Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "folwark" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 20
Tytuł:
Dochodowość starostw goniądzkiego i knyszyńskiego w epoce staropolskiej (XVI–XVIII w.)
Income from the starosties of Goniadz and Knyszyn in the Old Polish era (16th-18th centuries)
Autorzy:
Kwiatkowski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44013946.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
dochodowość
królewszczyzna
Knyszyn
Goniądz
kryzys
propinacja
folwark
wieś
miasto
profitability
royal estate
crisis
propination
manor
village
town
Opis:
Celem artykułu jest prezentacja dochodowości starostwa goniądzkiego i knyszyńskiego od XVI do XVIII stulecia. W tekście zwrócono uwagę na różnice w poziomie oraz strukturze wpływów pieniężnych badanych królewszczyzn. Intratność dóbr była zależna od zmieniającej się liczebności jednostek osadniczych, czy klęsk elementarnych. Momentem przełomowym w dziejach dzierżaw okazał się kryzys gospodarczy, związany z wojnami połowy XVII w. Przełożył się on na zubożenie ludności, a w konsekwencji jej migracje i obniżenie wnoszonych opłat. Do połowy XVIII w. sytuacja finansowa uległa poprawie. W dużej mierze wynikało to z zakończenia niszczycielskich konfliktów zbrojnych, co pozwoliło na zwiększenie zamożności królewszczyzn.
The purpose of the article is to present the profitability of the Goniadz and Knyszyn starosties from the 16th to 18th centuries. The text highlights differences in the level and structure of monetary income of the examined royal estates. The profitability of the estates was influenced by the changing size of settlement units or natural disasters. The pivotal moment in the history of the leases was the economic crisis associated with the wars of the mid-17th century. This crisis led to the impoverishment of the population, subsequent migration, and a reduction in the fees paid. By the mid-18th century, the financial situation had improved, largely due to the cessation of destructive armed conflicts, allowing the royal estates to become more prosperous.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2023, 31; 183-208
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O dwóch „historycznych” stacjach meteorologicznych w północno-wschodniej Polsce
About two „historical” meteorological stations in north-eastern Poland
Autorzy:
Górniak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/24202853.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwa Geofizyczne
Tematy:
dane historyczne
historia pomiarów meteorologicznych
zjawiska pogodowe
Wądołki Borowe
Płociczno
Stary Folwark
Wigry
historical data
history of meteorological measurements
weather phenomena
Wigry Lake
Opis:
W artykule przedstawiono historię funkcjonowania dwóch dawnych stacji meteorologicznych w północno-wschodniej Polsce z początku XX w. Od ponad 70 lat nie prowadzi się na nich obserwacji, ale są one obecnie ważnym źródłem historycznych danych klimatologicznych. Stacja meteorologiczna w Wądołkach Borowych koło Zambrowa funkcjonowała w latach 1897-1924 dzięki Alfredowi Franciszkowi Wyszyńskiemu, który jako lokalny ziemianin i z własnej inicjatywy utworzył i prowadził stację meteorologiczną. Druga z historycznych stacji to inicjatywa dr Alfreda Lityńskiego, hydrobiologa i kierownika Stacji Hydrobiologicznej nad Wigrami koło Suwałk. W latach 1922-1927 działała początkowo w Płocicznie, na południowo-zachodnim brzegu jeziora, a w latach 1928-1943 w Starym Folwarku na północno-zachodnim krańcu Wigier. Dzięki zaangażowaniu i 17-letniej pracy Andrzeja Wasilenki oraz kilkuletnim obserwacjom jego syna Bogdana, seria pomiarów wigierskich stanowi istotny wkład w poznanie środowiska przyrodniczego Pojezierza Suwalskiego.
The history of the functioning of two former meteorological stations in north-eastern Poland from the beginning of the 20 th century is presented. They have been out of observation for more than 70 years but are now an important source of historical climate data. The meteorological station in Wądołki Borowe near Zambrów conducted observations and measurements in the years 1897-1924, thanks to Alfred Franciszek Wyszyński, who, as a local landowner and on his own initiative, created and ran a meteorological station. The second of the historical stations is an initiative of Dr. Alfred Lityński, a hydrobiologist and manager of Hydrobiological Station at Lake Wigry near Suwałki, founded by Nencki Institute from Warsaw. In the years 1922-1927 it operated in Płociczno, on the south-western shore of the lake, and in the years 1928-1943 in Stary Folwark, on the north-western edge of Wigry Lake. Thanks to the commitment and 17 years of work of Andrzej Wasilenko and several years of observations of his son – Bogdan – the observation series is a significant contribution to the knowledge of the natural environment of the Suwałki Lake District.
Źródło:
Przegląd Geofizyczny; 2023, 1-2; 55--64
0033-2135
Pojawia się w:
Przegląd Geofizyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Unowocześnienie metod gospodarowania w dobrach stołowych biskupstwa krakowskiego w późnym średniowieczu
Modernisation of farming methods at the royal table estates of the Bishopric of Cracow in the late Middle Ages
Autorzy:
Górczak, Zbyszko
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31340841.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
średniowiecze
biskupstwo krakowskie
metody gospodarowania
folwark pańszczyźniany
Staropolski Okręg Przemysłowy
Middle Ages
Bishopric of Cracow
economic methods
serf-based farms
Old-Polish Industrial Region
Opis:
Piętnaste stulecie to okres istotnych zmian w życiu gospodarczym Polski, prowadzących do uformowania się systemu folwarczno-pańszczyźnianego, wywierającego następnie przemożny i negatywny wpływ na życie kraju w kolejnych stuleciach. Do prekursorów tej metody gospodarowania należały włości kościelne, ogólnie rozleglejsze, bardziej stabilne i lepiej zarządzane niż ówczesne dobra prywatne czy królewskie (pozostające w ciągłych zastawach). Największymi latyfundiami kościelnymi w średniowiecznej Polsce były posiadłości arcybiskupów gnieźnieńskich oraz biskupów krakowskich. Te drugie obejmowały na początku XVI w. 13 miast i 258 wsi stanowiących własność biskupa oraz 31 miast i 1257 wsi oddających mu dziesięcinę. Rozrzucone były na obszarze całej diecezji, czyli w Małopolsce oraz ziemi lubelskiej. Niemal wszyscy biskupi krakowscy z okresu późnego średniowiecza dbali o rozwój tych dóbr, przy czym w większości skupiali uwagę na tradycyjnych metodach powiększania włości drogą kupna (co z czasem napotkało na opór szlachty) oraz lokowania nowych osad na tzw. prawie niemieckim (sprzyjało temu posiadanie zwartych, nadal niezagospodarowanych gruntów, np. w rejonie Gór Świętokrzyskich). Szczególne zasługi położyli jednak dwaj hierarchowie: Zbigniew Oleśnicki (1423–1455) oraz Jan Konarski (1502–1525). Oprócz tradycyjnych działań zmierzających do rozbudowy włości drogą kupna i lokacji podejmowali również zdecydowanie nowatorskie inicjatywy mające na celu podniesienie dochodowości dóbr. Zbigniew Oleśnicki wprowadzał nowoczesne metody administracyjne, dążąc do spisania elementów składowych latyfundium, źródeł dochodu, zebrania i udokumentowania informacji o prawach majątkowych biskupa, obowiązkach kmieci i sołtysów. Korzystając z zebranych materiałów, często dochodził następnie przed sądem zwrotu bezprawnie zagarniętych pożytków. Intensywnie rozwijał własną działalność gospodarczą, przede wszystkim organizując folwarki pańszczyźniane, produkujące przeznaczone na zbyt zboże. Pod koniec pontyfikatu Oleśnickiego w latyfundium biskupim funkcjonowało ich 52. Zaufanym wykonawcą planów hierarchy stał się administrator dóbr, protegowany biskupa, przyszły dziejopis Jan Długosz. To dzięki pozostawionym przez niego opisom i materiałom mamy rozeznanie w kondycji włości biskupich oraz wprowadzanych w nich innowacjach. Trzeba przy tym zaznaczyć, iż nowoczesne metody administracyjne posłużyły wprowadzaniu niekorzystnych w długiej perspektywie sposobów gospodarowania, czyli systemu folwarczno-pańszczyźnianego. W czasach Zbigniewa Oleśnickiego i Jana Długosza trudno to było jednak przewidzieć. Równie wiele uczynił dla dóbr biskupich Jan Konarski. Powiększył je drogą zakupów, przede wszystkim organizował jednak we włościach biskupich eksploatację, wytop i przeróbkę rud metali, zwłaszcza żelaza. Zakładał w rejonie Gór Świętokrzyskich kopal-nie rudy oraz kuźnice. Obiekty te działały nadal na feudalnych zasadach prawnych, stały się jednak zaczątkiem rozwoju przyszłego tzw. Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.
The fifteenth century was a period of significant changes in the economic life of Poland, leading to the creation of the manorial-feudal system, which subsequently had an overwhelming and negative impact on the country's life in the following centuries. One of the precursors of this economic model was the church estates, which were typically larger, more stable and more efficiently managed than private or royal estates at that time (that were held in constant pledge). The largest church latifundia in Poland at that time were those of the Archbishops of Gniezno and the Bishops of Cracow. In the early sixteenth century, the estates of the Bishops of Cracow included 13 towns and 258 villages which they owned and 31 towns and 1,257 villages paying tithes. They were scattered throughout the diocese, i.e. Polonia Minor and Terra Lublinensis. In the late Middle Ages, almost all the Bishops of Cracow supported the development of these estates, most of them focusing on traditional methods of enlarging the domains by purchase (which, later on, met with resistance from the nobility) and the foundation of new settlements based on Magdeburg Law (this was facilitated by the possession of solid, undeveloped lands – e.g. in the area of the Świętokrzyskie Mountains). There were two bishops who made particularly significant contributions: Zbigniew Oleśnicki (1423–1455) and Jan Konarski (1502–1525). Besides the traditional efforts to expand the estates by purchase and settlement, they also undertook highly innovative measures to increase the profitability of the estates. Zbigniew Oleśnicki implemented modern administrative methods, attempting to list the constituent elements of the latifundium, sources of income, collect and document information on the bishop's property rights, and the obligations of peasants and soltyses. Using the documents he collected, he then often pursued the return of illegally seized revenues in court. He actively expanded his own economic activities, mainly by establishing serf-based farms that produced grain for sale. By the end of Oleśnicki's pontificate, there were 52 such farms in the bishop's latifundium. Jan Długosz, the future chronicler, became the trusted executor of the hierarch's plans. It is thanks to his descriptions and documents that we are able to discern the nature of the bishop’s estates and the innovations introduced in them. It should be noted, however, that the modern administrative methods contributed to the introduction of farming methods that proved disadvantageous in the long run, i.e. the manorial-feudal system. This, however, was hardly foreseeable at the time of Zbigniew Oleśnicki and Jan Długosz. Jan Konarski made equally significant contributions to the bishop's estates. He ex-panded them through purchases, but most importantly, he arranged the exploitation, smelting and processing of metal ores, especially iron, in the episcopal domains. He established ore mines and forges in the Świętokrzyskie Mountains region. These facilities operated on a feudal basis, but provided the foundation for the development of the future Old-Polish Industrial Region.
Źródło:
UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2023, 27, 2; 5-21
2543-8379
Pojawia się w:
UR Journal of Humanities and Social Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mień – mała miejscowość z wielką historią w tle
Mień – small village with a great history background
Autorzy:
Brzozowska, Marlena
Kotkowicz, Eryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44005553.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
folwark
reforma rolna
wieś
Józef Włodek
Mień
grange
land reform
village
Opis:
Mień jest wsią położoną w gminie Brańsk, powiecie bielskopodlaskim, Województwie Podlaskim. Jej udokumentowanie korzenie sięgają XV w., kiedy to teren został nadany Piotrowi zwanemu Pachołem. Ślady osadnictwa odkryte w pobliżu sięgają jednak już wczesnego średniowiecza. Leżąca na pograniczu niewielka miejscowość (majątek i wieś) były areną potyczek i bojów, które odcisnęły pewne ślady w historii całego kraju. Ważnym elementem warunkującym losy Mnia było również położenie geograficzne – w najbliższym otoczeniu stosunkowo rozległych terenów zalesionych oraz bezpośrednie sąsiedztwo bagnistej rzeki Mianki. Celem przedstawionego tekstu jest wskazanie wydarzeń, które miały miejsce w okolicy miejscowości jako elementów składowych wielkiej historii.
Mień is the village located in the municipality of Brańsk, district of Bielsk Podlaski, Podlaskie Voivodeship. Its documented roots dated back to the 15th century, when the area was given to Piotr called Pachoł. However, the traces of settlement discovered nearby date back to the early Middle Ages. Asmall town (an estate and avillage) located on the border was the arena of skirmishes and battles that left some traces in the history of the entire country. An important element determining the fate of Mień was also the geographical location – in the vicinity of relatively extensive forested areas and upon the marshy Mianka River. The aim of the presented text is to indicate the events that took place in the neighbourhood of the village as components of great history.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2022, 30; 183-208
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Folwark Neuhof (Biedaszki) w świetle źródeł z XV-XVI wieku
The Neuhof (Biedaszki) Folwark according the 15th-16th century sources
Autorzy:
Szczepański, Seweryn
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2050146.pdf
Data publikacji:
2021-11-05
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
folwark
zakon krzyżacki
prawo magdeburskie
gospodarka w Prusach
inwentarze
Teutonic Order
Magdeburg law
economy in Prussia
inventories
Opis:
Artykuł dotyczy folwarku Neuhof (Biedaszki) w XV-XVI wieku. W 1458 roku folwark został przekazany Wernhardowi Seyfersdorfowi, w XVI wieku stanowił na powrót własność krzyżacką, później należał do starosty z Kętrzyna (Rastemburga). O wyposażeniu folwarku informują inwentarze średniowieczne, które zostały opublikowane w zbiorze Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens. Znacznie mniej wiadomo na temat folwarku Neuhof w okresie po 1525 roku. Opublikowany niżej inwentarz z 1532 roku wypełnia te braki. This paper concerns the Teutonic Orden Folwark in Neuhof (nowadays Biedaszki, district Kętrzyn). In the 1458 Folwark became a private property of Wernhard Seyfersdorf. In 16th century Neuhof has become the property of the Teutonic Orden and after 1525 Folwark Neuhof belong to the starost of Rastenburg (Kętrzyn). Its appearance and furnishings are documented in medieval inventories, published in the collection of the Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens. Much less is known about the Folwark Neuhof in the period after 1525. The inventory from the 1532 which is published here aims to fill this gap.
This paper concerns the Teutonic Orden Folwark in Neuhof (nowadays Biedaszki, district Kętrzyn). In the 1458 Folwark became a private property of Wernhard Seyfersdorf. In 16th century Neuhof has become the property of the Teutonic Orden and after 1525 Folwark Neuhof belong to the starost of Rastenburg (Kętrzyn). Its appearance and furnishings are documented in medieval inventories, published in the collection of the Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens. Much less is known about the Folwark Neuhof in the period after 1525. The inventory from the 1532 which is published here aims to fill this gap. Artykuł dotyczy folwarku Neuhof (Biedaszki) w XV-XVI wieku. W 1458 roku folwark został przekazany Wernhardowi Seyfersdorfowi, w XVI wieku stanowił na powrót własność krzyżacką, później należał do starosty z Kętrzyna (Rastemburga). O wyposażeniu folwarku informują inwentarze średniowieczne, które zostały opublikowane w zbiorze Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens. Znacznie mniej wiadomo na temat folwarku Neuhof w okresie po 1525 roku. Opublikowany niżej inwentarz z 1532 roku wypełnia te braki.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2021, 313, 3; 404-424
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Судово-майнові акти Добромильського монастирського фільварку у Перемишлі (1734–1748 рр.)
Dobromir Monastery Grange Court and Property Files in Przemysl in 1734–1748
Autorzy:
Стецик, Юрій
Lorens, Beata
Motylewicz, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2199827.pdf
Data publikacji:
2021-12
Wydawca:
Archiwum Państwowe w Rzeszowie
Tematy:
Monastery farm
protestation
manifestation
inventory
agreement
intromission
Монастирський фільварок
протестація
маніфестація
інвентар
угода
інтромісія
Folwark klasztorny
protestacja
manifestacja
inwentarz
umowa
intromisja
Opis:
Подано огляд краєзнавчих праць з історії релігійної культури ранньомо-дерного Перемишля. Виокремлено спеціальні праці із дослідження східного чернецтва на теренах міста. Представлено огляд документальних зібрань до вивчення історії онастирськогоосподарства. Подано підставові історичні відомості про чернечий осередок східного обряду при катедральному соборі Різдва Івана Хрестителя в місті Перемишлі. Встановлено, що до нашого часу не збереглася фундаційна документація цієї обителі. Натомість віднайдено та запроваджено до наукового обігу акти перемишльського гродського суду: вве-дення у володіння, орендний контракт, інвентарний опис, маніфестація. Окреслено шляхи набуття монастирського майна та визначено матеріаль-не забезпечення обителі. Реконструйовано біограми світських дарувальників та василіанського чернецтва, яке працювало при катедральному соборі. З’ясо-вано обставини виникнення судових суперечок за монастирське майно, спри-чинені переходом юрисдикції василіанських монахів із єпархіального до прото-ігуменського підпорядкування. Представлено опис монастирського фільварку. Визначено умови передачі фільварку в оренду. Запропоновано добірку доку-ментів для дослідження історії господарства добромильської обителі.
An overview of local works on the history of religious culture of early modern Peremyšl is given. Special works on the study of eastern monasticism in the town have been singled out. An overview of documentary collections for the study of the history of the monastery farm is presented. The basic historical information about the monastic center of the eastern rite at the cathedral of the Nativity of John the Baptist in Peremyšl is given. It has been established that the foundation documentation of this monastery has not been preserved to this day. Instead, the acts of the Peremyšl town court were found and put into scientific circulation: introduction into possession, lease contract, inventory description, manifestation. The ways of acquiring the monastery property are outlined and the material support of the monastery is determined. Biographies of secular donors and basilian monks who worked at the cathedral were reconstructed. The circumstances of the litigation over the monastic property caused by the transfer of the jurisdiction of the basilian monks from the eparchial to the proto-abbot’s subordination have been clarified. A description of the monastery farm is presented. The conditions for transferring the farm to lease are determined. A selection of documents for the study of the history of the farm of Dobromil monastery is offered.
Przedstawiono przegląd miejscowych opracowań z zakresu historii kultury religijnej wczesnego nowożytnego Przemyśla. Wyodrębniono specjalne prace dotyczące studiów nad wschodnim monastycyzmem w mieście. Przedstawiono przegląd zbiorów dokumentalnych do badania historii gospodarki klasztornej. Podano podstawowe informacje historyczne o ośrodku klasztornym obrządku wschodniego przy Katedrze Narodzenia Jana Chrzciciela w Przemyślu. Ustalono, że dokumentacja fundacyjna tego klasztoru nie zachowała się do dnia dzisiejszego. Zamiast tego odnaleziono i wprowadzono do obiegu naukowego akty Sądu Grodzkiego w Przemyślu: wprowadzenie w posiadanie, umowa najmu, opis inwentarzowy, manifestacja. Przedstawiono sposoby nabycia dóbr klasztornych oraz określono wsparcie materialne klasztoru. Zrekonstruowano biografie świeckich darczyńców i bazylianów pracujących w katedrze. Sprecyzowano okoliczności sporu o majątek klasztorny, spowodowanego przeniesieniem jurysdykcji mnichów bazylianów z eparchialu na podporządkowanie protohegumena. Przedstawiono opis folwarku klasztornego. Określono warunki przekazania gospodarstwa w dzierżawę. Przedstawiono wybór dokumentów do studiowania historii gospodarstwa klasztoru Dobromilskego.
Źródło:
Prace Historyczno-Archiwalne; 2021, Tom XXX; 321-336
1231-3335
Pojawia się w:
Prace Historyczno-Archiwalne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Le rôle des corvées dans le système des redevances acquittées par les habitants des villages de ius Valachicum en Petite-Pologne et en Ruthénie de la Couronne aux XVe et XVIe siècles
The Role of Serfdoms in the Obligation System of the Inhabitants of Villages on the Wallachian Law in Lesser Poland (Małopolska) and Crown Ruthenia (15th-16th century).
Autorzy:
Jawor, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/910126.pdf
Data publikacji:
2020-01-26
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Carpathians
ius Valachicum
serfdoms
labours
serfdom-based grange
Karpaty
pańszczyzna
folwark pańszczyźniany
Opis:
The Role of Serfdoms in the Obligation System of the Inhabitants of Villages on the Wallachian Law in Lesser Poland (Małopolska) and Crown Ruthenia (15th-16th century). The aim of the article is an attempt to define a role of serfdoms in the system of obligations provided by the population living in the settlements established on the Wallachian law. On the basis of a critical analysis of a relatively numerous sources preserved from the region in question (in particular, the documents associated with the rights given to individual villages, inventories, and royal domain), an attempt was made to verify the common belief in the scholarship on this topic about the lack of, or at least the minimum, share of the serfdoms for the owners in the obligation system of the inhabitants. As a result, a specific feature of the Wallachian law was indicated, which was the obligation – elsewhere unknown or occurring only in minute traces – of performing small errands a few times in a year for the benefit of the dukes (kniaź). It was recorded throughout the entire studied period and in all of the areas partaking in the Wallachian colonisation. In contrast, there are many more doubts regarding the conviction about a complete lack of serfdoms for the owners of villages. The presented source material indicates that there were indeed settlements to which this duty did not apply (and perhaps this situation was even dominating), but in other places the older and usually less strenuous forms of labours were present (annual works, duties “under the order”, ect.), while the attempts to impose weekly serfdoms date back to the 1530s and 1540s. Its widespread implementation in the areas outside of mountains is strictly linked to the development of a grange, set up for the production of grain. For the Wallachian settlements this meant a limitation, and then a thorough disposal of their privileged legal status. It is not a matter of coincidence that this colonising tendency was clearly restrained at the turn of the 16th and 17th century. This fate was avoided only be the villages situated in a typically mountainous area where the natural conditions prevented the production of crops on a large scale. Populations living therein – that were ruled by the Wallachian law – lasted longer and the processes of assimilation and integration with the local surroundings took place more slowly.
Rola pańszczyzn w systemie powinności mieszkańców wsi na prawie wołoskim w Małopolsce i Rusi Koronnej (XV-XVI stulecia) Celem artykułu była próba określenia roli pańszczyzn w systemie powinności świadczonych przez ludność zamieszkującą w osadach rządzących sie prawem wołoskim. W oparciu o krytyczną analizę dość licznie zachowanych materiałów źródłowych z badanego obszaru (zwłaszcza dokumentów związanych z lokacjami poszczególnych wsi, inwentarzy i lustracji królewszczyzn) podjęto próbę weryfikacji powszechnego w literaturze przedmiotu przekonania o braku lub co najwyżej minimalnym udziale pańszczyzn na rzecz właścicieli w systemie powinności mieszkańców. W efekcie wskazano na specyficzną cechę prawa wołoskiego, jaką był nieznany gdzie indziej lub występujący zaledwie w śladowej postaci, obowiązek wykonywania niewielkich, liczących kilka dni w roku robocizn, świadczonych na rzecz kniaziów. Odnotowano go w całym badanym okresie i na wszystkich obszarach objętych kolonizacją wołoską. Znacznie więcej wątpliwości budzi natomiast przekonanie o zupełnym braku pańszczyzn na rzecz właścicieli wsi. Zaprezentowany materiał źródłowy wskazuje, że rzeczywiście istniały osady których ten obowiązek nie dotyczył (i być może nawet ta sytuacja dominowała), jednak w innych występowały starsze, zwykle mniej uciążliwe formy prac (robocizny w wymiarze rocznym, „na rozkaz” itd.), natomiast próby narzucenia pańszczyzny tygodniowej sięgają lat 30.-40. XVI w. Jej powszechne wprowadzenie na obszarach pozagórskich ściśle łączy sie z rozwojem folwarku nastawionego na produkcję zboża. Dla osad wołoskich oznaczało to ograniczenie, a następnie całkowitą likwidację ich uprzywilejowanego statusu prawnego. Nie jest kwestia przypadku, że ten nurt kolonizacyjny ulega wyraźnemu zahamowaniu na przełomie XVI i XVII wieku. Losu tego uniknęły jedynie miejscowości, położone w typowej strefie górskiej, gdzie warunki naturalne uniemożliwiały na szerszą skalę uprawę zbóż. Tam egzystujące społeczności rządzące się prawem wołoskim trwały dłużej a procesy asymilacji i integracji z miejscowym otoczeniem zachodziły wolniej.   
The Role of Serfdoms in the Obligation System of the Inhabitants of Villages on the Wallachian Law in Lesser Poland (Małopolska) and Crown Ruthenia (15th-16th century). The aim of the article is an attempt to define a role of serfdoms in the system of obligations provided by the population living in the settlements established on the Wallachian law. On the basis of a critical analysis of a relatively numerous sources preserved from the region in question (in particular, the documents associated with the rights given to individual villages, inventories, and royal domain), an attempt was made to verify the common belief in the scholarship on this topic about the lack of, or at least the minimum, share of the serfdoms for the owners in the obligation system of the inhabitants. As a result, a specific feature of the Wallachian law was indicated, which was the obligation – elsewhere unknown or occurring only in minute traces – of performing small errands a few times in a year for the benefit of the dukes (kniaź). It was recorded throughout the entire studied period and in all of the areas partaking in the Wallachian colonisation. In contrast, there are many more doubts regarding the conviction about a complete lack of serfdoms for the owners of villages. The presented source material indicates that there were indeed settlements to which this duty did not apply (and perhaps this situation was even dominating), but in other places the older and usually less strenuous forms of labours were present (annual works, duties “under the order”, ect.), while the attempts to impose weekly serfdoms date back to the 1530s and 1540s. Its widespread implementation in the areas outside of mountains is strictly linked to the development of a grange, set up for the production of grain. For the Wallachian settlements this meant a limitation, and then a thorough disposal of their privileged legal status. It is not a matter of coincidence that this colonising tendency was clearly restrained at the turn of the 16th and 17th century. This fate was avoided only be the villages situated in a typically mountainous area where the natural conditions prevented the production of crops on a large scale. Populations living therein – that were ruled by the Wallachian law – lasted longer and the processes of assimilation and integration with the local surroundings took place more slowly. .
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2019, 26, 1; 249-267
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Procesy parcelacji gruntów folwarcznych i likwidacji serwitutów w okresie międzywojennym na przykładzie wsi Boczki i Rzepiszew
Processes of manor land parceling and the abolition of easement in the interwar period – the example of Boczki and Rzepiszew
Autorzy:
Cepil, Monika
Figlus, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/510626.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
geografia historyczna
osadnictwo
wieś
folwark
parcelacja
serwituty
reformy rolne
okres międzywojenny
gmina Szadek
Boczki
Rzepiszew
historical geography
settlement
village
manor
land parcelling
easement
agricultural reforms
interwar period
Szadek commune
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących procesu parcelacji majątków folwarcznych i likwidacji serwitutów, jakie miały miejsce w okresie międzywojennym. Szczegółowe analizy na podstawie przeprowadzonej kwerendy archiwalnej objęły dwie jednostki osadnicze położone na obszarze współczesnej gminy Szadek, tzn. wsie Boczki i Rzepiszew. W pierwszej części artykułu zaprezentowano wybrane aspekty prawno-administracyjne, związane z realizacją reform rolnych oraz strukturę przestrzenną majątków ziemskich istniejących w badanym okresie na terenie gminy. W dalszej części opracowania przedstawiono wyniki studiów nad przebiegiem parcelacji wsi i likwidacji serwitutów na wybranych przykładach, uwzględniając kwestie prawne analizowanych procesów oraz ich reperkusje w postaci przemian struktur osadniczych.
The article presents the results of research on the process of manor land parcelling and abolition of easement, which took place in the interwar period. A detailed analysis based on archival queries covers two settlement units located in the area of the contemporary Szadek commune: the villages of Boczki and Rzepiszew. The first part of the article presents the legal and administrative aspects related to the implementation of agricultural reforms and the problem of spatial structure of landed estates existing in the analyzed period in Szadek commune. The next part of the study presents the results of research on the origin and course of land parcelling and the abolition of easement on selected examples, taking into account the legal issues of the analyzed processes and their repercussions including changes in settlement structures.
Źródło:
Biuletyn Szadkowski; 2019, 19; 77-92
1643-0700
Pojawia się w:
Biuletyn Szadkowski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bazylianie jako właściciele dóbr klasztornych w drugiej połowie XVIII wieku
Autorzy:
Lorens, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/950008.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Basilian Fathers
monastery
economic instruction
manor
economy management
serfdom
bazylianie
monaster
instrukcja ekonomiczna
folwark
gospodarka
poddaństwo
Opis:
The Basilian monks, by reason of their ownership of landed estates conferred to them by charters, managed monastic manors. In supervising their subjects and in organising work they followed the guidelines set out in economic instructions, such as an instruction for the procurator, i.e. the Basilian father stewarding a manor at the village of Werchrata in the Bełz Voivodeship, formulated in 1768. The instruction contains rules of the procurator’s conduct towards the owners of neighbouring estates, the domestics, servants and subjects of the monastery, his care for manorial buildings and livestock, for harvest and crops.
Bazylianie z racji posiadania dóbr ziemskich, nadanych im na mocy fundacji, sprawowali zarząd nad folwarkami klasztornymi. W nadzorowaniu poddanych i organizacji pracy kierowali się wytycznymi sformułowanymi w instruktarzach ekonomicznych. Przykładem tego typu dokumentu była instrukcja dla prokuratora, czyli zakonnika zarządzającego gospodarstwem folwarcznym monasteru w Werchracie w województwie bełskim, pochodząca z 1768 r. Sformułowano w niej zasady postępowania prokuratora wobec właścicieli sąsiednich gruntów, czeladzi i poddanych klasztornych, opieki nad budynkami folwarcznymi i inwentarzem żywym oraz troską o zebranie i przechowywanie zbiorów. 
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2018, 79
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dendroflora zabytkowego parku dworskiego w Edwardowie (Poznań, Wielkopolska)
Woody plants in the historical manor park in Edwardowo (Poznan, greater Poland region)
Autorzy:
Bykowska, J.
Ptak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2130755.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Tematy:
zabytkowy park dworski
dendroflora
folwark Edwardowo
Opis:
The article presents the current state of woody plants in the historical park at the Edwardowo manor and grange complex in Poznań. 921 trees, one individual shrub, 11 groups of shrubs and 3 specimens of vines were inventoried in the park area, i.e. 1.5 ha. The tree stand in the park mostly consists of angiosperm trees. According to geographical and historical classification, native species of apophytes are the most numerous group.
Źródło:
Steciana; 2018, 22, 1; 29-34
1689-653X
Pojawia się w:
Steciana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Folwark w Mętowie jako własność lubelskiego konwentu oo. dominikanów w XVIIIi XIX wieku
Folwark in Mętów as a property of the Dominican friars convent in XVIII and XIX centuries
Autorzy:
Kumor-Mielnik, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/545084.pdf
Data publikacji:
2018-06-30
Wydawca:
Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
Tematy:
folwar
dominikanie
dobra ziemskie
dochody
inwentarz
zabudowania folwarczne
folwark
Dominicans
estates
income
inventory
folwark buildings
Opis:
Przedmiotem niniejszego artykułu jest charakterystyka folwarku funkcjonującego w XVII i XIX wieku w podlubelskiej wsi Mętów, którego właścicielami od lat 20-tych XVIII w. stali się oo. dominikanie z Lublina. Szczegółowy opis XIX-wiecznych zabudowań i dóbr folwarcznych, ale także dochodów, jakie czerpał zakon z posiadanego majątku ziemskiego oparty został głównie na materiale źródłowym dostępnym w postaci inwentarzy spisanych w 1864 r. po kasacie lubelskiego konwentu oo. dominikanów, ale także w postaci szczegółowych opisów folwarku z I połowy XIX w. Zabudowania i obszar folwarku, wartość jego majątku żywego oraz ruchomego i nieruchomego, a także wykaz i rodzaje powinności poddanych zamieszkujących w dobrach folwarcznych w XIX w. każą nam zaliczyć mętowskie dobra braci kaznodziejów do bardzo znaczących dla funkcjonowania zakonu, a jednocześnie do porównywalnych w stosunku do innych folwarków istniejących w tym okresie na terenach Rzeczypospolitej. Celem podkreślenia i uwydatnienia roli folwarku w Mętowie, biorąc pod uwagę aspekt ekonomiczny, podjęto próbę porównania go z innymi, funkcjonującym w tym samym czasie dobrami ziemskimi, należącymi do lubelskiego konwentu oo. dominikanów (z podlubelskim folwarkiem na Trześniowie oraz posiadłościami dworskimi na Hajdowie). Przedstawiona w artykule wielkość, a zarazem wartość majątku klasztornego w Mętowie rodzi potrzebę badań porównawczych w stosunku do majątków innych zakonów (lubelskich i pozalubelskich), skasowanych w XIX w. przez władze carskie.
The subject of this paper is a folwark which operated in XVII and XIX century in a village of Mętów near Lublin. Its owners have been Dominican friars from Lublin since the twenties of XVIII century. A detailed description of XIX-century folwark buildings and goods as well as income which the order derived from these grounds was based mainly on source material accessible in form of inventories written down in 1864 after dismantlement of Dominican Friars’ Lublin convent. We also have detailed descriptions of the folwark which date back to the first half of XIX century. Buildings and the territory of folwark, the value of its living, mobile and immobile property as well as a list of duties to be performed by the subjects residing within its scope make us perceive the goods in Mętów as crucial to the order’s life and simultaneously as comparable to other folwarks of this time in the Republic. To expose the role of the folwark in Mętów with special attention paid to economy, the paper sought to juxtapose it with other estates belonging to the Dominican Friars’ Lublin convent (with the folwark in Trześnów near Lublin and court’s goods in Hajdów). The size and value of the cloister’s estates in Mętów makes us see the need to launch comparative research into properties of other orders (in Lublin and beyond) which were dismantled in XIX century by tsarist authorities.
Źródło:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2018, 129; 181-209
0137-3218
2720-0590
Pojawia się w:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dokument księcia Ilii (Eliasza) Konstantynowicza Ostrogskiego z 1531 r. (ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie)
A document of Prince Ilia (Eliasz) Konstantynowicz Ostrogski of 1531 (from the collections of the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin)
Грамота князя Ильи Константиновича Острожского 1531 г. (из фондов Люблинской Воеводской Публичной Библиотеки им. И. Лопацинского)
Autorzy:
Baran, Aleksander
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/463087.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie
Tematy:
książę Ilia (Eliasz) Konstantynowicz Ostrogski
Daszko Wasilewicz
Łuck
folwark lewanowski
monaster Św. Wasyla (Św. Bazylego Wielkiego)
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. H. Łopacińskiego w Lublinie
Prince Ilia (Eliasz) Konstantynowicz Ostrogski
Lewanowski Folwark
Monastery of St. Basil (St. Basil the Great)
Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin
князь Илья Константинович Острожский
Дашко Василевич
Луцк
левановский фольварк, монастырь Св. Василия
Люблинская Воеводская Публичная Библиотека им. Иеронима Лопацинского
Opis:
Publikacja omawia dokument wydany przez księcia Ilię (Eliasza) Konstantynowicza Ostrogskiego w 1531 r. Zawiera tekst w języku oryginału i tłumaczenie na język polski oraz komentarz. Ten przechowywany w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie dokument jest unikatowy z kilku powodów. Jest jednym z nielicznych zachowanych dokumentów tego księcia i jak dotąd nie został jeszcze opublikowany i wprowadzony do obiegu naukowego. Został napisany na pergaminie w języku ruskim i jest nadaniem przez księcia, wówczas jego namiestnikowi w Ostrogu Daszkowi Wasilewiczowi, dworu oraz folwarku tzw. lewanowskiego w samym mieście oraz na przedmieściu w Łucku. Folwark ten był położony w pobliżu monasteru Św. Wasyla (Św. Bazylego Wielkiego). Wzmianka o nim jest obecnie najstarszym dokumentalnym świadectwem o tym monasterze. Przy przygotowaniu artykułu zweryfikowano wystawcę dokumentu oraz datę i miejsce jego wystawienia.
The publication presents a document issued by Prince Ilia (Eliasz) Konstantynowicz Ostrogski in 1531. It contains a text in the language of the original, a translation into Polish and a commentary. This document, stored at the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin, is unique for several reasons. It is one of the few preserved documents of that Prince, and it has not been published nor brought to scholarly attention. It was written on parchment in Ruthenian language, and it is a conferment by the Prince to his Viceroy in Ostróg at the time, Daszko Wasilewicz, of a manor house and the so-called Lewanowski Folwark in the city itself and on the outskirts of Łuck. This folwark was located near the Monastery of St. Basil (St. Basil the Great). The mention of it is currently the oldest documentary evidence of this monastery. The issuer of the document and the date and place of its issue have been verified in the course of the development of the article.
Публикация содержит текст документа, выданного князем Ильёй Константиновичем Острожским в 1531 г., его перевод на польский язык и комментарий. Этот документ, хранящийся в Люблинской Воеводской Публичной Библиотеке им. Иеронима Лопацинского, уникален по нескольким причинам. Это один из немногих сохранившихся документов этого князя, который к тому же ещё не был опубликован и введен в научный оборот, а потому остаётся неизвестным исследователям. Написанный на пергаменте на русском (староукраинском, старобелорусском) языке этот документ является пожалованием, сделанным князем Дашку Василевичу (в то время – наместнику князя в Остроге) на владение так называемыми левановским двором и фольварком, расположенными, соответственно, в самом городе и в пригороде Луцка. Этот фольварк находился недалеко от монастыря Св. Василия, упоминание о котором в этом документе является самым старым оригинальным документальным свидетельством об этом монастыре. При подготовке публикации документа была установлена новая идентификация лица, которое его выдало, а также проверены дата и место создания документа.
Źródło:
Bibliotekarz Lubelski; 2017, 60; 69-80
0137-9895
Pojawia się w:
Bibliotekarz Lubelski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polska postkolonialność w krzywym (?) zwierciadle publicystyki Rafała Ziemkiewicza
Polish Postcoloniality in a Distorting (?) Mirror the Journalism of Rafał Ziemkiewicz
Autorzy:
Nakoneczny, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1179577.pdf
Data publikacji:
2015-12-02
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Polska
Rafał Ziemkiewicz
intelligentsia
grange
new society
postcolonialism
Polska
inteligencja
folwark szlachecki
nowe społeczeństwo
postkolonializm
Opis:
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu polskiej postkolonialności w ujęciu Rafała Ziemkiewicza, jednego z najbardziej wpływowych polskich pisarzy i publicystów średniego pokolenia. Ziemkiewicz uważa, że struktura społeczna i mentalność współczesnych Polaków, zostały w całości określone przez zmiany, jakie spowodowała II Wojna Światowa i komunizm. Społeczeństwo, jakie się wskutek tych zmian wyłoniło jest tworem historycznie zupełnie nowym. Tym, co łączy je z przeszłością jest jedynie dziedzictwo folwarku pańszczyźnianego i zależności kolonialnej od mocarstw ościennych. Szansę w przezwyciężeniu tego dziedzictwa upatruje Ziemkiewicz w budowie społeczeństwa obywatelskiego, nawiązującego do tradycji pracy organicznej i narodowej demokracji. Ziemkiewicz rezygnuje z charakterystycznego dla polskiej inteligencji oglądu rzeczywistości przez pryzmat ideologii. Znacznie bliższa jest mu tradycja anglosaskiego konserwatyzmu i republikanizmu, oparta na wolności, poszanowaniu tradycji i kompromisie. Autor artykułu próbuje pokazać myśl Ziemkiewicza wolną od stereotypowych zniekształceń, a jednocześnie ukierunkowaną na uwalnianie polskiej tożsamości od brzemienia mentalności kolonialnej.
The article is devoted to the problem of Polish postcoloniality in terms of Rafał Ziemkiewicz, one of the most influential Polish writers and journalists of the middle generation. Ziemkiewicz believes that the social structure and mentality of contemporary Poles have been entirely determined by the Second World War and communism. The society, which appeared as a result, is something completely new in history. What unites this society with the past is only a heritage of feudal and colonial dependency. Ziemkiewicz believes that the opportunity to overcome this heritage gives reference to the tradition of organic work and national democracy. He resigns from the characteristic of the Polish intelligentsia overview of reality through the prism of ideology. He is much closer to the tradition of the Anglo-Saxon conservatism and re-publicanism, based on the ideals of freedom, respect for tradition and compromise. The author of the article tries to show the thought of Ziemkiewicz free from stereotypical images and aimed at helping Polish identity to eliminate the colonial mentality.
Źródło:
Porównania; 2015, 16; 165-184
1733-165X
Pojawia się w:
Porównania
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z rozważań nad wiejskim budownictwem, czyli szlachecki (ziemiański) dwór widziany oczami Karola Martina
Autorzy:
Przegaliński, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607561.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Charles Martin
landowners, architecture
mansion
farm
Karol Martin
ziemiaństwo
architektura
dwór
folwark
Opis:
Original text taken from the Calendar of astronomical farmyard by John Jaworski (1860) is a description of a model unit property consisting of a dwelling house (mansion), yards and farm adjacent to it. Description made by Charles Martin, an architect and theorist of architecture, represented in the era the helpful and reference point for landowners wishing to modernize their goods while adapting them to the challenges of dissemination in a rural capitalist model of work. A small text can be also today, as I think, an interesting material for those who are fascinated in the history of the landed gentry.
Tekst źródłowy, zaczerpnięty z Kalendarza Astronomiczno-Gospodarskiego Jana Jaworskiego (1860), jest opisem modelowego zespołu majątkowego złożonego z domu mieszkalnego (dworu), podwórza i przylegającego doń folwarku. Opis sporządzony przez Karola Martina, architekta i teoretyka architektury, stanowił w epoce pomocny punkt odniesienia dla ziemiaństwa pragnącego unowocześniać swoje dobra, dostosowując je przy tym do wyzwań związanych z upowszechnianiem się na wsi kapitalistycznego modelu pracy. Niewielki tekst źródłowy może być także dzisiaj, jak sądzę, interesującym materiałem dla osób pasjonujących się dziejami ziemiaństwa.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2015, 70
0239-4251
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Księżna Anna Jabłonowska jako prawodawca i zarządca (1728–1800)
Princes Anna Jabłonowska as a lawmaker and manager (1728–1800)
Autorzy:
Skodlarski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/596794.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
prawodawca
zarządca
ekonom
ustawy
reformy
powinności
czynsz
samorząd
folwark
dobra
lawmaker
administrator
steward
reforms
obligations
rent
manor
goods
Opis:
Activity of Princess Anna Jabłonowska as a legislator and manager in Podlasie in the second half of XVIII century is a sensation in the history of law-making and management in land magnate properties. The Princess proved that rational enhancement had been possible on the scalę of rnagnate properties without breakingthe domestic law.
Źródło:
Studia Prawno-Ekonomiczne; 2013, LXXXIX (89); 297-315
0081-6841
Pojawia się w:
Studia Prawno-Ekonomiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 20

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies