Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "ezoteryka" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-11 z 11
    Tytuł:
    Literackie konteksty twórczości Józefa Hołarda
    Literary contexts of Józef Hołard’s works
    Autorzy:
    Giełdoń-Paszek, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1828481.pdf
    Data publikacji:
    2020-11-26
    Wydawca:
    Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
    Tematy:
    Józef Hołard
    twórczość
    symbolika
    literatura
    ezoteryka
    Józef Hołard artistic creation symbols literature esoteric knowledge
    Opis:
    The aim of the article is to demonstrate the relationship between the work of Józef Hołard and literature that inspired his work. A valuable document explaining this issue is found in the unpublished text of the artist entitled Credo, written in connection with the conduct of proceedings at the university. Associated with Bielsko-Biała, Professor Józef Hołard died in January 2015, but his painting, drawing and design works have not been sufficiently explored. They contain many symbolic elements derived from the esoteric and occult sciences. However, they are used and understood very freely by the artist, who gives priority to artistic creation. For many years he drew inspiration from literature dealing with similar subjects, especially Foucault’s Pendulum by Umberto Eco. The series of drawings and paintings According to Umberto Eco is best known in Hołard’s oeuvre.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2020, 35, 2; 263-279
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eksploracja zagadnień ezoteryki i nowej duchowości. Raport z badań pilotażowych wśród studentów 2021/2022
    Autorzy:
    Grzyb, Mateusz
    Jaworska, Weronika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433308.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    socjologia duchowości
    nowa duchowość
    ezoteryka
    badanie pilotażowe
    duchowość ponowoczesna
    alternatywna duchowość
    sociology of spirituality
    new spirituality
    esoteric
    pilot study
    postmodern spirituality
    alternative spirituality
    Opis:
    W ponowoczesnym społeczeństwie wszystko się zmienia, wszystko jest płynne, nawet duchowość. Nie zanika ona – jak głosiły tezy sekularyzacyjne – lecz się przeobraża. Obecny stan badań nad religią i religijnością nie obejmuje przeważnie całego obszaru badawczego, szczególnie pozainstytucjonalnego aspektu (duchowość poza sformalizowanymi wierzeniami „kościelnymi”). W ramach projektu badawczego wykonane zostało ilościowe badanie pilotażowe obejmujące 183 studentów. Respondenci podzieli się swoją „wiedzą ezoteryczną”, przekonaniami i wierzeniami, praktykami i ich powodami, teoriami o życiu po śmierci i definicjami Boga. Badanie to nie ma charakteru reprezentatywnego, lecz ma na celu wzbudzić dyskusję i zaproponować możliwe kierunki i sposoby dalszej eksploracji empirycznej nowej duchowości.
    Postmodern society challenges include constant changes, liquidity and new forms of spirituality, which doesn’t vanish – as secularization thesis implied – but is transforming. Current state of religion and religiousness studies doesn’t cover the entire research area, especially the non-institutional aspect (spirituality outside the dogmatic “church” beliefs). Within the project, a quantitative pilot study involving 183 students was conducted. Responders shared their “esoteric knowledge”, beliefs and opinions, practices and their reasons, theories about life after death as well as definitions of God. The study is not of representative value, however it intends to start a discussion and propose some ways and directions regarding future empiric exploration over new spirituality.
    Źródło:
    Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne; 2023, 31, 1; 55-63
    2299-2367
    Pojawia się w:
    Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fascynacja informacjami z zakresu paranauki i pseudonauki w mediach społecznościowych podczas globalnej pandemii
    Fascination of Para- and Pseudoscience-Related Information in Social Media During Global Pandemic
    Autorzy:
    Jedlińska, Paulina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37495743.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej
    Tematy:
    media społecznościowe
    pseudonauka
    ezoteryka
    komunikacja społeczna
    social media
    pseudoscience
    esotericism
    social communication
    Opis:
    Niniejszy artykuł jest analizą problematyki związanej z definiowaniem pseudonauki i pokrewnych pojęć oraz przedstawia wpływ globalnej pandemii na wzrost zainteresowania użytkowników internetu tematami okultystycznymi, ezoterycznymi i związanymi z czarostwem. W kontekście tego zagadnienia przywołano wydarzenia historyczne dotyczące podejścia badaczy do tematyki czarów, w tym tzw. polowań na czarownice, które wywoływały ogólnoświatowe zainteresowanie magią. Artykuł prezentuje również wzmożone zainteresowanie tymi tematami, które zostało wywołane przez religię wicca, wprowadzającą je na nowo, jednak w pozytywnym kontekście. Warto podkreślić, że dopiero rozwój internetu spopularyzował konta i profile czarownic na tak dużą skalę oraz obszary związane z pseudonauką w zakresie czarostwa. Ostatnia część artykułu oscyluje wokół tematyki wpływu globalnej pandemii na rozwój zainteresowania powyższymi zagadnieniami. Wnioski wskazują na znaczący wzrost liczby osób obserwujących kanały związane z pseudonauką.
    This article is an analysis of the issues related to the definition of pseudoscience and related terms, and presents the impact of the global pandemic on the growth of Internet users’ interest in occult, esoteric and witchcraft-related topics. In the context of this issue, the author cites historical events regarding researchers’ approach to the subject of witchcraft, including the so-called witch hunts that sparked worldwide interest in magic. In addition, the article also illustrates the increased interest in these topics, which was triggered by the religion of wicca, which introduced them anew, but in a positive context. It is worth noting that it was only the development of the Internet that popularized accounts and profiles of witches on such a large scale, as well as areas related to the pseudo-science of witchcraft. The last part of the article oscillates around the topic of the impact of the global pandemic on the development of interest in the above issues. The conclusions indicate a significant increase in the number of people watching channels related to pseudoscience..
    Źródło:
    Com.press; 2023, 6, 2; 122-143
    2545-2320
    Pojawia się w:
    Com.press
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Martynizm Papusa – Gerard Encausse jako kontynuator ezoterycznej tradycji
    Autorzy:
    Łagosz, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/640906.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    martynizm, ezoteryka, G. Encausse, tradycja, doktryna
    Opis:
    The Martinist ideas movement, perceived as a mystical-esoteric branch of Christianity, emerged in the 18th century. The three original founders (Martines de Pasqually, Louis-Claude de Saint-Martin, Jean-Baptiste Willermoz) brought different elements to it, moulding the final shape of the doctrine. Martinism owes its modern revival and popularity to another esotericist. Gerard Encausse (1865-1916) brought fresh spirit to the inheritance of his antecedents and gave it its final architecture. The present text describes the birth of this movement, with special attention to the role of Encausse in its formation.
    Źródło:
    Studia Religiologica; 2014, 47, 3
    0137-2432
    2084-4077
    Pojawia się w:
    Studia Religiologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modernistów sprawy najbardziej zagadkowe. Là-bas Jorisa-Karla Huysmansa i Wampir Władysława Stanisława Reymonta
    Autorzy:
    Majewska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/679455.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Huysmans, Reymont, psyche, subconciousness, modernity, esotericism
    Huysmans, Reymont, psychika, podświadomość, nowoczesność, ezoteryka
    Opis:
    The author confronts two important modernist novels: Là-bas by Joris-Karl Huysmans (1891) and Wampir by Władysław Stanisław Reymont (1911). Apparently entirely different, these works reveal however the similarity of themes and ideas. Both in Là-bas and Wampir the action takes place in the psyche of main characters. As a consequence an external world reflects their soul. An important context of an analysis of both novels refers to the modernity which determines all the interpretatations. In case of Wampir novel’s qualities are depreciated by a lack of the author’s distance from supernatural phenomena which fascinate his hero. As far as Là-bas is concerned, although Huysmans was deeply interested in esotericism, at the same time he was able to achieve the necessary distance from his story. Due to that Là-bas represents an exceptional literary value. Both in Là-bas and Wampir the fascination with supernatural phenomena might be considered as an attempt of a spiritual self-determination and an expression of dilemmas which torment the human on the verge of modernity.
    W artykule autorka zestawia dwie ważne modernistyczne powieści: Là-bas Jorisa-Karla Huysmansa (1891) i Wampira Władysława Stanisława Reymonta (1911). Z pozoru odległe i zupełnie różne, utwory te ujawniają jednak pokrewieństwo motywów i idei. Zarówno w Là-bas, jak i w Wampirze akcja toczy się w psychice głównych bohaterów, a świat przedstawiony stanowi w istocie odbicie ich duszy. Ważnym kontekstem analizy obu powieści jest nowoczesność, która determinuje wszystkie warstwy utworów. W przypadku Wampira walory literackie tekstu obniża brak dystansu Reymonta wobec zjawisk nadprzyrodzonych, które fascynują jego bohatera. Jeżeli chodzi o Là-bas, to Huysmans, choć sam zainteresowany ezoteryką, potrafi zdobyć się na konieczny dla autora dystans, co przekłada się na dużą wartość jego powieści. W obu książkach fascynacja zjawiskami nadprzyrodzonymi może być uznana za próbę duchowego samookreślenia i wyraz rozterek dręczących człowieka na progu nowoczesności.
    Źródło:
    Artes Humanae; 2018, 3
    2449-6340
    Pojawia się w:
    Artes Humanae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pisarka i wiedźma: Fenomen Marjany Romanowej w literaturze rosyjskiej XXI wieku (2002-2021)
    A Writer and a Witch: The Phenomenon of Mariana Romanova in Russian Literature of the 21st Century (2002-2021)
    Autorzy:
    Ojcewicz, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31342701.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    literatura grozy
    horror
    dreszczowiec mistyczny
    wampiryzm
    ezoteryka
    magiao
    horror literature
    mystery thriller
    vampirism
    esotericism
    magic
    Opis:
    Autor przybliża sylwetkę mistrzyni horroru, Marjany Romanowej (ur. 1979), kontrowersyjnej współczesnej pisarki rosyjskiej średniego pokolenia, która oprócz literatury zajmuje się także profesjonalnie sztuką wiedźmińską. Przez niektórych krytyków jest nazywana rosyjskim Stephenem Kingiem. Badacz śledzi drogę życiową Romanowej od najwcześniejszego etapu jej fascynacji sportami ekstremalnymi do najnowszych prób literackich, paraliterackich i pozaliterackich, w których ujawniają się autorskie fascynacje ezoterycznym drugim wymiarem oraz skutki indywidualnych eksperymentów z własną świadomością, a także zamiłowanie do propagowania tajemnic świata. Artykuł jest syntetycznym wprowadzeniem do problematyki i poetyki Romanowej, w której stylu indywidualnym można odnaleźć nawiązania do klasyków literatury rosyjskiej: tekstów niesamowitych  Nikołaja Gogola, płynności opowiadania Nadieżdy Teffi czy tajemniczej narracji Aleksieja K. Tołstoja.
    The author discusses the persona of the master of horror, Mariana Romanova (b. 1979), a controversial contemporary Russian writer, who, for some critics, is the “Russian Stephen King”. The author traces Romanova’s life path from the earliest stage of her fascination with extreme sports to her most recent literary, para-literary and non-literary attempts, in which she demonstrates her fascination with the esoteric second dimension, the results of individual experiments with her own consciousness, and her passion for the dissemination of the world’s mysteries. This article constitutes an abridged introduction to the subject matter and poetics created by Romanova, whose individual style bears references to the classics of Russian literature: the astonishing writings of Nikolai Gogol, the fluidity of Nadezhda Teffi’s storytelling, and the mysterious narrations woven by Aleksey K. Tolstoy.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 7; 289-307
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teurgia światła. Wybrane zagadnienia mistyki światła w judaizmie
    Theurgy of Light: Selected Issues of the Mysticism of Light in Judaism
    Autorzy:
    SIKORA, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1046909.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-12
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    ewolucja doświadczenia fotycznego, mistyka światła, ezoteryka w judaizmie
    evolution of photic experience, light mysticism, Jewish esotericism
    Opis:
    Główną część artykułu stanowi prezentacja wybranych tekstów ze średniowiecznej kabały, opisujących fotyczny wymiar doświadczenia mistycznego. Poprzedzają ją uwagi dotyczące współczesnych interdyscyplinarnych badań nad fenomenem światła, w tym szczególnie danych z zakresu antropologii i porównawczej historii religii oraz językoznawstwa. W zakresie kabalistycznej teorii doświadczeń fotycznych omawiane są poglądy Możesza z Leonu i Józefa z Hamadanu. Przekład anonimowego traktatu Szaʿar ha-kawwanot le-mequbalim ha-riʾszonim [„Brama intencji przypisywana pierwszym kabalistom, błogosławiona ich pamięć”] oraz fragmentu dzieła Mojżesza z Leonu, Szeqel ha-Qodesz [„Waga świętości”] poprzedzono uwagami dotyczącymi problemów translatologii tekstów kabalistycznych. Artykuł zamykają sugestie dotyczące kluczowych kierunków dalszych badań nad zjawiskiem mistycznego fotyzmu w kabale.
    This article presents selected issues of light mysticism in the texts of medieval Kabbalah. First, the author focuses on the basic considerations that place this topic in the context of general anthropological and religious studies. Following that the description of the semantics of Hebrew light terminology, as well as notes on the concept of space and ether, and the function of meditation practice in early Kabbalah, serve as an introduction to the translation of relevant source texts by Azriel of Gerona (?) and Moshe de Leon illustrating the discussed issues. The article results in comments on problems and limitations of understanding and interpretation of the Kabbalistic sources.
    Źródło:
    Ethos; 2017, 30, 3 (119); 119-136
    0860-8024
    Pojawia się w:
    Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Metodą — nauka, celem — religia”: Idee okultystycznej alternatywy religijnej w ujęciu genetycznym
    “Method—Science, Purpose—Religion”: The Ideas of an Occult Religious Alternative in Genetic Terms
    Autorzy:
    Stępień, Maciej B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807097.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-03
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia idei
    ezoteryka zachodnia
    okultyzm
    magia
    the history of ideas
    western esotericism
    occultism
    magic
    Opis:
    Artykuł omawia genezę okultyzmu jako nurtu ezoteryki zachodniej na podstawie najnowszych badań akademickich dotyczących gnozy i ezoterycznych tradycji w kulturze zachodniej. Badania o takim profilu są obecnie prowadzone z punktu widzenia nowego podejścia do tej interdyscyplinarnej dziedziny badań, zarysowanego w ostatniej dekadzie XX wieku. E.A. Tiryakyana socjologiczne rozumienie okultyzmu jako „praktyki tego, co ezoteryczne” jest w niniejszym artykule określone jako przestarzałe. Musi ono zostać zastąpione przez nową definicję, biorącą pod uwagę najnowsze, oparte na źródłach badania historyczne dotyczące ezoteryki zachodniej. Okultyzm był zarówno teorią, jak i praktyką, stanowiąc wyraźną, duchową (i magiczną) alternatywę dla chrześcijaństwa, stworzoną i rozwiniętą pod koniec XIX wieku na Zachodzie jako odpowiedź na mesmeryzm i spirytyzm. Początki okultyzmu wyjaśnione są w kategoriach idei, które go zrodziły (mesmeryzm, swedenborgizm, romantyzm). Następnie przedstawione są główne pojęcia okultyzmu oraz scharakteryzowane są trzy kluczowe postaci (P.B. Randolph, É. Lévi i A. Crowley), tak aby zasadnicza treść doktryn okultystycznych stała się jasna. Okultyzm był przedstawiany jako „system” i „nauka”, które zmierzają do sformułowania spójnego nauczania dotyczącego rozwijania intuicyjnych mocy jego adeptów, a jako swój cel ostateczny ustanowił otwartą szansę na osobiste i swobodne wejście w wyższe, duchowe światy i wymiary, bez hipnotycznych transów i pośrednictwa „mediów”. Okultyści podążali za obietnicą wejścia do wyższych, kosmicznych hierarchii, uważanych przez nich za opiekunów i strażników ludzkości, interweniujących w historię w celu zapewnienia postępu ludzkości i promowania coraz to nowych kandydatów (to znaczy samych okultystów) wzwyż ścieżki mającej prowadzić do osiągnięcia boskiego statusu bytowego – statusu równego temu, który przypisywano członkom owych ekskluzywnych, kosmicznych kręgów.
    This paper discusses the origins of occultism as a current of Western esotericism based on recent academic studies on Gnosis and esoteric traditions in Western culture. Such studies are now carried out from the standpoint of a new approach to this interdisciplinary field of research, formulated in the last decade of the 20th century. It is argued that E.A. Tiryakyan’s sociological apprehension of occultism as ‘practice’ of that which is ‘esoteric’ is outdated, and needs to be replaced with a new one, taking into account the most recent, source-based studies on western esotericism: occultism was both theory and practice, and constituted a distinct, spiritual (and magical) alternative to Christianity, conceived and developed in the late 19th century in the West as a response to mesmerism and spiritualism. The origins of occultism are explained in terms of the ideas that gave birth to it (mesmerism, Swedenborgianism, romanticism). Next, the main concepts of occultism are presented, and three of the key figures (P.B. Randolph, É. Lévi, and A. Crowley) are characterized to showcase what the essential content of occultist doctrines was. Styled as a ‘system’ and ‘a science’ occultism sought to formulate a coherent teaching regarding the training of intuitive powers of its adepts, and set as their end-purpose an open chance of entering higher, spiritual worlds and dimensions personally and freely, without hypnotic trances and mediations from the ‘mediums’ of the day. Occultists were also promised the possibility of joining higher cosmic hierarchies, believed by them to be the custodians and guardians of humankind, intervening in the history to ensure human progress and promote ever new candidates (that is, the occultists themselves) to the status of godlike entities, equal members of these cosmic, exclusive circles.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2017, 8, 4; 69-91
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Lifetime in Error: Helena P. Blavatsky and the Immaculate Conception
    Całe życie w błędzie: Helena P. Blavatsky i Niepokalane Poczęcie
    Autorzy:
    Stępień, Maciej B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1728881.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-17
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    teologia katolicka
    pobożność maryjna
    Niepokalane Poczęcie
    ezoteryka zachodnia
    okultyzm
    Helena P. Blavatsky
    współczesny ruch teozoficzny
    Towarzystwo Teozoficzne
    Catholic theology
    Marian devotion
    Immaculate Conception
    Western esotericism
    occultism
    modern theosophical movement
    Theosophical Society
    Opis:
    This article presents the cognitive error made by Helena P. Blavatsky concerning the dogma of the Immaculate Conception of Mary. Blavatsky’s error consisted in ascribing the term “Immaculate Conception” to the content of one of the basic tenets of the Christian faith, which is the Incarnation of the Lord. An additional mistake in connection with this error was the observation that it was only in the middle of the 19th century that the Church elevated this truth to the rank of dogma. The confusion of the conception of the Mother with the Incarnation of the Son, and the association of the latter with the term “Immaculate Conception” gave rise to further difficulties, when the new verse of the Litany of Loretto pointed to Mary as “immaculately conceived.” The doubled cognitive problem that H. P. Blavatsky had to face because of this led her to announce further fantastic theories about the Immaculate Conception, which were not challenged by anyone for the next 150 years. Her grave cognitive error is now widespread and responsible for the functioning in contemporary Western culture of popular expressions such as the “Immaculate Conception of Christ,” where the “immaculateness” of the conception means the absence of sexual intercourse leading to the conception of a child. As a result of the widespread use of expressions of this type the authentic content of the dogma of the Immaculate Conception of Mary remains unknown to many people. In the article, this issue is presented based on the sources, which testify to the agency of H. P. Blavatsky as regards the spread of this cognitive error in the Western culture.
    W artykule przedstawiono błąd poznawczy Heleny P. Blavatsky, dotyczący treści dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Maryi. Ten błąd polegał na skojarzeniu przez Helenę terminu “niepokalane poczęcie” z treścią jednej z głównych prawd wiary Kościoła, którą jest Wcielenie Pańskie. Dodatkową pomyłką w związku z tym błędem była obserwacja, iż dopiero w połowie XIX w. Kościół podniósł tę prawdę wiary do rangi dogmatu. Pomylenie poczęcia Matki z Wcieleniem Syna oraz skojarzenie tego ostatniego z terminem “niepokalane poczęcie” zrodziło kolejne trudności, gdy nowy werset Litanii Loretańskiej wskazał na Maryję jako “niepokalanie poczętą”. Zdwojony problem poznawczy, z którym w związku z tym musiała zmierzyć się H. P. Blavatsky, doprowadził ją do ogłoszenia dalszych, fantastycznych teorii na temat Niepokalanego Poczęcia, których jednak nikt nie wskazał jako błędnych przez następne 150 lat. Ten błąd poznawczy upowszechnił się głównie w świecie protestanckim i odpowiada za funkcjonowanie we współczesnej kulturze Zachodu pospolicie spotykanych wyrażeń typu “niepokalane poczęcie Chrystusa”, gdzie “niepokalaność” poczęcia oznacza brak stosunku płciowego, prowadzącego do poczęcia dziecka. W wyniku powszechnego używania tego typu wyrażeń autentyczna treść dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP pozostaje dla wielu ludzi całkowicie nieznana. W artykule zagadnienie to zostało przedstawione od strony źródeł, które poświadczają sprawstwo H. P. Blavatsky, jeśli chodzi o rozpowszechnienie tego błędu poznawczego w kulturze Zachodu.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2021, 12, 2; 31-52
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Key to Enlightenment: John Toland’s “Clidophorus” and His Grand Theory of the Esoteric and Exoteric Doctrines
    Autorzy:
    Stępień, Maciej B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1635322.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-15
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    ezoteryka zachodnia
    John Toland
    wolnomularstwo
    filozofia oświeceniowa
    iluminizm
    Western esotericism
    freemasonry
    Enlightenment philosophy
    illuminism
    Opis:
    Klucz do oświecenia: „Clidophorus” Johna Tolanda i jego wielka teoria doktryn ezoterycznych i egzoterycznych  „Clidophorus” (albo „Klejdoforos”, z gr. κλειδόφορος „Niosący Klucz”) to traktat Johna Tolanda dotyczący dziejów filozofii podzielonej na „ezoteryczną” i „egzoteryczną”, napisany w 1720 r. Jego autor argumentował na rzecz tezy, że całe dziedzictwo starożytnej filozofii, we wszystkich kręgach kulturowych, nie jest niczym innym, jak tylko fasadą, celowo wzniesioną przez starożytnych filozofów, aby chronić i ukryć ich głębszą, „ezoteryczną” doktrynę przed wzrokiem gawiedzi. Autor „Klejdoforosa” tym samym podrywał wiarygodność wszystkiego, co stanowiło znane wówczas dziedzictwo filozofii— kwestionował całą filozoficzną tradycję. To jednak, w jaki sposób pojmował on podział na „ezoteryczną” i „egzoteryczną” filozofię, zrobiło w XVIII stuleciu zawrotną karierę, zwłaszcza w lożach wolnomularskich. Jest on więc także, najprawdopodobniej, głównym odpowiedzialnym za zmianę sposobu myślenia, dzięki której w drugiej połowie XVIII wieku spotykamy w źródłach historycznych nieużywane wcześniej neologizmy: rzeczowniki „ezoteryka” i „ezoteryzm” (l’esoterisme, Esoterismus). „Klejdoforos” to zatem również znaczący wkład Tolanda w wykształcenie dwojakiego charakteru epoki oświecenia: z jednej strony racjonalnego, świeckiego, reformatorskiego i stawiającego na edukację, a z drugiej—idącego ślepo za każdą obietnicą, pochodzącą od każdego szarlatana, jeśli tylko zacznie on mówić o wtajemniczeniu w arkana prawdy „ezoterycznej”— a więc prawdy ukrytej i zastrzeżonej dla nielicznych.
    “Clidophorus” (from Gr. κλειδόφορος “The Bearer of the Key”) was John Toland’s treatise (1720) on the history of exoteric and esoteric philosophy. He extensively argued in support of the thesis that the entire philosophical heritage of ancient philosophers of all cultures was but a façade purposely devised by them to protect and hide a deeper, ‘esoteric doctrine’ from the general public. The author of “Clidophorus,” while undermining validity of the then known philosophical heritage, has totally won over the 18th-century standard understanding of that which is ‘esoteric’ and ‘exoteric’, especially within the Masonic movement. He also likely influenced the emergence of the related nouns (esotericism, l’esoterisme, Esoterismus). “Clidophorus” is Toland’s outstanding contribution to the two-fold profile, clearly visible in the general climate of opinion of the Enlightenment era: one rational, progressive, lay, reformist, and highly educated, the other completely entranced by every charlatan’s promise of initiation into supposedly ancient, esoteric truth.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2020, 11, 2; 91-103
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-11 z 11

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies