Temat: gwary - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia - projekt badawczy Katedry Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego
Autorzy:: Barszczewska, Nina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/624812.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: dialects
Podlasie
borderland
identity
multiculturalism
gwary
pogranicze
tożsamość
wielokulturowość
гаворкі
Падляшша
памежжа
тоеснасць
шматкультурнасць
Opis:: The Podlasie study is essential due to the multiculturalism in the area, which, on the one hand, determines the richness of the region, and on the other, leads to difficulties in identifying the population’s nationality. The CULTURAL-LINGUISTIC HERITAGE OF PODLASIE project has been carried out at the Department of Belarusian Studies at Warsaw University since January 2013. The main objective of the project is to investigate the Polish – East Slavic linguistic interference and the cultural-historical differences. Another dimension of the project is the analysis of behaviours in bilingual communities of the multicultural borderland, such as the necessity to select the appropriate language in various social situations. The comparison of research material from the 1980s and recordings obtained in 2013 enables tracing changes that have occurred in the local dialects, rituals and traditions of Podlasie over the last 30 years.
Badanie Podlasia jest ważne ze względu na wielokulturowość, która z jednej strony stanowi o bogactwie danego regionu, a z drugiej – często utrudnia identyfikację narodową mieszkańców. Projekt Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia realizowany jest w Katedrze Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego od stycznia 2013 roku. Głównym celem projektu jest zbadanie polsko-wschodniosłowiańskiej interferencji językowej i różnic historyczno-kulturowych. Dodatkowym wymiarem jest analiza zachowania się społeczności bilingwalnej w warunkach wielokulturowości pogranicza, na przykład konieczności wyboru odpowiedniego języka w różnych sytuacjach społecznych. Porównanie materiałów z lat 80. XX wieku oraz nagrań uzyskanych w 2013 roku pozwala na prześledzenie zmian, które zaszły w gwarach oraz obrzędach i tradycjach podlaskich na przestrzeni ostatniego 30-lecia.
Даследаванне Падляшша важнае з увагі на шматкультурнасць, якая, з аднаго боку, сведчыць пра багацце дадзенага рэгіёна, а з другога – часта ўскладняе нацыянальную ідэнтычнасць жыхароў. Праект Культурна-моўная спадчына падляшша рэалізуецца Кафедрай беларусістыкі Варшаўскага ўніверсітэта cа студзеня 2013 года. Галоўнай яго мэтай з’яўляецца даследаванне польска-ўсходнеславянскай моўнай інтэрферэнцыі і гістарычна-культурнай дыферэнцыяцыі. Дадатковым вымярэннем з’яўляецца аналіз паводзін білінгвальнага грамадства ва ўмовах шматкультурнага памежжа, напрыклад, неабходнасці выбару мовы i розных сацыяльных сітуацыях. Параўнанне матэрыялаў з 80-х гадоў ХХ стагоддзя ды запісаў з 2013 года дазваляе назіраць змены, якія адбыліся ў падляшскіх гаворках, абрадах і традыцыях за апошнія 30 гадоў.
Źródło:: Studia Białorutenistyczne; 2016, 10
1898-0457
Pojawia się w:: Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: „My tu nie mówimy, ino godumy i jesteśmy z tego dumni”. O tym, dlaczego gwary wielkopolskie przetrwały (na przykładzie języka mieszkańców wsi powiatu międzychodzkiego)
On why have the dialects of the Province of Greater Poland survived (an example, the language of Międzychodzki district inhabitants)
Autorzy:: Cemborowski, Bartosz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/968797.pdf
Data publikacji:: 2015-12-24
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Greater Poland dialect
history
identification
fashion
gwary wielkopolskie
historia
identyfikacja
moda
Opis:: The aim of this article is to respond to the question: Why have the dialects of the Province of Greater Poland survived while the dialects from other parts of Poland are in decline? The analytical material relates to the statements of the users of this dialect who live in the western parts of Greater Poland (Międzychodzki district). It was collected during fieldwork in the villages of the Międzychodzki district between 2012 and 2015. The research methodology was based on autobiographical interviews, questionnaires and participant observations. Three important factors which contributed to the survival of the dialects of Greater Poland are: the history of this region, the identity of its people and the fashion for dialect use among the younger generation of Greater Poland’s inhabitants.
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, dlaczego gwary wielkopolskie przetrwały, podczas gdy w innych regionach Polski zauważalna jest tendencja do ich zaniku. Materiałem wykorzystanym w analizie są wypowiedzi mieszkańców wsi powiatu międzychodzkiego, którzy posługują się gwarą. Materiał został zebrany podczas badań terenowych w latach 2012–2015 za pomocą takich metod, jak wywiad autobiograficzny, ankiety i obserwacja uczestnicząca. Trzema istotnymi czynnikami, które wpłynęły na to, że gwary przetrwały w języku respondentów, są: historia, identyfikacja i narastająca wśród młodego pokolenia moda na mówienie gwarą.
Źródło:: Adeptus; 2015, 6; 50-61
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Iz bloknota učastnika polesskich èkspedicij (1. kuminá vodá; 2. Čаgоščy i Čugajka; 3. kryčac’ jak bоugary)
FROM THE NOTES OF A PARTICIPANT OF EXPEDITIONS TO POLESIE: KUMINA VADA, CHAKHOSHCHYI CHUKHAYKA, KRYCHAT’ YAK BOUGARY
Autorzy:: Cychun, Genadz’
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/611801.pdf
Data publikacji:: 2000
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Byelorussian dialects of the Polesie region
archaisms
the phrase kumina vadá [whirlpool]
kum as a taboo term for the word chort [devil]
Balkan influences in Belorussian dialects
białoruskie gwary poleskie
archaizmy
frazeologizm kuminá vodá
kum jako tabuizacja pojęcia ‘czarta’
bałkanizmy występujące w gwarach białoruskich
Opis:: Do badań nad Polesiem Nikita I. Tołstoj wprowadził „perspektywę południowosłowiańską”, której wartość potwierdza autor na przykładzie kilku wyrazów i związków frazeologicznych występujących w białoruskich gwarach poleskich i będących głębokimi archaizmami. Pierwotny sens wyrażeni kuminá vodá, kryčac’ jak bougary oraz nazw własnych Čágoszczy, Čugájka zanotowanych przez autora na południu Białorusi daje się ustalić metodą analizy porównawczej opartej na danych dialektologicznych. Frazeologizm kuminá vodá ‘wir rzeczny; miejsce, gdzie kręci się woda’ i nazwa (kumá – ‘jama, gdzie kręci się woda’), mogą mieć związek z formą kum jako tabuizacją pojęcia ‘czarta’. Nazwy własne Čágoszczy, Čugájka na Turowszczyźnie są archaizmami prasłowiańskimi i dobrze się tłumaczą przez zestawienie ze słoweńską i chorwacką nazwą wsi Čagošče, słowackim czasownikiem čuhat’ ‘wyglądać’. Frazeologizm poleski kryčac’ jak bougary ‘rozmawiać głośno’, ‘dyskutować głośno’ autor łączy z chorwackim bügariti ‘krzyczeć, wrzeszczeć’, ‘opłakiwać zmarłego’ oraz dalmatyńskim bügariti ‘śpiewać stare ludowe pieśni o określonej melodii’. Uprawdopodabniają tę hipotezę takie bałkanizmy występujące w gwarach białoruskich, jak brynza, komarnik, turlik.
Nikita I. Tolstoy introduced to studies on Polesie “a South-Slavonic perspective”. Its value is corroborated in the present text with an analysis of a few archaic words and phrases present in Belorussian dialects of the region. The primary sens of expressions kumina vadá, krychat’ yak bougary and proper names Chákhoshchy, Chukháyka, recorded by the author in southern Belorussia, can be established by comparative analysis based on dialectological data. The phrase kumina vadá ‘whirlpool’, as well as the very term kumá ‘a cave where water whirls’, may be linked to the form kum as a taboo term for the devil. The proper names Chákhoshchy, Chukháyka in Turovshchyzna are Proto-Slavonic archaisms and can be explicated through juxtaposition with the Slovene and Croatian name Chagoshche, and the Slovak verb chukhat’ ‘to watch for somebody’. The phrase krychat’ yak bougary ‘to talk, discuss something in a loud voice’ can be associated with the Croatian bügariti ‘shout, shriek’, ‘to lament over the deceased’ and Dalmatian bügariti ‘to sing old folk songs with specific tunes (in a specific way).’ The hypothesis is rendered more probable in the light of Balkan influences in Belorussian dialects, such as brynza, komarnik, turlik.
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2000, 12; 181-187
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Język Hajnówki jako element stylizacji w powieści kryminalnej Okularnik Katarzyny Bondy
Language of Hajnówka as element of language stylization in crime story Okularnik by Katarzyna Bonda
Autorzy:: Czarnecka, Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/594031.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:: stylizacja językowa
pogranicze
gwary wschodniosłowiańskie
language stylization
borderland
East-Slavic subdialects
Opis:: Katarzyna Bonda jest jedną z bardziej poczytnych autorek kryminałów. Urodziła się w Hajnówce na Podlasiu, w miasteczku o skomplikowanym wizerunku językowym (obecność polszczyzny, języków białoruskiego i ukraińskiego oraz ich odmian gwarowych), tu też umiejscowiła akcję swojej nagradzanej powieści. W Okularniku pojawiają się elementy języka Hajnówki – charakterystyczne antroponimy, zapożyczenia białoruskie i rosyjskie, gwaryzmy; wyrazy związane z tradycjami Cerkwi prawosławnej, ze wschodnią obrzędowością, tradycyjną kuchnią. Jest ich w powieści niewiele i są niekonsekwentnie stosowane, jednak trzeba przyznać, że w tego typu twórczości literackiej ich obecność jest zaskakująca, jako że determinantem tworzywa językowego uprawianej przez Bondę literatury popularnej jest funkcja komunikatywna.
Katarzyna Bonda has recently become one of the most popular authors of crime stories. She was born in Hajnówka, a town in North-eastern Poland, situated near the Belarusian border. A rather complicated and peculiar language situation can be observed here: the inhabitants speak Polish (including its regional variants), East-Slavic languages (Belarusian and Ukrainian) and East-Slavic sub-dialects. The story told by Bonda takes place in this small town. In Okularnik various elements of the town inhabitants’ language can be found: e.g. typical anthroponyms, loanwords from Belarusian or Russian and forms from East-Slavic subdialects. There are words used in the Eastern Orthodox Church, words typical of Eastern rituals and traditional cuisine. Although only a few dialect forms and loanwords are used infrequently by the author, the use of the stylized language is itself very surprising in this literary genre.
Źródło:: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 65; 5-17
0076-0390
Pojawia się w:: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Redukcje grup spółgłoskowych w gwarach wschodniej Lubelszczyzny
The Reductions of Consonant Groups in the Dialects of the Lublin Eastern Region
Autorzy:: Czyżewski, Feliks
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2127767.pdf
Data publikacji:: 2002
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: dialektologia
konsonantyzm
grupa spółgłoskowa
redukcje grup spółgłoskowych
gwary wschodniej Lubelszczyzny
dialectology
consonantism
consonant group
reduction of consonant groups
dialects of the Eastern Lublin region
Opis:: The paper discusses consonant groups which occur in Polish dialects of the Lublin eastern region. Taking dialect and not literary language as the point of departure (thus it is assumed that there exist the group p/č in the form of opčyśćić aside to očyścić in the literary language, for the prefix ob- with its literary counterpart o- is proper to the dialects under study). The description of the reductions of the consonant groups has been presented with regard to three positions in a word: initial sound, middle sound, and final sound. As regards particular positions, one may consider together consonants groups both inside the morpheme and on its border. Our analysis of dialects leads to a conclusion that the range and scope of the reductions of consonant groups are varied. The simplifications of consonant groups in the Polish dialects of the Lublin eastern region are present in the initial sound, middle sound, and final sound. In the first two positions they included two-, three-, and four-morpheme groups, whereas in the final position only in two- and three-phoneme groups. Apart from the definite consonant groups occurring all over the territory under consideration, e.g. pšyńus, there are groups which reach southward, e.g. šeś, v'eś “wieźć”, and north-westward, e.g. pošetem “poszedłem” (I went). It is the specific character of the dialects under study that we find in them simplifications. The latter are due to the substrate of the Ukrainian dialects, e.g. ładyška (: hładyška).
Źródło:: Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 97-110
0035-7707
Pojawia się w:: Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Co jedzą i jak gotują Polacy na Brasławszczyźnie? Słownictwo i słowotwórstwo gwarowe
What Do Poles in Braslaw Region Eat and How Do They Cook? Vocabulary and Word-Formation of the Polish Dialects
Autorzy:: Domitrak, Julia
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1831386.pdf
Data publikacji:: 2020-11-26
Wydawca:: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:: gwary polskie na Białorusi
słownictwo kulinarne
zapożyczenia
słowotwórstwo
wpływy kulturowe
Brasławszczyzna
Polish dialects in Belarus
culinary vocabulary
borrowings
word-formation
cultural influence
Braslaw region
Opis:: Przygotowywanie jedzenia jest nieodłącznym składnikiem kultury narodowości i komponentem językowego obrazu świata. Szczególnie bogate i różnorodne są tu obszary pograniczne, zwykle wieloetniczne i wielojęzykowe, dające możliwość obserwacji wzajemnych wpływów kulturowo-językowych. Cechą charakterystyczną słownictwa kulinarnego na takich obszarach jest nie tylko występowanie wariantów fonetycznych i leksykalnych różnych nazw, ale także leksyka dotycząca przygotowywania specyficznych potraw lokalnych, tradycyjnych czy też znanych w całej Słowiańszczyźnie. Polacy na Brasławszczyźnie przygotowują więc zarówno białoruskie bliny, botwinę, pomaczkę, sołoduchę, tłuczaniki, jak i tradycyjne potrawy polskie: kluski, zacierki, pęcak, kisiel, a często także potrawy, które różnią się tylko nazwą pęcak i pęsak, kluski i klocki. W artykule podjęto próbę pokazania frekwencji par synonimicznych (wyraz rodzimy – zapożyczenie, wyraz podstawowy – zdrobnienie) na podstawie elektronicznego korpusu tekstów mówionych ludności polskiej z Brasławszczyzny (np. zupa – sup, kasza – krupy, herbata – czaj). Słownictwo w tym opracowaniu jest postrzegane zarówno w aspekcie kulturowym, jak i językowym – od strony nominacji oraz zjawisk derywacji zachodzących w polszczyźnie brasławskiej. Przedstawiono formanty rzeczownikowe, za których pośrednictwem tworzone są nazwy kulinariów, a także czasowniki i derywaty nazywające procesy związane z przygotowywaniem jedzenia.
Preparing food is an integral component of the national culture and a constituent of the linguistic worldimage. Border areas, usually multiethnic and multilingual, are particularly rich and diverse, giving the opportunity to observe mutual cultural and language influences. A characteristic feature of the culinary lexis in such areas is not only the usage of phonetic and lexical variants of different lexical units, but also vocabulary concerning the preparation of specific local dishes, traditional or known throughout Slavdom. Poles in Braslaw region prepare both Belarusian bliny, botwina, pomaczka, sołoducha, tłuczaniki, as well as traditional Polish dishes kluski, zacierki, pęcak, kisiel, and also dishes that differ only by the name pęcak i pęsak, kluski i klocki. The article presents an attempt to show the frequency of synonymic pairs (native word – borrowing, basic word – diminutive) based on the electronic corpora of spoken texts recorded from Poles living in Braslaw region (e.g. zupa – sup, kasza – krupy, herbata – czaj). The vocabulary is described in terms of both cultural and linguistic aspects considering nomination and derivation processes that are observed in the Polish dialecs in Belarus. The paper contains productive noun affixes and formations, as well as verbs and their derivatives related to food preparation processes.
Źródło:: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2020, 68; 31-54
0076-0390
Pojawia się w:: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: „Mała ojczyzna” Ślązaka we frazeologizmach i przysłowiach... gwarowych. (Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk, Śląsk Opolski)
“A Little Motherland” in the Light of Phraseology and Paremiology of Silesian Dialects (Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk, Śląsk Opolski)
Autorzy:: Dźwigoł, Renata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/459445.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:: Śląsk
gwary śląskie
frazeologia
paremiologia
toponimia
Silesia
Silesian dialects
phraseology
paremiology
Opis:: The article presents an analysis of phrases and proverbs with a toponymic component, which were excerpted from lexicographic sources recording Silesian dialects. The object of description is the image of “a little motherland”, or to be more precise, little Silesian motherlands (Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk oraz Śląsk Opolski), which is present in those units (i.e. phrases and proverbs). Thanks to particular toponyms in phraseology and paremiology, the following aspects of old times reality have been preserved: administrative centers, the development of industry and railroading, mental health care, education, prison system, agriculture, craftsmanship, trade, religious life, dialectal differences between residents of neighbouring towns, real estate.
Źródło:: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2015, 10; 15-39
2083-1765
Pojawia się w:: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Z polskich drobiazgów słownikowych Tadeusza Szymańskiego: japa
About some Polish items from the dictionary by Tadeusz Szymanski: japa
Autorzy:: Fałowski, Adam
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26731721.pdf
Data publikacji:: 2023-12-30
Wydawca:: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:: język polski
gwary
leksyka
etymologia
japa
Polish language
dialects
lexis
etymology
Opis:: The article deals with the Polish dialectal word japa, which was the subject of interest of T. Szymanski. It presents a point in the discussion concerning the etymology of the mentioned dialectal word. The author has come to the following conclusions: 1) it is necessary to consider separately etymologically the Proto‑Slavic *ěpa ‘a growth on a tree, a swollen place on the body’ and the Polish and Belorussian dialectal word japa which means ‘mouth; a large hole’, 2) it is unlikely to be a word derived from a child language, 3) the Serbian and Croatian items should be considered as etymologically identical to the Polish and East Slavic ones, 4) japa ‘mouth, map, etc.’ is close to ziapa with the same meaning, 5) the form with onset ja- (japa) is a result of changing word structure, 6) regional spreading of the Polish dialectal words japa and ziapa could indicate on their Ruthenian roots, 7) it is difficult to establish conclusively whether German word forms japen, jappen which mean ‘to open one’s mouth; to catch, grasp with one’s mouth’ have played any part in this process.
Źródło:: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 73-78
2083-1765
Pojawia się w:: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: До питання про рефлексацію *ě, *е, *о в північнопідляських говірках: дифтонги в текстах пісень з північного Підляшшя
W sprawie refleksacji *ě, *е, *о w gwarach północnego Podlasia: dyftongi w tekstach pieśni z północnego Podlasia
Autorzy:: Frolak, Любов
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015582.pdf
Data publikacji:: 2021-12-13
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:: Північне Підляшшя
українські підляські говірки
дифтонги
ікавізм
мова пісень і говірка
Northern Podlasie
Podlasie dialects
diphthongs
ikavism
language of songs and dialect
Podlasie północne
ukraińskie gwary podlaskie
dyftongi
ikawizm
język pieśni i gwara
Opis:: Статтю присвячено проблемі функціонування дифтонгів у північнопідляських говірках. Метою дослідження є опис діалектних явищ, які свідчать про специфіку континуації праслов’янських *ě, *е, *о у сучасних українських підляських говірках та є важливими для встановлення типології цих говірок. Основним джерелом вивчення слугують матеріали текстів пісень з Північного Підляшшя (Більського, Гайнівського та Сім’ятицького повітів Підляського воєводства), які записано на поч. ХХІ ст. Основний метод дослідження – діалектологічний опис фонетико-фонологічного рівня говірок. Результати аналізу мовних явищ окремих говірок представлено у порівнянні з матеріалами вибраних лінгвогеографічних та діалектографічних досліджень. Визначається також наукова достовірність текстів пісень як матеріалу діалектологічних досліджень.
Artykuł został poświęcony problemowi funkcjonowania dyftongów w gwarach północnego Podlasia. Celem badań jest określenie typologii ukraińskich gwar podlaskich na podstawie zjawisk gwarowych, które świadczą o cechach kontynuantów prasłowiańskich *ě, *е, *о. Głównym źródłem opracowania są teksty pieśni ludowych z Podlasia północnego (powiat bielski, hajnowski i siemiatycki w województwie podlaskim), zapisanych na początku XXI wieku. Podstawową metodą badań jest opis dialektologiczny poziomu fonetyczno-fonologicznego systemu gwarowego. Wyniki analizy zjawisk językowych poszczególnych gwar przedstawiono w porównaniu z materiałami wybranych prac lingwogeograficznych i dialektograficznych. Ustala się również wiarygodność naukową tekstów pieśni ludowych jako materiału badań dialektologicznych.
The article deals with the problem of the functioning of diphthongs in the dialects of Northern Podlasie. The proposed study is aimed at establishing the typology of the Ukrainian dialects of Podlasie on the basis of dialectal phenomena, which attest to the peculiarity of the continuation of Slavic *ě, *e, *о. The main source of the study is lyrics recorded at the beginning of the 21st century on the territory of Northern Podlasie (the Bielsk, Haynivka and Siemiatycze counties of the Podlaskie Voivodeship). The principle research method is the dialectological description of the phonetic and phonological levels of the dialect system. Results of the analysis of linguistic phenomena in individual dialects are presented in comparison with the materials of selected linguistic-geographical and dialectological studies. The scientific validity of song lyrics as the material of dialectological research is also determined.
Źródło:: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 87-100
1733-2249
Pojawia się w:: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Niematerialne dziedzictwo kulturowe wsi podlaskiej – współczesny stan zachowania oraz główne problemy jego ochrony
Intangible cultural heritage of rural areas of Podlasie – current state of preservation and main problems of its protection
Autorzy:: Gaweł, Artur
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/538598.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:: Podlasie
dziedzictwo niematerialne
gwary
obrzędy i zwyczaje
ludowe rzemiosła
plecionkarstwo
tkactwo
garncarstwo
ludowe lecznictwo
Opis:: The article discusses the current state of preservation of the intangible cultural heritage in the rural areas of Podlasie and the most important problems related to its protection. It has been assumed that Podlasie covers the area of the present Podlaskie Voivodeship, excluding its western part that belongs to Kurpie. At the beginning the article outlines the settlement processes that led to the current cultural diversity of the inhabitants of this region. The Podlaskie Voivodeship is the most ethnically and religiously diverse area in Poland. It is inhabited by national minorities: Belarusian, Lithuanian and Ukrainian, as well as an ethnic minority – the Tatars. Ethnic and national divisions are accompanied by a religious division, because apart from the Catholics, Podlasie is inhabited by many followers of the Orthodox Church. One of the effects of this ethnic and national diversity is the presence of East Slavic dialects with local varieties. These distinctions are reflected, among others, in the toponymy. Linguistic diversity is visible in the oral folklore, especially in ritual songs, including Konopielki, which are sung in the Podlasie region on Easter and are particularly interesting. Oral folklore includes also legends that nowadays rapidly disappear as a result of the lack of intergenerational transfer. Coexistence of two Christian denominations in Podlasie results in wealth of customs, ceremonies and beliefs related to the annual cycle of feasts. The article presents three selected annual customs and ceremonies worth protecting by being listed in the National Intangible Cultural Heritage List: playing the ligawka, a large trumpet-like musical instrument, in Advent in Ciechanowiec, celebrations of the last days of carnival, called zapusty, in Radziłów, and a tradition of prayers with wax votives in Krypno. Undoubtedly, one of the most important issues of protection of intangible heritage in the Podlasie region is the problem of transferring knowledge and skills associated with traditional crafts. Basketwork, pottery and weaving deserve particular attention among them. The article mentions also the problem of folk medicine in the context of the activity of the healers who are called szeptuchy in Podlasie. In the summary there have been listed the most important problems of protection of the intangible heritage in Podlasie.
Źródło:: Ochrona Zabytków; 2014, 1; 41-51
0029-8247
Pojawia się w:: Ochrona Zabytków
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Gwary białoruskie na Łotwie
Bielarusian Dialects in Latvia
Autorzy:: Głuszkowski, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38435192.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: dialektologia
gwary białoruskie
teksty gwarowe
kontakty językowe
Łotwa
dialectology
Belarusian dialects
dialectal texts
language contacts
Latvia
Opis:: This review presents Mirosław Jankowiak’s monograph against the background of other selections of Slavic dialectal texts as well as shows its novelty in relation to previous works on Belarusian dialects in Latvia. The author discusses Jankowiak’s approach to the issues in focus, e.g. the system of transcription, the usefulness of the collected material for future research and the comparison between the latest observations and Evfimiĭ Karskiĭ’s works from the early twentieth century.
Recenzja ukazuje monografię Mirosława Jankowiaka na tle innych wyborów słowiańskich tekstów gwarowych, a także określa jej nowatorstwo w stosunku do wcześniejszych prac na temat gwar białoruskich na Łotwie. Omówione zostały zastosowane przez autora rozwiązania, system transkrypcji, porównanie najnowszych obserwacji z badaniami Jewfimija Karskiego z początków XX wieku, a także użyteczność zebranego materiału w dalszych badaniach.
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 304-311
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Współczesne badania pogranicza polsko-białorusko-litewskiego na przykładzie monografii Anny Żebrowskiej
Contemporary Research on the Polish-Belarusian-Lithuanian Borderland on the Example of Anna Żebrowska’s Monograph
Autorzy:: Golachowska, Ewa
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38583139.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: gwary białoruskie
socjolingwistyka
pogranicze polsko-białorusko-litewskie
Belarusian dialects
sociolinguistics
Polish-Belarusian-Lithuanian borderland
Opis:: This review article is a discussion of the study by Anna Żebrowska Komarowszczyzna. Język pogranicza białorusko-polsko-litewskiego [The Village of Kamarova (Minsk Region): The Language of the Belarusian-Polish-Lithuanian Borderland]. The study presents the contemporary sociolinguistic situation of this borderland and describes in detail the local Belarusian dialect as it is today.
Artykuł recenzyjny stanowi omówienie książki Anny Żebrowskiej Komarowszczyzna. Język pogranicza białorusko-polsko-litewskiego, w której autorka przedstawia aktualną sytuację socjolingwistyczną na tym pograniczu, a także szczegółowy opis lokalnej gwary białoruskiej w jej obecnym kształcie.
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Актуалізація берестейської говірки в романі Наталки Бабіної "Бодай, Будка"
Aktualizacja gwary brzeskiej w powieści Natałki Babiny „Bodaj Budka”
Autorzy:: Hromyk, Юрій
Jaworśkyj, Андрій
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2015581.pdf
Data publikacji:: 2021-12-13
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:: Наталка Бабіна
говірка
західнополіський говір
берестейська говірка
діалектизм
Natalka Babina
dialect
Western Polissia dialect
dialects of Berestia
dialectisms
Natałka Babina
gwara
gwary zachodniopoleskie
gwary brzeskie
dialektyzm
Opis:: У романі білоруської письменниці українського походження Наталки Бабіної проаналізовано особливості української берестейської говірки, зокрема прокоментовано специфіку рефлексації давніх голосних, деякі відмінності у вживанні приголосних, простежено специфіку формотворення іменників, прикметників, дієслів, займенників, виявлено лексичні діалектизми. З’ясовано специфіку використання авторкою діалектних елементів, їхнє місце в художній мові письменниці.
W powieści białoruskiej pisarki pochodzenia ukraińskiego Natałki Babiny przeanalizowano charakterystyczne cechy ukraińskiej gwary zachodniopoleskiej, skomentowano specyfikę refleksacji dawnych samogłosek, pewne różnice w użyciu spółgłosek, omówiono szczegóły deklinacji rzeczowników, przymiotników, zaimków, koniugacji czasowników, wyróżniono dialektyzmy leksykalne, zdefiniowano swoiste autorskie podejście do stosowania elementów gwary, określono ich miejsce w języku artystycznym pisarki.
The issue of literary and dialectal language interaction is a topical problem of theoretical and practical importance in modern linguistics. One of its aspects is the use of dialects in the artistic texts that influence the dynamics of style and general literary norms through the aesthetic function of the language. The elucidation of the individual author’s specifics of presenting the communicative elements in the artistic texts contributes to creating a complete picture of the tendencies in dialectal-literary interaction in general and the modern trends in the development of language and Berestia literature in particular. The source of the research is the prose text of Natalka Babina Bodai, Budka. The purpose of the study is to trace multilevel features of the Western Polissia Ukrainian dialect in the work of Natalka Babina. The analyzed text convincingly testified that Natalka Babina, writing his work predominantly in the Ukrainian literary language, reproduces various levels of the Western Polissia dialect peculiarities with varying degrees of frequency and sequence. At the phonetic level, he is disposed to preserve the specificity of reflexion of the ancient and positional variants of modern vowel phonemes, differences in consonant phonemes loading, combinatorial sound changes. At the morphological level, the most prominent dialect phenomena are those connected with the peculiarities of the substitution of the nominal parts of language and verbs. The features of the morphemic composition of adverbs are also in the focus of the study. Natalka Babina also used a lot of dialectal tokens, but explain their meaning, which facilitatesthe perception of the texts by an unprepared reader. The study seeks to reveal the most accurate reproduction of all the features of the dialect and argues that it is hardly possible at all. However, the use of the Western Polissia dialect elements is undoubtedly the stylistic device that allows to reproduce the language specifics of the region.
Źródło:: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 101-112
1733-2249
Pojawia się w:: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Granice zasięgu gwar białoruskich w świetle badań lingwistów. Część I: pogranicze białorusko-rosyjskie
The limits of the range of Belarusian dialects in the research of linguists. Part I: The Belarusian-Russian borderland
Межы функцыянавання беларускіх гаворак у святле даследаванняў лінгвістаў. Частка І: беларуска-расійскае памежжа
Autorzy:: Jankowiak, Mirosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430746.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: dialectology
Belarusian dialects
Russian dialects
Belarusian-Russian linguistic borderland
transitional sub-dialects
ideology
dialektologia
dialekty białoruskie
dialekty rosyjskie
językowe pogranicze białorusko-rosyjskie
gwary przejściowe
ideologia
дыялекталогія
беларускія дыялекты
рускія дыялекты
беларуска-расійскае моўнае памежжа
пераходныя гаворкі
ідэалогія
Opis:: The article discusses the range of occurrence of Belarusian sub-dialects on the Belarusian-Russian borderland in the light of linguistic research. Selected publications covering the period from the mid-nineteenth century, texts of the interwar period, post-war times of the USSR and the years after the collapse of the Soviet Union were analysed. The focus was on publications by Belarusian, Russian and Polish authors. The approach to the issue of the linguistic borderland changed chronologically, depending on the adopted research methods and understanding of the terms transitional / mixed dialect, the development of linguistic geography, the progressing process of Russification and political and ideological factors.
W artykule omówiono zasięg występowania gwar białoruskich na pograniczu białorusko-rosyjskim w świetle badań lingwistycznych. Analizie poddane zostały wybrane publikacje obejmujące okres od połowy XIX w., teksty okresu międzywojennego, powojenne czasy ZSRR oraz lata po rozpadzie Związku Sowieckiego. Skupiono się na publikacjach autorów białoruskich, rosyjskich i polskich. Podejście do zagadnienia pogranicza językowego zmieniało się chronologicznie w zależności od przyjętych metod badawczych i rozumienia terminów gwara przejściowa / mieszana, rozwoju geografii lingwistycznej, postępującego procesu rusyfikacji oraz czynników polityczno-ideologicznych.
У артыкуле прадстаўлены арэал функцыянавання беларускіх гаворак на беларуска-расійскім памежжы ў святле лінгвістычных даследаванняў. Прааналізаваны выбраныя публікацыі, якія ахопліваюць перыяд ад першай паловы ХІХ ст., тэксты міжваеннага часу, як і пасляваеннага перыяду Савецкага Саюза і надрукаваныя ў апошні час пасля распаду СССР. Для аналізу выбраны публікацыі беларускіх, расійскіх і польскіх даследчыкаў. Падыход да праблемы моўнага памежжа змяняўся храналагічна, у залежнасці ад прынятых метадалогій, разумення тэрмінаў “пераходныя / змешаныя гаворкі”, развіцця лінгвістычнай геаграфіі, працэсу русіфікацыі і палітычна-ідэалагічных фактараў.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 31-61
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Koncepcja tworzenia Atlasu gwar białoruskich na Łotwie
A concept of creating The Atlas of Belarusian dialects in Latvia
Autorzy:: Jankowiak, Mirosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26850446.pdf
Data publikacji:: 2022-12-22
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: Belarusian sub-dialects
Latvia
dialectological atlases
Baltic-Slavic borderland
gwary białoruskie
Łotwa
atlasy dialektologiczne
pogranicze słowiańsko-bałtyckie
Opis:: W artykule zaprezentowano koncepcję tworzenia Atlasu gwar białoruskich na Łotwie. Podstawę materiałową stanowią badania własne autora, zebrane w trakcie ekspedycji dialektologicznych w latach 2004–2009/2022, łącznie ok. 230 godz. wywiadów. Publikacja będzie się składała z map prezentujących różne cechy fonetyczno-gramatyczne i leksykę oraz mapy poglądowe (klasyfikacja gwar, dystrybucja w różnych okresach historycznych etc.). W atlasie zostaną przedstawione nie tylko cechy uwzględnione w Dialektologicznym atlasie języka białoruskiego, ale również ukazujące związki z językami (i ich dialektami) – polskim, rosyjskim i bałtyckimi.
The article presents the concept of creating the Atlas of Belarusian dialects in Latvia The research material was collected by the author during his dialectological expeditions in 2004–2009/2022, in total about 230 h. of interviews. The publication will consist of maps presenting different phonetic and grammatical features and vocabulary, as well as overview maps (classification of sub-dialects, distribution in different historical periods, etc.). The atlas will present not only the features included in the Dialectological Atlas of the Belarusian language; it also shows its relations with other languages (and their sub-dialects) – Polish, Russian and the Baltic languages.
Źródło:: Gwary Dziś; 2022, 15; 39-45
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "gwary" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język