Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "dysonans" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-12 z 12
    Tytuł:
    Liczbowe przyjemności. Leibniz i muzyka
    Autorzy:
    Rychter, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2102450.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    G.W. Leibniz
    muzyka
    filozofia muzyki
    harmonia
    dysonans
    Opis:
    Artykuł stanowi rekonstrukcję poglądów Leibniza na temat muzyki w oparciu o rozproszone uwagi z różnych jego pism, również pomniejszych. Omawia psychoakustykę Leibniza, jego estetykę, teorię harmonii muzycznej oraz znaczenie muzyki w jego metafizyce. Filozofia muzyki Leibniza zostaje ukazana jako przejście między kosmologicznym myśleniem pitagorejskim a estetyką Baumgartenowską i romantyczną. Wskazane zostają również związki myśli Leibniza z barokową kulturą muzyczną jego czasów.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 343-353
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Charakterystyka zjawiska dysonansu poznawczego na przykładzie młodzieży akademickiej – wprowadzenie do badań empirycznych (część II)
    Characteristics of the phenomenon of cognitive dissonance on the example of academic youth - introduction to empirical research (part I)
    Autorzy:
    Szromek, A. R.
    Naramski, M
    Herman, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/322789.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    dysonans poznawczy
    psychologia społeczna
    cognitive dissonance
    social psychology
    Opis:
    Artykuł stanowi drugą część efektów badań nad zjawiskiem dysonansu poznawczego. Zaprezentowano analizę tego zjawiska wśród młodzieży akademickiej. Zwrócono uwagę na udział zjawiska wśród respondentów, sposób reakcji na omawiane zjawisko oraz podjęto próbę identyfikacji zależności pomiędzy wyróżnionymi cechami ankietowanych.
    This publication contains the second part of a research on the phenomenon of cognitive dissonance. The article presents an analysis of the phenomenon among students. The authors pay their attention to the distribution of this phenomenon among participants and how they responded to the phenomenon. The authors also attempt to identify the relations between the distinguished attributes of the respondents.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2016, 97; 289-307
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Charakterystyka zjawiska dysonansu poznawczego na przykładzie młodzieży akademickiej – wprowadzenie do badań empirycznych (część I)
    Characteristics of the phenomenon of cognitive dissonance on the example of academic youth - introduction to empirical research (part I)
    Autorzy:
    Szromek, A. R.
    Naramski, M.
    Herman, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/323091.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    dysonans poznawczy
    psychologia społeczna
    cognitive dissonance
    social psychology
    Opis:
    Niniejszy artykuł zawiera pierwszą część efektów badań prowadzonych przez autorów nad zjawiskiem dysonansu poznawczego. W artykule podano charakterystykę tego zjawiska oraz opisano metodę badawczą, jaką zastosowano podczas podjętej próby analizy zjawiska dysonansu poznawczego, występującego wśród młodzieży akademickiej. Dalsza część artykułu zawiera wstępną charakterystykę próby badawczej, na której realizowano badania.
    This publication is the first part of a research on the phenomenon of cognitive dissonance. The article describes this phenomenon and characterizes a research method that was used to analyse the cognitive dissonance among university students. The further part is dedicated to the characteristics of the research sample, on which the study was conducted.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2016, 97; 275-288
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O immersyjności escape roomów. Przykład pokoi Tick Tack w Gliwicach
    Autorzy:
    Julke-Bogacka, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/682888.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    escape room
    immersja
    emersja
    dysonans ludonarracyjny
    immersion
    emersion
    ludonarrative dissonance
    Opis:
    Escape room (ER) is a live cooperative game in which players need to find a way out of a closed room, or to reach an additional goal by solving a series of riddles and puzzles, in a set amount of time. So far there have been few publications on ERs, particularly in Polish game studies. This paper is an attempt at filling this gap. The history of ERs is described briefly, and the claim is made that the reason for the success and popularity of selected ERs is their immersivity. The rooms of the company Tick Tack, which is located in Gliwice, are used as examples to discuss the topic of ER immersivity and the conditions that a room should meet to engage players fully. The analysis is based on relevant literature and on the author’s own experiences with ERs.
    Escape room (ER) to rodzaj kooperacyjnej gry rozgrywanej na żywo. Polega na znalezieniu w określonym czasie wyjścia z zamkniętego pomieszczenia lub wykonaniu innego, dodatkowego celu misji poprzez rozwiązanie serii zagadek i łamigłówek. Dotychczas niewiele prac zostało poświęconych ER, szczególnie w środowisku polskich badaczy gier. Niniejszy artykuł jest próbą wypełnienia tej luki. W tekście przedstawiono krótką historię powstania ER oraz postawiono tezę, że przyczyną sukcesu i popularności wybranych ER jest immersyjność. Zagadnienie immersyjności ER oraz warunki, jakie powinien spełnić dany pokój, aby w pełni zaangażować graczy, omówiono na przykładzie pokoi firmy Tick Tack z Gliwic. Analizę przeprowadzono na podstawie literatury źródłowej oraz własnych doświadczeń z gry.  
    Źródło:
    Replay. The Polish Journal of Game Studies; 2017, 4, 1; 39-50
    2391-8551
    2449-8394
    Pojawia się w:
    Replay. The Polish Journal of Game Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przedsiębiorczość a umiejętność korzystania z pomocy
    Enterprise and Skill in Taking Advantage o f Assistance
    Autorzy:
    Szwajkowski, Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1853537.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    pomoc finansowa
    finansowanie rozwoju przedsiębiorczości
    dysonans poznawczy
    financial assistance
    financing the enterprise development
    cognitive dissonance
    Opis:
    This article is dedicated to the influence help may have on entrepreneurs and how it is perceived by them as affecting the effectiveness of their operations. This analysis is based on examples illustrating the various forms of assistance and how these are perceived by their beneficiaries. The article suggests criteria for judging whether a given activity is of a helpful nature, regardless of how a beneficiary may see it. It also attempts to explain the commonly observed phenomenon of entrepreneurs banishing from their minds all recognition of the fact that they are taking advantage of assistance, based on the well-known theory from social psychology called the „Theory of cognitive dissonance”. This points to the possibly negative effect of the tendency by the businessman to banish from his mind objective facts on the various aspects of his firm's operations, such as assessment of investment decisions or the fulfillment of obligations. This article also applies to practices applied by many organizations specializing in the distribution of assistance for entrepreneurs that fail to attach any importance to their beneficiaries understanding the assistance nature of their offer, thus fostering an incorrect and harmful interpretation by entrepreneurs.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Społecznych; 2005, 33, 3; 79-88
    0137-4176
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Społecznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Experiential Dissonance and Divine Hiddenness
    Dysonans doświadczeniowy i Boże ukrycie
    Autorzy:
    Moser, Paul K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1791109.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-24
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Boże ukrycie
    doświadczenie religijne
    dysonans doświadczeniowy
    objawienie Boga
    Divine hiddenness
    religious experience
    experiential dissonance
    divine manifestation
    Opis:
    Our expectations for human experience of God can obscure the reality and the presence of such experience for us. They can lead us to look in the wrong places for God’s presence, and they can lead us not to look at all. This article counters the threat of misleading expectations regarding God, while acknowledging a role for diving hiding from humans on occasion. It contends that, given God’s perfect moral character, we should expect typical human experience of God to have moral dissonance, that is, experiential conflict in morally relevant ways. We shall see the evidential or cognitive importance of how humans respond to such dissonance. Our failing to respond cooperatively with God can result either in our obscuring evidence of divine reality or in God’s hiding divine self-manifestation for redemptive purposes aimed at our benefit.
    Nasze oczekiwania dotyczące ludzkiego doświadczenia Boga mogą przesłonić nam rzeczywistą obecność takiego doświadczenia. Mogą nas skłonić do szukania obecności Boga w niewłaściwych miejscach i mogą sprawić, że w ogóle nie będziemy jej szukać. Artykuł przeciwstawia się groźbie mylących oczekiwań dotyczących Boga, jednocześnie uznając rolę okazyjnego Bożego ukrycia. Twierdzi się w nim, że biorąc pod uwagę doskonały charakter moralny Boga, powinniśmy oczekiwać, że typowe ludzkie doświadczenie Boga będzie zawierać dysonans moralny. Artykuł pokazuje dowodowe lub poznawcze znaczenie tego, jak ludzie reagują na taki dysonans. Nasza niezdolność do współdziałania z Bogiem może skutkować albo zaciemniającym dowodem boskiej rzeczywistości, albo ukrywaniem przez Boga jego samoobjawienia dla celów odkupieńczych skierowanych na naszą korzyść.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2021, 69, 3; 29-42
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ redukcji dysonansu poznawczego na treść prawa pozytywnego. Eufemizmy
    Autorzy:
    Piekarczyk, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/927474.pdf
    Data publikacji:
    2016-01-01
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
    Tematy:
    prawotwórstwo
    legislacja
    dysonans poznawczy
    redukcja dysonansu poznawczego
    Leon Festinger
    eufemizmy
    law-making
    cognitive dissonance
    cognitive dissonance reduction
    euphemisms
    Opis:
    Prawo pozytywne jest rezultatem grupowej decyzji normatywnej. Jest stanowione przez upoważnionych członków legislatywy, którzy w procesie tworzenia prawa nie są wolni od swoich doświadczeń i motywacji. Pojawia się więc pytanie, jakie procesy dotyczące takich osób mogą wpłynąć na treść prawa. Aby znaleźć na to pytanie odpowiedź (wyjaśnienie) konieczne jest wyjście poza klasyczne badanie prawa i integracja teorii prawa z takimi dyscyplinami jak m.in. psychologia, socjologia, politologia i kognitywistyka. W niniejszym artykule wykorzystana została teoria dysonansu poznawczego wywodząca się z psychologii społecznej i opracowana przez Leona Festingera w 1957 r., by na jej bazie sformułować hipotezę dotyczącą wpływu redukcji dysonansu poznawczego na treść prawa pozytywnego, czego wyrazem może być używanie przez prawodawcę eufemizmów.
    The written law is a result of collective normative decision. It is enacted by competent members of legislative body being people which aren’t free from their experiences and motives in the process of the enactment. Therefore the following question appears – what occurring processes at these persons can affect contents of the law. To find an answers (explanations), there is a need to go beyond classical law research, to the direction of outside integration theory of law and derive them from such a disciplines as psychology, sociology, political science, cognitive science and the other. Presented paper uses a theory of cognitive dissonance, derived from social psychology and developed by Leon Festinger (1957’) to formulate a hypotheses about the influence of cognitive dissonance reduction on the content of written law, which expressions may be euphemisms used by legislator.
    Źródło:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2016, 1(12); 44-54
    2082-3304
    Pojawia się w:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Beata Polanowska-Sygulska, Harmonia i dysonans. Wokół rozmów z oksfordzkimi filozofami – uwagi o książce
    Beata Polanowska-Sygulska, Harmonia i dysonans. Wokół rozmów z filozofami oksfordzkimi. Remarks about the Book
    Autorzy:
    Bator, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/42557386.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
    Tematy:
    filozofowie oksfordzcy
    harmonia i dysonans
    pluralizm wartości
    agonizm
    holizm prawniczy
    Oxford philosophers
    harmony and dissonance
    value pluralism
    agonism
    legal holism
    Opis:
    Tekst jest esejem o książce Beaty Polanowskiej-Sygulskiej Harmonia i dysonans. Wokół rozmów z filozofami oksfordzkimi. Esej zawiera uwagi o kontekście społecznym i politycznym w którym powstawały poszczególne fragmenty książki, o specyfice stylu pisarskiego autorki oraz wyjątkowym charakterze źródeł z których autorka pozyskiwała swoją wiedzę o oksfordzkich filozofach. Z prezentowanych w książce filozofów w tekście niniejszym postanowiłem skupić swoją uwagę tylko na wybranych postaciach: I. Berlinie, L. Kołakowskim oraz J. Grayu. O wyborze dwóch pierwszych zdecydował fenomen problemowej zbieżności zainteresowań obu filozofów. To właśnie podejmowane przez Berlina i Kołakowskiego dylematy etyczne stały się wiodącą ideą całej książki, a nadto wyzwaniem, którego aktualność współcześnie odczuwamy w sposób wyjątkowy (np. kontekst wojny w Ukrainie). W eseju formułuję również pewne krytyczne uwagi gdy chodzi o ocenę autorki teoretycznego ugruntowania filozofii L. Kołakowskiego. We fragmentach poświęconych J. Grayowi i jego Kociej filozofii – zgadzając się krytyczną oceną autorki zarysowanej tam postawy filozoficznej i społecznej – próbuję dodatkowo wskazać na jej destrukcyjny wpływ na filozofię prawa. Rozsądną alternatywą dla etycznego i prawniczego nihilizmu Graya może być właśnie nurt pluralizmu wartości Berlina-Kołakowskiego oraz dostrzegana przez obu filozofów możliwość „pragmatycznej równowagi”, której przykładów dostarczać może nurt Comprehesive Law Movement.
    The study is an essay on Beata Polanowska-Sygulska’s book Harmonia i dysonans. Wokół rozmów z filozofami oksfordzkimi [Harmony and Dissonance. Around Conversations with Oxford Philosophers]. The essay contains comments on the social and political context in which the various sections of the book were written, on Polanowska-Sygulska’s distinctive writing style, and on the unique nature of sources from which she drew her knowledge about the Oxford philosophers. Of the philosophers presented in the book, here I choose to focus my attention only on selected figures: I. Berlin, L. Kołakowski, and J. Gray. The choice of the first two was determined by the phenomenon of convergence of the two philosophers’ topics of interest. It is the ethical dilemmas taken up by Berlin and Kołakowski that became the guiding idea of the entire book, and, moreover, a challenge whose topicality is felt in a unique way today (e.g., the context of the war in Ukraine). In the essay, I also formulate some critical remarks about the author’s assessment of the theoretical grounding of L. Kołakowski’s philosophy. In the passages devoted to J. Gray and his Feline Philosophy – while agreeing with the author’s critical assessment of the philosophical and social stance outlined there – I additionally attempt to point out its destructive influence on the philosophy of law. A reasonable alternative to Gray’s ethical and legal nihilism may be precisely the Berlin-Kołakowski movement of value pluralism and the possibility of a ‘pragmatic balance’ perceived by both philosophers, which can be exemplified by the Comprehensive Law Movement.
    Źródło:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2024, 38, 1; 5-18
    2082-3304
    Pojawia się w:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aesthetic dissonance. On behavior, values, and experience through new media
    Dysonans estetyczny. O zachowaniu, wartościach i doświadczeniu poprzez nowe media
    Autorzy:
    Mróz, Adrian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18653962.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    estetyka
    nędza symboliczna
    nowe media
    dysonans poznawczy
    nieprawidłowe wrażenia sensoryczne
    zachowanie
    Aesthetics
    Symbolic Misery
    New Media
    Cognitive Dissonance
    Faulty Sensory Appreciation
    Behavior
    Opis:
    Aesthetics is thought of as not only a theory of art or beauty, but also includes sensibility, experience, judgement, and relationships. This paper is a study of Bernard Stiegler’s notion of Aesthetic War (stasis) and symbolic misery. Symbolic violence is ensued through a loss of individuation and participation in the creation of symbols. As a struggle between market values against spirit values human life and consciousness within neoliberal hyperindustrial society has become calculable, which prevents people from creating affective and meaningful attachments to symbols in relation to our retentional apparatuses, technology and memory. Such tension can be thought of as a dissonance between overlapping domains of social life, private and public. New Media is a reflection of aesthetic dissonance, an experience such as being bored and entertained at the same time, between antagonistic experiences, values, and behavior. Moreover, new media is at once a medium of customizing aesthetic experience individually as well as the threat and practice of prioritizing calculability and modeling of consumer behavior in favor of capitalistic effectiveness, which results in the simultaneous categorization of an individual as a data point, putting those who do not fit an algorithm’s premises at a disadvantage.
    Estetyka jest rozumiana nie tylko jako teoria sztuki lub piękna, ale także obejmuje wrażliwość, doświadczenie, osąd i relacje. Artykuł ten jest studium Bernarda Stieglera na temat pojęcia wojny estetycznej (staza) i nędzy symbolicznej. Przemoc symboliczna następuje w wyniku utraty indywiduacji i udziału w tworzeniu symboli. Jako walka między wartościami rynkowymi a wartościami duchowymi życie i świadomość ludzka w ramach neoliberalnego społeczeństwa hiper-przemysłowego stała się obliczalna, co zapobiega tworzeniu przez ludzi afektywnych i znaczących przywiązań do symboli w odniesieniu do naszych aparatów retencyjnych, technologii i pamięci. Tego rodzaju napięcie można postrzegać jako dysonans zachodzący pomiędzy nakładającymi się na siebie dziedzinami życia społecznego, prywatnego i publicznego. Nowe media są odzwierciedleniem dysonansu estetycznego, takiego doświadczenia jak bycie zanudzonym i rozbawionym jednocześnie, pomiędzy antagonistycznymi doświadczeniami, wartościami i zachowaniami. Co więcej, nowe media są zarazem medium indywidualnego dostosowywania doświadczeń estetycznych, a także zagrożeniem i praktyką nadawania priorytetu obliczalności i modelowaniu zachowań konsumentów na rzecz kapitalistycznej efektywności, co skutkuje jednoczesną kategoryzacją jednostki jako punktu danych, co stawia w niekorzystnej sytuacji tych, którzy nie pasują do założeń algorytmu.
    Źródło:
    Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris; 2019, 47, 4; 1-21
    1689-4286
    Pojawia się w:
    Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Exercise and Role of China's Public Diplomacy in Europe within the Context of the 'Belt and Road Initiative'
    Autorzy:
    Xi, Zhenyan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2092131.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych
    Tematy:
    Cultural dissonance
    Cultural determinants
    Cultural differences
    Political relations
    International relations
    Diplomacy
    Image of the country
    Dysonans kulturowy
    Kulturowe uwarunkowania
    Różnice kulturowe
    Stosunki polityczne
    Stosunki międzynarodowe
    Dyplomacja
    Wizerunek państwa
    Opis:
    Within the context of the Belt and Road Initiative (BRI), which aims to connect China and Europe, the role and exercise of public diplomacy in China-Europe relations is becoming increasingly significant, in particular China's public diplomacy in Europe. China has had some success in exercising its public diplomacy in Europe, but the means of improving its relationship with Europe through public diplomacy strategy within the context of BRI have been discussed less. China has been investing heavily in its charm offensive, and it does have an increasingly positive influence on developing countries, especially in Africa and Latin America. However, its image in Europe is still predominantly negative. Due to the differences in cultural norms and values between China and Europe, it is not enough for China to use its traditional culture and history to create soft power; instead, it needs to unleash the talents of its civil society and make its attractiveness conform to domestic realities. This article aims to tackle problems with the exercise of China's public diplomacy in Europe and provide practical suggestions on how to enhance it in the future, particularly through the use of non-governmental organisations (NGOs). To this end, working within the theory of constructivism, it proposes that China and Europe must go beyond the emotional entanglements of history and culture, cultivate innovative thinking and initiate a new paradigm in China-Europe relations.(original abstract)
    Źródło:
    Stosunki Międzynarodowe - International Relations; 2018, 54, 2; 143-162
    0209-0961
    Pojawia się w:
    Stosunki Międzynarodowe - International Relations
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dlaczego muzyka opiera się na skalach?
    Why is Music Based on Scales?
    Autorzy:
    Guczalski, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25806364.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    skale w muzyce
    notacja muzyczna
    nietrwałość muzyki
    ograniczenia pamięci
    percepcja kategorialna
    konsonans
    dysonans
    muzyka bezskalowa
    scales in music
    musical notation
    impermanence of music
    limits of memory
    categorical perception
    consonance
    dissonance
    scale-less music
    Opis:
    Spektrum wysokości słyszalnych dźwięków jest ciągłe: pomiędzy każdymi dwoma leży wiele wysokości pośrednich. A jednak z tego potencjalnie nieskończonego zasobu muzyka wybiera bardzo ograniczoną liczbę wysokości, które stanowią system muzyczny i tworzone w jego ramach skale. Oparcie muzyki na skalach pozostaje w wyrazistej asymetrii np. w stosunku do sztuk plastycznych. Malarstwo nie ogranicza się do żadnego wyboru kolorów spośród ciągłego spektrum odcieni i każdy malarz może w nieskrępowany sposób czerpać z całego, potencjalnie nieskończonego zakresu. Powstaje zatem pytanie, dlaczego dzieje się tak w muzyce. Odpowiedzi, na które można natrafić w literaturze przedmiotu, wydają się mało satysfakcjonujące. Pojawiają się sugestie, że istnienie skal wynika ze stosowania notacji, z potrzeb pedagogiki muzycznej i tradycji analizy muzycznej. Odpowiedzi takie są całkiem niewiarygodne w świetle świadectw, że wszystkie znane kultury muzyczne, także czysto oralne, posługiwały się skalami. Inne spotykane odpowiedzi to sugestia, że źródło istnienia skal leży w biologicznych czynnikach kontrolujących produkcję i percepcję muzyczną albo że wynikają one z kategorialności percepcji. Bliższa analiza pokazuje, że żadna z takich odpowiedzi nie wytrzymuje krytyki. Zostają zatem zaproponowane dwie inne odpowiedzi. Pierwsza: w sytuacji nietrwałości muzyki, która trwa tylko tak długo, jak długo jest grana lub śpiewana, możliwość jej ponownego wykonania uzależniona jest od ludzkiej pamięci, a z jej ograniczeń wynikła konieczność zawężenia materiału wysokościowego muzyki. Druga: z preferencji konsonansu wobec dysonansu wynikło zjawisko skali, które konsonanse wyróżnia i eksponuje; natomiast dopuszczenie całego spektrum wysokości prowadziłoby do zdecydowanej dominacji dysonansów, co mogło być odczuwane jako niepożądane. Dalsza analiza pokazuje, że tylko ta pierwsza odpowiedź jest wiarygodna. Uzyskuje ona dodatkowe potwierdzenie w fakcie, że przezwyciężenie nietrwałości muzyki przejawiające się w tworzeniu tzw. utworów na taśmę – nagranych w procesie tworzenia przez kompozytora – pozwoliło jednocześnie muzyce po raz pierwszy porzucić skale i czerpać z pełnego spektrum wysokości, a w istocie ze znacznie szerszego zakresu dźwięków nie tylko harmonicznych – do szumów i szmerów włącznie.
    The spectrum of audible tone pitches is continuous: between every pair of tones there are numerous intermediate pitches. Yet from this potentially infinite resource, music chooses a very limited number of pitches, which constitute the musical system and the scales created within it. Basing music on scales stands in distinct asymmetry with the plastic arts, for example. Painting does not confine itself to any choice of colours within the continuous spectrum of shades, and every painter may draw freely from the whole, potentially infinite, range. The question arises, therefore, as to why this occurs in music. The answers one encounters in the subject literature seem rather unsatisfactory. It is suggested that the existence of scales results from the use of notation, the needs of music pedagogy and the tradition of music analysis. Such answers are utterly implausible in light of the evidence that scales have been employed by all known musical cultures, including the purely oral. Further suggestions are that the existence of scales is conditioned by biological factors controlling musical production and perception and that they result from the categorical nature of perception. Yet none of these answers holds up to closer scrutiny. Thus two other answers are proposed. First, that given the impermanence of music, which lasts only as long as it is played or sung, the possibility of its repeated performance depends on human memory, and the limitations of that memory made it necessary to narrow down the pitch material of music. Secondly, that the preference for consonance over dissonance gave rise to the phenomenon of the scale, which highlights and distinguishes consonances; allowing the whole gamut of pitches, meanwhile, would lead to the clear dominance of dissonances, which might be perceived as undesirable. Further analysis shows that only the first of these two answers is plausible. It is supported by the fact that the surmounting of the impermanence of music, manifest in the creation of works ‘for tape’ – recorded in the creative process by the composer – at the same time enabled music to abandon scales for the first time and draw on the full gamut of pitches, and crucially on a considerably broader range of sounds – not just tones with a harmonic spectrum, but also various kinds of noise.
    Źródło:
    Muzyka; 2022, 67, 2; 44-62
    0027-5344
    2720-7021
    Pojawia się w:
    Muzyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-12 z 12

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies