Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "fifteenth century" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-14 z 14
    Tytuł:
    Kilka uwag o formularzu listów Szymona Maciejowica Ze Stawu na przykładzie korespondencji Oficjała Kamieńskiego i Pomorskiego z Wielkimi Mistrzami Krzyżackimi W Prusach oraz Radą Miasta Gdańska
    Several comments on the format of the letters written by Szymon of Staw, the Kamień and Pomerania official, to the Grand Masters of the Teutonic Order in Prussia and Gdańsk councillors
    Autorzy:
    Włodarski, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/783830.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Prusy
    Szymon Maciejowic ze Stawu
    oficjalat kamieński
    oficjalat pomorski
    XV wiek
    dyplomatyka
    Prussia
    Szymon Maciejowic of Staw
    the Kamień officiality
    the Pomerania officiality
    the fifteenth century
    diplomacy
    Opis:
    The aim of this article is to present the format of the letters written by the Kamień official and curate in spiritualibus et temporalibus (temporarily the Pomerania official as well), Szymon Maciejowic of Staw, to addressees in Prussia, namely the Grand Masters of the Teutonic Order and Gdańsk councillors. Unfortunately, only seven original letters from that church dignitary survive to this day. Analysis of these letters reveals that Szymon called himself a chaplain (cappellanus) when writing letters to the aforementioned addressees. This polite term was, in fact, a synonym for ‘clergyman’. It is also worth emphasizing that Maciejowic, in order to please the recipients and win their favour, frequently addressed the Grand Masters as dukes in his letters. It should be added that addressing the head of the Teutonic Order as a duke became a fairly common diplomatic practice in Poland only after the signing of the so-called Second Treaty of Toruń in 1466.
    Artykuł stawia sobie za cel przedstawienie elementów formularza listów oficjała kamieńskiego i zarazem tamtejszego wikariusza in spiritualibus et temporalibus (chwilowo również oficjała pomorskiego) Szymona Maciejowica ze Stawu do adresatów w Prusach, a ściślej do wielkich mistrzów krzyżackich oraz rajców gdańskich. Niestety po dziś dzień, w oryginale zachowało się jedynie siedem listów tegoż dygnitarza kościelnego. Niemniej w świetle interesującej nas korespondencji rzeczą symptomatyczną jest, iż Szymon w stosunku do adresatów tytułował się ich kapelanem (cappellanus). Zwrot ten w swej naturze kurtuazyjny, de facto był synonimem osoby duchownej. Warto również podkreślić, iż Maciejowic niejednokrotnie, zapewne aby upodobać się odbiorcy i zyskać jego przychylność, w listach adresowanych do wielkich mistrzów krzyżackich używał w stosunku do nich tytulatury książęcej. Dodać wreszcie należy, iż w warunkach polskiej dyplomacji tytułowanie zwierzchnika Zakonu Krzyżackiego księciem staje się praktyką dość powszechną dopiero po roku 1466, a więc po podpisaniu tzw. II pokoju toruńskiego.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2019, 112; 453-463
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    DWIE EUROPEJSKIE PERYFERIE: PORÓWNANIE MIGRACJI PORTUGALSKICH I POLSKICH OD XVI WIEKU DO WIELKIEJ WOJNY
    TWO EUROPEAN PERIPHERIES: A COMPARISON OF POLISH AND PORTUGUESE MIGRATION FROM THE SIXTEENTH CENTURY TO THE GREAT WAR
    Autorzy:
    Walaszek, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/579636.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    FIFTEENTH AND SIXTEENTH CENTURY PORTUGUESE COLONIZATION
    POLISH COLONIZATION IN THE SEVENTEENTH CENTURY
    LABOR MIGRATION TO THE U.S. AND BRAZIL
    PORTUGUESE AND POLISH SETTLEMENT COUNTRIES IN THE NINETEENTH AND TWENTIETH CENTURIES
    Opis:
    The article is an attempt at comparing the Polish and Portuguese migration experiences in the period of great labor migration until 1914. The periods of Portugal’s establishment of its colonial empire in the sixteenth century and the period of the Polish expansion east, to Rus in the sixteenth and seventeenth centuries have been juxtaposed before. In the Time of Troubles Polish literature promoting eastward expansion quite directly referred to the examples of India’s or America’s colonization. In the nineteenth century the reasons for emigration from the two distant parts of Europe were similar (overpopulation, economic underdevelopment), the destinations were different, however. The Portuguese most often left for Brazil, with which Portugal remained strongly interconnected even after Brazil gained independence. For Poles, the country of emigration was predominantly the U.S. It was there, on the territory of New England, that the representatives of both of the groups met, and even cooperated, in the weaving industry. Both in Portugal and Poland emigration commenced on peripheral territories (Madera and provinces neighboring with Spain in the case of Portugal and the Polish-German and Polish-Hungarian borderland in the case of Poland). In both groups the percentage of returnees was high. It is only later that the Portuguese will travel to other countries, e.g. in Western Europe. Polish emigrants have had already discovered routes to Western Europe. Poles numerously traveled for work also to the occupying states. In this phenomenon we can find similarities to Portuguese migration to the territory of their empire. Regardless of the destination, individual and family histories, be it Portuguese or Polish, were very similar. In the interwar period an interesting postscript has been added to these histories. Poland and certain circles made, unsuccessful, attempts to organize Polish settlement in the Portuguese colonies in Angola and Mozambique.
    Źródło:
    Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny; 2013, 39, 2(148); 15-50
    2081-4488
    2544-4972
    Pojawia się w:
    Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Piętnastowieczna nazwa królewskiego ptaka z herbu Polski
    The fifteenth century name of the royal bird, the coat of arms of Poland
    Autorzy:
    Szelachowska-Winiarzowa, Ludwika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/459604.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    piętnastowieczne glosy
    kodeks Jana Stanki
    nazwy ornitologiczne
    fifteenth century glosses
    Jan Stanko codex
    ornithological names
    Opis:
    The authoress presents the fifteenth century gloss, found in the codex Antibolomenum Benedicti Parthi by Jan Stanko. The word sagan mentioned there, is a loan-word taken from the old-Czech language and means: white-tailed eagle ‘Haliaeetusalbicilla L.’
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2017, 12; 278-287
    2083-1765
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dzieje konstrukcji i struktury architektonicznej Ołtarza Mariackiego Wita Stwosza oraz ich przekształceń od czasu powstania do końca wieku XX
    History of the construction and architectural structure of Veit Stoss’ St Mary’s Altarpiece and the transformations it has undergone since its creation until the end of the twentieth century
    Autorzy:
    Pencakowski, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/21151080.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Dziedzictwa
    Tematy:
    Ołtarz Mariacki
    Wit Stwosz
    architektura późnogotycka
    konstrukcja nastaw z końca XV wieku
    restauracja i konserwacja retabulów
    St Mary’s altar
    Veit Stoss
    later Gothic architecture
    later fifteenth-century construction of the altarpiece
    restoration and conservation of retables
    Opis:
    Artykuł omawia dzieje konstrukcji i struktury architektonicznej Ołtarza Mariackiego, liczącej około 530 lat. Dzieło Wita Stwosza było przez wieki przedmiotem działań mających na celu „poprawianie”, względnie „uzupełnianie” jego formy – motywowane względami estetycznymi – oraz zabezpieczających go przed katastrofą budowlaną. W świetle badań na jaw wyszły niezauważone dotąd skutki, powodowane przez niewiedzę i lekceważenie późnogotyckiej koncepcji architektonicznej oraz ocenianie retabulum wedle kryteriów estetycznych i upodobań artystycznych późniejszych epok. Towarzyszyło temu zacieranie oryginalnej koncepcji, dotyczące zwłaszcza partii architektonicznych retabulum. Udało się też prześledzić trwający w stuleciach XX i XXI proces stopniowego przywracania elementom konstrukcyjnym i formie architektonicznej zabytku ich pierwotnego kształtu. Proces ten nie został jednak zamknięty, ponieważ nie zostały skorygowane z doprowadzeniem do pierwotnego wyglądu niektóre zmiany i przekształcenia XIX-wieczne. To, w jakim zakresie jest to realne, będzie nadal przedmiotem fachowych dyskusji i polemik.
    This article discusses the 530-year history of the construction and architectural structure of St Mary’s Altar. For several centuries, numerous attempts have been made to improve the work of Veit Stoss or to ‘supplement’ its form. Such attempts were motivated by aesthetic considerations, and also to safeguard it against structural failure. Research has revealed the hitherto overlooked consequences of people’s ignorance and disregard for the late Gothic architectural concept, and their assessing the retable according to the aesthetic criteria and artistic tastes of later eras. This was accompanied by the obliteration of the original conception, in particular the retable’s architectural elements. It was also possible to trace in detail the process of the gradual restoration of the monument’s structural elements and architectural form to their original appearance – undertaken in the twentieth and twenty-first centuries. However, this process has not been completed, as many of the various additions are still in place, nor have some of the significant nineteenth-century changes and transformations been rectified to bring the altarpiece back to its original appearance. Whether this is possible at all, and if so – to what extent – will be a matter for further discussion.
    Źródło:
    Ochrona Zabytków; 2023, 1; 93-129
    0029-8247
    2956-6606
    Pojawia się w:
    Ochrona Zabytków
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polifoniczne opracowania wersetów z Pieśni nad Pieśniami w czasach Johna Dunstaple’a i Leonela Powera
    Polyphonic Settings of Song of Songs Texts in John Dunstaple’s and Leonel Power’s Times
    Autorzy:
    Odoj, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038023.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    Song of Songs
    John Dunstaple
    Leonel Power
    antiphon
    la angloise contenance
    English polyphony of the fifteenth century
    Pieśń nad Pieśniami
    antyfona
    polifonia angielska XV w.
    Opis:
    Marian texts were very popular in England in the fourteenth and the first half of the fifteenth century. This English interest in Marian texts is a reflection of a great adoration and devotion to the Virgin in England and the Roman tradition, and can be traced back to the twelfth and thirteenth century when Marian doctrine gained an increasing popularity. It can be even traced back to the ninth century when the earliest known antiphonary saw the light of day. Among all the antiphons, the most prominent were these based on the Song of Songs. Polyphonic settings of the Song texts, which originated in England in the mid-fourteenth century, belong to the category of the polyphonic votive antiphon. Such works can be found in Dunstaple’s and Power’s output, two the most important and famous English composers of that time. Of all their works, Dunstaple’s motet Quam pulchra es appears to be the most popular and well-known, and is considered to be the excellent example of the so-called English style, la contenance angloise. The goal of this paper is to show that in addition to these two composers, there were many others who also set the texts from the Song of Songs and contributed a lot to the development of the English music at that time, and had an influence on the composers from the continent.
    Źródło:
    Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars; 2016, 22, 48; 513-523
    1234-4214
    Pojawia się w:
    Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Diplomats and Supporters of Matthias Corvinus – Seals of the Treaty of Ófalu / Spišská Stará Ves 1474
    Autorzy:
    Novák, Ádám
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2197817.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-30
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe w Toruniu
    Tematy:
    diplomacy
    negotiations
    seals
    Hungarian-Polish relations
    fifteenth century
    Matthias Corvinus
    Jagiellons
    Treaty of Ófalu/Spišská Stará Ves 1474
    Opis:
    Historiography is increasingly focusing its attention on the diplomatic history of the period of Matthias Corvinus. There have been numerous analyses of his relations with the Papal Court, the Bohemian orders and the Holy Roman Emperor. Matthias’ conflict with the Jagiellons is on its own a separate chapter. We find relatively few original documents amongst the sources that relate to the subject, therefore, if we have the opportunity to examine some of these with regard to a certain topic, we must take advantage of it. Several charters relating to Matthias’ peace treaty with the Jagiellons in 1474 in Ófalu/Spišská Stará have survived in their original form, so in addition to the diplomatic process of the peace treaty, we can also inspect the seals of the negotiating parties on the original charters. In the present paper, after a brief historical introduction and describing the research background, I will make a detailed examination of three charters that were issued by the Hungarian side. The documents show who from the Hungarian and Polish sides took part in the negotiations, and the surviving seals of the six Hungarian participants. The paper describes in a nutshell the careers of the negotiating parties, and gives a description of the surviving seals, accompanied by pictures. Because of its short form, the paper cannot attempt to provide a synthesis of diplomatic history, nevertheless, it aims to publish the biography of the “peacemakers”, and to present a specific source type.
    Źródło:
    Zapiski Historyczne; 2022, 87, 2; 5-21
    0044-1791
    2449-8637
    Pojawia się w:
    Zapiski Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Głód ma większą moc niszczycielską niż miecz. Przygotowania wojenne w Le Livre des fais d’armes et de chevalerie Christine de Pisan
    The hunger has more destructive power than the sword. War preparations in Le Livre des fais d’armes et de chevalerie Christine de Pisan
    Autorzy:
    Niewiński, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2109045.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Christine de Pisan
    średniowiecze
    wojna
    logistyka wojskowa
    XV wiek
    twórczość i literatura kobiet
    Middle Ages
    the War
    military logistics
    the Fifteenth Century
    Women’s Creativity and Literature
    Opis:
    W średniowiecznych działaniach wojennych, mimo postępu technologicznego podstawową kwestią było zapewnienie wojskom zaopatrzenia. Logistyka od zawsze była głównym aspektem walki zbrojnej na dużą skalę. Jednak, pomimo jej niezaprzeczalnego znaczenia, zaskakująco mało wiemy na ten temat. Dlatego też w pewnym zakresie, lukę tę wypełnia dzieło Christine de Pisan Le Livre des fais d’armes et de chevalerie. Zawiera cenne informacje w odniesieniu zwłaszcza do materialnych warunków prowadzenia wojny i związanej z tym sztuki oblężniczej.
    In medieval warfare, despite technological advances, the provision of supplies to troops was a fundamental issue. Logistics has always been a central aspect of large-scale armed combat. Yet, despite its undeniable importance, surprisingly little is known about it. To some extent, therefore, this gap is filled by Christine de Pisan’s work Le Livre des fais d’armes et de chevalerie. It contains valuable informations with regard especially to the material conditions of warfare and the related art of siege.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2021, 109; 25-50
    0208-6050
    2450-6990
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Buch des Gedächtniβ – najstarsza księga miasta Chojnic (1436–1544). Okoliczności powstania i komentarz kodykologiczny
    Buch des Gedächtniβ – The Oldest Town Record of Chojnice (1436–1544): Circumstances Surrounding Its Writing and a Codicological Commentary
    Autorzy:
    Możdżeń, Julia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2106610.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Gdański. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
    Tematy:
    Chojnice
    chancellery
    town council
    council record
    memory
    fifteenth century
    Opis:
    This article contains an analysis of the codicological context and circumstances surrounding the writing of the oldest city record of Chojnice. This volume is the most important source of information about the town’s medieval history. It is in the State Archive in Bydgoszcz in the section devoted to Documents of Chojnice under signature no. 33. The date of its writing has provoked controversy among scholars, as the date of 1436 was often misread as 1466. The author discusses and analyzes the structure of the volume, the phases of its production, and dates the paper on the basis of an analysis of the dating ofthe water marks. These water marks confirm that volume began to be kept in the 1430s and subsequent pages were sown in as the pages of the manuscript were filled up. It is a typical record of entries kept simultaneously by the council and the town court; it was kept through to the 1640s. The introductory section of the volume is unique. There the councilors present in minute detail the motives behind starting it. They call it a book of memory, one that aims to preserve a memory of official matters, court cases, and transactions entered into. The author also considers the circumstances that could have influenced the late establishment of the record – only in 1436 – and points out the self‑awareness of the members of the town council as guardians of the memory of the town’s history.
    Źródło:
    Studia z Dziejów Średniowiecza; 2022, 25; 190-210
    2544-2562
    Pojawia się w:
    Studia z Dziejów Średniowiecza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Decoration of Manuscript PL-GD Mar. F 406. A Contribution to Studies on the Fifteenth-Century Art of Book Illuminating in Gdańsk
    Zdobienia rękopisu PL-GD Mar. F 406. Przyczynek do studiów nad piętnastowiecznym iluminatorstwem gdańskim
    Autorzy:
    Jakubek-Raczkowska, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24256895.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    PAN – Biblioteka Gdańska
    rękopis Mar. F 406
    iluminatorstwo
    XV wiek
    warsztat gdański
    Introligator Smoka Starszy
    kadele
    kaligrafia
    filigrany
    dekoracja gwaszowa
    czeska tracycja artystyczna
    Gdańsk Library of the Polish Academy of Sciences
    manuscript Mar. F 406
    art of book illumination
    fifteenth century
    scriptorium of Gdansk
    Dragon Bookbinder the Elder
    cadels
    penwork
    pen-flourishing
    gouche decoration
    Bohemian art tradition
    Opis:
    This article analyses music manuscript Mar. F 406, originally from the collection of St Mary’s church in the Main Town (Rechtstadt) of Gdańsk, now kept at the Gdańsk Library of the Polish Academy of Sciences. The codex is a compilation of liturgical chants. This article offers the first analytical study of the source undertaken from the perspective of the history of art, with a discussion of the character and quality of the gouache and calligraphic ornaments. These decorations are presented in the wider context of illumination art in fifteenth-century Gdańsk. Stylistic and comparative analyses were supported by non-invasive XRF and IR examination. The physical characteristics of the volume, along with the results of parallel musicological studies (Piotr Ziółkowski and Kamil Watkowski), make it possible to present a new chronology of the manuscript’s compilation, distinguish the individual illuminators’ hands and obtain knowledge of the techniques and practice of the scriptorium in Gdańsk. The codex is thus shown to have received its present-day form in the mid-fifteenth century. It is partly an original work from that period (by two Gdańsk-based copyists), and partly a compilation of older fragments (from the late fourteenth and early fifteenth century). It was bound in Gdańsk by the elder Dragon Bookbinder (älterer Drachenbuchbinder). The first scribe-illuminator was a representative of the Gdańsk environment trained according to Bohemian models. The last three gatherings (VIII–X) remained blank until the early sixteenth century, when more chants were added by a team of copyists. The decoration in this section is the work of a single illuminator, who drew on old thirteenth-century models, as well as calligraphic patterns used in the decoration of incunabula. This section can be dated to the turn of the sixteenth century; the work of this illuminator has analogies in other Gdańsk books from the first quarter of the sixteenth century. The source constitutes a valuable example of a manuscript’s intense, long-term liturgical use. Its analysis demonstrates the need for a comprehensive study of the Gdańsk scriptorium in the second and third quarters of the fifteenth century (including illuminating and bookbinding techniques).
    Przedmiotem analizy jest muzyczny manuskrypt Mar. F 406 z PAN Biblioteki Gdańskiej, z zasobu kościoła NMP na Głównym Mieście. Księga ta zawiera kompilację śpiewów liturgicznych. W przedkładanym studium po raz pierwszy została poddana analizie znawczej z pespektywy historii sztuki, z uwzględnieniem charakteru i jakości dekoracji gwaszowej i kaligraficznej a jej zdobienia zostały wpisane w szerszy kontekst produkcji gdańskiej w XV wieku. Przeprowadzone analizy styloznawcze i porównawcze zostały wsparte badaniami nieniszczącymi (XRF, IR). Biorąc pod uwagę cechy fizyczne księgi i zestawiając je z wynikami prowadzonych równolegle badań muzykologicznych (P. Ziółkowski, K. Watkowski) można przedstawić nowy obraz chronologii powstawania tego manuskryptu, rozróżnić ręce iluminatorowi, a także uzyskać wiedzę o praktykach warsztatowych w gdańskim skryptorium. Udało się wykazać, że kodeks w swej obecnej postaci powstał w połowie XV wieku: częściowo jest dziełem autorskim z tego okresu (dwóch gdańskich kopistów), częściowo – kompilacją starszych fragmentów (z przełomu XIV i XV oraz z 1. ćw. XV); oprawiono go w gdańskim warsztacie Iluminatora Smoka Starszego. Pierwszy kopista-dekorator to reprezentatywna osobowość środowiska gdańskiego, kształcona na wzorcach czeskich. Ostatnie trzy składki (VIII–X) pozostawały niezapisane do początku XVI stulecia, kiedy to zespół kopistów dopisał kolejne śpiewy; zdobienia w tej części są dziełem jednego dekoratora, który wykorzystywał stare XIII-wieczne wzorniki oraz schematy kaligrafii stosowane w dekoracji inkunabułów. Tę partię można datować na przełom XV i XVI wieku; twórczość iluminatora znajduje analogie w innych gdańskich księgach z 1. ćw. XVI w. Zabytek stanowi cenne egzemplum długiego, intensywnego użytkowania manuskryptów uzusie liturgicznym. W świetle jego jednostkowej analizy dezyderatem badawczym staje się nowe rozpoznanie gdańskiego skryptorium (w tym warsztatu iluminatorskiego i introligatorskiego) w 2–3. ćwierci XV wieku.
    Źródło:
    Muzyka; 2023, 68, 1; 62-92
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „O sztuce cukrowej”, czyli dlaczego piętnastowieczni aptekarze włoscy wytwarzali słodycze?
    Autorzy:
    Hryszko, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2131158.pdf
    Data publikacji:
    2022-07-20
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    mediaeval candy
    Italian pharmacists
    Quirico de Augustis
    Lumen apothecariorum
    De artificium zuchari
    fifteenth century
    średniowieczne słodycze
    aptekarze włoscy
    XV wiek
    Opis:
    “ON SUGAR ART”; OR, WHY DID FIFTEENTH CENTURY ITALIAN PHARMACISTS MAKE CANDY? This article looks at the production of candy by late mediaeval Italian pharmacists. The author discusses the roots of candy production and shows its development was connected to the use of medical products based on honey, sugar, spices and fruits. For many centuries such products were treated as medicines and only at the end of the Middle Ages did people start to perceive them as candy. Pharmacists from Italian nations, known as speziari, were central to the process. They had access to a range of spices imported from the Orient, know-how and experience inherited from their ancestors and their own acquired skills. In effect, they started producing candy on the base of existing, sweet medical products. The richest and most helpful source for the study of the candy production is De artificium zuchari, the thirteenth chapter of Lumen apothecariorum, a work by the fifteenth-century Piedmont physicist and pharmacist, Quirico de Augustis.
    Źródło:
    Studia Historyczne; 2022, 63, 1(249); 5-19
    0025-1429
    Pojawia się w:
    Studia Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Sweet War, or How Military Campaigns of Alfonso V of Aragon Affected the Eating Habits in Early to Mid-15th Century
    Słodka wojna, czyli jak wyprawy wojenne Alfonsa V Wspaniałomyślnego wpłynęły na zmianę zwyczajów żywieniowych w Italii w pierwszej połowie XV w.
    Autorzy:
    Hryszko, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038642.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-01
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    Alfons V Wspaniałomyślny
    Królestwo Neapolu
    słodycze
    słodka przekąska (colazione/col·lació)
    XV w.
    Alfonso V the Magnanimous
    Kingdom of Naples
    sweets
    sweet snack (colazione/col·lació)
    fifteenth century
    Opis:
    Starting from the time of James I the Conqueror (1213-1276) the Kingdom of Aragon started its Mediterranean expansion. Following successive military expeditions, its conquests included: Mallorca and the other Balearic Islands (1229-1235), Sicily (1282) and  Sardinia (1323-1324). The culmination of this process was the involvement of a Alfons V the Magnanimous (1416-1458) in the war for the Kingdom of Naples, which began in 1420. After 22 years of intermittent struggle, in 1442, Alfons V the Magnanimous eventually captured Naples, which in the years to come became one of the leading centers of the Italian Renaissance. The appearance of foreign domination in southern Italy suddenly entailed the transfer of Catalan culture, language and customs. Among the latter, Catalan culinary traditions formed at the end of the fourteenth century also occupied an important place. It was during this period that a significant change took place in the Kingdom of Aragon regarding the role and the circumstances of eating sweets by its financial and political elites. Until then, confectioneries were served as part of dessert at the end of the main meal (dinner or feast), while in the period discussed their consumption considerably shifted in time. Initially, their consumption was still associated with the various elements of the feasting etiquette (e.g. dancing, amusements, other meals). With time, the ceremonial of eating sweets transformed into a separate meal of sweet snacks, referred to by the Catalan term of col·lació. It quickly became a solemn, independently functioning type of feast, with an established ceremonial and setting. Under what circumstances were Catalan eating practices transplanted to Italian context? What influence did the ruler and his military operations have on the enrichment of Italian feasting with new ele ments of Catalan provenance? – Such questions define the direction of the considerations made by the author of the paper.
    Począwszy od czasów Jakuba I Zdobywcy (1213-1276) Korona Aragonii wkroczyła na drogę ekspansji śródziemnomorskiej. W wyniku kolejnych wypraw wojennych pod panowaniem jej władców znalazła się Majorka i pozostałe wyspy archipelagu Balearów (1229-1235), Sycylia (1282) i Sardynia (1323-1324). Kulminacją tego procesu było za-angażowanie się Alfonsa V Wspaniałomyślnego (1416-1458) w wojnę o Królestwo Neapolu, która rozpoczęła się w 1420 r. Po 22 latach zmagań toczonych z przerwami, w 1442 r. Alfons V Wspaniałomyślny ostatecznie zawładnął Neapolem, który w kolejnych latach stał się jednym z przodujących ośrodków włoskiego renesansu. Pojawienie się obcego panowania w południowej części Italii po-ciągnęło za sobą transfer katalońskiej kultury, języka i obyczajów. Wśród tych ostatnich ważne miejsce zajmowały również katalońskie zwyczaje kulinarne, które wykształciły się u schyłku XIV w. To właśnie w tym okresie na terenach Korony Aragonii doszło do istotnej zmiany roli i okoliczności spożywania słodyczy w kręgach elit władzy i pieniądza. Dotychczas słodkości były podawane jako deser na za-kończenie głównego posiłku dziennego (obiadu, uczty, uroczystego przyjęcia), natomiast od wzmiankowanego okresu ich spożycie uległo wyraźnemu czasowemu przesunięciu. Początkowo ich konsumpcja nadal była związana z poszczególnymi elementami rytuału biesiadowania (np. tańcami, zabawami, innymi posiłkami). Z czasem uroczyste spożywanie wyłącznie słodyczy przekształciło się w autonomiczny posiłek o charakterze przekąski, zwany z katalońska col·lació. Szybko stało się ono uroczystym, samodzielnie funkcjonującym typem przyjęcia, z ustalonym ceremoniałem i oprawą. W jakich okolicznościach doszło do przeszczepienia katalońskich praktyk żywieniowych na grunt włoski? Jaki był wpływ samego władcy i prowadzonych przezeń działań militarnych na ubogacenie włoskich form biesiadowania o nowe pierwiastki proweniencji katalońskiej? – to pytania, które wyznaczają kierunek rozważań podjętych przez autora referatu.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2019, 26, 3; 135-160
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Waste paper as a music source: fragments preserved with the incunabula at the University Library in Wroclaw
    Autorzy:
    Gancarczyk, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/780107.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    University Library in Wroclaw
    music manuscripts
    fragmentary sources
    chant music
    fifteenth-century polyphony
    Opis:
    Preserved with the incunabula at the University Library in Wroclaw are eighty-five fragments of music manuscripts. Alongside numerous antiphonaries, notated breviaries and missals, they also include a fragment with polyphonic music (PL-WRu XV Q1066). This contains three compositions typical of fifteenth-century Central European repertory. There are grounds for supposing that this fragment was written in Silesia during the second quarter of that century. Research into the music fragments from the University Library in Wroclaw has provided the author with a point of departure for discussing methodological issues. Questions are raised regarding the nature of fragmentary sources, with reference to the classification of historical sources proposed by Jerzy Topolski. The status of fragments differs from that of sources preserved intact, and this should be reflected in research procedures, such as the method of establishing provenance. The adoption of new methodological principles requires a critical re-examination of the interpretation of some musical fragments, including the sources preserved in Poland.
    Źródło:
    Interdisciplinary Studies in Musicology; 2012, 11; 41-52
    1734-2406
    Pojawia się w:
    Interdisciplinary Studies in Musicology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Najstarsze wizerunki Jana Długosza
    The oldest images of Jan Długosz
    Autorzy:
    Bogus-Spyra, Marzena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/784082.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Jan Długosz
    wizerunek
    miniatura
    polichromia
    płaskorzeźba
    sztuka
    XV wiek
    image
    miniature
    polychrome
    low-relief
    art
    the fifteenth century
    Opis:
    The following article attempts to describe the appearance of Jan Długosz referring to the three images contemporary with the chronicler: a miniature (or rather its copy) coming from Vita Beatae Kunegundis of Stary Sącz, a polychrome discovered in the so-called Długosz House in Wiślica, and a low relief placed in the foundation plaque of the Psalter House in Krakow. Thanks to the analysis of the surviving images of the 15th century, it was possible to establish the most characteristic features of the chronicler’s face. The medieval portraits of Długosz differ markedly from his images created in later centuries. Thus, it can be argued that the depictions of the chronicler (an artistic interpretation) provided by Jan Ligber, Michał Stachowicz, and especially Jan Matejko – the one which a number of drawings, paintings, sculptures and medals were modelled on (Bronisław Puc, Walery Gadomski, Wacław Głowacki, Aleksander Szyndler, Florian Cynk) – bear little resemblance to Długosz’s real physical appearance.
    W artykule podjęto próbę opisu wyglądu Jana Długosza na podstawie trzech wizerunków współczesnych kronikarzowi: miniatury (a raczej jej kopii) pochodzącej z starosądeckiego egzemplarza Vita Beatae Kunegundis, polichromii odkrytej w tzw. Domu Długosza w Wiślicy i płaskorzeźby z tablicy fundacyjnej Domu Psałterzystów w Krakowie. Analiza zachowanych przedstawień z XV wieku pozwoliła uzgodnić najbardziej charakterystyczne cechy zewnętrzne oblicza dziejopisarza. Średniowieczne portrety Długosza znacząco różnią się od ujęć wizerunkowych artystów wieków późniejszych, tym samym wyobrażenie postaci – twórcza interpretacja Jana Ligbera, Michała Stachowicza, a nade wszystko Jana Matejki, która stała się wzorem dla wielu grafik, rysunków, obrazów, rzeźb i medali (Bronisław Puc, Walery Gadomski, Wacław Głowacki, Aleksander Szyndler, Florian Cynk), w niewielkim stopniu oddaje prawdę o antropologii fizycznej kronikarza.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2019, 112; 17-42
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Proles illegitima? Postępowanie wobec dzieci w praktyce sądu poznańskiego oficjała biskupiego w średniowieczu
    Proles illegitima? Der Umgang mit Kindern in der Praxis des Gerichts des bischöflichen Offizials von Posen im Mittelalter
    Proles illegitima? Proceedings Against Children in the Practice of the Poznań Court of the Episcopal Official in the Middle Ages
    Autorzy:
    Biniaś-Szkopek, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1955645.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-03
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Kinder
    uneheliche Nachkommenschaft
    Konsistorium von Posen
    Offizial
    Kirchengerichtsbarkeit
    15. Jahrhundert
    dzieci
    potomstwo z nieprawego łoża
    konsystorz poznański
    oficjał
    sądownictwo kościelne
    XV wiek
    children
    illegitimate offspring
    Poznań consistory
    official
    ecclesiastical judiciary
    the fifteenth century
    Opis:
    Artykuł porusza kwestie związane z sytuacją potomstwa nieślubnie narodzonego w okresie średniowiecza. Autorka we wstępnej części tekstu przeprowadziła podsumowanie dotychczasowego stanu badań, wykazując, iż „bękart” traktowany był w tym okresie zdecydowanie gorzej niż legalnie narodzone potomstwo. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że dziecko z nieprawego łoża było nie tylko społecznie upośledzone, ale przede wszystkim pozbawione wszelkich przywilejów, na czele z możliwością dziedziczenia po ojcu i zajmowania wyższych stanowisk – czy to świeckich, czy kościelnych – w państwie. W opracowaniu zwrócono też uwagę na fakt, że w Polsce późnego średniowiecza jako monarchii stanowej odmienne prawo stosowano względem różnych warstw społecznych, co jednak w kontekście omawianego zagadnienia nie znalazło wyraźnego oddźwięku w historiografii. W dalszej części artykułu autorka przedstawiła wyniki analizy mało do tej pory rozpoznanego w historiografii źródła, jakim były księgi prowadzone przez sądy konsystorskie. Badaczka przeanalizowała szczególnie wnikliwie grupę akt tworzonych przez oficjała poznańskiego w pierwszej połowie XV wieku. W grupie spraw wskazała na te, w których skonfliktowane pary przybywały do sądu, by rozwiązać swoje problemy, i powoływały się na narodzone z tych relacji potomstwo. Analiza decyzji oficjała oraz wyroków względem wymienionych dzieci wskazuje, że zazwyczaj były one traktowane z troską, a ich rodzice zobowiązani byli do opieki nad nimi – nawet w sytuacji, gdy podstawy prawne ich związku były niejasne. Podsumowując materiał źródłowy, ukazano, że inaczej średniowieczny „bękart” traktowany był w rodzinie rycerskiej, zupełnie inaczej zaś wśród niższych warstw społecznych.
    In this article, Magdalena Biniaś-Szkopek raises issues related to the situation of illegitimate offspring in the Middle Ages. In the introductory part of the text, Biniaś-Szkopek summarizes the current research and shows that in this period “bastards” were treated as inferior to legitimate offspring. The literature on this points out that an illegitimate child was not only socially disadvantaged, but that, moreover, this kind of person was deprived of all privileges, including the right to inherit from the father and to occupy higher positions — secular or ecclesiastical — in the state administration. Biniaś-Szkopek also draws attention to the fact that in late medieval Poland, which was a state monarchy, different laws were applied to different social strata, which, however, in the context of the issue discussed in this article, did not find an adequate reflection in historiography. Further in her article, Biniaś-Szkopek presents the results of her analysis of a source that has been neglected by historiography so far: books kept by consistory courts. Biniaś-Szkopek has scrutinized a group of files created by a Poznań official in the first half of the fifteenth century. She focuses on the cases in which conflicting couples came to the court to solve their problems and referred to the offspring born from their relationships. An analysis of the clerk’s decisions and verdicts concerning these children shows that they were usually treated with care and that their parents were obliged provide for them even when there was no clear legal basis for their relationship. Summing up the source material, Biniaś-Szkopek shows that the medieval “bastard” was treated very differently in a knightly family and among the lower social classes.
    Der Artikel beschäftigt sich mit den Fragen bezogen auf die Situation unehelicher Kinder im Mittelalter. Im einleitenden Teil des Beitrags fasst die Autorin den aktuellen Forschungsstand zusammen und beweist, dass ein „Bastard“ in damaliger Zeit viel schlechter behandelt wurde als der legal geborene Nachwuchs. Aus der Literatur zu diesem Thema geht hervor, dass ein uneheliches Kind nicht nur sozial benachteiligt war, sondern vor allem, dass ihm alle Privilegien entzogen wurden, einschließlich der Möglichkeit, vom Vater zu erben und höhere — säkulare oder kirchliche — Posten im Staat zu bekleiden. Darüber hinaus wird in dem Artikel auf die Tatsache hingewiesen, dass im spätmittelalterlichen Polen als Ständemonarchie für verschiedene soziale Schichten unterschiedliche Gesetze galten, was allerdings im Zusammenhang mit dem behandelten Problem keinen eindeutigen Widerhall in der Geschichtsschreibung gefunden hat. Im weiteren Teil des Artikels stellt die Autorin die Ergebnisse der Analyse einer in der Geschichtsschreibung bisher nicht anerkannten Quelle dar, und zwar der von den Konsistorialgerichten geführten Bücher. Sie unterzieht einer gründlichen Analyse eine Reihe von Akten, die von dem Posener Offizial in der ersten Hälfte des 15. Jahrhunderts erstellt wurden. In der Gruppe von Sachen weist sie auf diese hin, bei denen zerstrittene Paare vor Gericht gingen, um ihre Probleme zu lösen, und sich auf die aus ihren Beziehungen hervorgegangenen Kinder beriefen. Die Analyse der Entscheidungen des Offizials und Urteile in Bezug auf diese Kinder zeigt, dass sie in der Regel fürsorglich behandelt wurden und ihre Eltern verpflichtet waren, für sie zu sorgen — auch wenn die rechtliche Grundlage deren Beziehung unklar war. Bei der Zusammenfassung des Quellenmaterials wird aufgezeigt, dass ein mittelalterlicher „Bastard“ in einer ritterlichen Familie völlig anders behandelt wurde, als in unteren sozialen Schichten.
    Źródło:
    Średniowiecze Polskie i Powszechne; 2021, 13; 182-219
    2080-492X
    2353-9720
    Pojawia się w:
    Średniowiecze Polskie i Powszechne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-14 z 14

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies