Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "diachroniczne" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 17
Tytuł:
O staropolskich derywatach z sufiksem -ota
About the Old Polish derivatives with suffix -ota
Autorzy:
Jasińska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171623.pdf
Data publikacji:
2020-12-11
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Old Polish
etymology
historical linguistics
staropolszczyzna
etymologia
językoznawstwo diachroniczne
Opis:
The article presents a description of the Old Polish nominal derivatives with the suffix -ota in terms of their etymology, word–formation and semantics. In addition, the issue of the productivity of nouns was raised – the words that retain lexical continuity in the history of the Polish language from Old Polish to modern Polish were discussed along the derivatives that have not survived in the Polish lexicon until today.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 110-118
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowy obraz zwierząt w powieści ks. Stanisława Kujota Pierwsze nawrócenie Prusaków (1877–1878)
The linguistic image of animals in the novel of Rev. Stanisław Kujot Pierwsze nawrócenie Prusaków (1877–1878)
Autorzy:
Szczaus, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2010851.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
historical linguistics
linguistic image
lexicon
językoznawstwo diachroniczne
językowy obraz
leksyka
Opis:
Celem artykułu jest odtworzenie językowego obrazu zwierząt wyłaniającego się z powieści ks. S. Kujota Pierwsze nawrócenie Prusaków (wyd. 1877–1878). By odtworzyć ten obraz: 1. określono, jaką rolę – zgodnie z powieściowym przekazem – odgrywały zwierzęta w życiu Prusów; 2. wydzielono wyrazy nazywające zwierzęta; 3. prześledzono określenia charakteryzujące i waloryzujące zwierzęta. Ustalono, że powieściowy obraz zwierząt jest bogaty poznawczo (w powieści pokazane różnorodne role zwierząt w życiu codziennym i w wierzeniach Prusów), a nieco uboższy językowo (w powieści obecne tylko podstawowe nazwy zwierząt, takie jak np. koń, niedźwiedź, pies, wilk, żmija; uboga synonimia tylko dwóch nazw: koń – rumak, konik, podjezdek oraz żmija – wąż, gad, gadzina; nieliczne przymiotniki charakteryzujące i waloryzujące, takie jak np. rączy, święty, niski, żartki, żwawy; liczne czasowniki i ich określenia wskazujące głównie na sposób wydawania głosu przez zwierzęta oraz nazywające ruch, np. świegotliwie śpiewać, krakać, syczeć, biegać lotem jastrzębia, hasać, unosić się).
The purpose of the article is to re-create the linguistic image of animals that appears in the novel of Stanisław Kujot Pierwsze nawrócenie Prusaków [“The first conversion of Prussians”] published between 1877–1878. In order to re-create this image 1. the role animals played – according to the novel – in the life of Prussians was described, 2. the words naming animals were identified, and 3. linguistic means used to characterize and value animals were investigated. It was found that the image of animals presented in the novel is rich cognitively (a variety of animals’ roles in everyday life and in the Prussian beliefs are shown), but slightly poorer linguistically (in the novel only basic animal names are used, e.g. koń, niedźwiedź, pies, wilk, żmija, synonyms are rare, used only with regard to two names: koń – rumak, konik, podjezdek and żmija – wąż, gad, gadzina), adjectives that characterize or value are scarce, e.g. rączy, święty, niski, żartki, żwawy, verbs and their modifiers are numerous and mainly describe ways animals produce sound and move, e.g. świegotliwie śpiewać, krakać, syczeć, biegać lotem jastrzębia, hasać, unosić się).
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2021, 20; 181-193
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On being decent. The meaning and axiology of the lexemes przyzwoity ‘decent’ and przyzwoitość ‘decency’ in the history of Polish
Autorzy:
Raszewska-Żurek, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081466.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
history of Polish
axiolinguistics
diachronic approach
historia polszczyzny
aksjolingwistyka
ujęcie diachroniczne
Opis:
This study was inspired by the famous turn of phrase that came from the Polish statesman Władysław Bartoszewski: “It’s good to be decent” (Warto być przyzwoitym). It is frequently quoted in public discourse and invokes decency as a value that is construed intuitively and is difficult to define. The article presents a diachronic analysis of the lexemes przyzwoity ‘decent’ przyzwoitość ‘decency’, and przyzwoicie ‘decently’ since their oldest records until current usage. These lexemes appeared at the beginning of the Middle Polish period but their axiological load was low at that time. The evolution of their meanings – from axiologically neutral to positive – occurred late (in the second half of the 18th c.) and progressed quickly. Their neutral meanings, which were well-documented as late as in the 18th c., disappeared; the lexemes remained in current usage but as axiologically positive ones. Through an analysis of the early contexts an attempt is made to reconstruct of the original sense of decency and to discover its key sense in contemporary Polish.
Inspiracją dla powstania niniejszego artykułu jest cytowane często w przestrzeni publicznej zdanie prof. Bartoszewskiego: „warto być przyzwoitym”, przywołujące przyzwoitość – wartość trudną do zdefiniowania, pojmowaną raczej intuicyjnie. Artykuł poświęcony jest diachronicznej analizie leksemów przyzwoity, przyzwoitość i przyzwoicie od momentu ich pojawienia się w polszczyźnie aż do współczesności. Leksemy te są znane polszczyźnie od początku doby średniopolskiej, ale ich nacechowanie aksjologiczne zaznacza się w tym czasie słabo. Ewolucja znaczeń od neutralnych do pozytywnie nacechowanych aksjologicznie zaszła późno i dość szybko – w 2. poł. XVIII w. W tym czasie musiało zaniknąć znaczenie neutralne, udokumentowane jeszcze w 1. poł. XVIII w. lepiej niż aksjologiczne, co wiązało się z umocnieniem tego drugiego – leksemy pozostały w użyciu, ale już jako wyrazy dodatnio nacechowane aksjologicznie. Analiza dawnych kontekstów jest próbą odtworzenia dawnego pojmowania przyzwoitości i ustalenia, co stanowi sens tej wartości współcześnie. 
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 219-236
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komunikowanie się podczas zagranicznych podróży na przykładzie pary językowej polsko-niemieckiej – ujęcie diachroniczne
Communication during foreign travel on the exampleof a German-Polish language pair – a diachronic approach
Autorzy:
Nadobnik, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11543529.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Tematy:
komunikacja
podróż
język polski
język niemiecki
ujęcie diachroniczne
communication
travel
Polish
German
diachronic approach
Opis:
This paper deals with ways of communicating when travelling abroad without knowing the language of the destination country. The research is diachronic in nature and covers different types of studies, ranging from the earliest printed publications (phrasebooks) to the contemporary ones in the form of digital technology-based tools (portable speech translators), used for communicating in typical everyday situations. Due to the extensive research material, the main focus will be on assessing the use value of such aids, including in particular the modes of communication they enable. The discussed issue will be illustrated using the example of a Polish-German language pair, for which increasingly user-friendly tools supporting interlingual communication have been developed continuously for more than 500 years.
Niniejszy artykuł traktuje o sposobach porozumiewania się podczas zagranicznych podróży bez znajomości języka kraju docelowego. Podjęte badanie ma charakter diachroniczny i obejmuje różne rodzaje opracowań, począwszy od najdawniejszych wydanych drukiem (rozmówki językowe) po współczesne w formie narzędzi opartych na technologii cyfrowej (przenośne translatory mowy), służących do komunikowania się w typowych sytuacjach życia codziennego. Ze względu na obszerny materiał badawczy główna uwaga zostanie skupiona na oszacowaniu wartości użytkowej tego typu pomocy, w tym w szczególności na sposobach komunikacji, jakie one umożliwiają. Omawiane zagadnienie zostanie zilustrowane na przykładzie pary językowej polsko-niemieckiej, dla której nieprzerwanie od ponad 500 lat powstają coraz bardziej przyjazne użytkownikom narzędzia wspierające komunikację interlingwalną.
Źródło:
Język. Religia. Tożsamość; 2022, 2 A (26); 87-110
2083-8964
2544-1701
Pojawia się w:
Język. Religia. Tożsamość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O języku Catechismusa Mikołaja Reja (funkcjonowanie przysłówków)
On the language of Catechismus by Mikołaj Rej (functioning of adverbs)
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1395867.pdf
Data publikacji:
2018-12-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
diachronic linguistics
religious language
individual language
semantics
językoznawstwo diachroniczne
język religijny
język osobniczy
semantyka
Opis:
Celem niniejszej pracy jest analiza funkcjonowania przysłówków w części Catechismusa Mikołaja Reja. Badaniu poddano 67 leksemów, które użyte zostały w sumie 205 razy (co stanowi zaledwie 2,37% wszystkich tekstowych słów pochodzących z badania Catechismusa) z częstotliwością od 1 do 18, które pokazują, że ten sam przysłówek – w zależności od kontekstu – może spełniać różne funkcje i przyjmować różne odcienie znaczenia. Podkreślić trzeba także to, że religijnego charakteru tego tekstu nie można było rozpoznać, opierając się wyłącznie na przysłówkach wspomnianych w artykule. Z drugiej strony, to czy przysłówki charakteryzujące się najwyższą częstotliwością w analizowanym fragmencie Katechizmu, tj. iście (użyte 18 razy), ustawicznie (16 razy), snadnie (15 razy) i zawżdy (11 razy), pojawiłyby się też i miałyby największą liczbę zastosowań w innych tekstach o charakterze religijnym, wymaga podjęcia dodatkowych badań.
The aim of this paper is to analyse the functioning of adverbs in a part of Catechismus by Mikołaj Rej. It is a result of examining 67 lexemes used in total 205 times (which represents merely 2.37% of all the textual words of the examined excerpt from Catechismus). The frequency ranged between 1 and 18 which is evidence that, depending on the context, the same adverb may perform different functions and assume various meanings. Equally noteworthy is the fact that the religious character of the text could not have been recognised only on the basis of the adverbs mentioned in the paper. On the other hand, it is impossible to decide whether the most frequently used adverbs in the excerpt of Catechismus under analysis, i.e. iście [indeed] (used 18 times), ustawicznie [continuously] (16 times), snadnie [easily] (15 times) and zawżdy [always] (11 times), would have had the biggest number of occurrences in other texts of religious character without additional studies.
Źródło:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2018, 35-36; 45-54
2082-9825
2450-0259
Pojawia się w:
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kontakty językowe w świetle Nowych Aten Benedykta Chmielowskiego
Linguistic contacts in the light of Nowe Ateny of Benedykt Chmielowski
Autorzy:
Szczaus, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1590848.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
diachronic linguistics
linguistic interference
18th-century encyclopedia
językoznawstwo diachroniczne
interferencje językowe
encyklopedia XVIII wieku
Opis:
W artykule poddano analizie uwagi na temat kontaktów językowych zamieszczone w encyklopedii z połowy XVIII wieku, tj. w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego. Wykazano, że Chmielowski wskazał: 1. Zewnątrzjęzykowe przyczyny kontaktów językowych, takie jak: a) ranga języków wchodzących ze sobą we wzajemne relacje i ich pozycja na świecie, b) moda językowa, c) rozwój nauki i techniki, d) konflikty militarne, e) kontakty gospodarcze, f) migracja ludności. 2. Wewnątrzjęzykowe przyczyny interferencji, takie jak: a) niewystarczalność języka, b) stylistyczna wartość wyrazów zapożyczanych. 3. Efekty kontaktów językowych: a) negatywne: degradacja niektórych języków etnicznych lub ich całkowity zanik, b) pozytywne: bogacenie leksykalnych zasobów języka-biorcy.
The article analyses remarks on the language contacts contained in an 18th-century encyclopedia Nowe Ateny authored by Benedykt Chmielowski. It has been proven that Chmielowski pointed to: 1. Extralinguistic causes of the language contacts, such as: a) the rank of languages that get into interaction and their position in the world, b) linguistic fashion, c) development of science and technology, d) military conflicts, e) economic contacts, f) migration of people. 2. Intralinguistic causes of interference, such as: a) language insufficiency, b) stylistic value of loan words. 3. Effects of linguistic contacts: a) negative: degradation of some ethnic languages, b) positive: enrichment of the lexical stock of the recipient language.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2020, 19; 325-339
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Profesor Tadeusz Szymański jako badacz leksyki prasłowiańskiej
Professor Tadeusz Szymański as a researcher of Proto‑Slavic vocabulary
Autorzy:
Ostrowski, Bogumił
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26731736.pdf
Data publikacji:
2023-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
etymology
historical lexicology and lexicography
diachronic linguistics
geolinguistics
etymologia
leksykologia i leksykografia historyczna
językoznawstwo diachroniczne
geolingwistyka
Opis:
The preliminary part of the study presents a scientific profile of Professor Tadeusz Szymański in the initial (over twenty years) period of his research activity at the Institute of Slavic Studies (Slavistics) of the Polish Academy of Sciences. In the article the particular attention was paid to the participation and researcher’s contribution to the Proto‑Slavic lexicon which is archival these days. The initial versions of the PSL vocabulary words *medvědь, *mešьka (*mečьka) and *mekati developed by Tadeusz Szymański became the starting point to present them in a broader research perspective (not only etymological, but also ethno‑ and geolinguistics), more than 50 years after being developed. It is worth emphasizing that, despite the significant progress on the work on PSL lexicology, these unique dictionary materials can still serve as a starting point for further detailed research and verification of existing findings.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 261-279
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Znaczenie diachronii w nauczaniu języków obcych: propozycja wprowadzenia innowacyjnych kierunków na studiach wyższych
The importance of diachrony in foreign language teaching: proposal for introducing innovative study programs
Autorzy:
Pawlik, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32304186.pdf
Data publikacji:
2023-12-28
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
diachronia
językoznawstwo diachroniczne
językoznawstwo historyczno-porównawcze
nauczanie języków obcych
program studiów
studia diachroniczne
studia językoznawcze
kursy językowe
prajęzyk
diachrony
diachronic linguistics
historical-comparative linguistics
study program
diachronic studies
linguistic studies
language courses
proto-language
foreign language teaching
Opis:
Artykuł prezentuje korzyści wynikające z wykorzystania językoznawstwa diachronicznego w metodach nauczania języków obcych. Autor odnosi się do badań Jamesa M. Strattona i omawia dwa podejścia do włączenia diachronii do edukacji. Przedstawiono autorski program dziennych studiów pierwszego stopnia, który pozwalałby na opanowanie dwóch lub trzech blisko spokrewnionych języków obcych na poziomie B2+. Omówiono również alternatywny wariant programu oraz kryteria kwalifikacyjne dla potencjalnych kandydatów. Ostatecznie, artykuł prezentuje projekt kursu, który mógłby stanowić kamień węgielny dla wcześniej omówionych kierunków studiów i byłby potencjalnie łatwiejszy we wdrożeniu ze względu na kwestie administracyjne i kadrowe.
The article outlines the advantages of incorporating diachronic linguistics into foreign language instruction. It defines key terms and references recent research by James M. Stratton. Two approaches to integrating diachrony into education are discussed. The author delves into a proposed unique first-degree full-time study program (using a program tailored to the Ludwig Maximilian University in Munich) that would enable students to master two to three closely related foreign languages at the B2+ level. An alternative version of the program and suggested admission requirements are also presented. Finally, a course project is introduced, which could serve as a cornerstone for the aforementioned fields of study and would be easier to implement due to administrative and staffing reasons.
Źródło:
Studia Ucrainica Varsoviensia; 2023, 11; 39-57
2299-7237
Pojawia się w:
Studia Ucrainica Varsoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
"Buchnąć z futrówy", "odpypić z ponsy", czyli o słownictwie dotyczącym ściągania w gwarze uczniowskiej z przełomu XIX i XX wieku
"Buchnąć z futrówy", "odpypić z ponsy" – about vocabulary from the category „cheating” in student jargon from the turn of the 19th and 20th centuries
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519891.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
żargon studencki (slang)
historia socjolektu
leksykologia
semantyka
językoznawstwo diachroniczne
student jargon (slang)
history of sociolect
lexycology
semantics
diachronic linguistics
Opis:
Artykuł przedstawia historię żargonu studenckiego. Autor opisuje słownictwo używane w okresie: II poł. XIX w. – I poł. XX w. Leksyka należy do kategorii tematycznej „oszustwo”. W tekście czytelnik zapoznaje się z tezami: 1) omawiana leksyka jest źródłem jednej z najobszerniejszych kategorii leksykalno-semantycznych żargonu studenckiego w okresie porozbiorowym (po okresie rozbiorów); 2) w dawnym języku ucznia istnieje wspólny zasób słownictwa – grupa ta jest niezależna od administracyjnej zależności szkół; 3) we współczesnym żargonie zauważamy dużo dawnego słownictwa; 4) w XIX w. zauważamy obecność wyrazów żargonowych w polszczyźnie ogólnej; 7) w XX-wiecznym żargonie studenckim daje się zaobserwować udział żargonu kryminalnego z XIX wieku.
The article presents the history of the student jargon. The author describes the vocabulary used in the period: second-half the 19th century – first half the 20th century; the lexis belongs to the thematic category „cheating”. In the text the reader gets to know theses: 1) the lexis discussed is the root cause of one of the most extensive lexical-semantic categories of the student jargon in the post-partition period (after the period of the Partitions of Poland); 2) in former student language a shared store of the vocabulary exists – this group is independent of the administrative dependence of schools; 3) we notice much former vocabulary in the contemporary jargon; 4) we will notice jargon words in the general Polish in the 19th century; 7) we can see the participation of criminal jargon from the 19th century.
Źródło:
Świat i Słowo; 2021, 37, 2; 213-224
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
JĘZYKI PRAWA W PAŃSTWIE POLSKO-LITEWSKIM (OD XVI DO XVIII WIEKU) Z PERSPEKTYWY KOMUNIKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ I PRAKTYK TRANSLATORSKICH
LANGUAGES OF THE LAW IN THE POLISH-LITHUANIAN COMMONWEALTH (FROM XVI TO XVIII CENTURY) FROM THE PERSPECTIVE OF INTERCULTURAL COMMUNICATION AND TRANSLATION PRACTICES
Autorzy:
SZCZEPANKOWSKA, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/920111.pdf
Data publikacji:
2010-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
język prawa
komunikacja międzykulturowa
Polska-Litwa
historyczny
diachroniczne
Polish-Lithuanian Commonwealth
legal language
Communication
diachronic reasearch
legal translation
historic
Opis:
W okresie od XVI do XVIII wieku Polska (wówczas Królestwo Polskie) była połączona unią polityczną z Litwą (tj. Wielkim Księstwem Litewskim), tworząc państwo nazywane „Rzeczpospolitą Obojga Narodów". W rzeczywistości państwo to jednoczyło na swoim terytorium wiele grup ludności o różnym statusie społecznym, narodowościowym i wyznaniowym; mówiących rozmaitymi językami. Społeczności te rządziły się zróżnicowanymi systemami prawa zwyczajowego oraz regulacjami pochodzącymi od feudalnych władców, zapisanymi w licznych „przywilejach‖ grupowych i indywidualnych. Podczas długiego procesu (zapoczątkowanego już w XIV wieku) tworzenia unii narodów oraz ewolucji ustroju politycznego, zmierzającej do ukonstytuowania tzw. republiki szlacheckiej, musiały ulec zniwelowaniu istotne odmienności lokalne w sferze kultury prawnej. Ważnym czynnikiem łagodzenia procesów unifikacji norm i instytucji prawnych oraz uzyskiwania dla nich społecznej akceptacji było jednakże respektowanie pewnych różnic kulturowych, a zwłaszcza przywiązania obywateli do określonego kodu językowego, w którym formułowano wypowiedzi oficjalne. Intensywne działania kodyfikacyjne wymagały szczególnej wrażliwości ze strony rządzących, a także kompetencji elit kulturalnych w rozwiązywaniu problemów natury komunikacyjnej i translatorskiej. Celem autorki jest przedstawienie tej skomplikowanej sytuacji językowej w kontekście kształtującej się wówczas – także pod wpływem ogólnoeuropejskich dążeń kodyfikacyjnych – kultury prawnej, która zakorzeniła się w świadomości i codziennej praktyce mieszkańców Rzeczpospolitej polskolitewskiej. Jest też fenomenem historycznym wartym zainteresowania z punktu widzenia współczesnych dążeń i problemów wielonarodowej wspólnoty europejskiej.
In the period from XVI to XVIII century Poland (the Kingdom of Poland at that time) was united with Lithuania (i.e. the Grand Duchy of Lithuania) by a political union, which formed a state named ― the Commonwealth of the Two Nations. In reality the country united numerous population groups of a variety of social, national and confession statuses; and speaking various languages. Those communities were governed by diverse common law systems and regulations originating from feudal rulers, provided in a large number of group and individual ―privileges‖.During the long period of creating the union of the nations and evolution of the political system, which aimed at constituting the so-called Nobles' Republic, significant local diversities in the area of legal culture, particularly in the political, economic and social dimension, had to be eliminated. A crucial factor in alleviating unification processes of legal standards and institutions and gaining social acceptance for them was, however, respecting certain cultural differences, and especially the attachment of the citizens to a particular language code, also in the official and legal sphere. The intensive codification activities required special sensitivity on the rulers' part, as well as thecompetence of cultural élites to solve problems of the communication and translation nature. The purpose of the Author is to present the complex language-related situation in the context of the legal culture forming at that time – also under the influence of Pan-European codification efforts – which became strongly entrenched in the consciousness and daily practice of the Polish-Lithuanian Commonwealth's citizens. It is also a historical phenomenon which deserves attention from the point of view of contemporary aims and problems of the multi-national European community.
Źródło:
Comparative Legilinguistics; 2010, 3, 1; 119-133
2080-5926
2391-4491
Pojawia się w:
Comparative Legilinguistics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Zawżdy usty śpiewali”, czyli o muzyce wokalnej w Kronice, to jest historyi świata Marcina Bielskiego (1564)
„Zawżdy usty śpiewali” („The lips always sang”), or about vocal music in Kronika, to jest historyja świata by Marcin Bielski (1564)
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2174104.pdf
Data publikacji:
2022-12-02
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
diachronic linguistic
16th century Polish
Marcin Bielski's idiolect
musical vocabulary
językoznawstwo diachroniczne
polszczyzna XVI w.
idiolekt Marcina Bielskiego
słownictwo muzyczne
Opis:
The article describes how to present vocal music in the most complete edition of Kronika of Marcin Bielski (1564). The view of the linguistic formation of this fragment of reality in an idiolectic approach from the 16th century confirms the use of several groups of words to describe this part of music that Bielski considers singing: the names of the melodic process of producing sound (śpiewać, odśpiewawać, przyśpiewawać, śpiewanie), what is sung (antyfona, cantica, gradał, hymn/hymna, kantyki, pienie, pieśń, proza, psalm, psałterz, responsyja, śpiewanie, żołtarz) and singers (psalterzysta, śpiewaczka, śpiewak). The conducted analyzes showed some features of Bielski’s lexical and research workshop and confirmed that his work is the beginning of perfecting the Polish language in many areas of its functioning.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2022, 17; 132-144
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak niespecjaliści piszą o językoznawstwie diachronicznym
How Non-Specialists Write about Diachronic Linguistics
Autorzy:
Walczak, Bogdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1892204.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo diachroniczne
glottochronologia
historia języka
onomastyka
etymologia
popularyzacja nauki
diachronic linguistics
glottochronology
history of language
onomastics
etymology
popularization of knowledge and science
Opis:
The author classifies researchers in the field of literature studies, historians and popular science journalists as non-specialists in diachronic language studies. Having done so, the author analyses texts written by these authors as regards their views on historical studies in Slavic linguistics, historical grammar, history of Polish, onomastics, etymology and history of proper names. The list of analysed researchers and writers includes: Jarosław Marek Rymkiewicz, Krzysztof Masłoń, Leszek Szaruga (Witold Wirpsza), Jerzy Krasucki and Agnieszka Krzemińska. The paper ends with an appeal addressed to experts in diachronic language studies that they follow such outstanding Polish researchers and linguistic knowledge promoters as Jan Michał Rozwadowski, Kazimierz Nitsch, Stanisaaw Urbańczyk or Marian Kucała in popularizing diachronic language studies among the wide public.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 6; 57-65
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O czym nie napisał Marcin Bielski, czyli o pewnym rodzaju uwag metatekstowych w Kronice, to jest historyi świata (1564)
What Marcin Bielski did not write about, or on a certain type of metatextual comments made in Kronika, to jest historyja świata (1564)
Autorzy:
Kozaryn, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171621.pdf
Data publikacji:
2020-12-11
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
językoznawstwo diachroniczne
polszczyzna XVI w.
uwagi metatekstowe
idiolekt Marcina Bielskiego
diachronic linguistics
16th century Polish
metatextual comments
Marcin Bielski’s idiolect
Opis:
The article discusses a selected group of metatextual comments made in the 3rd edition of Marcin Bielski’s Kronika published in 1564. The analysis focuses on those referring to the contents of his Chronicle, i.e. the comments informing about what Bielski has already written and where he has written it, what he is about to mention, what and for what reason has been omitted or added by the author when compared to his sources, and what he has only treated superficially. A review of the variety of the linguistic methods used for constructing these metatextual comments allows for disclosing the possible motivations behind the writer’s choices: his wish to direct the reading process and to lead the reader into assuming that the presented content is credible and accurate, combined with an educational and moralistic drive.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 145-153
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krótka historia ‘czytania’ (cz. I): Protoforma i ścieżki derywacji
Autorzy:
Kardas, Kacper
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/567970.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
lexicology
historical semantics
diachronic linguistics
Polish language
iterativity
historical reconstruction
etymology
reading
leksykologia
semantyka historyczna
językoznawstwo diachroniczne
język polski
iteratywność
rekonstrukcja historyczna
etymologia
czytanie
Opis:
Presented paper deals with a problem of history and etymology of Polish word czytać ‘to read’. Author discusses two questions: reconstructed Proto-Indo-European root for Polish (and in generally Slavic) word with potential initial *s-, and grammatical relations between basis (czyść) and derivative (czytać) with comparison to similar couples (present – iterative) in various languages. This paper is a first part of a row made of three connected articles, and due to its introductory character it also gives some preliminary comments and organizing remarks to the series of texts as a whole.
Artykuł jest pierwszą pracą z trzyczęściowej serii, która podejmuje problematykę opisu historii i etymologii polskiego wyrazu czytać w ujęciu morfosemantycznym. Prezentowana tu część skupia się na dwóch zagadnieniach: rekonstrukcji formalnej protordzenia (rozpatruje sporną wśród badaczy nie-/obecność nagłosowego *s- w protoformie indoeuropejskiej *kṷei-) oraz relacji gramatycznej między pochodną czytać i podstawą czyść (w aspekcie dynamicznym, na tle ogólnego rozwoju relacji praesens – iterativum). Ponadto ze względu na jej charakter wprowadzający do całości pojawiają się w nim rozważania wstępne oraz uwagi organizacyjne względem serii tekstów.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2019, 16
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kilka uwag o polskim socjolekcie przestępczym z okresu XVIII w. (glosa do informacji z „Gazety Warszawskiej” z 1778 r.)
A few remarks about Polish criminal jargon from the 18th century (a gloss to a press release from of “Gazeta Warszawska” from 1778)
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1179274.pdf
Data publikacji:
2020-11-24
Wydawca:
Ateneum - Akademia Nauk Stosowanych w Gdańsku
Tematy:
history of the polish criminal sociolect
18th-20th century
lexical semantics
diachronic linguistics
historia polskiego socjolektu przestępczego
xviii w.-xx w.
semantyka leksykalna
językoznawstwo diachroniczne
Opis:
The subject of the article is the vocabulary of Polish criminals from the 18th century. The author reached for a press release from 1778. This press release is one of the oldest credentials of the Polish criminal jargon. The text describes a court hearing and only mentions the existence of specific communication style between villains that the court had to face. The news from “Gazeta Warszawska” contains eighteen lexemes. The author of this article discusses these words – he indicates the etymology of these jargonisms and presents a continued existence of the vocabulary in Polish (in the 19th and 20th centuries). Some remarks on the provenance of jargon terms may raise doubts among readers. The author is aware of this. However, he considers it significant to bend over the form and semantics of the accumulated vocabulary – researchers often refer to this press release from the 18th century, but do not focus on the history of the vocabulary of Polish criminals.
Tematem artykułu jest słownictwo polskich przestępców z XVIII wieku. Autor sięga do wiadomości prasowej z 1778 roku. Ta notka prasowa należy do najstarszych poświadczeń polskiego żargonu kryminalnego. Tekst informuje o procesie sądowym, a tylko na marginesie zaznacza istnienie specyficznej komunikacji złoczyńców, z którą musiał się zmierzyć sąd. Wiadomość z „Gazety Warszawskiej” zawiera aż osiemnaście leksemów. Słowa te omawia autor niniejszego artykułu – wskazuje etymologię żargonizmów oraz przedstawia dalsze życie słownictwa w języku polskim (w XIX i XX wieku). Kilka uwag dotyczących proweniencji określeń socjolektalnych może budzić wątpliwości czytelników, z czego autor zdaje sobie sprawę. Za celowe uznaje jednak pochylenie się nad kształtem i semantyką zgromadzonego słownictwa, bo chociaż różni badacze często powołują się na artykuł prasowy z XVIII wieku, to niewiele uwagi poświęcają historii występującego w nim słownictwa polskich przestępców.
Źródło:
Forum Filologiczne Ateneum; 2020, 8, 1; 163-180
2353-2912
2719-8537
Pojawia się w:
Forum Filologiczne Ateneum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 17

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies