- Tytuł:
-
Modlitba v súčasnej slovenskej poézii (Aktuálne žánrové tendencie)
Prayer in Contemporary Slovak Poetry (Current Genre Tendencies) - Autorzy:
- Juhásová, Jana
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/441048.pdf
- Data publikacji:
- 2014
- Wydawca:
- Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
- Tematy:
-
spirituálna poézia
individualizovaná spiritualita špecifiká súčasnej básnickej
modlitby (sémantické a výrazové)
spiritual poetry
individualised spirituality specifications of the contemporary poetic prayer (semantic as well as modal)
poezja duchowa
duchowość zindywidualizowana
podziały współczesnej modlitwy
poetyckiej (semantyczne i modalne) - Opis:
-
Vedecká štúdia Modlitba v súčasnej slovenskej poézii (Aktuálne žánrové
tendencie) sleduje inovatívne postupy básnickej modlitby v slovenskej literatúre.
Štúdia prepája literárnohistorické, literárnovedné a teologické poznatky. V jej
pozadí je autorkino presvedčenie, že zmena matrice modlitbového žánru
v umeleckej literatúre odráža aj dôležité sociologické pohyby celej spoločnosti.
Túto hypotézu v úvode overuje na umeleckých textoch z prelomu 20. a 21. storočia,
v ktorých sa odráža prechod od totalitnej ideológie k liberálnej demokracii.
Modlitba v poézii sa objavuje nielen vo zvýšenej miere (gesto slobody spirituálneho
prejavu), ale jej výpoveď je zároveň problematizovaná – je vyjadrením vzbury
(voči spoločenským a náboženským autoritám), potreby individualizovanej neinštitucionalizovanej
viery (miešanie tendencií rôznych náboženstiev), volaním po
ľudskej blízkosti namiesto transcendujúcich „zásvetných“ hodnôt. Jadro štúdie predstavuje analýza štyroch textov súčasnej básnickej modlitby publikovaných
v rokoch 1992 – 2012. Autorka výberom básní sleduje niekoľko cieľov: chce
predstaviť kľúčových autorov viacerých línií súčasnej slovenskej poézie (spirituálna
poézia, básnici súkromia, nonkonformní individualisti, experimentálna línia – tzv.
text generation) a zároveň nové významové a tvarové postupy, ktoré odrážajú
výrazné individualizované tendencie ponovembrovej slovenskej poézie. Texty sú
v tvorivom, ale nie v hodnotovom napätí voči žánru náboženskej modlitby. Za
v súčasnosti preferované tendencie možno považovať inklináciu k civilnému
výrazu, vecnosti, ironickému (seba)odstupu, filozofickej analýze a skepse, latencii.
Pátos, kopírovanie ideových rámcov či pozícia osvieteného mudrca sú literárnou
vedou vnímané kriticky. V rovine výrazu autori zámerne pracujú
s problematizovaním, zamlčiavaním a latenciou. Tieto aspekty zasahujú najmä
účastníkov modlitbovej komunikácie. Rekonštrukcia adresáta modlitby, ktorá je
žánrotvorná, vyžaduje kontextové čítanie i vedomie viacrozmernosti textu. Jeho
rozhodnuteľnosť nie je vždy jednoznačná. Spochybňovanie prednášateľa modlitby
– lyrického subjektu zase vypovedá o potrebe sebaporozumenia, vstupovaní banálneho
(psychologického) do priestoru vysokého (sakrálneho). Niektoré autorské
stratégie básnikov (najmä text generation) využívajú modlitbové citáty na spôsob
asambláží. Vysoká citová vrúcnosť a neproblémová viera náboženskej modlitby
vstupuje do dialógu s disparátnym videním a vytvára komplement k emocionálnej
zdržanlivosti súčasníka. Aktuálne žánrové tendencie básnickej modlitby zároveň
korešpondujú s vývinovými tendenciami slovenskej lyriky. V centre je tendencia
významovo neuzatvárať báseň, ale podporovať jej otvorený, procesuálny charakter,
kreovanie zmyslu v priesečníku zámernej polyfónnosti a mnohovýznamovosti.
The research paper ‘Prayer in Contemporary Slovak Poetry. (Current Genre Tendencies.)’ examines the innovative practices of poetic prayer in Slovak literature. The study links literary, historical, and theological knowledge. In the back ground is the author's belief that the change of patterning of the literary prayer genre reflects important sociological shifts within the whole of society. This premise is tested on poetic texts from the turn of the 20th century, which reflect the transition from totalitarian ideology to liberal democracy. This period is marked by an increased occurrence of prayer in poetry which can be seen as a gesture of freedom of spiritual expression. At the same time there is a noticeable tendency to question the testimonial value of prayer poetry in the course of an expressing of rebellion against social and religious authority. Prayer poetry conveys the needs of individualized non-institutionalised faith, mixing aspects of different religions, and the plea for closeness rather than transcending values “from the other world”. The core of the research paper is the analysis of four contemporary prayer poems published between 1992 and 2012. Through the choice of particular poems, the author aims to reach several goals: she wants to introduce key authors representing several lines of Slovak poetry (spiritual poetry, poets of privacy, non-conformist individualist, and experimental line – the so-called Text Generation) while presenting new semantic and structural practices that reflect significant trends in individualized Slovak poetry after November 1989. The texts present a creative, though not a value tension in respect to the genre of religious prayers. Colloquial expression, pragmatic tone, ironic understatement, toned-down testimony, philosophical analysis and latency are some of the preferred departure points. Pathos, emulating ideological frameworks or the position of an enlightened sage are features which typically receive criticism. At the level of expression authors deliberately work with concealment and latency. These features have an effect on the participants of prayer communication. Identification of the addressee of the text, which ultimately determines its genre, requires a contextual reading of the text and an awareness of its multi-dimensional nature. On the other hand, questioning the lyrical subject demonstrates the need for the understanding of the self, moving from ordinary, banal towards the high (sacred). Some poets (especially the Text Generation) use the prayer quotes to create assemblages. Fervent emotional involvement and carefree faith expressed through religious prayer enters into a dialogue with disparate visualization and complements the emotional restraint of contemporary man. Current genre trends of poetic prayer correspond with developmental trends of Slovak poetry in general. The focus is on creating a semantically open poem, supporting its open, procedural character, in a way creating meaning on the intersection of deliberate polyphony and polysemy.
Naukowe studium o modlitwie we współczesnej poezji słowackiej (aktualne tendencje gatunku) śledzi innowacyjne praktyki poetyckiej modlitwy w słowackiej literaturze. Studium łączy wiedzę historycznoliteracką, literaturoznawczą i teologiczną. W jego tle jest przeświadczenie autorki, że zmiana matrycy [wzoru] modlitewnego gatunku w literaturze pięknej (artystycznej) odzwierciedla istotne socjologicznie zmiany (ruchy) w całym społeczeństwie. Tę oto hipotezę na wstępie weryfikuje na przykładzie artystycznych tekstów z przełomu 20. i 21. stulecia, w których odzwierciedla się przejście od totalitarnej ideologii do demokracji liberalnej. Modlitwa w poezji objawia się nie tylko w większej mierze (jako gest wolności słowa duchowego), ale jej wypowiedź jest również problematyzowana – staje się wyrazem buntu przeciwko autorytetom (społecznym i religijnym), potrzeby zindywidualizowanej, niezinstytucjonalizowanej wiary (mieszanie tendencji różnych religii), wołaniem o ludzką bliskość w miejsce wartości transcendujących [transcendentnych], „zaświatowych“. Jądro studium [istota badania] przedstawia analizę czterech tekstów współczesnej modlitwy poetyckiej, publikowanych w latach 1992-2012. Autorka poprzez wybór poezji uzyskuje [jednocześnie] kilka celów: chce przedstawić kluczowych autorów czterech linii współczesnej poezji słowackiej (poezja duchowa, poeci prywatności, nonkonformistyczni indywidualiści, linia eksperymentalna – tzw. ‘pokolenie tekstu’), a także nowe, semantyczne i strukturalne (twórcze) praktyki, które odzwierciedlają wyraźnie zindywidualizowane tendencje polistopadowej [po listopadzie 1989] poezji słowackiej. Teksty są w twórczym, ale nie – w aksjologicznym napięciu wobec gatunku modlitwy religijnej. Za współcześnie preferowane tendencje można uznać skłonność (inklinację) do osobistej ekspresji, rzeczowości (obiektywizmu), ironicznego (auto)dystansu, filozoficznej analizy i sceptycyzmu, opóźnienia (latencji). Patos, kopiowanie ram ideowych czy pozycja oświeconego mędrca są w literackim poznaniu przyjmowane (postrzegane) krytycznie. Na poziomie ekspresji (wyrazu) autorzy intencjonalnie [w zamierzeniu] pracują nad problematyzacją (problematyzowaniem), milczeniem i opóźnieniem [dystansem czasowym]. Te aspekty wpływają w szczególności na uczestników modlitewnej komunikacji [modlitewnej łączności]. Rekonstrukcja adresata modlitwy, która jest gatunkotwórcza, wymaga kontekstowego czytania i świadomości wielowymiarowości tekstu. Jego rozstrzygalność nie zawsze jest jednoznaczna. Kwestia nadawcy modlitwy – podmiotu lirycznego świadczy o potrzebie samopoznania, [o potrzebie] uzyskania banalnego (psychologicznego) dostępu do obszaru wysokiego (sakralnego). Niektóre autorskie strategie poetów (szczególnie ‘pokolenia tekstu‘) używają modlitewnych cytatów na sposób asamblaży. Wysoka żarliwość uczuciowa i bezproblemowa wiara modlitwy religijnej wchodzą w dialog z odmiennym widzeniem oraz tworzą uzupełnienie do emocjonalnej powściągliwości [człowieka] współczesnego. Aktualne, gatunkowe tendencje poetyckiej modlitwy równocześnie korespondują z rozwojowymi tendencjami słowackiej liryki. W centrum znajduje się tendencja semantyczna (znaczeniowa), aby nie zamykać poezji (wiersza), ale wspierać jej otwarty, procesualny charakter, kreować [ją] rozmyślnie na przecięciu [na skrzyżowaniu] zamierzonej polifoniczności i wieloznaczeniowości. - Źródło:
-
Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2014, 2(6); 141-162
2299-9922 - Pojawia się w:
- Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł