Temat: dialect dictionary - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Ikonografia w słowniku gwarowym
Iconography in a dialect dictionary
Autorzy:: Kąś, Józef
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1854414.pdf
Data publikacji:: 2021-12-10
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: dialect dictionary
iconography
Podhale dialect
słownik gwarowy
ikonografia
gwara podhalańska
Opis:: W związku z szybkim zanikaniem wiejskiej kultury materialnej opisy językowe artefaktów stają się coraz trudniejsze. Istotnym elementem dopełniającym takie opisy staje się w tej sytuacji ikonografia. Ikonografia jest więc w słowniku gwarowym:1) dopełnieniem definicji;2) szansą weryfikacji definicji;3) pomocą w poprawnym ustawieniu ekspozycji etnograficznych;4) środkiem przedstawienia specyfiki etnograficznej w danym regionie;5) uzupełnieniem opisu etnologicznego;6) środkiem przedstawienia relacji między elementami składowymi artefaktu złożonego konstrukcyjnie.
The rapid disappearance of rural material culture renders linguistic description of artifacts increasingly difficult. In this situation, iconography has become an important element complementing these descriptions. In a dialect dictionary, iconography1) complements the description;2) offers an opportunity to verify the definition;3) helps to correctly orient ethnographic exposition;4) acts as a vehicle for the presentation of the ethnographic specificity in a region;5) supplements the ethnological description;6) is a means of presenting the relations between the constituent parts of a structurally complex artifact.
Źródło:: Gwary Dziś; 2021, 14; 265-276
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Od rozmowy do słownika. Słownik gwarowy jako efekt współpracy szkoły i uniwersytetu
From conversation to dictionary. Dialect dictionary as a result of cooperation between the school and the university
Autorzy:: Osowski, Błażej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1075913.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: dialect
dialect dictionary
lexis
regional culture
gwara
słownik gwarowy
leksyka
kultura regionalna
Opis:: W artykule opisano możliwość działania projektowego – stworzenia szkolnego słownika gwarowego. Zwrócono uwagę na znaczenie edukacji regionalnej oraz gwar jako składnika kultury regionalnej. Opisano także przygotowanie uczniów do projektu, konkretne rozstrzygnięcia przyjęte w słowniku (sposób zapisu, budowa hasła), wykorzystanie efektów pracy (słownika) w dydaktyce szkolnej.
The article describes the possibility of a project activity – creating a school dialect dictionary. Attention was drawn to the importance of regional education and dialect as a component of regional culture. Also described are the students’ preparations for the project, specific solutions adopted in the dictionary (the way of writing, entry structure), the use of work effects (dictionary) in the school didactics.
Źródło:: Polonistyka. Innowacje; 2019, 9; 171-180
2450-6435
Pojawia się w:: Polonistyka. Innowacje
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Hasło w słowniku gwarowym – problem metodologiczny współczesnej dialektologii
The structure of a dialect dictionary entry – a methodological problem of contemporary dialectology
Autorzy:: Pelcowa, Halina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1854416.pdf
Data publikacji:: 2021-12-10
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: dictionary entry
dialect
dialect dictionary
map
illustration
context
qualifiers
hasło słownikowe
gwara
słownik gwarowy
mapa
ilustracja
kontekst
kwalifikatory
Opis:: Przedmiotem rozważań są problemy metodologiczne związane z wartością naukową i poznawczą hasła słownikowego, rozpatrywane w aspekcie praktycznej użyteczności słowników gwarowych regionalnych i lokalnych oraz ich przydatności w dialogu pokoleń i promocji regionu. Istotą hasła słownikowego jest zarówno liczba i układ poszczególnych jego segmentów składowych, ich reprezentatywność i możliwość oddziaływania, jak i włączenie do słownika mapy i ilustracji, zarezerwowanych jeszcze do niedawna dla innych publikacji. Mapa i ilustracja powinny zostać wkomponowane w hasło, zgodnie z założeniem pozwalającym na pełne wykorzystanie informacji geograficznych, a jednocześnie na uchwycenie miejsca danego leksemu w strukturze gwarowej regionu z wszechstronną wizualizacją desygnatu.
The issue under discussion concerns the methodological issues pertaining to the cognitive and scientific values of an entry in a dialect dictionary, viewed from the point of view of practical usefulness of dialectal, regional and local dictionaries and their practicality in a dialogue between generations and in the region’s promotion. The essence of the dictionary entry is the number and arrangement of its components, their representativeness and ability to exert influence; the dictionary contains also maps and illustrations, until recently reserved for other kinds of publications. In general, maps and illustrations should be part of an entry, providing geographic information, allowing at the same time to locate a lexeme in a region’s dialect structure and to arrive at its multifaceted visualisations. Keeping in mind its practicality, an entry should be provided with contextual information, using standardised and uniform spelling; it should also include the phonetic, morphological and syntactic peculiarities of a regional dialect. The qualifiers should point to the socially-determined status of a lexeme and form the basis for an entry’s interpretation in its chronological, social, cultural and civilisation-related dimensions.
Źródło:: Gwary Dziś; 2021, 14; 277-288
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Úkoly české dialektologie na počátku 21. století
The tasks of Czech Dialectology at the beginning of the 21st century
Autorzy:: Ireinová, Martina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1854130.pdf
Data publikacji:: 2021-12-10
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: dialectology
dialects
geolinguistics
linguistic atlas
dialect dictionary
dialektologie
dialekty
jazykový zeměpis
jazykový atlas
nářeční slovník
Opis:: Pracovníci dialektologického oddělení Ústavu pro jazyk český Akademie věd České republiky se zabývají výzkumem tradičních teritoriálních dialektů v českém národním jazyce. Vypracovali šest svazků Českého jazykového atlasu (knižně vydáno v letech 1992–2011), dostupný je též v elektronické podobě. Čeští dialektologové zpracovávají Slovník nářečí českého jazyka a Slovník pomístních jmen na Moravě a ve Slezsku. Spolupracují na jednotlivých svazcích Evropského jazykového atlasu (Atlas linguarum Europae) a Slovanského jazykového atlasu (Общеcлавянский лингвистический атлас).
The researchers from the Department of Dialectology of the Czech Language Institute of the Czech Academy of Sciences have been involved in research into traditional territorial dialects within the Czech national language. They have compiled six volumes of the Czech Linguistic Atlas (published in 1992–2011) while its electronic version is being finalised. Czech dialectologists have been compiling the Dictionary of Czech Dialects and the Dictionary of Minor Place Names in Moravia and Silesia. They collaborate on the individual volumes of the Linguistic Atlas of Europe (Atlas linguarum Europae) and the Slavic Linguistic Atlas (Общеcлавянский лингвистический атлас).
Źródło:: Gwary Dziś; 2021, 14; 11-16
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Dawna leksyka Ciechanowca i okolicznych wsi
Autorzy:: Maryniakowa, Irena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/676811.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Ciechanowiec
local dialect
dictionary of local dialect
Opis:: Former lexis of Ciechanowiec and surrounding villagesIntroduction includes: a) the synthetic approach to the history of micro-regions – geographic location, ethnic and confessional composition, Krzysztof Kluk Museum of Agriculture, Krzysztof Kluk – a priest, an eighteenth-century naturalist who was born and settled here; b) a description of the microtoponimy of Ciechanowiec; c) a description of the local dialect; d) a list of place names; e) a dialect dictionary in alphabetical order; f) a list of proverbs and phraseological saings. In the dictionary part there is lexical material no longer used today, or so we hear rarely, usually at home, in the family. Using it is subject to certain factors: age of the caller, the themes of conversation, particular emotional situation or the other. The entries record not only the meaning of the word, but also the diversity of phonetic, inflectional, peculiar grammatical forms. The usual entry articles are examples of the use of the word in context, and often phrases and proverbs. Ранее употребляемая лексика города Цехановец и окрестных деревеньВступительная часть исследования состоит из: а) синтетического подхода к истории микрорайона – географическое положение, этнический и религиозный состав, краткий очерк истории Сельскохозяйственного музея имени священника и биолога Кшиштофа Kлюка, родившегося и работавшего в Цехановце в XVIII столетии; б) описания микротопонимии города Цехановец; в) описания местного говора; г) списка географических названий; д) словаря местного диалекта; е) списка пословиц и фразеологических оборотов. В словарь включены лексемы сегодня уже не употребляемые или употребляемые редко, как правило, дома, в семейном кругу. Примнение этой лексики обусловлено некоторыми факторами: возраст собеседника, тема разговора, особое эмоциональное состояние и др. Словарная статья отражает значение лексемы, разнообразие фонетических и морфологических форм, примеры использования слов в контексте.
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2012, 36
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Словник української мови XVI – першої половини XVII ст. у контексті української історичної діалектології
A Dictionary of the Ukrainian language in the 16th – first half of the 17th century in the context of Ukrainian historical dialectology
Autorzy:: Дидик-Меуш, Ганна
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26850466.pdf
Data publikacji:: 2022-12-22
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: historical dictionary
monuments of the Ukrainian language
historical dialectology
dialect features
Boyko dialects
dialect dictionary
історичний словник
історична діалектологія
діалектні риси
бойківські говірки
діалектний словник
пам’ятки української мови
Opis:: Фундаментальне видання Словник української мови XVI-І половини XVII ст. має унікальну джерельну базу – різножанрові пам’ятки української мови, що походять, за визначенням дослідників, з багатьох теренів, де функціонувала українська мова. Через те можна стверджувати, що цей історичний словник української мови є надійною підставою для розвитку української історичної діалектології. У статті запропоновано аналіз однієї з пам’яток релігійного жанру – Учительного Євангелія XVI ст., створеного на території Бойківщини, визначено основні диференційні риси, які збережені в давньому євангельському тексті і свідчать про його яскраву народну основу, зокрема бойківського (бойківсько-наддністрянського, бойківсько-емківського) мовного континууму. Проведено паралелі із записами мовлення з території Бойківщини, які зробила авторка цього дослідження упродовж 1990-х - 2000-х рокiв. На підставі авторських записів укладено Мокряни. Говірка маминого села. Словник (Львів, 2021), який можна кваліфікувати як «словник одного села», «жіночий словник», «словник однієї родин».
The fundamental edition of «A Dictionary of the Ukrainian language in the 16th – first half of the 17th century» is based on numerous sources – monuments of the Ukrainian language from the 16th and 17th centuries. Different genres which, according to researchers, originated in many territories where the Ukrainian language was spoken. Arguably, this historical dictionary of the Ukrainian language is a reliable source of information about the development of Ukrainian historical dialectology. The article offers an analysis of one of the monuments of the religious genre: the Uchytelne Yevanheliye of the 16th century, created on the territory of the Boykos, the main differential features preserved in an ancient gospel text and testify to its folk orrigin, specifically the Boyko dialects. Parallels are drawn with dialect records from the territory of the Boykos, made by the author of this study in the 1990s-2000s, on the basis of which «Mokryany. Mother’s village dialect. Dictionary» (Lviv 2021) was compiled.It can be be refrred to as «a dictionary of one village», «a woman’s dictionary», «a dictionary of one family».
Źródło:: Gwary Dziś; 2022, 15; 47-58
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Słowniczek tykociński Zygmunta Glogera – źródła i dokumentacja
Tykocin Dictionary by Zygmunt Gloger – sources and documentation
Autorzy:: Nowowiejski, Bogusław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1044744.pdf
Data publikacji:: 2018-01-29
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Zygmunt Gloger
Tykocin Dictionary
dialect
lexicography
Opis:: The article focuses on lexicographic means and methods used in the 19th century dialectal lexicography. Zygmunt Gloger in Tykocin Dictionary refers not only to dialect but also to other sources, which makes his work unique. It contains numerous references, especially to literary and historical texts, but also specialised papers. They serve either to prove the presence of a particular word/phrase in the Polish language in the past or in the times of Gloger, or to document the use of selected units in various syntactic and semantic contexts. Scientific references enable to define and to deepen etymology of selected words, or to provide an alternative variation. Referring to various sources in order to show historically or/and geographically determined phonetic, morphological and semantic-lexical forms that differ from forms in Tykocin Dictionary is rare.
Źródło:: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2017, 24, 2; 147-162
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: O promowaniu dialektu wielkopolskiego w Internecie. Raport z badań
Promoting the Wielkopolska dialect on the Internet. Research report
Autorzy:: Cemborowski, Bartosz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/968815.pdf
Data publikacji:: 2014-11-26
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Greater Poland dialect (Wielkopolska dialect)
fanpage
dictionary
blog
music
clothes
memes
Opis:: The aim of this article is to show the forms of promotion and distribution of the Wielkopolska dialect on the Internet. The sources that were used in this study are interviews with respondents residing the międzychodzki district, a survey conducted among young people speaking this dialect and the most popular Internet forms, which affect the behavior of the dialect in the language of the younger generation of users. The article describes: Internet memes, a social networks fanpage, dictionary entries in an electronic form, blogs, music promoted by websites, clothing, and everyday objects that are distributed on auction sites - the author takes into account the use of these forms in order to promote and disseminate the Wielkopolska dialect.
Celem tego artykułu jest wskazanie sposobów promocji i dystrybucji dialektu wielkopolskiego w Internecie. Materiały użyte w tym studium pochodzą z wywiadów z informatorami zamieszkującymi w okolicach Międzychodu, ankiety przeprowadzonej wśród młodych osób używających dialektu oraz obserwacji najpopularniejszych form internetowych, które mają wpływ na zachowanie dialektu w języku młodego pokolenia użytkowników. W artykule opisano: internetowe memy, fanpage’e na portalach społecznościowych, ilustracje z hasłami słownikowymi, blogi, muzykę promowaną w sieci, ubrania i przedmioty codziennego użytku rozprowadzane na internetowych aukcjach. Autor bierze pod uwagę użycie tych form w celu promocji i upowszechniania dialektu wielkopolskiego.
Źródło:: Adeptus; 2014, 4; 86-103
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Ideograficzny słownik gwar języka bułgarskiego– koncepcja i struktura
An Iideographic Dialectal Dictionary of the Bulgarian Language – the Concept and Structure
Autorzy:: Radeva, Vasiłka
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/971468.pdf
Data publikacji:: 2015
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: słownik ideograficzny
słownictwo gwarowe
heteronimy
nazewnictwo
ideographic dictionary
dialect word
heteronyms
dialect nomination
Opis:: In its structure and conception the ideographic dialectal dictionary of the Bulgarian language differs considerably from all interpretative dialectal dictionaries published so far. The words offered in it make it possible to present from another aspect a complete picture of the lexical wealth and the denotative resources of the Bulgarian dialects. The choice of different motivational features in the formation of derivatives created in the various dialects to denote the same entity is related to the ethnocultural specificity of the native speakers (or users) of Bulgarian. The completion and publication of the first volume (A–D) are preceded by the make-up of the vocabulary of the whole dictionary, which gives an idea of its structure and character. The collected material, which is yet to be structured into dictionary entries, is arranged according to the semantically corresponding literary designations presented alphabetically. While collecting and processing the material, an endeavour was made to encompass diachronically the whole territory of the Bulgarian language, making use not only of Bulgarian published sources. This is the first generalizing lexicographical work which includes data from all the dialects representing the lexical system both from the Bulgarian language region and from the Bulgarian diaspora. The ideographic dictionary will make it possible to use the collected and lexicographically processed material for academic purposes by making it accessible to Bulgarian and foreign linguists in studying the history of the Bulgarian language and the tendencies in its development. It will contribute as well to the scientific explanation of the peculiarities which not only connect but also differentiate the Bulgarian language from the other Slavic and Balkan languages.
Źródło:: Gwary Dziś; 2015, 7; 19-28
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Koncepcja Słownika języka i kultury Wielkopolski a seria Wielkopolskie Słowniki Regionalne
The concept of Słownik języka i kultury Wielkopolski (Dictionary of Greater Poland’s language and culture) and the series Wielkopolskie Słowniki Regionalne (Greater Polish Regional Dictionaries)
Autorzy:: Osowski, Błażej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28765372.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:: dialekt wielkopolski
leksykografia
słownik
Greater Poland dialect
lexicography
dictionary
Opis:: Dialekt wielkopolski jest jednym z najsłabiej opracowanych w Polsce pod względem leksykograficznym. Istnieją słowniki amatorskie oraz rozpoczęto wydawanie słowników tematycznych z poszczególnych części dialektu, brak jednak opracowania leksyki dotyczącego całej Wielkopolski właściwej. Publikacja tego typu będzie zatem wypełnieniem owej luki. Ponadto dzięki istnieniu słowników (lub pracom nad nimi) z innych regionów możliwe będą badania porównawcze oraz o charakterze ogólnogwarowym. Niniejszy tekst nie jest studium o charakterze materiałowym, analitycznym czy syntetycznym, lecz opracowaniem koncepcyjnym. Jego zadaniem jest przybliżenie pomysłu słownika ogólnowielkopolskiego.
The Greater Polish dialect is one of the least developed ones in Poland in terms of lexicography. There are amateur dictionaries available and thematic dictionaries on individual parts of the dialect have been published, but there is no lexicographic study covering the entire Greater Poland proper. A publication of this type will therefore fill this gap. Moreover, the existence of dictionaries (or works on them) from other regions will enable comparative and general dialectal studies. This text is a conceptual rather than a material, analytical, or synthetic study. Its objective is to present the idea of a dictionary covering the whole Greater Poland.
Źródło:: Poradnik Językowy; 2023, 808, 9; 84-91
0551-5343
Pojawia się w:: Poradnik Językowy
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Wyrazy zapożyczone z języka polskiego w słowniku gwar smoleńskich Włodzimierza Dobrowolskiego
Autorzy:: Wójtowicz, Marian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1023464.pdf
Data publikacji:: 2019-09-05
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Polish loanwords
Smolensk dialects
Dobrovolsky’s dictionary
Russian dialect lexicography
Opis:: The analysis comprises a stock of 414 Polish loanwords selected from the dictionary of Smolensk dialects. In the article the following problems are discussed: the stock of loanwords, periods and the process of the borrowing. Most of the words were borrowed as a result of direct language contacts. Some of the words were borrowed through Belarussian. The majority of them were borrowed in the 17th, 19th and at the beginning of the 20th century.
Źródło:: Studia Rossica Posnaniensia; 2019, 44, 2; 221-230
0081-6884
Pojawia się w:: Studia Rossica Posnaniensia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Cлaвянизмы в литoвcкиx диaлeктныx cлoвapяx
Slavisms in Lithuanian Dialect Dictionaries
Slawizmy w litewskich słownikach gwarowych
Autorzy:: Сакалаускене [Sakalauskienė], Вилия [Vilija]
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/967622.pdf
Data publikacji:: 2015-12-31
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: lexis
dialect dictionary
Lithuanian dialects
loanwords
slavism
лeкcикa
диaлeктный cлoвapь
диaлeкт
зaимcтвoвaниe
cлaвянизм
leksyka
słownik gwarowy
gwara
zapożyczenie
slawizm
Opis:: This arcticle discusses dialect dictionaries where words are recorded either from living language or from other, written sources of dialect. Up to now, ten Lithuanian dialect dictioniaries have been published and five are being compiled. Dialect changes along with our everyday life. A lot of words from the old dialect are being forgotten. Those words are no longer being used in the common language as well as in other dialects. In addition, some words gain new meanings. The same processes apply to loanwords which are used in dialects and are included in dialect dictionaries. The lexical system of a dialect dictionary shows the functioning of loanwords and their relationship with the words of the common language. The majority of Lithuanian loanwords are Slavisms, used in those dialects which have had a direct contact with Slavic languages, such as Polish, Belarusian or Russian. Slavisms and loanwords from other languages are marked variously in different dictionaries. In one of them, shortened language names are written in parentheses after the entry, which indicates that it is a word of foreign origin. Other dictionaries simply indicate Slavisms or additionally present the foreign equivalent from which they originate. A number of Slavisms from the dictionaries is analysed in the article. This examplary group are occupation names: kamarnykas (“debt collector”), cf. Polish komornik (DrskŽ 134, DvŽ I 239, KltŽ 97, KpŽ II 161, KrtnŽ 142, ZanŽ I 604); kupčius (“merchant”), cf. Polish kupiec, Belarusian кyпeц (DrskŽ 176, DvŽ I 323, KltŽ 130, KpŽ II 525, KrtnŽ 196, KzRŽ I 407, ZanŽ I 808, ZtŽ 332); strielčius (“shooter, huntsman”), cf. Polish strzelec, Belarusian cтpэлeц (DrskŽ 352, DvŽ II 299, KpŽ III 876, KrtnŽ 394, ZanŽ III 196); rimorius (“leatherworker”), cf. Polish rymarz (DrskŽ 305, KpŽ III 499, KzRŽ II 176, ZanŽ II 557). Dialects are affected by various linguistic and extralinguistic factors. The intensity of word loaning depends on the outer circumstances of language or dialect. Loanwords only fill gaps in some fields. The research of Slavisms provides abundant material for the study of their origins as well as how and why they spread, and of the history of Lithuanian dialects in general.
Przedmiotem analizy są litewskie słowniki gwarowe, rejestrujące słownictwo z żywej mowy lub z zapisów w źródłach dialektologicznych. Język litewski doczekał się dotychczas dziesięciu takich słowników, kolejnych pięć jest w opracowaniu. Zmiany w zasobie słownictwa dialektalnego są pochodną przemian zachodzących w życiu codziennym użytkowników gwar. Wiele starych nazw wycofuje się zarówno z języka literackiego, jak i z dialektów. Niektóre wyrazy zachowują żywotność, ale zmieniają znaczenia. Wskazanym procesom ulegają także zapożyczenia w leksyce gwarowej. Opis leksykograficzny zastosowany w badanych słownikach pozwala śledzić zakres dystrybucji słownictwa zapożyczonego w gwarach w relacji do jednostek języka literackiego. Najliczniejszą grupę zapożyczeń leksykalnych stanowią slawizmy używane w tych gwarach litewskich, które zetknęły się bezpośrednio z którymś z języków słowiańskich – polskim, białoruskim czy rosyjskim. W badanych słownikach zastosowano różne metody kwalifikowania slawizmów. Jedno ze źródeł podaje w nawiasie skrót nazwy języka, z którego przejęta została dana jednostka, inne słowniki sygnalizują tylko ogólnie, że słowo jest pochodzenia słowiańskiego, czasami przywoływane są także wyrazy, które stanowią podstawę zapożyczeń. W artykule poddano analizie wybrane slawizmy wyekscerpowane z dziesięciu słowników gwarowych. Jedną z opisywanych grup znaczeniowych stanowią określania wykonawców zawodów: kamarnykas, por. polskie komornik (DrskŽ 134, DvŽ I 239, KltŽ 97, KpŽ II 161, KrtnŽ 142, ZanŽ I 604); kupčius, por. polskie kupiec, białoruskie кyпeц (DrskŽ 176, DvŽ I 323, KltŽ 130, KpŽ II 525, KrtnŽ 196, KzRŽ I 407, ZanŽ I 808, ZtŽ 332); strielčius, por. polskie strzelec, białoruskie cтpэлeц (DrskŽ 352, DvŽ II 299, KpŽ III 876, KrtnŽ 394, ZanŽ III 196); rimorius, por. polskie rymarz (DrskŽ 305, KpŽ III 499, KzRŽ II 176, ZanŽ II 557). Zasób leksyki dialektalnej kształtowały różne czynniki językowe i pozajęzykowe. Intensywność zapożyczeń leksykalnych zależy od uwarunkowań zewnętrznych względem języka czy dialektu, a luki, które mogą wypełnić zapożyczenia, występują tylko w niektórych obszarach tematycznych słownictwa gwarowego. Analiza slawizmów ukierunkowana na ustalanie genezy i powodów zapożyczania obcych nazw oraz dynamiki ich rozprzestrzeniania się na gruncie litewskim wpisuje się w szerszą problematykę studiów nad historią dialektów litewskich.
В статье рассматриваются литoвcкие диaлeктные cлoвapи, охватывающие словарный материал живой речи либо слова из письменных диалектных источников. На данный момент опубликовано 10 словарей литовских диалектов и ведется работа над 5 новыми словарями. Изменения в составе диалектной лексики отражают изменения в повседневной жизни ее носителей. Многие старые названия уходят как из литературного языка, так и из диалектов. Некоторые слова сохраняются, но изменяется их значение. Те же процессы охватывают и заимствования в диалектах. Используемое в рассматриваемых словарях лексикографическое описание позволяет отслеживать дистрибуцию заимствований в диалектах в сопоставлении с единицами общенационального литературного языка. Наиболее обширной группой лексических заимствований являются славянизмы, используемые в диалектах, непосредственно соприкасавшихся с одним из славянских языков: польским, белорусским или русским. В рассматриваемых нами словарях использовались различные методы обозначения славянизмов. В одном из этих словарей в скобках приводится сокращенное название языка, из которого происходит данная лексическая единица; в других же лишь в общих чертах отмечается, что у слова славянское происхождение, и иногда приводятся слова, являющиеся источником заимствования. В статье описываются некоторые славянизмы, собранные в 10 литовских диалектных словарях. Одной из рассматриваемых в статье словарных групп являются названия профессий: kamarnykas, ср. польское komornik (DrskŽ 134, DvŽ I 239, KltŽ 97, KpŽ II 161, KrtnŽ 142, ZanŽ I 604); kupčius, ср. польское kupiec, беларусское кyпeц (DrskŽ 176, DvŽ I 323, KltŽ 130, KpŽ II 525, KrtnŽ 196, KzRŽ I 407, ZanŽ I 808, ZtŽ 332); strielčius, ср. польское strzelec, беларусское cтpэлeц (DrskŽ 352, DvŽ II 299, KpŽ III 876, KrtnŽ 394, ZanŽ III 196); rimorius, ср. польское rymarz (DrskŽ 305, KpŽ III 499, KzRŽ II 176, ZanŽ II 557). Состав диалектной лексики формируется различными языковыми и внеязыковыми факторами. Интенсивность диалектных заимствований обуславливается обстоятельствами, внешними по отношению к языку или диалекту, а пробелы, которые могут заполнить заимствования, обнаруживаются лишь в некоторых тематических областях диалектной лексики. Анализ славянизмов, направленный на определение происхождения и причины заимствования иноязычных названий, а также динамики их распространения в литовских диалектах, является частью более широкой проблематики исследований истории литовских диалектов.
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 143-158
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Świat roślin w leksyce gwarowej na pograniczu polsko-białoruskim (na materiale "Słownika gwary bielsko-podlaszskiej")
The World of Plants in the Dialectal Lexis of the Polish- Belarusian Borderland: An Analysis of A Dictionary of the Local Dialect of the Bielsk Podlaski Region (Słownik gwary bielsko-podlaszskiej)
Autorzy:: Mordań, Michał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38647840.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: dialectal lexis
East Slavic dialect
Polish-Belarusian borderland
dictionary
semantic fields
plants
Opis:: This article presents a lexical analysis of vocabulary related to plants used in the Polish-Belarusian borderland. Source material comes from A Dictionary of the Local Dialect of the Bielsk Podlaski Region (Słownik gwary bielsko-podlaszskiej / Slovnik hovu͡оrki b’el’sko-pudl’ashskuĭ) by Mikołaj Wróblewski. The method of semantic fields applied in the study made it possible to identify the following groups: (1) trees and shrubs (јалу͡овец’, кл’у́ква, лішчы́на); (2) grasses, herbs and flowering plants, vines (гурчы́ц’а, кон’ушы́на, піры͡еј, хву͡ошчка); (3) fruits and vegetables (а́γрест, ры͡епа, сала́та, цібу́л’а, чорні́ц’а); (4) cereals (јачмі͡ен’, кукуру́за, ове́с); (5) mushrooms (дро́пл’а, мухомо́ра, сіроjі͡ежка); (6) parts of plants (гу͡ол’ка, корене́ц’, стебло́); (7) habitats and plant communities (бере́зінка, джу́нгліја, пере́лісок); (8) other nouns (омела́, по́росл’, садзо́нка); (9) features, properties (вул’хо́вы, доздры͡елы, оры͡еховы, прысо́хлы); (10) processes, activities (вкорені́тіс’е, вы́цвісті, зопры͡еті, позел’ені͡еті).
W artykule dokonano charakterystyki słownictwa z pogranicza polsko-białoruskiego, dotyczącego świata roślin. Materiał źródłowy zaczerpnięto ze Słownika gwary bielsko-podlaszskiej (Словніка гову͡оркі б’ел’ско-пудл’ашскуј) Mikołaja Wróblewskiego. Przy opisie posłużono się metodą pól semantycznych, która pozwoliła na wyodrębnienie następujących grup: 1. drzewa i krzewy (јалу͡овец’, кл’у́ква, лішчы́на); 2. trawy, rośliny zielne i kwiatowe, pnącza (гурчы́ц’а, кон’ушы́на, піры͡еј, хву͡ошчка); 3. owoce i warzywa (а́γрест, ры͡епа, сала́та, цібу́л’а, чорні́ц’а); 4. zboża (јачмі͡ен’, кукуру́за, ове́с); 5. grzyby (дро́пл’а, мухомо́ра, сіроjі͡ежка); 6. części roślin (гу͡ол’ка, корене́ц’, стебло́); 7. miejsca, zbiorowości (бере́зінка, джу́нгліја, пере́лісок); 8. inne nazwy rzeczownikowe (омела́, по́росл’, садзо́нка); 9. cechy, właściwości (вул’хо́вы, доздры͡елы, оры͡еховы, прысо́хлы); 10. procesy, czynności (вкорені́тіс’е, вы́цвісті, зопры͡еті, позел’ені͡еті).
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Діалектний текст як джерело регіональних словників
A dialect text as a source for regional dictionaries
Autorzy:: Мартинова, Ганна
Щербина, Тетяна
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26850457.pdf
Data publikacji:: 2022-12-22
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: dialect lexicography
regional dictionary
registered unit
regional peculiarity
local feature
dialect text
діалектне словникарство
регіональний словник
реєстрове слово
регіоналізм
локалізм
діалектний текст
Opis:: У статті актуалізоване одне з невідкладних завдань слов᾽янської лінгвістики початку XXI ст. – лексикографічне опрацювання діалектної мови. Представлено доробок українського діалектного словникарства за перші десятиліття XXI ст., акцентувано увагу на важливості діалектного тексту як джерела для укладання регіонального словника. Указано на переваги такого підґрунтя, специфіку представлення народної лексики, її паспортизації за говірками та ареалами поширення в досліджуваному континуумі. Запропонований підхід уможливлює докладний опис реалій, вирізнення їхніх особливостей, репрезентованих у диференціації назв, засвідчує в реєстрових словах специфіку наголошування, регулярні та спорадичні зміни голосних і приголосних звуків. У спонтанних текстах мовці більш повно й об᾽єктивно розкривають семантику лексем, доповнючи їхнє тлумачення новими значеннями в мікротекстах, що перетворює словник в гіпертекст, веде читача від одного реєстрового слова до іншого, містить етнокультурну інформацію, виявляючи своєрідне бачення реалій діалектоносієм.
The article states that in early 21st century, Slavic linguistics lexicographic arrangement of the dialect appeared to preserve the original lexical stock shaped through a national outlook and mentality, as well as cultural values of the creative Ukrainian nation. The article is aimed to represent the dialect stock of the Ukrainian lexicography in the early 21st century, as well as to stress the importance of a dialect text as a source for arranging a regional dictionary. That has accentuated the dialect text proper as a source for arranging a regional dictionary that includes specially represented patois lexical units, their registration according to the dialects and their expansion in the area under consideration. The approach enables a detailed description of the status quo, its peculiar features represented in the differentiated names, as well as peculiar stressed forms, regular and sporadic shifts in vowels and consonants in the registered lexical units. In spontaneous speech, lexical meanings are more complete and more objectively revealed, being largely enforced by new meanings in microtexts. The authors have proved that arranging dictionaries by meaningful texts complete reveals the registered units, as well as regional and local ones in spontaneous speech in various word-building, phonetic and grammatical variants in the dialect aspect. Broad comments provided for the entries are taken from dialect texts and ensure progress to a next narrative fragment promoting a way to learning other linguistic units characteristic of dialects. The dictionary grows into a hypertext, leading the reader from one registered unit to another, providing ethnic linguistic information while revealing a specific status quo interpreted by dialect speakers.
Źródło:: Gwary Dziś; 2022, 15; 71-82
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Obraz husy v české lidové frazeologii
The image of the goose in Czech folk phraseology
Autorzy:: Šipková, Milena
Ireinová, Martina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26850478.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: dialect
phraseology
phraseme
dialectology
Dictionary of Czech Dialects
frazeologie
frazém
dialektologie
Slovník nářečí českého jazyka
dialekt
nářečí
Opis:: Příspěvek pojednává o frazémech s komponentem husa; jeho cílem je jednak ukázat, jak se výraz husa reflektuje v českých nářečích, jednak popsat motivaci vybraných frazémů a jejich význam. V české lidové frazeologii patří jednotky s tímto zooapelativem k těm bohatěji zastoupeným. Materiál pochází z Archivu lidového jazyka a je postupně zpracováván ve Slovníku nářečí českého jazyka.
The article focuses on phrasemes with the component husa (goose); its aim is to show how the word husa is reflected in Czech dialects, and to describe the motivation of the selected idioms and their meaning. In Czech folk phraseology, the units with this zoo-appellative are among the more commonly represented. The material, coming from the Archive of Folk Language, is being gradually processed in the Dictionary of Czech Dialects.
Źródło:: Gwary Dziś; 2023, 16; 113-120
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "dialect dictionary" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język