Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "etnolingwistyka kognitywna" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 16
Tytuł:
Projekt badawczy (ETNO) EUROJOS a program etnolingwistyki kognitywnej
Autorzy:
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611483.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive ethnolinguistics
linguistic worldview
values
comparative research
traditional culture
etnolingwistyka kognitywna
językowy obraz świata
wartości
badania porównawcze
kultura tradycyjna
Opis:
An observation is made that the linguistic worldview is grounded in values, which play a decisive role in the shaping of a given community’s (collective) identity. Therefore, it is postulated that the folk Slavic axiological system (the world of values cherished in folk Slavic traditions) be investigated. The project called (ETHNO)EUROJOS – parallel to EUROJOS, an international research programme headed by Jerzy Bartmiński and based on standard language varieties and “national” traditions – would thus be concerned with the values common to Slavic folk cultures. It has been shown that Slavic nations are much closer to one another at the level of folk cultures than at the level of national, elite-shaped cultures. A survey among distinguished researchers in various Slavic traditions reveals that the values important for Slavs are: health and life, family and kinship, home, land, work and diligence, love, beauty, happiness, wisdom, frankness, integrity, faithfulness, justice, freedom, honour, faith (religion) and God. A description of these values could follow the methodological assumptions of the Lublin Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols.
Autorka, wychodząc z założenia, że wartości leżą u podłoża językowego obrazu świata i stanowią o tożsamości wspólnotowej (zbiorowej), postuluje badanie ludowego słowiańskiego systemu aksjologicznego (świata wartości ważnych dla ludowych tradycji słowiańskich). Projekt pod nazwą (ETNO)EUROJOS – paralelny do międzynarodowego programu EUROJOS, realizowanego pod kierunkiem Jerzego Bartmińskiego na bazie języków ogólnych (standardowych) i tradycji ogólnonarodowych – miałby na celu analizę wartości wspólnych nosicielom słowiańskiej kultury ludowej. Na poziomie kultur ludowych narody słowiańskie są sobie dużo bliższe niż na poziomie kultur ogólnonarodowych, kształtowanych przez elity. Na podstawie sondażu przeprowadzonego wśród wybitnych badaczy różnych tradycji słowiańskich, można wstępnie przyjąć, że wartościami ważnymi dla Słowian są: zdrowie i życie, rodzina i ród/pokrewieństwo, dom, ziemia, praca i pracowitość, miłość, piękno, szczęście, mądrość, szczerość, uczciwość, wierność, sprawiedliwość, wolność, honor, wiara (wyznanie) i Bóg. Opis tych wartości mógłby zostać oparty na założeniach metodologicznych lubelskiego Słownika stereotypów i symboli ludowych.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2013, 25
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwy drogi we współczesnej polszczyźnie. Analiza leksykalno-semantyczna
Autorzy:
Smyk, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459477.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
etnolingwistyka
leksykologia
semantyka
struktura kognitywna pojęcia droga
Opis:
The author explicates the semantics of the concept of road in systemic data (etymology, dictionary definitions, semantic derivatives, compounds, collocations, and synonyms) on the basis of contemporary lexicographic data. She divides the analysis into two parts. In the first part, she presents successive constituents of the semantics of the road (156 altogether), in the second she reconstructs the cognitive structure of the linguistic image of the road as an element of space, the structure being presented in the following facets: hypernyms, functions, origin of the road, location, network, hierarchy of roads, parts, appearance, features, the road as the localizer of people (and plants and animals, beings from the sphere of the sacred as well as objects), actions, and emotions.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2014, 9
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Symbolika leszczyny w polskiej kulturze ludowej. Fragment definicji kognitywnej
The symbolism of hazel in Polish folk culture. A fragment of cognitive definition
Autorzy:
Kielak, Olga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/969028.pdf
Data publikacji:
2014-04-02
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
ethnolinguistics
symbol
cognitive definition
hazel
folk culture
etnolingwistyka
definicja kognitywna
leszczyna
kultura ludowa
Opis:
The article discusses the symbolism of the hazel plant which constitute a segment (one facet) of the cognitive definition of a hazel bush. The symbolism of the hazel is a category which terminate and gather in together other facets constituting the entry ‘Hezel’ in the Lublin ethnolinguistics dictionary (Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska): i.e. the plants’ provenance, image, time and place of flourishing; its magical, apotropaical, therapeutical, ritual and practical use etc. The symbol is thus – next to the stereotype – the second key concept in this dictionary. The author shows the different symbolic meanings attributed to hazel in Polish folk culture – the symbolism of the space tree, the symbolism of sacredness, a symbol of life, duration, recovery and growth; symbol of power and health, the symbolism of fertility and abundance, and a symbol of girl.
W artykule omówiona została symbolika leszczyny stanowiąca wycinek (jedną fasetę) definicji kognitywnej leszczynowego krzewu. Symbolika leszczyny jest kategorią, która wieńczy hasło, bazując na pozostałych fasetach - dotyczących m. in. pochodzenia, wyglądu, czasu i miejsca kwitnienia, zastosowania apotropeicznego, magicznego, leczniczego, obrzędowego i praktycznego - spina je wspólną klamrą. Symbol jest bowiem, obok stereotypu, drugim kluczowym pojęciem w lubelskim słowniku etnolingwistycznym (Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska). Autorka prezentuje różne sensy symboliczne przypisywane w polskiej kulturze ludowej leszczynie – symbolikę drzewa kosmicznego; symbolikę świętości; symbol życia, trwania, regeneracji i wzrastania; symbol mocy i zdrowia, symbolikę płodności i obfitości oraz symbol dziewczyny.
Źródło:
Adeptus; 2014, 3; 96-109
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czeskie Vánoce ‘Boże Narodzenie’ w perspektywie etnolingwistycznej (czeskie wartości i słowa klucze)
Autorzy:
Vanková, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611318.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Vánoce
Christmas
values
Czech
Czech culture
cognitive ethnolinguistics
cultural key words
Czech sign language
Boże Narodzenie
wartości
język czeski
kultura czeska
etnolingwistyka kognitywna
kulturowe słowa klucze
czeski język migowy
Opis:
The paper introduces a pilot study from ongoing ethnolinguistic research into the Czech concept of VÁNOCE ‘Christmas’. It is placed in the context of the theory of cultural key words referring to the author’s previous studies on the concepts of DOMOV ‘home, homeland’ and POHODA ‘well-being, comfort, rest, peace’. In the paper, the meaning of the concept of VÁNOCE is summarized in accordance with Czech monolingual dictionaries, the rituals and scenarios associated with the Christmas Eve are described using empirical research data, analysed are social discussions of Christmas (esp. of the baby Jesus) as well as examples of the conceptualization of Christmas in popular songs. The paper also includes several remarks on the Christmas stereotype in Czech sign language.
Artykuł jest pilotażową próba etnolingwistycznego opisu czeskiego pojęcia VÁNOCE ‘Boże Narodzenie’. Zostaje ono umieszczone w kontekście innych słów kluczy, z odwołaniem do wcześniejszych badań autorki dotyczących pojęć DOMOV ‘dom, ojczyzna’ i POHODA ‘wygoda, komfort, odpoczynek, spokój’. W niniejszej pracy pojęcie to jest opisane zgodnie z definicjami w jednojęzycznych słownikach języka czeskiego; uwzględniono także, na podstawie danych empirycznych, rytuały i scenariusze zachowań związane z Wigilią Bożego Narodzenia; poddano analizie dyskusje społeczne na temat świat (zwłaszcza dotyczące postaci dzieciatka Jezus) oraz przykłady konceptualizacji Bożego Narodzenia w popularnych  piosenkach. Artykuł zamykają wstępne uwagi na temat stereotypu świat w czeskim języku migowym.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O konieczności uwzględniania danych tekstowych w rekonstrukcji językowych obrazów kategorii pojęciowych
Autorzy:
Łozowski, Przemysław
Włodarczyk-Stachurska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611299.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive ethnolinguistics
linguistic worldview
lexical semantics
language and culture
etnolingwistyka kognitywna
językowy obraz świata
semantyka leksykalna
język a kultura
Opis:
The study responds to Jerzy Bartminski’s call for using various kinds of data in doing ethnolinguistic research. The authors, thus, champion (i) the necessity of including textual data in reconstructing a linguistic worldview as well as (ii) a culturally-oriented non-systemic lexical semantics. That ethnolinguistic reconstruction cannot be based merely on dictionary-like information is shown by a critical assessment of purely systemic analyses of hussy, pheasant, and maid. It is concluded that textual evidence should be extensively explored and systematically used in cognitive ethnolinguistics as primary, rather than as supplementary data.
Autorzy dowodzą konieczności uwzględnienia danych tekstowych przy rekonstrukcji JOS-u w myśl koncepcji etnolingwistyki kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Na przykładzie trzech kategorii konceptualnych oznaczonych angielskimi leksemami hussy ‘latawica’, pheasant ‘bazant’, i maid ‘pokojówka’, ‘panna’, pokazują na ile i o ile zmienia się językowy obraz świata po uzupełnieniu danych systemowych w postaci definicji słownikowych o znaczenia kontekstowe obecne w wybranych tekstach. Swoje rozważania i analizy umieszczają w szerszym kontekście metodologicznym, tj. sporu o sposób rozumienia i uprawiania semantyki leksykalnej. W tym względzie kontrastują metodologie JOS-u, otwarta na wiele typów danych, w tym danych tekstowych, z taką praktyką badawcza, która programowo zorientowana jest wyłącznie na dane słownikowo-encyklopedyczne.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Próba kognitywnego ujęcia mądrości (na materiale przysłów polskich i litewskich)
The concept of wisdom in Polish and Lithuanian paremiology
Autorzy:
Bogdzevič, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/645172.pdf
Data publikacji:
2015-06-18
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Etnolinguistics
cognitive definition
cognitive picture
concept
wise
wisdom
etnolingwistyka
definicja kognitywna
obraz kognitywny
mądry
mądrość
Opis:
In this paper, an attempt has been made to present the semantic and axiological substance of wisdom hidden in the consciousnesses of two different, namely Polish and Lithuanian, linguistic-cultural communities. The analysis belongs to a branch of linguistics, interpreting language in terms of concepts, viewing it as a source of knowledge about people themselves, different communities, their mentality, ways of perception and interpretations of the way the world is. As a model to present the most thorough understanding of wisdom, the method of cognitive definition proposed by Jerzy Bartmiński is applied. Linguistic-cultural images of wise [person], understood as the concretizations of wisdom have to reveal him/her in opposition to stupid. The cognitive picture of wise is for the most part based on the analysis of features of character and appearance, portrayed behavior, interpersonal relations and the way others have as a perception of wise. Many cognitive parameters of wisdom are revealed while exploring the interactions between people and that of nature (plants, animals) which surrounds them and investigating deeper interpersonal relations with other people. The material for research was taken from Polish and Lithuanian proverbs. The latter occur as a result of world perception, everyday life observation, confrontations with its phenomenon. The proverbs are taken from compendiums of Polish and Lithuanian proverbs: Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych (The New Book of Proverbs and Proverbial Phrases) by Julian Krzyżanowski and Lietuvių patarlės (Lithuanian Proverbs), Patarlių paralelės (Parallels of Proverbs) by Kazys Grigas. Given as cognitive definitions the cultural visions of wise, despite all the emphasized differences, enable us to perceive many evaluations of wise similar or even common to Polish and Lithuanian cultures.
Zamierzeniem artykułu jest próba przedstawienia semantycznej i aksjologicznej treści pojęcia mądrości tkwiącej w świadomości dwóch odrębnych wspólnot językowo-kulturowych – polskiej i litewskiej. Przeprowadzona analiza mieści się w nurcie badań językoznawczych, traktujących język jako źródło wiedzy o człowieku, jego mentalności i systemie wartości, sposobie postrzegania i interpretacji świata. Narzędziem opisu jest zaproponowana przez Jerzego Bartmińskiego metoda definicji kognitywnej. Językowo-kulturowe obrazy człowieka mądrego, stanowiąceukonkretnioną wizję abstrakcyjnego pojęcia mądrości, przedstawiają go w opozycji do człowieka głupiego. Obraz człowieka mądrego obejmuje cechy jego charakteru oraz wyglądu, mechanizmów zachowań, charakterystycznych miejsc przebywania oraz uwidacznia związek z zajmowaną przez niego pozycją społeczną. Wiele parametrów kognitywnych mądrości ujawnia się w trakcie analizy różnorodnych relacji człowieka z otaczającą go przyrodą (roślinami, zwierzętami) oraz wynika z bardziej skomplikowanych układów – ze stosunków z innymi ludźmi. Materiał analityczny stanowiły paremia polskie i litewskie, traktowane jako rezultat poznawania świata, obserwacji życia codziennego, zderzenia z różnymi jego zjawiskami. W badaniach wykorzystane zostały kompendia przysłów polskich i litewskich: Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych pod red. Juliana Krzyżanowskiego oraz Lietuvių patarlės (Przysłowia litewskie), Patarlių paralelės (Paralele przysłów) pod red. Kazysa Grigasa. Ujęte w strukturę definicji kognitywnych kulturowe wizje człowieka mądrego, mimo istniejących różnic, pozwalają wyodrębnić sporo wartościowań podobnych albo nawet wspólnych, charakterystycznych dla kultur polskiej i litewskiej.
Źródło:
Adeptus; 2015, 5; 53-63
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lubelska etnolingwistyka kognitywna a anglojęzyczna lingwistyka kulturowa. Wybrane problemy
Autorzy:
Głaz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611635.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Lublin cognitive ethnolinguistics
cultural linguistics in English
Cultural Linguistics
linguistic worldview
translation and reconstruction of linguistic worldview
lubelska etnolingwistyka kognitywna
anglojęzyczna lingwistyka kulturowa
językowy obraz świata
tłumaczenie a rekonstrukcja JOS
Opis:
Basic sources of inspiration in the emergence of Lublin cognitive ethnolinguistics (LCE) include: research on the language of folklore (directly inspired by Maria Renata Mayenowa, indirectly by Roman Jakobson and Piotr Bogatyryev),Russian ethnolinguistics (Nikita Tolstoy) and semiotics (Vyacheslav Ivanow and Vladimir Toporov), 18th- and 19th-c. German thought (Johann Herder, Wilhelm von Humboldt), the American idea, largely deriving from the German context, of linguistic relativity (Franz Boas, Edward Sapir, Benjamin Whorf), plus a major role that has been played by the work of Bronislaw Malinowski and, especially, Anna Wierzbicka. Inspirations from cognitive linguistics have enriched Lublin ethnolinguistics with the cognitive dimension. After several decades of its existence, LCE may plausibly be compared with cultural linguistics as it is practised by authors writing in English, especially with a characteristic model within that tradition known as Cultural Linguistics (capitalised), associated with the names of Gary Palmer or the model’s main advocate, Farzad Sharifian. It is also instructive to consider, in this context, specific issues and challenges that LCE must face, as has been pointed out by Western scholars (not necessarily working under the rubric of Cultural Linguistics). Two such problems are discussed here: the role of translation in the reconstruction of linguistic worldview (raised by James Underhill) and the notion of linguistic worldview as such, as it is understood in LCE and Cultural Linguistics.
Podstawowe źródła i inspiracje w procesie kształtowania się lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej to: badania nad językiem folkloru (bezpośrednio z inspiracji Marii Renaty Mayenowej, pośrednio – Romana Jakobsona i Piotra Bogatyriewa), rosyjska etnolingwistyka (Nikita Tołstoj) i semiotyka (Wiaczesław Iwanow, Władimir Toporow), XVIII- i XiX-wieczna myśl niemiecka (Johann Herder, Wilhelm von Humboldt), wywodząca się niej w dużej mierze amerykańska koncepcja relatywizmu językowego (Franz Boas, Edward Sapir, Benjamin Whorf) oraz kluczowe dla rozwoju prowadzonych w Lublinie badań prace Bronisława Malinowskiego, a zwłaszcza Anny Wierzbickiej. Późniejsze inspiracje językoznawstwem kognitywnym wzbogaciły etnolingwistykę lubelską o ten właśnie wymiar. Po kilkudziesięciu latach istnienia lubelskiej etnolingwistyki autor dokonuje porównania jej dokonań z osiągnięciami anglojęzycznej lingwistyki kulturowej, której szczególny rys, określany jako Cultural Linguistics, wiązany jest z nazwiskami np. Farzada Sharifiana i Gary’ego Palmera. W tym kontekście sygnalizuje też konkretne problemy domagające się rozwiązania w ramach badań nad językiem i kulturą oraz wyzwania, które przed lubelską etnolingwistyką stawiają ich anglojęzyczni koledzy (niekoniecznie związani z Sharifianowską lingwistyką kulturową). W szczególności omawia dwa z nich: problem miejsca i roli tekstów tłumaczonych w programie rekonstrukcji JOS (co podnosił James Underhill) oraz rozumienie samej koncepcji językowego obrazu świata (linguistic worldview) w lubelskiej etnolingwistyce i anglojęzycznej Cultural Linguistics.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O założeniach i postulatach lingwistyki kulturowej (na przykładzie definicji PRACY)
On the Assumptions and Claims of Cultural Linguistics. The Case of Polish PRACA ‘work’
Autorzy:
Bartmiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1192509.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
lingwistyka kulturowa
seria „Język a Kultura”
rocznik „Etnolingwistyka”
lubelska etnolingwistyka kognitywna
językowy obraz świata
koncept kulturowy
praca
cultural linguistics
“Language and Culture” series
journal Etnolingwistyka
Lublin cognitive ethnolinguistics
linguistic worldview
cultural concept
PRACA/work
Opis:
Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej autor przypomina początki formowania się lingwistyki kulturowej  w Polsce, związane z wrocławskim programem badań nad polską kulturą narodową, utworzeniem konwersatorium „Język a kultura” (też serii wydawniczej pod takim tytułem) i lubelskiego rocznika „Etnolingwistyka” w roku 1988. W drugiej podaje przykłady traktowania faktów językowych w perspektywie kulturowej, eksponując rolę słownictwa jako zwierciadła kultury. W trzeciej przedstawia 7-punktowe instrumentarium pojęciowe wypracowane w ramach lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej (językowy obraz świata, stereotypy traktowane jako koncepty kulturowe, definicja kognitywna, punkt widzenia i perspektywa interpretacyjna; profilowanie bazowych wyobrażeń; wartości; podmiot doświadczający, konceptualiujący i werbalizujący). Na koniec na przykładzie jednego konceptu PRACA pokazane zostają efekty analizy z zastosowaniem przedstawionego tego instrumentarium pojęciowego.Słowa kluczowe: lingwistyka kulturowa, seria „Język a Kultura”, rocznik „Etnolingwistyka”, lubelska etnolingwistyka kognitywna, językowy obraz świata, koncept kulturowy, praca
The study consists of four parts. The first part is devoted to the beginnings of cultural linguistics in Poland, connected with the Wrocław-based programme for research on Polish national culture, the emergence of the “Language and Culture” research network (and a publication series with the same title), and the launch of the Lublin-based journal “Etnolingwistyka” in 1988. The second part contains examples of linguistic facts being viewed in cultural perspective, with a special role of the lexicon as the “mirror of culture”. Part three presents a repertoire of seven conceptual constructs proposed in Lublin cognitive ethnolinguistics (linguistic worldview, stereotypes as cultural concepts, cognitive definition, viewpoint and interpretive perspective, profiling of base images, values, and the experiencing, conceptualizing, and speaking subject). Finally, the fourth part illustrates the application of this theoretical framework in an analysis of the Polish cultural concept of PRACA ‘work’.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2018, 3, 1
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On the Principles and Postulates of Cultural Linguistics (as Exemplified by a Definition of WORK)
O założeniach i postulatach lingwistyki kulturowej (na przykładzie definicji PRACY)
Autorzy:
Bartmiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1192807.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
cultural linguistics
“Language and Culture” series"
journal Etnoli:gwistyka
Lublin cognitive ethnolinguistics
linguistic worldview
cultural concept PRACA/work
lingwistyka kulturowa
seria Język a Kultura
rocznik Etnolingwistyka
lubelska etnolingwistyka kognitywna
językowy obraz świata
koncept kulturowy
PRACA
Opis:
The study consists of four parts. The first part is devoted to the beginnings of culturallinguistics in Poland, connected with the Wrocław-based programme for research on Polishnational culture, the emergence of the “Language and Culture” research network (and apublication series with the same title), and the launch of the Lublin-based journal“Etnolingwistyka” in 1988. The second part contains examples of linguistic facts being viewedin cultural perspective, with a special role of the lexicon as the “mirror of culture”. Part threepresents a repertoire of seven conceptual constructs proposed in Lublin cognitiveethnolinguistics (linguistic worldview, stereotypes as cultural concepts, cognitive definition,viewpoint and interpretive perspective, profiling of base images, values, and the experiencing,conceptualizing, and speaking subject). Finally, the fourth part illustrates the application ofthis theoretical framework in an analysis of the Polish cultural concept of PRACA ‘work’.
Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej autor przypomina początki formowania się lingwistyki kulturowej w Polsce, związane z wrocławskim programem badań nad polską kulturą narodową, utworzeniem konwersatorium „Język a Kultura” (też serii wydawniczej pod takim tytułem) i lubelskiego rocznika Etnolingwistyka w roku 1988. W drugiej podaje przykłady traktowania faktów językowych w perspektywie kulturowej, eksponując rolę słownictwa jako zwierciadła kultury. W trzeciej przedstawia 7-punktowe instrumentarium pojęciowe wypracowane w ramach lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej (językowy obraz świata, stereotypy traktowane jako koncepty kulturowe, definicja kognitywna, punkt widzenia i perspektywa interpretacyjna; profilowanie bazowych wyobrażeń; wartości; podmiot doświadczający, konceptualizujący i werbalizujący). Na koniec na przykładzie jednego konceptu PRACA pokazane zostają efekty analizy z zastosowaniem przedstawionego tego instrumentarium pojęciowego.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2019, 4, 2; 1-35
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Definicja kognitywna jako sposób opisu semantyki symbolu na przykładzie liczby siedem
A Cognitive Definition as a Mode of Describing a Symbol: A Case Study of the Number Seven
Autorzy:
Wójtowicz, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807364.pdf
Data publikacji:
2020-01-02
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
definicja kognitywna
definicja kognitywna symbol
etnolingwistyka
fasety
liczba siedem
symbolika liczb
symbol
a symbol
cognitive definition
cognitive definition of a symbol
ethnolinguistics
facets
symbolism of numbers
number seven
Opis:
This article seeks to apply a cognitive definition to describe the symbolism of numbers. First, the theoretical aspects of the ethno-linguistic research method are outlined. This part presents the main foundations of the method, in particular, a cognitive definition as a mean of reconstructing the linguistic and cultural imaginary from the anthropocentric perspective. The concept of a symbol is presented as well, as a fundamental category in deciphering the meaning of the world by traditional culture bearers. The second part of the article presents a practical application of the theory, the cognitive definition of the number seven. The pre-existing sources (data from published dictionaries and monographs), as well as data collected by the author in the course of fieldwork, are ordered using “facets”, which reflect the semantic structure of the number seven in the folk culture. The cognitive definition of the number seven consists of the following facets: “name”, “collections”, “equivalences”, “number as a measure”, “semantics of the seventh item”. The proposed definition is not yet a completed project and can be extended by other domains.
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2013, 4, 4; 71-87
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
EUROJOS: Eine Darstellung des Potentials von kognitiver Definition anhand der Konzepte ARBEIT und DEMOKRATIE
EUROJOS: A presentation of the potential of the cognitive definition based on the concepts of WORK and DEMOCRACY
Autorzy:
Szulc-Brzozowska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2096027.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Rzeszowski
Tematy:
ethnolinguistics
cognitive definition
value
European languages
etnolingwistyka
definicja kognitywna
wartość
języki europejskie
Opis:
The purpose of the paper is to present theoretical and methodological aspects of the research project EUROJOS, which is anchored and developed in Lublin ethnolinguistics. It aims to create the cognitive definition of the selected concepts, regarded as values in the European culture. The cognitive definition is based on 3 types of data: lexicographical sources, surveys and text corpora, with the latest playing a crucial role at profiling the concepts. The methodological criteria are indicated as validated by the description of chosen results from other research papers regarding the concept WORK in some languages and the concept DEMOCRACY in Polish and German. Whereas the study of the concept WORK objects to demonstrate the all-embracing definition of the concept, its universal meaning aspects, the example of DEMOCRACY shows the relevancy of profiling, thus also of the role of public discourse and the media.
Artykuł przedstawia zagadnienia teoretyczne i metodologiczne projektu naukowego EUROJOS zakorzenionego i rozwijanego w etnolingwistyce lubelskiej. Jego celem jest zbudowanie definicji kognitywnej określonych konceptów postrzeganych w kulturze europejskiej jako wartości. Definicja kognitywna oparta jest o trzy typy danych: leksykograficzne, ankietowe i tekstowe, z których te ostatnie odgrywają kluczową rolę w profilowaniu konceptów. Na podstawie opisu wybranych wyników badań nad konceptem PRACA w niektórych językach oraz nad konceptem DEMOKRACJA w języku polskim i niemieckim ukazana zostaje zasadność założeń metodologicznych. Analiza konceptu PRACA posłużyła do zilustrowania syntetycznej definicji kognitywnej konceptu, jego uniwersalnych aspektów znaczeniowych, natomiast na przykładzie konceptu DEMOKRACJA pokazana została relewancja profilowania, a tym samym rola dyskursu publicznego i mediów
Źródło:
tekst i dyskurs - text und diskurs; 2020, 13; 123-147
1899-0983
Pojawia się w:
tekst i dyskurs - text und diskurs
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Śladami Yakova Malkiela: etymologia z tekstem, tekst z kontekstem
Autorzy:
Łozowski, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34606384.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
etymology
cognitive ethnolinguistics
structuralism
diachrony vs. panchrony
text and context
etymologia
etnolingwistyka kognitywna
strukturalizm
diachronia a panchronia
tekst i kontekst
Opis:
A critical appraisal is attempted of the three structurally-designated theses that are typically voiced  in relation to what etymology is and what it consists in: (i) etymology is diachronic in scope, (ii) etymology involves the reconstruction of proto-forms and proto-senses, and (iii) etymology is based on the earliest possible attestations. The examination is guided and motivated by Yakov Malkiel's etymological research as well as by selected studies of the Lublin-based cognitive ethnolinguists. It is, then, concluded that etymological investigations are more likely to be productive and successful if (i) the temporal perspective employed is that of panchrony, not of the diachrony-synchrony distinction, (ii) the reconstruction aims at identifying ways of cross-generational conceptualisation (mentalities), rather than original forms, and (iii) the examination includes the whole of the historical spectrum of attestations, not just earliest records. This all leads to a full appreciation of the kind of etymology that feeds on texts, not words or lexemes, and on cognitive and experiential contexts, not on purely linguistic abstractions.
W artykule dokonujemy krytycznej oceny wybranych tez, jakie powszechnie stawia się w odniesieniu do badań etymologicznych. Te tezy odnajdujemy w dominującym modelu etnolingwistyki i nazywamy go strukturalistycznym. Poddajemy go redefinicji w duchu etnolingwistyki kognitywnej, przede wszystkim zaś pytamy o rzekomo diachroniczny wymiar etymologii. Inspirację znajdujemy w pracach Yakova Malkiela, które następnie odnosimy do praktyki badawczej szeregu lubelskich etnolingwistów. W naszej argumentacji (i) uznajemy zasadność etymologicznego programu etnolingwistyki kognitywnej, jak i (ii) uzasadniamy potrzebę rozstania się z etymologią strukturalistyczną (także: sensu stricto, porównawczohistoryczną, formalną, systemową).
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 35-49
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The role of questionnaires in the reconstruction of the linguacultural view of respect (szacunek) in contemporary Polish
Autorzy:
Gierczak, Sylwia Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081461.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
linguistic worldview
linguistic questionnaire
cognitive definition
respect
etnolingwistyka
językowy obraz świata
ankieta lingwistyczna
definicja kognitywna
szacunek
Opis:
The aim of the study is to present the role of empirical research in the reconstruction of the linguacultural image of axiologically loaded concepts and socially determined connotations. The article relates to methodological assumptions and findings of ethnolinguistics, where the reconstruction of the conceptualisation of particular notions is based on the interpretation of three types of data: (i) the language system, (ii) questionnaires, and (iii) texts. This is the approach adopted in the report Język – wartości – polityka [Language – values – politics] (JWP 2006), and then in the Axiological Lexicon of Slavs and Their Neighbours (LASiS 1-5, 2015-2019), compiled by the team supervised by Jerzy Bartmiński.This study presents the results of a questionnaire regarding respect (Polish szacunek), conducted among one hundred students from five universities in Lublin. Respondents were asked to answer the question: “What, in your opinion, is the essence of respect?”. The data obtained from first-hand sources enable a reconstruction of the students’ image of true respect in the Polish language in an aspectual view. The social aspect was found in an exposed position, where the most frequently indicated factors are: (1) acceptance of and empathy towards others; (2) courteous manners, appropriate behaviour towards others and appropriate attitude towards animals, plants, and objects; (3) recognition of the other person as an authority figure, with admiration for someone or something. Next, psychological, ethical, and psycho-social aspects were recognized. Existential and cultural aspects were found to be the least represented. The findings indicate a compatibility of the data from questionnaires with dictionary data, which together confirm the primacy of the subjective aspect of respect.  It is shown that questionnaires are a significant stage of discovering how speakers understand the meanings of the concepts they use – this concerns the colloquial, common understanding, which is crucial in constructing a cognitive definition of a given concept. Empirical research also enables a hierarchization of isolated defining features, ranking them from the most entrenched ones to the least frequently indicated ones, which renders this research a valuable tool in the verification of lexicographic data.
Przedmiotem opracowania jest przedstawienie roli i wartości badań empirycznych w rekonstrukcji językowokulturowego obrazu konceptów o nacechowaniu aksjologicznym i uwarunkowanych społecznie konotacjach. W artykule nawiązano do założeń i ustaleń metodologicznych wypracowanych na gruncie etnolingwistyki, gdzie za podstawę rekonstrukcji konceptualizacji poszczególnych pojęć uznano interpretację danych trojakiego typu: systemowych (S), ankietowych (A) i tekstowych (T). Podejście to przyjęto w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów (LASiS 1-5, 2015-2019) przygotowanym przez zespół kierowany przez Jerzego Bartmińskiego. Autorka prezentuje wyniki badania ankietowego na temat szacunku, przeprowadzonego wśród stu studentów pięciu lubelskich uczelni. Zadaniem respondentów było udzielenie odpowiedzi na pytanie zgodne ze schematem lubelskiej ankiety ASA: „Co – według Ciebie – stanowi o istocie prawdziwego szacunku?” Dane pozyskane ze źródeł wywołanych umożliwiły odtworzenie obrazu prawdziwego szacunku w ujęciu aspektowym. Na pozycji eksponowanej znalazł się aspekt społeczny (S), w ramach którego najczęściej wskazywano: (1) akceptację i empatię wobec drugiej osoby, (2) kulturę osobistą, rozumianą jako właściwe/stosowne zachowanie wobec drugiej osoby oraz odpowiedni stosunek/odpowiednie podejście do zwierząt, roślin, rzeczy, a także (3) uznanie drugiej osoby za autorytet, podziw dla kogoś lub czegoś. Miejsca kolejne w układzie frekwencyjnym zajęły aspekty: psychiczny (P), etyczny (E) i psychospołeczny (A). Odnotowano najniższy udział aspektów bytowego (B) i kulturowego (K). Przedstawione dane pozwalają wnosić o zgodności danych ankietowych z danymi słownikowymi, które wespół poświadczają wysunięcie na pozycję prymarną podmiotowego wymiaru szacunku.  Autorka artykułu dowodzi, że badania ankietowe są istotnym etapem odkrywania, jak mówiący rozumieją znaczenia pojęć, którymi się posługują – chodzi tu o rozumienie potoczne, obiegowe, ważne w budowaniu definicji kognitywnej danego konceptu. Badania empiryczne pozwalają także na hierarchizację wyodrębnionych cech definicyjnych, na uszeregowanie ich od tych najbardziej ustabilizowanych do najrzadziej wskazywanych, co czyni te badania wartościowym narzędziem w weryfikacji danych leksykograficznych.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 237-253
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Toward a cognitive definition of the Estonian Thunder god Pikne
Estoński bóg grzmotu Pikne – próba definicji kognitywnej
Autorzy:
Gajetti, Giuliano
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670848.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive definition
ethnolinguistics
Pikne
Uku
Estonian Thunder god
definicja kognitywna
etnolingwistyka
estoński bóg grzmotu
Opis:
W artykule podjęto próbę skonstruowania definicji kognitywnej nadprzyrodzonej istoty wiązanej z burzą i piorunami – bogiem grzmotu, czczonym w estońskiej tradycji i wierzeniach ludowych. Pierwszym krokiem było zbadanie leksyki związanej z grzmotem i jej komponentów. Następnie refleksji poddano etymologię badanego teonimu. Kolejnym krokiem było ułożenie danych językowych w fasety: homonimy i synonimy, terminy o tym samym stopniu ogólności i nadrzędne, wygląd, cechy niezwiązane z wyglądem, działania wykonywane przez bóstwo, władza, bóstwo jako adresat działań, zwracanie się do bóstwa i lokalizacja. Na tej podstawie zbudowano definicję kognitywną, z podaniem dokumentacji w języku oryginalnym i angielskim tłumaczeniu.
The aim of this article is to provide a cognitive definition of the supernatural entity associated with the phenomenon of thunderstorm (the Thunder god) in Estonian vernacular tradition and folk beliefs. The article will firstly investigate the lexicon connected with thunderstorm and its components, and secondly the etymological roots of the theonym. Subsequently, I will organize the linguistic data into facets such as homonyms and synonyms, co-hyponyms, hyperonyms, appearance, features unrelated to appearance, actions performed by the god, authority, addressee, address, and location. Finally, a cognitive definition will be proposed. The documentation will be shown in the original language alongside an English translation.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 223-242
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Концепт ДОМОВИНА у српском језику (на системском материјалу)
The concept of HOMELAND in the Serbian language (on the system material)
Autorzy:
Ristić, Stana
Lazić-Konjik, Ivana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430980.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
the concept of homeland
system data
cognitive definition
Serbian language
cognitive etnolinguistics
dane systemowe
definicja kognitywna
język serbski
etnolingwistyka kognitywna
koncept ojczyzny
Opis:
The paper presents the results of comprehensive research on the concept of HOME in the Serbian language based on the analysis of system material from the relevant dictionaries of the Serbian language, in accordance with the methodological and theoretical principles of Lublin cognitive ethnolinguistics and the EUROJOS seminar. An effort was made to present its main features and values in the circle of related concepts we reconstructed in our previous research, with which it forms a common concept sphere: HOME, MOTHER, PEOPLE and the self-stereotype of SERBIAN. The research in this paper is primarily based on the analysis of the content of the dictionary definitions of the lexemes homeland and fatherland, which are used to name the concept, and the analysis of all their characteristic lexical-semantic relationships: hyperonimic and hyponymic, synonymy, antonymy, derivational, creative and semantic character, syntagmatic with the aim of reconstructing the content of this term, its stable and variable part, with all relevant aspects of realization. Also, to highlight different models of man's relationship to his homeland in different historical periods and the values attributed to him in the Serbian language, in accordance with the principles of cognitive definition.
Źródło:
Conversatoria Linguistica; 2022, 14; 79-97
1897-1415
Pojawia się w:
Conversatoria Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 16

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies