Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "etnolingwistyka," wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 60
Tytuł:
Символика растений в польской народной традиции. Злаки
The symbolism of plants in the Polish folk tradition. Cereals
Autorzy:
Tolstaja, Svetlana M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1375705.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Polish folk
plants
cereals
stereotypes
symbolism
ethnolingvistics
polski folklor
rośliny
zboża
symbolika
etnolingwistyka
Opis:
The author highly appreciates the first issue of the third volume of the fundamental “Dictionary of folk stereotypes and symbols” (ed. prof. E. Bartminsky), dedicated to the symbolism of plants. This issue presents rich materials (language, folklore, ethnographic) related to cereals, which in the popular perception have a mythological interpretation, the daily bread is God’s gift, endowed with sacred significance.
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2018, 67; 189-197
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Праславянская “грушавая” лексіка ў беларускай і польскай мовах
Autorzy:
Буйко, Цімур
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/966691.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
праславянская мова
беларуская мова
польская мова
этымалогія
этналінгвістыка
дэндранімія
język prasłowiański
język białoruski
język polski
etymologia
etnolingwistyka
dendronimia
proto-slavic language
belarusian language
polish language
etymology
ethnolinguistics
dendronymy
Opis:
Гэты артыкул прысвечаны эвалюцыі агульных для беларускай і польскай моў “грушавых” намінацый у структурным і семантычным аспектах, пачынаючы з праславянскага перыяду, а таксама вобразу грушы ў мовах і народных культурах абодвух народаў. Па-першае, раскрываецца праблема адноснай храналогіі праславянскіх назваў грушы. Раскрыццё ажыццяўляецца на падставе параўнання лексем з розным анлаўтам і тыпамі імяннога скланення. Па-другое, праводзіцца параўнальны аналіз змен у семантыцы кантынуантаў праславянскай “грушавай” лексікі, якая ўвайшла ў беларускі і польскі лексічны фонд. Па-трэцяе, праз выяўленне падобных і адрозных матываў у лексіка-фразеалагічным матэрыяле беларускай і польскай моў раскрываецца праблема актуалізацыі моўнага вобраза грушы ў этнакультурнай свядомасці беларусаў і палякаў.
This article is devoted to the evolution of the “pear” nominations common to the Belarusian and Polish languages in the structural and semantic aspects, starting from the Proto-Slavic period, as well as the image of the pear in the languages and folk cultures of both peoples. Firstly, the problem of the relative chronology of the Proto-Slavic names of the pear is revealed. Disclosure is reached on the basis of comparing lexemes with different anlauts and types of nominal declension. Secondly, a comparative analysis of changes in the semantics of the continuums of the Proto-Slavic “pear” vocabulary, which is included in the Belarusian and Polish lexical fund, is carried out. Thirdly, through the identification of similar and differ-rent motives in the lexical and phraseological material of the Belarusian and Polish languages, the problem of updating the linguistic image of the pear in the ethnocultural consciousness of Belarusians and Poles is revealed.
Ten artykuł jest poświęcony ewolucji wspólnych dla języków białoruskiego i polskiego nominacji “gruszowych” w aspektach strukturalnym i semantycznym, począwszy od okresu prasłowiańskiego, i obrazowi gruszy w językach i kulturach ludowych obydwóch narodów. Po pierwsze, ujawnia się problem chronologii względnej nazw prasłowiańskich gruszy. Ujawnienie się odbywa na podstawie porównania leksemów z różnym anlautem i typami odmiany imion. Po drugie, jest prowadzona analiza porównawcza zmian w semantyce kontynuantów prasłowiańskiej leksyki “gruszowej” wchodzącej do białoruskiego i polskiego zasobu leksykalnego. Po trzecie, za pomocą ujawnienia wspólnych i odmiennych motywów w materiale leksykalno-frazeologicznym języków białoruskiego i polskiego uwidocznia się problem aktualizacji językowego obrazu gruszy w świadomości etnokulturowej Białorusinów i Polaków.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2020, 20; 255-270
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Память народнокультурной традиции в современном ритуальном дискурсе
Autorzy:
Sedakova, Irina Aleksandrovna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611645.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
memory
commemorating the deceased
ethnolinguistics
folk culture
holidays
Orthodox Christianity
Facebook, Russia
Bulgaria
pamięć
upamiętnienie zmarłych
etnolingwistyka
kultura ludowa
święta
prawosławie
Facebook
Rosja
Bułgaria
Opis:
Memory belongs to the most frequently used concepts in contemporary Russian and Bulgarian discourses. It is treated as the highest individual and collective value, an inalienable feature of the society’s humanistic, intellectual, and spiritual development.Special attention is paid to research on folklore and ethnography, with a focus on the processes in which the memory of folk tradition is viewed as a sociocultural value. Data from Russian and Bulgarian culture have been carefully examined to discover the reasons why memory comes in variants and why facts in the process of revitalization are treated selectively. Cyclic annual rituals and those commemorating the deceased have been analysed to discover the basic models of actualizing folk memory (modification of old and emergence of new traditions) and shed light on the commercial aspect of memory (tourist attractions, shows, and performances).
Pamięć jest jednym z konceptów najczęściej używanych we współczesnym dyskursie zarówno rosyjskim, jak i bułgarskim. Traktowana jest jako najwyższa wartość w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, jako nieodłączna cecha humanistycznego, intelektualnego i duchowego rozwoju społeczeństwa. W artykule szczególną uwagę poświęcono badaniom folklorystycznym i etnograficznym oraz rozpatrzono podstawowe procesy, w których pamięć tradycji ludowej traktowana jest jako wartość społeczno-kulturowa. Na materiale rosyjskiej i bułgarskiej kultury szczegółowo przeanalizowano powody wariantywności pamięci i problem wybiórczości materiału faktograficznego podczas rewitalizacji. Na przykładzie obrzędów kalendarzowych i związanych z upamiętnieniem zmarłych zbadano podstawowe modele aktualizacji pamięci ludowej (modyfikacja starych i powstawanie nowych tradycji) oraz fakty związane z komercjalizacją pamięci (atrakcje turystyczne, show i widowiska).
Pamięć jest jednym z konceptów najczęściej używanych we współczesnym dyskursie zarówno rosyjskim, jak i bułgarskim. Traktowana jest jako najwyższa wartość w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, jako nieodłączna cecha humanistycznego, intelektualnego i duchowego rozwoju społeczeństwa. W artykule szczególną uwagę poświęcono badaniom folklorystycznym i etnograficznym oraz rozpatrzono podstawowe procesy, w których pamięć tradycji ludowej traktowana jest jako wartość społeczno-kulturowa. Na materiale rosyjskiej i bułgarskiej kultury szczegółowo przeanalizowano powody wariantywności pamięci i problem wybiórczości materiału faktograficznego podczas rewitalizacji. Na przykładzie obrzędów kalendarzowych i związanych z upamiętnieniem zmarłych zbadano podstawowe modele aktualizacji pamięci ludowej (modyfikacja starych i powstawanie nowych tradycji) oraz fakty związane z komercjalizacją pamięci (atrakcje turystyczne, show i widowiska)
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Направления исследований национально-культурного своеобразия белорусских пословиц (конец ХІХ – начало ХХІ века): методология, проблемы, перспективы (часть 1)
Kierunki badań nad narodowo-kulturową swoistością białoruskich przysłów (koniec XIX–początek XXI wieku): metodologia, problemy, perspektywy (część 1)
Directions of research into the national-cultural specificity of Belarusian proverbs (late 19th – early 21st centuries): methodology, problems, perspectives (Part 1)
Autorzy:
Petrushevskaia, Julia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127826.pdf
Data publikacji:
2022-02-03
Wydawca:
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Tematy:
белорусский язык
паремиология
пословица
национальная специфика
этимология
этнолингвистика
лингвокультурология
лингвострановедение
język białoruski
paremiologia
przysłowie
specyfika narodowa
etymologia
etnolingwistyka
lingwokulturologia
lingwokrajoznawstwo
Belarusian language
paremiology
proverb
national specificity
etymology
ethnolinguistics
cultural linguistics
language and cultural studies
Opis:
Определены основные направления изучения национально-культурного своеобразия пословиц в белорусском языке в период с конца XIX – начала XXI вв. Лингвокультурологические исследования белорусских пословиц немногочисленны и часто не отделяются от изучения национальной картины мира в белорусских фразеологизмах. Лингвострановедческое описание национально--культурной специфичности белорусских пословиц основывается на результатах этимологических, этнолингвистических и лингвокультурологических исследований, поэтому автоматически перенимает все их недостатки. Все рассмотренные исследования реализуются на разном по объёму и качественных свойствах пословичном материале, имеют различную степень репрезентативности, характеризуются неодинаковой эффективностью. Тем не менее, содержание существующих разноаспектных исследований белорусских пословиц позволяет разработать методологию определения национально-культурной специфики пословичного фонда белорусского языка. Рассмотрены новейшие попытки и перспективы описания лингвокультурного своеобразия белорусских пословиц.
Określono główne kierunki badań narodowo-kulturowej swoistości przysłów w języku białoruskim w okresie od końca XIX do początku XXI wieku. Badania etymologiczne mają na celu identyfikację właściwych białoruskich przysłów, odzwierciedlających narodowo-kulturową specyfikę języka białoruskiego jako całościowych znaków językowych. Większość etymologii białoruskich przysłów nie zawsze jest dokładna, ponieważ przeważnie ignorują one obcy materiał przysłowiowy. Badania etnolingwistyczne białoruskich przysłów dotyczące metodologii i wyników są nadal ściśle związane z badaniami realiów etnograficznych w paremiach jako gatunku ustnej sztuki ludowej, dlatego częściej postrzegane są w sferze folklorystyki niż językoznawstwa. Lingwokulturowe badania białoruskich przysłów są nieliczne i często nie są oddzielane od analizy narodowego obrazu świata w białoruskich frazeologizmach. Lingwokrajoznawczy opis specyfiki narodowo-kulturowej przysłów białoruskich opiera się na wynikach badań etymologicznych, etnolingwistycznych i językowo-kulturowych, dlatego automatycznie przejmuje wszelkie ich niedoskonałości. Wszystkie rozpatrzone badania są realizowane na materiale przysłowiowym o różnej objętości i właściwościach jakościowych, mają różny stopień reprezentatywności i charakteryzują się różną skutecznością. Niemniej jednak treść istniejących wieloaspektowych badań białoruskich przysłów pozwala na opracowanie metodologii określania narodowo-kulturowej specyfiki przysłowiowego zasobu języka białoruskiego. Rozważono najnowsze próby i perspektywy opisu językowo-kulturowej oryginalności białoruskich przysłów.
The main research directions of studying the national and cultural specificity of proverbs in the Belarusian language in the period from the end of the 19th century to the beginning of the 21st century are discussed. Linguocultural studies of Belarusian proverbs are few and often not separated from the study of the national picture of the world in Belarusian phraseologisms. The linguistic and cultural description of the national--cultural originality of Belarusian proverbs is based on the results of etymological, ethnolinguistic and cultural linguistics studies, therefore it automatically adopts all their imperfections and limitations. All the studies mentioned are carried out on proverbial material of different volume and qualitative properties, have a different degree of representativeness, and are characterized by different effectiveness. Nevertheless, the content of the various existing studies of Belarusian proverbs makes it possible to develop a methodology for determining the national and cultural specificity of the Belarusian proverbial resources. The latest attempts at, and prospects for, describing the linguocultural specificity of Belarusian proverbs are considered.
Źródło:
Językoznawstwo; 2021, 15; 147-181
2391-5137
Pojawia się w:
Językoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Концепт ДОМОВИНА у српском језику (на системском материјалу)
The concept of HOMELAND in the Serbian language (on the system material)
Autorzy:
Ristić, Stana
Lazić-Konjik, Ivana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430980.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
the concept of homeland
system data
cognitive definition
Serbian language
cognitive etnolinguistics
dane systemowe
definicja kognitywna
język serbski
etnolingwistyka kognitywna
koncept ojczyzny
Opis:
The paper presents the results of comprehensive research on the concept of HOME in the Serbian language based on the analysis of system material from the relevant dictionaries of the Serbian language, in accordance with the methodological and theoretical principles of Lublin cognitive ethnolinguistics and the EUROJOS seminar. An effort was made to present its main features and values in the circle of related concepts we reconstructed in our previous research, with which it forms a common concept sphere: HOME, MOTHER, PEOPLE and the self-stereotype of SERBIAN. The research in this paper is primarily based on the analysis of the content of the dictionary definitions of the lexemes homeland and fatherland, which are used to name the concept, and the analysis of all their characteristic lexical-semantic relationships: hyperonimic and hyponymic, synonymy, antonymy, derivational, creative and semantic character, syntagmatic with the aim of reconstructing the content of this term, its stable and variable part, with all relevant aspects of realization. Also, to highlight different models of man's relationship to his homeland in different historical periods and the values attributed to him in the Serbian language, in accordance with the principles of cognitive definition.
Źródło:
Conversatoria Linguistica; 2022, 14; 79-97
1897-1415
Pojawia się w:
Conversatoria Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zaraza nadchodzi i odchodzi – myślenie o chorobach epidemicznych utrwalone w języku
The Plague Comes and Goes: Thinking about Epidemic Diseases as Recorded in Language
Autorzy:
Marczewska, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1929054.pdf
Data publikacji:
2021-12-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
etnolingwistyka
językowy obraz zarazy
medycyna ludowa
magia
polskie wierzenia ludowe
ethnolinguistics
linguistic image of plague
folk medicine
magic
Polish folk beliefs
Opis:
W artykule przedstawiono wybrane aspekty językowego obrazu zarazy (przede wszystkim nazwy i ich etymologię, przyczyny choroby, wyobrażenia/postacie, środki zaradcze). Autorka bazuje głównie na materiałach związanych z polską kulturą ludową, odwołując się jednak do kontekstów współczesnych, by pokazać pewną trwałość sądów dotyczących chorób epidemicznych. Przyjmuje pojęcie językowo-kulturowy obraz świata rozumiane jako potoczna interpretacja rzeczywistości, która daje się wyeksplikować przede wszystkim z danych werbalnych, ale także niewerbalnych utrwalonych w spetryfikowanych tekstach kultury. W rozważaniach odwołuje się do tzw. definicji kognitywnej. Bazę materiałową przedstawianej analizy, zgodnie z koncepcją Jerzego Bartmińskiego, tworzą dane leksykalne i tekstowe: nazwy (potwierdzające „perspektywę oglądu rzeczywistości”), informacje przekazywane przez podstawę onomazjologiczną, ujawnione w toku dociekań etymologiczno-słowotwórczych (tzw. „wewnętrzna forma słowa”), znaczenia podawane w definicjach w słownikach języka polskiego i słownikach gwarowych, derywaty słowotwórcze, rozszerzenia metaforyczne, frazeologizmy, utarte kolokacje (frazemy), przysłowia, formuły lecznicze itd. W polskiej kulturze ludowej zarazę wyobrażano sobie jako żywą istotę (kobietę), która mogła się przemieszczać (przychodzić i odchodzić), przychodzić do wsi, rozmawiać z ludźmi, uśmiercać ich lub ocalać wybranych. Te wyobrażenia zarazy sprawiły, że chłop starał się w odpowiedni sposób zabezpieczyć przestrzeń i za pomocą różnych zabiegów magicznych stworzyć strefę bezpieczną dla siebie i swojej wspólnoty.
In this article, I present selected aspects of the linguistic image of the plague (I am especially interested in names and their etymology, the causes of the disease, images of the plague, and remedies). I mainly rely on materials related to Polish folk culture, but I also mention some contemporary contexts to show a certain durability of beliefs related to the plague. I use the notion of a linguistic and cultural image of the world understood as a colloquial interpretation of reality that can be explicated not only using verbal data, but also with non-verbal data preserved in petrified texts of culture. In my considerations, I refer to the so-called cognitive definition. The material basis of the analysis presented (in line with Jerzy Bartmiński’s assumptions) consists of lexical and textual data: names (confirming the “perspective of reality”), information transmitted on an onomasiological basis, revealed in the etymological and word-formation analysis, meanings given in the definitions in Polish and dialectal dictionaries, word-formation derivatives, metaphorical extensions, phraseologisms, collocations (phrases), metaphors, proverbs, healing formulas, etc. In Polish folk culture, the plague was imagined as a living creature (woman) who could roam the land (come and go), come to the village, talk to people, put them to death, or save the ones she chose to live. These images of the plague made peasants try to secure their space and to create a safe zone for themselves and their community by means of various magical procedures.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 6 Special Issue; 117-139
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tradycja utrwalona w nazewnictwie stroju ludowego Księżaków łowickich
Tradition eternalized in folk outfit names typical for Księżacy from Łowicz
Autorzy:
Marciniak-Firadza, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/973227.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
etnolingwistyka
dialektologia
leksyka
strój ludowy
ethnolinguistics
dialectology
lexis
costume
Opis:
Księżacy łowiccy wyróżniali się od swoich sąsiadów, od innych grup etnicznych mową, obyczajami, a przede wszystkim strojem, uważanym za najbardziej efektowny i reprezentacyjny ubiór z terenu Mazowsza. W pierwszej połowie XIX wieku podstawę stroju łowickiego zaczęły stanowić wełniane pasiaki, zmieniające z upływem lat swoją kolorystykę. Strój łowicki przetrwał do dziś, choć – po przeobrażeniach – nie przypomina on tego z początku XIX wieku: jest bardziej kolorowy i bogatszy, jeśli chodzi o zdobnictwo. Przedmiotem referatu jest omówienie słownictwa związanego z łowickim strojem ludowym. Zaprezentowane zostaną – często zróżnicowane na obszarze Księstwa – nazwy części stroju kobiecego i męskiego oraz nazwy kolorów, którymi mieni się łowicki pasiak.
Księżacy from Łowicz distinguished themselves from their neighbours and other ethnic groups with their speech and customs, but primarily with their outfit which is regarded to be the most glamorous of all Masovian costumes. In the first half of the 19th century woolen striped fabrics (which changed its colours over the years) became the basis of this costume. The Łowicz folk costume has been preserved until today, but it has undergone so many transformations that it does not resemble the one from the beginning of 19th century. The modern, 20th century costume is more colourful and features richer ornamentation. The subject of this paper is to discuss the vocabulary connected to the Łowicz folk costume. Names for women’s and men’s costumes as well as the names of colors from the Łowicz striped fabric will be presented, along with their various versions from the area of the Łowicz Duchy.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2016, 63; 53-67
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Toward a cognitive definition of the Estonian Thunder god Pikne
Estoński bóg grzmotu Pikne – próba definicji kognitywnej
Autorzy:
Gajetti, Giuliano
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670848.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive definition
ethnolinguistics
Pikne
Uku
Estonian Thunder god
definicja kognitywna
etnolingwistyka
estoński bóg grzmotu
Opis:
W artykule podjęto próbę skonstruowania definicji kognitywnej nadprzyrodzonej istoty wiązanej z burzą i piorunami – bogiem grzmotu, czczonym w estońskiej tradycji i wierzeniach ludowych. Pierwszym krokiem było zbadanie leksyki związanej z grzmotem i jej komponentów. Następnie refleksji poddano etymologię badanego teonimu. Kolejnym krokiem było ułożenie danych językowych w fasety: homonimy i synonimy, terminy o tym samym stopniu ogólności i nadrzędne, wygląd, cechy niezwiązane z wyglądem, działania wykonywane przez bóstwo, władza, bóstwo jako adresat działań, zwracanie się do bóstwa i lokalizacja. Na tej podstawie zbudowano definicję kognitywną, z podaniem dokumentacji w języku oryginalnym i angielskim tłumaczeniu.
The aim of this article is to provide a cognitive definition of the supernatural entity associated with the phenomenon of thunderstorm (the Thunder god) in Estonian vernacular tradition and folk beliefs. The article will firstly investigate the lexicon connected with thunderstorm and its components, and secondly the etymological roots of the theonym. Subsequently, I will organize the linguistic data into facets such as homonyms and synonyms, co-hyponyms, hyperonyms, appearance, features unrelated to appearance, actions performed by the god, authority, addressee, address, and location. Finally, a cognitive definition will be proposed. The documentation will be shown in the original language alongside an English translation.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 223-242
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
To nie moja wina… – obraz oskarżonego usprawiedliwiającego się w tekstach protokołów przesłuchań
It’s not my fault… – image of the accused who justifies in texts of interrogation protocols
Autorzy:
Marszałek, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/973230.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
językowy obraz świata
tekstowy obraz świata
tekst
protokół przesłuchania
etnolingwistyka
linguistic image of world
textual image of world
text
interrogation protocol
ethnoliguistics
Opis:
Celem niniejszej pracy była próba opisania językowych sposobów usprawiedliwiania się oskarżonych; opis ten stanowi podstawę rekonstrukcji obrazu oskarżonego w tekstach protokołów przesłuchań. Analizowany materiał językowy pochodzi z akt spraw prowadzonych w Wydziale II Karnym Sądu Rejonowego w Krośnie. W artykule omówiono teoretyczne zagadnienia istotne dla językoznawczej analizy materiału – odniesiono się m.in. do problematyki językowego i tekstowego obrazu świata oraz pojęcia tekstu. Z analizy wynika, że sposoby usprawiedliwienia się w tekstach protokołów przesłuchań są zróżnicowane: oskarżeni wymieniają prowokację, wpływ osób trzecich i kolegów współsprawców, zdarzenia i okoliczności zewnętrzne, na które nie mają wpływu, pragnienie zemsty, szczególną sytuację rodzinną czy niewiedzę o przestępczym charakterze czynu, jak również fakt, że ich czyn nie wywarł negatywnych skutków oraz że zdarzył się im po raz pierwszy. Szukają więc winy w okolicznościach zewnętrznych, poza sobą, co tworzy ich obraz jako osób biernych i niesamodzielnych.
The aim of this study was to describe ways of justification in the language of the accused. This description is the basis for the reconstruction of the image of the accused in the texts of the interrogation protocols. The analyzed material comes from the language of case files from the Department II of Criminal District Court in Krosno. The article discusses the theoretical issues as far as they are relevant to the linguistic analysis of the material – inter alia, the issues of language and text vision of the world and the concept of text. The analysis shows that the methods of justification in the texts of the interrogation protocols are varied: the accused tend to mention the provocation, the influence of third parties and friends accomplices, events and external circumstances, which they do not control, the desire for revenge, the particular situation of their family or ignorance about the criminal character of their action, as well as the fact that their action had no negative effects, and that it happened fo the first time. They put the blame on external circumstances, beyond them, that creates their image as people passive and dependent.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2016, 63; 69-86
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The role of questionnaires in the reconstruction of the linguacultural view of respect (szacunek) in contemporary Polish
Autorzy:
Gierczak, Sylwia Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081461.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
linguistic worldview
linguistic questionnaire
cognitive definition
respect
etnolingwistyka
językowy obraz świata
ankieta lingwistyczna
definicja kognitywna
szacunek
Opis:
The aim of the study is to present the role of empirical research in the reconstruction of the linguacultural image of axiologically loaded concepts and socially determined connotations. The article relates to methodological assumptions and findings of ethnolinguistics, where the reconstruction of the conceptualisation of particular notions is based on the interpretation of three types of data: (i) the language system, (ii) questionnaires, and (iii) texts. This is the approach adopted in the report Język – wartości – polityka [Language – values – politics] (JWP 2006), and then in the Axiological Lexicon of Slavs and Their Neighbours (LASiS 1-5, 2015-2019), compiled by the team supervised by Jerzy Bartmiński.This study presents the results of a questionnaire regarding respect (Polish szacunek), conducted among one hundred students from five universities in Lublin. Respondents were asked to answer the question: “What, in your opinion, is the essence of respect?”. The data obtained from first-hand sources enable a reconstruction of the students’ image of true respect in the Polish language in an aspectual view. The social aspect was found in an exposed position, where the most frequently indicated factors are: (1) acceptance of and empathy towards others; (2) courteous manners, appropriate behaviour towards others and appropriate attitude towards animals, plants, and objects; (3) recognition of the other person as an authority figure, with admiration for someone or something. Next, psychological, ethical, and psycho-social aspects were recognized. Existential and cultural aspects were found to be the least represented. The findings indicate a compatibility of the data from questionnaires with dictionary data, which together confirm the primacy of the subjective aspect of respect.  It is shown that questionnaires are a significant stage of discovering how speakers understand the meanings of the concepts they use – this concerns the colloquial, common understanding, which is crucial in constructing a cognitive definition of a given concept. Empirical research also enables a hierarchization of isolated defining features, ranking them from the most entrenched ones to the least frequently indicated ones, which renders this research a valuable tool in the verification of lexicographic data.
Przedmiotem opracowania jest przedstawienie roli i wartości badań empirycznych w rekonstrukcji językowokulturowego obrazu konceptów o nacechowaniu aksjologicznym i uwarunkowanych społecznie konotacjach. W artykule nawiązano do założeń i ustaleń metodologicznych wypracowanych na gruncie etnolingwistyki, gdzie za podstawę rekonstrukcji konceptualizacji poszczególnych pojęć uznano interpretację danych trojakiego typu: systemowych (S), ankietowych (A) i tekstowych (T). Podejście to przyjęto w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów (LASiS 1-5, 2015-2019) przygotowanym przez zespół kierowany przez Jerzego Bartmińskiego. Autorka prezentuje wyniki badania ankietowego na temat szacunku, przeprowadzonego wśród stu studentów pięciu lubelskich uczelni. Zadaniem respondentów było udzielenie odpowiedzi na pytanie zgodne ze schematem lubelskiej ankiety ASA: „Co – według Ciebie – stanowi o istocie prawdziwego szacunku?” Dane pozyskane ze źródeł wywołanych umożliwiły odtworzenie obrazu prawdziwego szacunku w ujęciu aspektowym. Na pozycji eksponowanej znalazł się aspekt społeczny (S), w ramach którego najczęściej wskazywano: (1) akceptację i empatię wobec drugiej osoby, (2) kulturę osobistą, rozumianą jako właściwe/stosowne zachowanie wobec drugiej osoby oraz odpowiedni stosunek/odpowiednie podejście do zwierząt, roślin, rzeczy, a także (3) uznanie drugiej osoby za autorytet, podziw dla kogoś lub czegoś. Miejsca kolejne w układzie frekwencyjnym zajęły aspekty: psychiczny (P), etyczny (E) i psychospołeczny (A). Odnotowano najniższy udział aspektów bytowego (B) i kulturowego (K). Przedstawione dane pozwalają wnosić o zgodności danych ankietowych z danymi słownikowymi, które wespół poświadczają wysunięcie na pozycję prymarną podmiotowego wymiaru szacunku.  Autorka artykułu dowodzi, że badania ankietowe są istotnym etapem odkrywania, jak mówiący rozumieją znaczenia pojęć, którymi się posługują – chodzi tu o rozumienie potoczne, obiegowe, ważne w budowaniu definicji kognitywnej danego konceptu. Badania empiryczne pozwalają także na hierarchizację wyodrębnionych cech definicyjnych, na uszeregowanie ich od tych najbardziej ustabilizowanych do najrzadziej wskazywanych, co czyni te badania wartościowym narzędziem w weryfikacji danych leksykograficznych.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 237-253
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The culture of language or culture in language? The question in the context of teaching Polish as a non-native language
Kultura języka czy kultura w języku? Perspektywa glottodydaktyczna
Autorzy:
Garncarek, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042406.pdf
Data publikacji:
2020-12-23
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
glottodydaktyka kulturowa
antropologia słowa
etnolingwistyka
kulturemy
frazeologia
zwroty adresatywne
grzeczność językowa
rytualizacja języka
culture-focussed teaching of Polish as a non-native language
verbal anthropology
ethnolinguistics
culturemes
phraseology
forms of address
linguistic politeness
ritualisation of language
Opis:
    This article discusses the modes of defining cultural content in teaching Polish as a foreign language. It proposes strategies for introducing cultural knowledge and knowledge about culture in the practice of teaching Polish as a non-native language. It seems appropriate to offer a division into: The cultural semantics of lexemes, set phrases and expressions; The culture (meaning the correct use) of expression and the linguistic norm; and Culture content and areas conveyed to foreigners through the language they are learning. This discussion fits the debate regarding the language which we teach to foreigners. In it, researchers have offered examples of semantic distortions (mostly shifts), and the dangers of private or rather extra-curricular linguistic contact with a language’s native users. It also carries reflections on linguistic regionalisation and its presence in the practice of teaching Polish as a non-native language.  
Artykuł dotyczy sposobów definiowania treści kulturowych w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Są w nim zaproponowane strategie wprowadzania wiedzy kulturowej i wiedzy o kulturze w praktykę glottodydaktyczną. Wskazane jest (istotne zdaniem autora) rozróżnienie na:1. semantykę kulturową leksemów, zwrotów i wyrażeń;2. kulturę wypowiedzi i normę językową;3. treści i obszary kulturowe przekazywane cudzoziemcom za pośrednictwem nauczanego języka. Rozważania wpisują się w nurt dyskusji dotyczącej języka, którego nauczamy cudzoziemców. Przywoływane są w nim przykłady zaburzeń (zwłaszcza przesunięć) semantycznych, niebezpieczeństwa wynikające z prywatnych, a raczej pozalekcyjnych kontaktów językowych z jego naturalnymi użytkownikami. Zawarto również refleksję dotyczącą regionalizacji językowych i ich obecności w praktyce glottodydaktycznej.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2020, 27; 267-276
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Symbolika leszczyny w polskiej kulturze ludowej. Fragment definicji kognitywnej
The symbolism of hazel in Polish folk culture. A fragment of cognitive definition
Autorzy:
Kielak, Olga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/969028.pdf
Data publikacji:
2014-04-02
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
ethnolinguistics
symbol
cognitive definition
hazel
folk culture
etnolingwistyka
definicja kognitywna
leszczyna
kultura ludowa
Opis:
The article discusses the symbolism of the hazel plant which constitute a segment (one facet) of the cognitive definition of a hazel bush. The symbolism of the hazel is a category which terminate and gather in together other facets constituting the entry ‘Hezel’ in the Lublin ethnolinguistics dictionary (Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska): i.e. the plants’ provenance, image, time and place of flourishing; its magical, apotropaical, therapeutical, ritual and practical use etc. The symbol is thus – next to the stereotype – the second key concept in this dictionary. The author shows the different symbolic meanings attributed to hazel in Polish folk culture – the symbolism of the space tree, the symbolism of sacredness, a symbol of life, duration, recovery and growth; symbol of power and health, the symbolism of fertility and abundance, and a symbol of girl.
W artykule omówiona została symbolika leszczyny stanowiąca wycinek (jedną fasetę) definicji kognitywnej leszczynowego krzewu. Symbolika leszczyny jest kategorią, która wieńczy hasło, bazując na pozostałych fasetach - dotyczących m. in. pochodzenia, wyglądu, czasu i miejsca kwitnienia, zastosowania apotropeicznego, magicznego, leczniczego, obrzędowego i praktycznego - spina je wspólną klamrą. Symbol jest bowiem, obok stereotypu, drugim kluczowym pojęciem w lubelskim słowniku etnolingwistycznym (Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska). Autorka prezentuje różne sensy symboliczne przypisywane w polskiej kulturze ludowej leszczynie – symbolikę drzewa kosmicznego; symbolikę świętości; symbol życia, trwania, regeneracji i wzrastania; symbol mocy i zdrowia, symbolikę płodności i obfitości oraz symbol dziewczyny.
Źródło:
Adeptus; 2014, 3; 96-109
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Śladami Yakova Malkiela: etymologia z tekstem, tekst z kontekstem
Autorzy:
Łozowski, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34606384.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
etymology
cognitive ethnolinguistics
structuralism
diachrony vs. panchrony
text and context
etymologia
etnolingwistyka kognitywna
strukturalizm
diachronia a panchronia
tekst i kontekst
Opis:
A critical appraisal is attempted of the three structurally-designated theses that are typically voiced  in relation to what etymology is and what it consists in: (i) etymology is diachronic in scope, (ii) etymology involves the reconstruction of proto-forms and proto-senses, and (iii) etymology is based on the earliest possible attestations. The examination is guided and motivated by Yakov Malkiel's etymological research as well as by selected studies of the Lublin-based cognitive ethnolinguists. It is, then, concluded that etymological investigations are more likely to be productive and successful if (i) the temporal perspective employed is that of panchrony, not of the diachrony-synchrony distinction, (ii) the reconstruction aims at identifying ways of cross-generational conceptualisation (mentalities), rather than original forms, and (iii) the examination includes the whole of the historical spectrum of attestations, not just earliest records. This all leads to a full appreciation of the kind of etymology that feeds on texts, not words or lexemes, and on cognitive and experiential contexts, not on purely linguistic abstractions.
W artykule dokonujemy krytycznej oceny wybranych tez, jakie powszechnie stawia się w odniesieniu do badań etymologicznych. Te tezy odnajdujemy w dominującym modelu etnolingwistyki i nazywamy go strukturalistycznym. Poddajemy go redefinicji w duchu etnolingwistyki kognitywnej, przede wszystkim zaś pytamy o rzekomo diachroniczny wymiar etymologii. Inspirację znajdujemy w pracach Yakova Malkiela, które następnie odnosimy do praktyki badawczej szeregu lubelskich etnolingwistów. W naszej argumentacji (i) uznajemy zasadność etymologicznego programu etnolingwistyki kognitywnej, jak i (ii) uzasadniamy potrzebę rozstania się z etymologią strukturalistyczną (także: sensu stricto, porównawczohistoryczną, formalną, systemową).
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 35-49
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sakralne wymiary drogi
Sacred dimensions of the road
Autorzy:
Smyk, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/87367.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Geograficzne
Tematy:
droga
kultura tradycyjna
kognitywizm
etnolingwistyka
sakralność
road
traditional culture
cognitive linguistics
ethnolinguistic method
sacredness
Opis:
Artykuł jest analizą kulturowego obrazu drogi. Jego podstawą materiałową są dane z zakresu języka i kultury tradycyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem werbalnych i niewerbalnych teksów folkloru i obrzędowości rodzinnej i dorocznej. W podsumowaniu autorka rekonstruuje obraz tradycyjnych rytuałów sakralizujących, wyznaczając takie zakresy, jak: przestrzeń sakralizacji, dynamiczność sakralizacji, czas, podmiot sakralizujący, przedmiot sakralizacji, uspołecznienie, zwrotność, natężenie, czas działania, krotność i kodowość sakralizacji. Na zakończenie zbiera strategie sakralizacji świata, znane polskiej kulturze tradycyjnej. Wyznacza postawę pasywną oraz postawę aktywną, kreującą rzeczywistość: działania wykorzystujące świętość chrześcijańską i działania ukierunkowane ku świętości kosmiczno-mitologiczno-obrzędowej. Taka propozycja stanowi nowe ujęcie charakterystyki drogi i sakralizacji świata w kulturze polskiej.
The paper is a cultural analysis of the image of the road. Data collected from traditional culture and language, particularly from verbal and nonverbal folk texts as well as from family and annual rituals, have become the basis of the report. In the summing up, the author reconstructs the picture of traditional sacralizing rituals, defining such scopes as the space of sacralization, dynamism of sacralization, time, the sacralizing subject, the object of sacralization, socialization, reflexivity, intensity, duration of functioning, one-timeness/ multiplicity, and codedness of sacralization. In the conclusion, the author assembles the strategies for sacralization of the world. She defines the passive attitude and the active attitude that creates changes in the reality (actions that use Christian sanctity to a greater extent and actions oriented towards cosmic-mythological-ritualistic sanctity). This proposal is a new approach to the description of the road and the sacralization of the world in Polish culture.
Źródło:
Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2012, 17; 122-137
1896-1460
2391-5293
Pojawia się w:
Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przestępstwa językowe jako przedmiot etnolingwistycznych badań porównawczych
Autorzy:
Falana-Jafra, Anna Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34611885.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
language crimes
criminal law
ethnolinguistics
comparative research
przestępstwo językowe
prawo karne
etnolingwistyka
badania porównawcze
Opis:
W artykule zaproponowana została autorska koncepcja przestępstw językowych jako podkategorii czynów zabronionych w polskim prawie karnym, a także w systemach prawnokarnych innych państw. Wskazane zostały ich cechy charakterystyczne, będące kryteriami odróżnienia od innych rodzajów przestępstw, a także relacje istniejące pomiędzy nimi jako wytworami kultury prawnej a innymi elementami kultury, w tym w szczególności językiem. Zaproponowane zostały ponadto trzy zasadnicze perspektywy badawcze tychże przestępstw, jakie mogą być prowadzone na kanwie porównawczych badań etnolingwistyczych: perspektywa temporalna, perspektywa terytorialna oraz perspektywa „prawa w działania”. Ta ostatnia wywiedziona została z osiągnięcie realistycznej szkoły prawnej, negującej znaczenie statycznego „prawa w tekstach”.
The article proposes an original concept of language crimes as a subcategory of criminal acts in Polish criminal law and in criminal law systems of other countries. Focus is placed on their characteristics as the criteria for distinguishing them from other types of crimes, on relations between them as constructions of legal culture and other elements of culture, in particular language. In addition, three fundamental research perspectives for these crimes are proposed: they can be carried out as comparative ethnolinguistic research: the temporal perspective, the territorial perspective, and the "law in action” perspective. The latter derives from the achievements of a realistic legal school, which denies the significance of a static "law in texts”.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 205-218
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 60

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies