczną liczbę źródeł. Skały, z których wody eksploatowane są studniami wykazują średni i niski stopień zawodnienia, co pozwala uzyskać średnią wydajność 5 m3/h ze studni w strefach spękań. Ze względu na geometrię i właściwości hydrauliczne stref wodonośnych poziome ujęcia drenażowe dostarczają nawet do 100 m3/h wód w strefach regionalnych dyslokacji, np. Kletno-Stare Mesto. Propozycja wolnej wymiany wód została uzasadniona obserwacjami drenażu i poparta doniesieniami literaturowymi. Przemawiają za nią badania izotopowe, wskaźnikowe oraz składu chemicznego.
    This paper presents new results on fresh groundwater occurrence in fractured crystalline rocks in the Sudetes. Description has been followed by review of previous results and approaches. Three-zones hydraulic model of water storage and flow has been proposed and indicate important role of the weathering cover. Recent study modificate simple piston flow scheme and rapid water exchange in such a region. Weathering zone existence showed that the flow model must be considered as mixing water with different rate of flow through media of different capacity and transmissivity. Water-bearing properties of hard rock in the Sudetes has been evaluated and indicated high groundwater run of fand spring's density. Crystalline formation tapped by water wells indicate low and intermediate yield and provide 5 m3/h of water in fissured zone. Due to geometry and hydraulic properties of water bearing zones horizontal water intake is able to provide up to 100 m3/h of water in regional fracture zones, e.g. Kletno—Stare Mesto in the Śnieżnik Massif. Proposed low groundwater flow has been supported by drainage observation data and also by some publication. Results of isotopic and traser studies as well as water chemical composition support proposed model.
    Źródło:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2002, 404; 249--261
    0867-6143
    Pojawia się w:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena stanu zagrożenia wodnego i jego ryzyka w kopalniach węgla kamiennego
    Evaluation of the water hazard condition and its risk in hard coal mines
    Autorzy:
    Frolik, A.
    Kubica, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/340446.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Główny Instytut Górnictwa
    Tematy:
    kopalnie węgla kamiennego
    zagrożenie wodne
    hydrogeologia
    zagrożenie
    hard coal mines
    water hazard
    hydrogeology
    hazard
    Opis:
    Praktycznie we wszystkich czynnych kopalniach występują problemy hydrogeologiczne związane z ich zabezpieczeniem przed zagrożeniem wodnym a problematyka hydrogeologiczna związana ? likwidacją kopalń ma duże znaczenie ze względu na powstające przy tym zagrożenia wodne, szczególnie dla kopalń sąsiadujących z kopalnią likwidowaną. Ochrona kopalń przed zagrożeniem wodnym wymaga stałego zaangażowania kopalnianych służb hydrogeologicznych do oceny stanu zagrożenia, przeciwdziałania zagrożeniom, a także ustalania bezpiecznych warunków prowadzenia robót górniczych. W artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące klasyfikacji źródeł zagrożenia wodnego oraz statystyczne zestawienie wdarć wody do wyrobisk górniczych z podaniem źródła ich wystąpienia. W ramach profilaktyki są podejmowane działania i przedsięwzięcia mające na celu ograniczenie lub wyeliminowanie niebezpieczeństwa związanego z zagrożeniem wodnym. Artykuł zawiera kilka przykładów tego typu działań, zastosowanych w górnictwie węglowym poprzedzonych wcześniejszymi wnikliwymi analizami przeprowadzonymi w Zakładzie Geologii i Geofizyki GIG.
    Practically in all active mines there are hydrogeological problems connected with protecting them against water hazard, and the hydrogeological problems related to liquidation of mines is of great practical importance because of the origination of associated water hazard, particularly in the mines adjacent to the liquidated mine. The protection of mines against water hazard entails permanent engagement of mine's hydrogeological service in evaluating the hazard condition, counter-acting the hazards, and establishing the conditions for conducting safe mining operations. The paper presents basic information relating to classification of the sources of water hazard, and statistical specification of the cases of water inrush into mine workings with quotation of the source of their origination. Within this prevention, the actions are taken aiming at limiting or eliminating the danger related to water hazard. The paper contains several examples of this type of actions applied in the coal mining industry, and preceded with earlier detailed analyses performed in the CMTs Department of Geology and Geophysics.
    Źródło:
    Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa; 2005, 4; 61-76
    1643-7608
    Pojawia się w:
    Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagrożenia wodne w kopalniach węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym w dobie restrukturyzacji górnictwa
    Water hazard in hard coal mines in the Upper Silesian Coal Basin in the time of mining sector reorganization
    Autorzy:
    Bukowski, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/349158.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    bezpieczeństwo
    hydrogeologia
    zagrożenie wodne
    kopalnia węgla
    wdarcie
    koncepcja
    metoda badań
    hydrogeology
    safety
    water hazard
    hard coal mine
    conception
    method of investigations
    water inrush
    Opis:
    Postępujący od lat 90. proces likwidacji kopalń węgla w GZW jest przyczyną tworzenia w wyrobiskach górniczych zbiorników wodnych o pojemności każdego z nich liczonej w milionach metrów sześciennych retencjonowanej wody. Mimo obserwowanego w ostatnim dziesięcioleciu spadku liczby zdarzeń wynikających z zaistnienia zagrożenia wodnego zbiorniki wodne powstające w wyrobiskach kopalń likwidowanych stanowią i będą stanowić coraz większe zagrożenie dla aktualnie prowadzonych i planowanych robót górniczych. Ich oddziaływanie w warunkach zróżnicowanych właściwości środowiska geologicznego pociąga za sobą konieczność zmiany podejścia do oceny skali zagrożeń wodnych i ich prognozowania, co w sposób ogólny starano się przedstawić w artykule.
    The progressive process of mines abandoning in the USCB from early 90's caused the formation in mine workings of water reservoirs with a capacity of each of millions m3 of retentioned water. Despite the observed decrease of incidents that result from the water hazard during last decade, the water reservoirs that come into existence in mine workings of abandoned mines endanger and will cause even greater hazard for conducted and planned mine workings. Their influence in conditions of various properties of geological environment entail the necessity of changes in an attitude to the assessment of the scale of water hazard and their prognoses, what was presented in general in the article.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2007, 31, 3/1; 81-91
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sieci przesyłowe w krajobrazie miejskim
    Hard infrastructure in urban landscape
    Autorzy:
    Kostecki, J.
    Owoc, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/371998.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
    Tematy:
    infrastruktura przesyłowa
    krajobraz miejski
    gazociąg
    wodociąg
    kanalizacja
    energia elektryczna
    hard infrastructure
    urban landscape
    gas pipelines
    water supply system
    sewerage system
    utility wire
    Opis:
    Funkcjonowanie obszarów miejskich w świetle warunków życia mieszkańców nie może odbywać się bez zdobyczy cywilizacyjnych takich jak bieżąca woda czy energia elektryczna. W artykule przedstawiono warunki funkcjonowania sieci przesyłowych w krajobrazie miejskim z uwzględnieniem ładu przestrzennego.
    It's hard to imagine urban areas nowadays without such achievements of civilization as running water or electricity. In the article authors presents the conditions of the transmission network in the urban landscape in the light of spatial order.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski; 2011, 142 (22); 86-97
    1895-7323
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Effect of selected working conditions of cutting picks on their wear during the mining of hard rocks
    Wpływ wybranych warunków pracy narzędzi skrawających na ich zużycie podczas urabiania skał zwięzłych
    Autorzy:
    Kotwica, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/369075.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    skała zwięzła
    nóż styczno-obrotowy
    urabianie
    zużycie
    wspomaganie wysokociśnieniowe
    smarowanie
    hard rock
    tangential-rotary pick
    mining
    wear
    high pressure water jet assistance
    lubrication
    Opis:
    The article presents the influence of work conditions of rotary-tangential picks on their wear while compact rocks mining. There was mainly presented the influence of applying high-pressure support and spraying the tangent-rotary tools with water jets on their quantitative and qualitative wear during conducted laboratory tests in comparison to tools operating in dry conditions. There was suggested and presented a solution of holders lubricated with water under pressure to provide proper conditions of tangent-rotary tools work in the clamp. The results of laboratory tests of rotary-tangential picks fixed in the folders were presented and compared with results of picks only supported or sprayed with high-pressure water jets.
    W artykule przedstawiono wpływ warunków pracy noży styczno-obrotowych na ich zużycie podczas urabiania skał zwięzłych. Przedstawiono wpływ zastosowania wysokociśnieniowego wspomagania oraz zraszania strumieniami wody noży styczno-obrotowych na ich ilościowe i jakościowe zużycie podczas przeprowadzanych badań laboratoryjnych, w porównaniu z nożami urabiającymi "na sucho". Zaproponowano i przedstawiono rozwiązanie uchwytów smarowanych wodą pod ciśnieniem dla zapewnienia prawidłowych warunków pracy noży styczno-obrotowych w uchwycie. Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych noży styczno-obrotowych mocowanych w tych uchwytach i porównano je z wynikami noży tylko wspomaganych lub zraszanych wysokociśnieniowymi strumieniami wody.
    Źródło:
    Mechanics and Control; 2010, 29, 3; 110-118
    2083-6759
    2300-7079
    Pojawia się w:
    Mechanics and Control
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ działania gorącej wody, chemicznej skaryfikacji i czasu przechowywania na kiełkowanie nasion ślazowca pensylwańskiego (Sida hermaphrodita (L.) Rusby)
    Influence of treatment with hot water, chemical scarification and storage time on germination of Virginia fanpetals (Sida hermaphrodita (L.) Rusby) seeds
    Autorzy:
    Doliński, Romuald
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/42619706.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
    Tematy:
    gorąca woda
    kwas siarkowy
    przechowywanie skaryfikowanych nasion
    Sida hermaphrodita
    skaryfikacja
    twarde nasiona
    hard seeds
    hot water
    scarification
    storing the scarified seeds
    sulphuric acid
    Opis:
    Ze świeżo zebranych, ręcznie młóconych nasion ślazowca pensylwańskiego pobrano 9 próbek po 6 gram. Nasiona sześciu próbek zanurzano na 20 sekund w gorącej wodzie (50–100°C), ochładzano i suszono na bibule. Pozostałe próbki trzymano przez 10, 20 i 30 minut w stężonym H2SO4, płukano w wodzie i również suszono. Kombinacją kontrolną były nasiona nieskaryfikowane. Następnego dnia część nasion każdej kombinacji (4 × 50) wysiano w szalkach Petriego, na bibule zwilżonej wodą, pozostałe przechowywano do dalszych badań. Co pół roku (5 terminów) badano kiełkowanie nasion kontrolnych, przechowywanych po skaryfikacji i świeżo skaryfikowanych. Skaryfikację powtarzano na 1-gramowych próbkach nasion pobieranych z rezerwy kontrolnej. Tuż po zbiorze wykiełkowało 3% nasion kontrolnych, po 6 miesiącach ich kiełkowanie wzrosło do 14,5%, po 1,5 roku do 35,5%, a potem malało. Twarde nasiona S. hermaphrodita przerywały spoczynek pod wpływem krótkiego działania gorącej wody. Świeże nasiona najlepiej kiełkowały (73%) po zanurzeniu we wrzącej wodzie, wraz z obniżaniem temperatury wody kiełkowanie malało. Na nasiona roczne najkorzystniej działała woda o temperaturze 70 do 90°C, a na 2,5 letnie temp. 70°C. Wrząca woda nie uszkadzała zarodków świeżych nasion, ale w kolejnych terminach badań coraz więcej nasion pęczniało i nie kiełkowało. Przy skaryfikacji chemicznej świeże nasiona najlepiej kiełkowały (68,5%) po najdłuższym działaniu kwasu. Kiełkowanie nasion rocznych i starszych było podobne po 10, 20 i 30 minutach skaryfikacji. Jednak, część nasion 2 i 2,5 letnich po dłuższej skaryfikacji opóźniała kiełkowanie, obserwowano też uszkodzenia korzeni. Badania wykazały, że nasiona S. hermaphrodita skaryfikowane przy pomocy gorącej wody i stężonego H2SO4 można długo przechowywać bez obawy o szybką utratę zdolności kiełkowania. W kolejnych terminach przechowywania najlepszym kiełkowaniem wyróżniały się nasiona, które po zbiorze zanurzano we wrzącej wodzie i nasiona po najdłuższym działaniu stężonego H2SO4.
    Nine samples (6 g each) were collected from freshly harvested and manually threshed Virginia fanpetals seeds. Seeds of six samples were immersed into hot water (50–100°C) for 20 seconds, cooled, and dried on the filter paper. Other samples were kept for 10, 20, or 30 minutes in concentrated sulphuric acid, then washed out with water, and dried. Non-scarified seeds constituted the control. The next day, part of seeds from every combination (4 × 50) were sown onto Petri dishes on wetted filter paper, while others stored for further studies. Every six months (5 dates), the germination of control seeds, those stored after scarification, and freshly scarified, was checked. Scarifying was repeated using 1-gram seed samples taken from the control reserve. Immediately after the harvest, only 3% of control seeds sprouted, whereas after the 6 months their germination increased to 14.5%, to 35.5% after 1.5 years, with subsequent decrease. Hard seeds of Virginia fanpetals stopped their dormancy due to hot water treatment. Fresh seeds had the best germination (73%) after immersing into the boiling water; germination capacity decreased along with the water temperature decrease. Water at 70 to 80°C temperature had the most positive effects on 1-year-old seeds, while at 70°C on the 2.5-year-old ones. Boiling water has not damaged the germs of fresh seeds, but more and more seeds imbibed without germination in subsequent examination dates. When chemically scarified, fresh seeds showed the best germination (68.5%) after the longest acid operation. Germination of one-year-old and older seeds were similar after 10, 20, and 30 minutes of scarification. However, some 2 and 2.5-year-old seeds delayed their germination after longer scarification; root injuries were also observed. The study revealed that Sida hermaphrodita seeds scarified using hot water and concentrated sulphuric acid could have been stored for a long time with no fear of their fast loss of germination capacity. In subsequent storage dates, seeds that were kept in boiling water and those immersed into the sulphuric acid for the longest time, were distinguished by the best germination.
    Źródło:
    Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin; 2009, 251; 293-303
    0373-7837
    2657-8913
    Pojawia się w:
    Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Participation of quaternary aquifers in groundwater inflow to mines in the Upper Silesian Coal Basin (USCB)
    Udział wodonośnych utworów czwartorzędowych w procesie zawodnienia kopalń górnośląskich
    Autorzy:
    Różkowski, K.
    Różkowski, A.
    Sołtysiak, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/219528.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    USCB
    Quaternary sediments
    mining of hard coal
    ore and sand deposits
    water inflow to mines
    Górnośląskie Zagłębie Węglowe (GZW)
    czwartorzęd
    eksploatacja górnicza
    zawodnienie kopalń
    Opis:
    The Upper Silesian Coal Basin (USCB) is situated within Variscean depression in the southern Poland. Mining of the hard coal, ore and sand deposits in the USCB has a long-lasting tradition. Exploitation Has been carried out with both – open pit and mainly underground operations. The intensity of water inflows to mines depends on geogenic and technological factors. Among geogenic factors the main one is occurrence of thick water – bearing Quaternary sediments in the roof of Carboniferous ore deposits. Among technological factors the essential influence on the inflows to the mine workings have: time, depth and surface of exploitation, as well as drainage intensity.
    Górnośląskie Zagłębie Węglowe (GZW) jest niezależnym regionem hydrogeologicznym. W jego zasięgu wydziela się dwa subregiony hydrogeologiczne: północno-wschodni ( I) i południowo-zachodni (II), o odmiennych układach i warunkach hydrogeologicznych. Granicę między subregionami wyznacza zasięg występowania zwartej pokrywy ilastych, izolujących podłoże, utworów miocenu. W zasięgu subregionu I czwartorzędowe poziomy wodonośne znajdują się w więzi hydraulicznej z poziomami wodonośnymi karbonu lub triasu. W subregionie II więź hydrauliczna między karbońskimi i czwartorzędowymi poziomami wodonośnymi występuje tylko w zasięgu erozyjnych okien hydrogeologicznych w utworach miocenu. Na obszarze GZW obserwuje się wyraźne zróżnicowanie miąższości i wykształcenia litologicznego pokrywy utworów czwartorzędowych. Wspomniane utwory są reprezentowane przez piaszczysto-gliniaste osady, których miąższości wahają się w granicach od dziesiętnych metra do ponad 120 m. W zasięgu rejonów górniczych czwartorzędowe poziomy wodonośne są intensywnie drenowane przez wyrobiska górnicze kopalń głębinowych węgla i rud cynkowo-ołowiowych oraz odkrywkowych surowców okruchowych. Eksploatacja górnicza prowadzona jest na skalę przemysłową przez okres ponad dwustu lat. Zawodnienie kopalń jest zróżnicowane i uzależnione od czynników geogenicznych oraz górniczo-technicznych prowadzonej eksploatacji. Przeprowadzone badania wykazały, iż w zawodnieniu kopalń głębinowych podstawowe znaczenie posiada infiltracja wód z czwartorzędowego nadkładu w przepuszczalne podłoże. Aktywność procesu przesączania się wód w podłoże jest uwarunkowana przepuszczalnością, miąższością i wodonośnością utworów czwartorzędowych, udrożnieniem skał serii złożowej długotrwałą eksploatacją oraz odwadnianiem skał aktywnym drenażem górniczym. Utwory czwartorzędowe w obrębie GZW podlegają drenażowi nie tylko w wyniku pośredniego wpływu górnictwa węgla kamiennego, czy rud cynku i ołowiu, ale także są bezpośrednim obiektem eksploatacji, podlegając koniecznemu odwodnieniu. Nagromadzenia bilansowe piasków podsadzkowych udokumentowano, bądź tylko wstępnie rozpoznano dla potrzeb górnictwa węgla kamiennego, wskazując jako najzasobniejsze rejony kopalnych i współczesnych dolin rzecznych Białej i Czarnej Przemszy. Fragmenty dolin i kotlin wypełnionych plejstoceńskimi osadami klastycznymi o wysokiej przewodności objęto granicami Głównych Zbiorników Wód Podziemnych: GZWP nr 453 Biskupi Bór, GZWP nr 455 Dąbrowa Górnicza.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 1; 419-437
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Evaluation of water hazard in hard coal mines in changing conditions of functioning of mining industry in Upper Silesian Coal Basin – USCB (Poland)
    Ocena zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego w zmieniających się warunkach funkcjonowania górnictwa w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym – GZW (Polska)
    Autorzy:
    Bukowski, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/219199.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    water hazard
    restructurisation of hard coal mines
    hydrogeological properties of rocks and rock mass
    methods of investigations
    Upper Silesian Coal Basin
    zagrożenia wodne
    restrukturyzacja kopalń węgla kamiennego
    hydrogeologiczne właściwości skał i górotworu
    metody badań
    Górnośląskie Zagłębie Węglowe
    Opis:
    Water hazard has been accompanying underground mining since the first mines were built. The hazard is particularly often in the areas of mines situated in hydrogeologically outcropped part of USCB and in water rich formations of Cracow Sandstone Series. To plan properly mining actions and technical measures at each stage of life of a mine it is necessary to evaluate hydrogeological and geomechanical conditions and their changes. The conditions determine formation, occurrence and volume of the most serious sources of water hazard. Symptoms obtained in geomechanical tests and observations of forming and dewatering reservoirs of underground water, show that it is necessary to update constantly evaluation and classification of sources of water hazard or the state of water hazard in the coal mines of USCB. Development of underground mining in 1945-1990, which resulted in a quick increase in production, determined development and the range of influence of mining operations on the rock mass and the influence on the state of drainage and saturation of the rock mass. The result of the changes was an apparent influence on the changes in the state and shaping water hazards in the course of time. Since 1989 economic conditions of functioning of mines have been tightly associated with the conditions and rules of market economy. As a result of each of the so-called restructuring of mining activity a certain number of mining companies was closed, merged or split. The consequence is that in the vicinity of active mines and prospective mining areas, more and more often there are partially or completely flooded abandoned coal mines. Flooded coal mines have changed and still do hydrogeological conditions of their surrounding and force active mining companies to introduce changes in mining activities they are planning and conducting. The current state of flooding mine workings, is a result of realizing previous plans of restructuring mining industry, and all the changes of the state require hydrogeological documentation and evaluation of water hazard. In the today’s conditions of functioning of mining industry, sources of water hazards like water reservoirs in goafs, are one of six main types of sources of hazard, and at the same time the biggest problem and the most serious threat for active mine workings. As the hydrodynamic conditions in the closed areas stabilise and the water piles up close to the surface, an increase in the influence of reservoirs on the state of environmental and public hazard (subsidence, overflowing, flooding, pollution of water in the aquifers located in the overburden and surface water). As there is a qualitative change in the directions, causes and sources of water hazard, it shall be expected that the changes will tend to increase the threat level from the closed mines. Hence since 2000 the Central Mining Institute has been focused mainly on methodology research, both laboratory ones of various scale of observation referring to the properties of rocks and rock debris, and in situ ones and forecasting ones accompanied by proposed multidirectional applications of the developed methods in mining and environmental practice. The effect of the works was developing and patenting a few new methods. The effects of works which have been conducted in the last several years were proposed changes in defining water hazard, classifying the hazard and its sources. Classifications of underground water reservoirs, deposits located in the vicinity of reservoirs in closed coal mines and water safety of shafts were proposed. The devised test and evaluation methods have wide practical applications in evaluating water hazard and limiting the hazard, as well as estimating volume of water in reservoirs of closed mines and estimating energy of the water and free methane deposit in the abandoned goafs and mine workings. Their application in hydrogeology plays an important role in estimating volume of water in aquifers built of porous hard rocks. It is also important and applicable in environmental engineering to evaluate volume of water, estimating conditions of its accumulation and flow, and migration of pollution mainly within surface water reservoirs reclaimed with waste rock.
    Zagrożenie wodne, przez które należy rozumieć: możliwość wdarcia lub niekontrolowanego dopływu wody (solanki, ługów) albo wody z luźnym materiałem do wyrobisk górniczych stwarzającego niebezpieczeństwo dla ruchu zakładu górniczego lub jego pracowników jest obecne w górnictwie podziemnym od czasu budowy pierwszych kopalń. Zagrożenie to szczególnie często występuje w obszarach kopalń położonych w hydrogeologicznie odkrytej części GZW (Rys. 1) i w silnie wodonośnych utworach krakowskiej serii piaskowcowej. Aby można było prawidłowo zaplanować działania i zaplecze techniczne na każdym etapie funkcjonowania kopalni konieczne jest dokonanie oceny warunków hydrogeologicznych i geomechanicznych oraz ich zmian. Prowadzenie oceny zagrożenia wodnego zachodzi w warunkach GZW w bardzo zróżnicowanym środowisku geologicznym z uwagi na litologię, właściwości skał budujących górotwór i warunki występowania wód podziemnych. Środowisko to w każdym przypadku poddawane było wpływom działalności górniczej o różnej intensywności, zakresie i czasie trwania czynników wpływu. Różne warunki hydrogeologiczne w różnych częściach GZW i różna intensywność oddziaływania kopalń na tych obszarach prowadziła do zróżnicowanego zawodnienia kopalń, które jest główną przyczyną zróżnicowania wielkości dopływu wody do kopalń i możliwości jej gromadzenia w wyrobiskach. Warunki te w głównej mierze decydują o formowaniu się, występowaniu i wielkości najgroźniejszych źródeł zagrożenia wodnego. Zmiany warunków hydrogeologicznych są z kolei powiązane ze zmianami warunków geomechanicznych (Rys. 1), m.in. przez wpływanie na skład pojemnościowy zbiorników dołowych (Rys. 2) i dróg przepływu wody oraz zmianę właściwości zabezpieczeń przed zagrożeniem wodnym. Przesłanki wynikające z badań geomechnicznych i z obserwacji tworzenia się i odwadniania zbiorników wód dołowych, jak również z istotnych w stosunku do lat przed 1990 r. zmian w funkcjonowaniu górnictwa wskazują na konieczność stałego dostosowywania ocen i klasyfikacji źródeł zagrożenia wodnego oraz stanu zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego w GZW. Rozwój górnictwa podziemnego lat 1945-1990, którego efektem był szybki wzrost produkcji, zdecydował o rozwoju i zakresie wpływów eksploatacji górniczej na górotwór i wpływie na stan drenażu i zawodnienia górotworu. Skutkiem tych zmian był ewidentny wpływ na zmiany stanu i kształtowania się zagrożeń wodnych w czasie (Rys. 3). Od 1989 r. warunki ekonomiczne funkcjonowania kopalń są ściśle związane z uwarunkowaniami i zasadami gospodarki rynkowej, co spowodowało, że w efekcie każdej, tzw. restrukturyzacji działalności górniczej likwidowano, łączono lub wydzielano pewną liczbę zakładów górniczych. Skutkiem tego, sąsiadem czynnych kopalń i pól perspektywicznych, coraz częściej były częściowo lub całkowicie zatopione zlikwidowane kopalnie węgla. Kopalnie zatapiane zmieniały i zmieniają warunki hydrogeologiczne ich otoczenia, co wymusza na czynnych zakładach górniczych zmiany w planowaniu i prowadzeniu działalności górniczej. Oddziaływanie zbiorników wodnych, które stają się źródłami zagrożenia wodnego jest już widoczne w przebiegu procesu zatapiania wyrobisk górniczych i parametrów, które ten proces charakteryzują. Obecny stan zatapiania wyrobisk górniczych, które w głównej mierze stanowią troskę zarządów kopalń czynnych, jest rezultatem realizowania wcześniejszych planów restrukturyzacji górnictwa, a wszelkie zmiany tego stanu wymagają udokumentowania hydrogeologicznego i oceny zagrożenia wodnego. Wpływ zbiorników o pojemnościach liczonych w milionach m3 wody na górotwór ma duże znaczenie dla gospodarki złożem, bezpieczeństwa, sposobu i wydajności odwadniania oraz zabezpieczania się przed zagrożeniem wodnym w obrębie kopalń czynnych. W warunkach funkcjonowania współczesnego górnictwa źródła zagrożeń wodnych, jakimi są zbiorniki wodne w zrobach, stanowią jeden z sześciu typów głównych źródeł zagrożenia, a zarazem największy problem i największe zagrożenie dla czynnych wyrobisk górniczych. W najbliższych latach, a także w długiej perspektywie, należy się spodziewać zdecydowanego wzrostu znaczenia dołowych zbiorników wodnych w kształtowaniu rozwoju zagrożeń wodnych. Pośród kierunków rozwoju zagrożeń, wraz z tendencją powiększania pojemności zbiorników wodnych w kopalniach zlikwidowanych, należy się spodziewać wzrostu ich wpływu na warunki funkcjonowania kopalń czynnych. Wraz z ustabilizowaniem warunków hydrodynamicznych w rejonach zlikwidowanych i spiętrzeniem wody na niewielką odległość od powierzchni należy się liczyć ze wzrostem wpływu zbiorników na stan zagrożenia powszechnego (zapadliska, zalewiska, podtopienia), zwłaszcza w okresach ekstremalnych zmian warunków atmosferycznych. Docelowo zaznaczy się efekt środowiskowy zatapiania zrobów związany ze wzrostem zanieczyszczenia wód poziomów wodonośnych w nadkładzie i wód powierzchniowych przez zanieczyszczone wody dołowe. Ponieważ następuje zmiana jakościowa kierunków, przyczyn i źródeł zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego należy się spodziewać, że zmiany będą zmierzać głównie do pogłębienia stanu wzrostu zagrożenia ze strony kopalń zlikwidowanych. Stąd już od 2000 r. za istotne uznano w GIG skierowanie uwagi, głównie na badania metodyczne, zarówno laboratoryjne o różnej skali obserwacji w odniesieniu do właściwości skał i rumoszy skalnych, jak i polowe i prognostyczne wraz z zaproponowaniem wielokierunkowej aplikacji metod do praktyki górniczej i środowiskowej. Efektem tych prac było opracowanie i opatentowanie metody nasycania kapilarnego skał zwięzłych (Rys. 4), opracowanie sposobu oznaczania wodochłonności rumoszy skalnych i początkowej wartości współczynnika pojemności wodnej zrobów (Rys. 6), a także aparatu do badania przepuszczalności i ściśliwości oraz zmian pojemności rumoszy skalnych pod wpływem zróżnicowanego ciśnienia pionowego (Rys. 7). Podjęto także prace nad znalezieniem sposobu określenia warunków i bezpiecznych odległości eksploatacji górniczej planowanej w trudnych warunkach górniczych i przy istnieniu innych niż oczekiwane szerokości filara bezpieczeństwa. Dla takich warunków opracowano sposób wyznaczania tzw. stref bezpieczeństwa. Do ich opracowania wykorzystano metody wyznaczania filarów bezpieczeństwa oraz metody oceny zasięgu rozpraszania wpływów głównych od eksploatacji górniczej (Rys. 5). Efektem prac prowadzonych w okresie ostatnich kilkunastu lat było zaproponowanie zmian w definiowaniu zagrożenia wodnego, klasyfikowaniu stanu tego zagrożenia oraz jego źródeł. Zaproponowano też klasyfikacje: dołowych zbiorników wodnych, złóż położonych w pobliżu zbiorników w zlikwidowanych kopalniach oraz bezpieczeństwa wodnego wyrobisk szybowych. Opracowane metody badań i oceny mają szerokie zastosowanie praktyczne nie tylko w ocenie zagrożenia wodnego i ograniczaniu tego zagrożenia, ale także w ocenie zasobów wody w zbiornikach kopalń zlikwidowanych i ocenie energii z tych wód oraz zasobów metanu wolnego w opuszczonych zrobach i wyrobiskach górniczych. Ich zastosowanie w hydrogeologii ma istotne znaczenie w ocenie i szacowaniu zasobów wód w wodonoścach zbudowanych z porowatych zwięzłych ośrodków skalnych. Ma także duże znaczenie i zastosowanie w inżynierii środowiska w szacowaniu zasobów wód, ocenie warunków gromadzenia i warunków ich przepływu oraz migracji zanieczyszczeń głównie w obrębie zbiorników wodnych na powierzchni zrekultywowanych przez zasypanie skałą płonną. Wyniki badań z proponowanych metod badań laboratoryjnych mogą posłużyć do oceny zmienności warunków filtracji w obrębie brył zwałowisk zbudowanych z materiałów mineralnych np. skał płonnych, a tym samym do budowy modeli hydrogeologicznych i modeli migracji zanieczyszczeń. Proponowany zakres badań i możliwości ich wykorzystania i zastosowania ich wyników, w sposób wyraźny może poprawić dokładność ocen, prognoz i modeli środowiskowych i hydrogeologicznych w obszarach działalności górnictwa głębinowego i odkrywkowego.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 2; 455-475
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-11 z 11

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies