Temat: cognitive definition - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Сибирь (Syberia) w świetle danych systemowych języka rosyjskiego
Autorzy:: Starzyńska, Aleksandra
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/611671.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: cognitive definition
Siberia
language system
Russian
definicja kognitywna
Syberia
dane systemowe
język rosyjski
Opis:: Сибирь belongs to concepts whose position in the Russian lexis, and so in the Russian worldview, is special. As proposed by Jerzy Bartmiński, the study reconstructs the image of Сибирь on the basis of the Russian language system (more precisely, on the basis of dictionaries) and with the use of the cognitive definition. Discussed is the etymology of Сибирь, the lexeme’s synonyms, opposites, semantic and word-formational derivatives. The analysis is complemented with a survey of fixed expressions and collocations. Thus, the cognitive definition is proposed, consisting of thirty defining features organised into the following facets: category, part, opposition, location, size, appearance, conditions of living, function, feelings, attitudes to Siberia, the region’s inhabitants. In various contexts of the usage of Сибирь (and its derivatives) the most conspicuous is the negative valuation of Siberia as a place of exile, harsh climate, and unwelcoming living conditions.
Сибир należy do tej grupy pojęć, które zajmują szczególne miejsce w leksyce języka rosyjskiego, zatem i w rosyjskim myśleniu o świecie. W artykule zrekonstruowano wyobrażenie Сибири na podstawie danych systemowych języka rosyjskiego (za źródło których posłużyły opracowania leksykograficzne), przy wykorzystaniu metody definicji kognitywnej, zgodnie z postulatami Jerzego Bartmińskiego. Zaprezentowano kwestię etymologii nazwy Сибирь, definicje, synonimy, opposita, derywaty: semantyczne i słowotwórcze. Analizę dopełnia przegląd utartych zestawień, wyrażeń i zwrotów frazeologicznych. Na podstawie danych systemowych zbudowano definicję kognitywną pojęcia, którą współtworzy 30 cech definicyjnych, uporządkowanych w następujące fasety: kategoria, część czego, opozycja, lokalizacja, cechy niezwiązane z wyglądem, rozmiar, cechy związane z wyglądem, lokalizator, warunki bytowe, funkcja, odczucia i uczucia ludzi wobec Syberii, mieszkańcy.W różnych kontekstach językowego użycia wyrazu Сибирь (i jego derywatów) najbardziej wyraźnie ujawnia się negatywne wartościowanie Syberii, które w sposób bezpośredni wyrażają jej charakterystyki związane z miejscem odbywania kary, także ze specyficznymi warunkami klimatycznymi oraz trudnymi warunkami bytowymi, jakie w niej panują.
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2016, 28
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Представление о РОДИНЕ жителей белорусско-польско-литовского культурно-языкового пограничья (на материале польских периферийных говоров)
Imagination of the HOMELAND of the inhabitants of the Belarusian-Polish-Lithuanian cultural and linguistic borderland (based on the material of Polish peripheral dialects)
Autorzy:: Kozłowska-Doda, Jadwiga
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28408781.pdf
Data publikacji:: 2023-09-30
Wydawca:: Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:: Belarusian-Polish-Lithuanian Borderland
Polish peripheral dialects
homeland
Belarus
cognitive definition
oral history
белорусско-польско-литовское пограничье
польские периферийные говоры
родина
Беларусь
когнитивная дефиниция
устная история
Opis:: The article discusses the concept of HOMELAND based on the material of Polish peripheral dialects on the territory of Voronovo district, Belarus. As a context, the author used selected dictionaries of other researchers of the “Polish language of Borderlands” in the Belarusian-Polish-Lithuanian borderlands, narratives of the inhabitants of the Myadel region (Belarus), memories of emigrants from the Vilnius region (Lithuania), as well as residents of Podlasie, Warmia and Mazuria (Poland). The author collected the material as records of continuous texts on various topics, it was not a purposeful study of vocabulary and semantics on the topic of the homeland. The method of cognitive definition proposed by Jerzy Bartminski, which provides for the reconstruction of the “mental object”, i.e. the maximum set of characteristics fixed in the language, was used in the article. As a result of the analysis of the material, similar features, indicated earlier by the researchers of this borderland, were found. Among the components of the imagination of HOMELAND, in the first place there was a warm attitude to native places (the emotional connection of a person with the place of birth and the period of childhood) and ancestors (including the deceased, the cemetery). The importance of the place of residence and neighbours (their own, ours, etc. people with similar experience), as well as religion (their own and neighbouring parishes, the cult of the Virgin Mary) was also emphasized. Less often, but expressively accentuated cultural (for example, traditions and language) and everyday signs of the concept (stability; private property; homeland where you can live). At the same time, more expressive than in other works, sketching of the ideological homeland by local residents was noticed (for the older it is the Second Polish Republic, for the younger – Belarus). According to the author, this is explained by the fact that among the respondents were, among other things, the residents whose ancestors participated in the uprising of 1863, fought with the Bolsheviks in the Polish-Soviet war, as well as those associated with the Home Army. In addition to the traditional point of view of an ordinary peasant/ petty nobleman, the perspective of a patriot not only of a “small homeland”, but also of a non-existent state (Second Polish Republic) is also considered.
В статье рассматривается понятие РОДИНА на материале польских периферийных говоров на территории Вороновского района Беларуси. Контекстом автору послужили избранные словари других исследователей «польщизны кресовой» на белорусско-польско-литовском пограничье, нарративы жителей Мядельщины (Беларусь), воспоминания эмигрантов из Виленщины (Литва), а также жителей Подляшья, Вармии и Мазур (Польша). Материал автором собирался как записи сплошных текстов на разные темы, а не как целенаправленное исследование лексики и семантики на тему родины. В работе используется предложенный Ежи Бартминьским метод когнитивной дефиниции, который предусматривает реконструкцию «ментального предмета», т.е. максимального набора характеристик, закрепленных в языке. В результате анализа материала обнаружены подобные признаки, указанные ранее исследователями данного пограничья. Среди составляющих воображение о РОДИНЕ на первом месте оказалось теплое отношения к родным местам (эмоциональная связь человека с местом рождения и детского периода) и предкам (в том числе умершим, кладбище). Подчеркивалось также значение места проживания и соседей (своих, наших и т.д. людей с подобным опытом), а также религии (свой и соседние приходы, культ Девы Марии). Реже, но выразительно акцентированы культурные (например, традиции и язык) и бытовые признаки понятия (стабильность; частная собственность; родина там, где можно жить). Одновременно замечено более выразительное, чем в других работах, выделение местными жителями идеологической родины (для старших это ІІ Речь Посполитая, для младших – Беларусь). По мнению автора это объясняется тем, что среди респондентов оказались, между прочим, жители, чьи предки участвовали в восстании 1863 г., воевали с большевиками в польско-советской войне, а также связанные с Армией Крайовой. Кроме традиционной точки зрения обычного крестьянина/мелкого шляхтича, рассматривается и перспектива патриота не только «малой родины», но и несуществующего государства (ІІ Речи Посполитой).
Źródło:: Nowa Polityka Wschodnia; 2023, 3(38); 248-285
2084-3291
Pojawia się w:: Nowa Polityka Wschodnia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Оblicza kultury w słownikach lingwokulturologicznych na przykładzie Kościeja Nieśmiertelnego (Кащея «Кощея» Бессмерт¬ного)
Embodiments of culture in linguocultural dictionaries as represented by Kashei the Immortal (Кащей «Кощей» Бессмертный)
Autorzy:: Olechno-Wasiluk, Joanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/915312.pdf
Data publikacji:: 2018-09-22
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: linguocultural dictionaries
culture lexicography
cognitive definition
dictionary entry
Kashei the Immortal
słowniki lingwokulturologiczne
leksykografia kulturowa
definicja kognitywna
artykuł hasłowy
Kościej Nieśmiertelny
Opis:: The article compares descriptions of a linguistic unit Kashei the Immortal in entries in two linguocultural dictionaries. The choice of the analytical material is based on the fact that in the Russian collective consciousness Kashei the Immortal functions as one of the most vivid examples of negative characters. The repelling appearance and personality of the character appear in songs, nursery rhymes and puzzles. Moreover, there stories about Kashei are passed from generation to generation. The comparison of the entry Kashei the Immortal in linguocultural dictionaries aims at determining to what extent common knowledge about the analyzed linguistic unit is present in lexicographical publications.
Źródło:: Kultury Wschodniosłowiańskie – Oblicza i Dialog; 2016, 6; 163-172
2391-470X
Pojawia się w:: Kultury Wschodniosłowiańskie – Oblicza i Dialog
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Концепт ДОМОВИНА у српском језику (на системском материјалу)
The concept of HOMELAND in the Serbian language (on the system material)
Autorzy:: Ristić, Stana
Lazić-Konjik, Ivana
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430980.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:: the concept of homeland
system data
cognitive definition
Serbian language
cognitive etnolinguistics
dane systemowe
definicja kognitywna
język serbski
etnolingwistyka kognitywna
koncept ojczyzny
Opis:: The paper presents the results of comprehensive research on the concept of HOME in the Serbian language based on the analysis of system material from the relevant dictionaries of the Serbian language, in accordance with the methodological and theoretical principles of Lublin cognitive ethnolinguistics and the EUROJOS seminar. An effort was made to present its main features and values in the circle of related concepts we reconstructed in our previous research, with which it forms a common concept sphere: HOME, MOTHER, PEOPLE and the self-stereotype of SERBIAN. The research in this paper is primarily based on the analysis of the content of the dictionary definitions of the lexemes homeland and fatherland, which are used to name the concept, and the analysis of all their characteristic lexical-semantic relationships: hyperonimic and hyponymic, synonymy, antonymy, derivational, creative and semantic character, syntagmatic with the aim of reconstructing the content of this term, its stable and variable part, with all relevant aspects of realization. Also, to highlight different models of man's relationship to his homeland in different historical periods and the values attributed to him in the Serbian language, in accordance with the principles of cognitive definition.
Źródło:: Conversatoria Linguistica; 2022, 14; 79-97
1897-1415
Pojawia się w:: Conversatoria Linguistica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Когнитивная дефиниция концепта СВОБОДА (по данным белорусского языка)
Autorzy:: Руденко, Елена
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/611471.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: freedom
cognitive definition
values
Byelorussian
wolność
definicja kognitywna
wartości
język białoruski
Opis:: This article was written as a result of my participation in the project EUROJOS: I had to discribe the concept of ``freedom” in the worldview of the Byelorussian language speakers. Three types of data are discussed in the article: vocabulary, corpus (texts) and psycholinguistic data (quiz). The cognitive definition of the ``freedom” concept is modeled on the basis of these data in accordance with the methodological instructions of the EUROJOS project.
Artykuł powstał w związku z udziałem autorki w programie badawczym EUROJOS. Zawiera rekonstrukcję pojęcia свабода ‘wolność’ w języku białoruskim, przeprowadzoną w oparciu o dane leksykalne, korpusowe i eksperyment psycholingwistyczny. Kognitywna definicja svabody przedstawiona w artykule jest zbieżna metodologicznie z instrukcją programu EUROJOS.
There is no abstract available for this language
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2013, 25
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Да гісторыі ўжывання слоў талерантнасць, памяркоўнасць і цярплівасць у беларускай мове. Дыяхранічны аспект
To the history of the use of the words tolerance, reasona-bleness, patience in Belarusian language. Diachronic aspect
Autorzy:: Kozłowska-Doda, Jadwiga
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/482211.pdf
Data publikacji:: 2019-09-30
Wydawca:: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:: Belarusian language
tolerance
cognitive definition
semantics
dictionary
Opis:: The Author of the article is taking over the meaning of the words талерантнасць (eng. tolerance), памяркоўнасць (eng. reasonableness), цярплівасць (eng. patience), which are used for the description of the term tolerance in Belarusian language. The Author is looking after its appearance at the Belarusian language dictionaries, analyzing its etymology, comparing synonyms, antonyms and hyperonyms. At the same time the Author specifies the time range of specific changes of the form and content. It is necessary to pay attention to the question concerning to the subject of tolerance from a concrete person whose characteristic features are: the acceptance of other people, kindness, understanding, appreciation and respect towards other people, social groups (especially religious and national), up to the characteristics of abstract conceptions, ideas. On the other hand I should admit the absence at the vocabulary database of the content ‘understanding and respect for the different sexual orientation groups’, which begins to appear just at modern texts at the tern of the XX and the XXI century (so text researches as analyses of the questionnaires which will be carried out among Belarusian youth will be done by the Author in the nearest feature). At the Belarusian language dictionaries nation is minimally characterized by the concept tolerance (refers to the joint subject). At the article the Author has used the methodology of cognitive definition, proposed by Jerzy Bartminski.
Źródło:: Acta Polono-Ruthenica; 2019, 3, XXIV; 19-34
1427-549X
Pojawia się w:: Acta Polono-Ruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: W stronę optymalizacji słownikowego objaśniania znaczeń
Towards optimization of meaning descriptions in dictionaries
Autorzy:: Chlebda, Wojciech
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/615518.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Uniwersytet Opolski
Tematy:: taxonomic definition
cognitive definition
contextual definition
synthetic definition
definition framework
explanatory dictionary
Opis:: In this paper, the author puts forward the following general hypotheses as a starting point for further enquiry: 1. Definitions and sets of definitions are developed on the basis of the results of exploration of linguistic reality and therefore they constitute meta-statements about certain fragments of linguistic reality; 2. Various types of definitions emphasize different aspects of linguistic reality and examine the reality from different perspectives; 3. Definitions and sets of definitions constitute cognitive tools used in any research endeavour; 4. Definitions and sets of definitions enable one to verify consistency across various scientific concepts. With this general background in mind, the author poses a specific question, namely whether it is possible to, first, synthesize various types of definitions and, second, to introduce such a synthetic definition into a new explanatory dictionary of the Polish language. The author argues that the proposed synthetic definition should be based on classical (taxonomic) definitions, cognitive definitions (used extensively by ethno- linguists), and contextual definitions. Also, the synthesis of three types of data, that is, systemic, textual and survey data, should provide a resource base for the development of the synthetic definition. The author argues that such a definition should be half-open, that is, it should include a set of features chosen by language users when performing particular speech acts. This way the synthetic definition is of dynamic character, which stands in stark contrast to static taxonomic definition.In short, this paper presents, first, a general framework for development of a synthetic definition, and, second, certain examples of definitions developed on the basis of the proposed framework.
Źródło:: Stylistyka; 2016, 25; 319-335
1230-2287
2545-1669
Pojawia się w:: Stylistyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Toward a cognitive definition of the Estonian Thunder god Pikne
Estoński bóg grzmotu Pikne – próba definicji kognitywnej
Autorzy:: Gajetti, Giuliano
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/34670848.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: cognitive definition
ethnolinguistics
Pikne
Uku
Estonian Thunder god
definicja kognitywna
etnolingwistyka
estoński bóg grzmotu
Opis:: W artykule podjęto próbę skonstruowania definicji kognitywnej nadprzyrodzonej istoty wiązanej z burzą i piorunami – bogiem grzmotu, czczonym w estońskiej tradycji i wierzeniach ludowych. Pierwszym krokiem było zbadanie leksyki związanej z grzmotem i jej komponentów. Następnie refleksji poddano etymologię badanego teonimu. Kolejnym krokiem było ułożenie danych językowych w fasety: homonimy i synonimy, terminy o tym samym stopniu ogólności i nadrzędne, wygląd, cechy niezwiązane z wyglądem, działania wykonywane przez bóstwo, władza, bóstwo jako adresat działań, zwracanie się do bóstwa i lokalizacja. Na tej podstawie zbudowano definicję kognitywną, z podaniem dokumentacji w języku oryginalnym i angielskim tłumaczeniu.
The aim of this article is to provide a cognitive definition of the supernatural entity associated with the phenomenon of thunderstorm (the Thunder god) in Estonian vernacular tradition and folk beliefs. The article will firstly investigate the lexicon connected with thunderstorm and its components, and secondly the etymological roots of the theonym. Subsequently, I will organize the linguistic data into facets such as homonyms and synonyms, co-hyponyms, hyperonyms, appearance, features unrelated to appearance, actions performed by the god, authority, addressee, address, and location. Finally, a cognitive definition will be proposed. The documentation will be shown in the original language alongside an English translation.
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 223-242
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: The Second Life of Tourism – About the Meaning of Pol. “Koronaturystyka” and Bul. “Ковидтуризъм” in the Light of Survey Data
Drugie życie turystyki – o znaczeniu pol. koronaturystyki i bułg. ковидтуризъм w świetle danych eksperymentalnych
Autorzy:: Długosz, Natalia
Eftimova, Andreana
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/33311078.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: koronaturystyka
meaning
survay data
cognitive definition
kovidturiz'm
ковидтуризъм
język polski
język bułgarski
znaczenie
badania ankietowe
definicja kognitywna
Opis:: The article attempts to formulate a cognitive definition of the meaning of the concept of the Polish compositum koronaturystyka and the Bulgarian word ковидтуризъм. The research results are based on survey data collected from 50 Polish and 50 Bulgarian students in accordance with the main methodological assumptions of the Lublin cognitive ethnolinguistics school. The basic stabilizing features of the koronaturystyka/ковидтуризъм concept are the same for both languages. Polish and Bulgarian respondents attribute the physical feature of temporality to koronaturystyka/ковидтуризъм, defining it as tourist activity taking place during a pandemic. The conservatism and risk traits are also dominant in the picture of koronaturystyka/ковидтуризъм in both languages: tourism that takes pandemic restrictions into account vs. tourism despite these restrictions. The extent to which the concept is stereotyped is very high for both languages: 67.3% in Polish; 57.69% in Bulgarian.
W artykule podjęto próbę sformułowania kognitywnej definicji znaczeniowej konceptu, do którego dają dostęp polskie compositum koronaturystyka oraz bułgarski wyraz ковидтуризъм. Wyniki badań opierają się na danych eksperymentalnych. Eksperyment został przeprowadzony zgodnie z głównymi założeniami metodologicznymi lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej na 50 studentach polskich i 50 studentach bułgarskich. Podstawowe cechy stabilizujące konceptu koronaturystyka/ковидтуризъм są takie same dla obu języków. Zarówno polscy, jak i bułgarscy respondenci przypisują koronaturystyce fizykalną cechę temporalności, definiując ją jako aktywność lub działalność turystyczną mającą miejsce w trakcie trwania pandemii. W obrazie koronaturystyki w obu językach dominują także cecha zachowawczości i cecha ryzyka – uprawianie turystyki z uwzględnieniem pandemicznych obostrzeń vs. uprawianie turystyki mimo istniejących restrykcji. Wskaźnik stereotypizacji konceptu jest bardzo wysoki dla obu języków – 67,3% dla języka polskiego; 57,69% dla języka bułgarskiego.
Źródło:: Slavia Meridionalis; 2023, 23
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:: Slavia Meridionalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: The role of questionnaires in the reconstruction of the linguacultural view of respect (szacunek) in contemporary Polish
Autorzy:: Gierczak, Sylwia Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2081461.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: ethnolinguistics
linguistic worldview
linguistic questionnaire
cognitive definition
respect
etnolingwistyka
językowy obraz świata
ankieta lingwistyczna
definicja kognitywna
szacunek
Opis:: The aim of the study is to present the role of empirical research in the reconstruction of the linguacultural image of axiologically loaded concepts and socially determined connotations. The article relates to methodological assumptions and findings of ethnolinguistics, where the reconstruction of the conceptualisation of particular notions is based on the interpretation of three types of data: (i) the language system, (ii) questionnaires, and (iii) texts. This is the approach adopted in the report Język – wartości – polityka [Language – values – politics] (JWP 2006), and then in the Axiological Lexicon of Slavs and Their Neighbours (LASiS 1-5, 2015-2019), compiled by the team supervised by Jerzy Bartmiński.This study presents the results of a questionnaire regarding respect (Polish szacunek), conducted among one hundred students from five universities in Lublin. Respondents were asked to answer the question: “What, in your opinion, is the essence of respect?”. The data obtained from first-hand sources enable a reconstruction of the students’ image of true respect in the Polish language in an aspectual view. The social aspect was found in an exposed position, where the most frequently indicated factors are: (1) acceptance of and empathy towards others; (2) courteous manners, appropriate behaviour towards others and appropriate attitude towards animals, plants, and objects; (3) recognition of the other person as an authority figure, with admiration for someone or something. Next, psychological, ethical, and psycho-social aspects were recognized. Existential and cultural aspects were found to be the least represented. The findings indicate a compatibility of the data from questionnaires with dictionary data, which together confirm the primacy of the subjective aspect of respect. It is shown that questionnaires are a significant stage of discovering how speakers understand the meanings of the concepts they use – this concerns the colloquial, common understanding, which is crucial in constructing a cognitive definition of a given concept. Empirical research also enables a hierarchization of isolated defining features, ranking them from the most entrenched ones to the least frequently indicated ones, which renders this research a valuable tool in the verification of lexicographic data.
Przedmiotem opracowania jest przedstawienie roli i wartości badań empirycznych w rekonstrukcji językowokulturowego obrazu konceptów o nacechowaniu aksjologicznym i uwarunkowanych społecznie konotacjach. W artykule nawiązano do założeń i ustaleń metodologicznych wypracowanych na gruncie etnolingwistyki, gdzie za podstawę rekonstrukcji konceptualizacji poszczególnych pojęć uznano interpretację danych trojakiego typu: systemowych (S), ankietowych (A) i tekstowych (T). Podejście to przyjęto w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów (LASiS 1-5, 2015-2019) przygotowanym przez zespół kierowany przez Jerzego Bartmińskiego. Autorka prezentuje wyniki badania ankietowego na temat szacunku, przeprowadzonego wśród stu studentów pięciu lubelskich uczelni. Zadaniem respondentów było udzielenie odpowiedzi na pytanie zgodne ze schematem lubelskiej ankiety ASA: „Co – według Ciebie – stanowi o istocie prawdziwego szacunku?” Dane pozyskane ze źródeł wywołanych umożliwiły odtworzenie obrazu prawdziwego szacunku w ujęciu aspektowym. Na pozycji eksponowanej znalazł się aspekt społeczny (S), w ramach którego najczęściej wskazywano: (1) akceptację i empatię wobec drugiej osoby, (2) kulturę osobistą, rozumianą jako właściwe/stosowne zachowanie wobec drugiej osoby oraz odpowiedni stosunek/odpowiednie podejście do zwierząt, roślin, rzeczy, a także (3) uznanie drugiej osoby za autorytet, podziw dla kogoś lub czegoś. Miejsca kolejne w układzie frekwencyjnym zajęły aspekty: psychiczny (P), etyczny (E) i psychospołeczny (A). Odnotowano najniższy udział aspektów bytowego (B) i kulturowego (K). Przedstawione dane pozwalają wnosić o zgodności danych ankietowych z danymi słownikowymi, które wespół poświadczają wysunięcie na pozycję prymarną podmiotowego wymiaru szacunku. Autorka artykułu dowodzi, że badania ankietowe są istotnym etapem odkrywania, jak mówiący rozumieją znaczenia pojęć, którymi się posługują – chodzi tu o rozumienie potoczne, obiegowe, ważne w budowaniu definicji kognitywnej danego konceptu. Badania empiryczne pozwalają także na hierarchizację wyodrębnionych cech definicyjnych, na uszeregowanie ich od tych najbardziej ustabilizowanych do najrzadziej wskazywanych, co czyni te badania wartościowym narzędziem w weryfikacji danych leksykograficznych.
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 237-253
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Terminological Aspects of a cognitive Structure REFUGEE / БІЖЕНЕЦЬ in modern legal Discourse
Terminologiczne aspekty struktury poznawczej REFUGEE / БІЖЕНЕЦЬ we współczesnym dyskursie prawniczym
Autorzy:: Matvieieva, Svitlana
Lemish, Nataliya
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1179283.pdf
Data publikacji:: 2020-11-24
Wydawca:: Ateneum - Akademia Nauk Stosowanych w Gdańsku
Tematy:: cognitive terminological structure
a term
legal discourse
thesaurus
definition
poznawcza/kognitywna struktura terminologiczna
termin
dyskurs prawniczy
tezaurus
definicja
Opis:: The article deals with the cognition-defined approaches to understanding terms as complex structures enabling the conceptualization and verbalization of fragments of the worldview of professional social groups. The authors discuss aspects of the terminological meaning of the cognitive structure of REFUGEE / БІЖЕНЕЦЬ in the English and Ukrainian languages, the transformation of the meaning of modern legal terms and the evolution of their legal interpretation, as well as analyse historical and social grounds for such changes. Special attention is paid to the lexical item’s thesaurus links in the legal professional discourse which provide for the verbalization of the term in specific communicative situations.
Niniejszy artykuł dotyczy poznawczo zdefiniowanych podejść do rozumienia terminów jako złożonych struktur, umożliwiających konceptualizację i werbalizację fragmentów światopoglądu zawodowego. Autorzy badają aspekty znaczenia terminologicznego struktury poznawczej REFUGEE / БІЖЕНЕЦЬ w języku angielskim i ukraińskim, transformację znaczenia współczesnych terminów prawniczych i ewolucję ich interpretacji prawnej, a także analizują historyczne i społeczne podstawy tych zmian. Szczególną uwagę zwraca się na powiązania w tezaurusie dla danej jednostki w ramach prawniczego dyskursu zawodowego, zapewniające werbalizację terminu w określonej sytuacji komunikacyjnej.
Źródło:: Forum Filologiczne Ateneum; 2020, 8, 1; 287-298
2353-2912
2719-8537
Pojawia się w:: Forum Filologiczne Ateneum
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Symbolika leszczyny w polskiej kulturze ludowej. Fragment definicji kognitywnej
The symbolism of hazel in Polish folk culture. A fragment of cognitive definition
Autorzy:: Kielak, Olga
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/969028.pdf
Data publikacji:: 2014-04-02
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: ethnolinguistics
symbol
cognitive definition
hazel
folk culture
etnolingwistyka
definicja kognitywna
leszczyna
kultura ludowa
Opis:: The article discusses the symbolism of the hazel plant which constitute a segment (one facet) of the cognitive definition of a hazel bush. The symbolism of the hazel is a category which terminate and gather in together other facets constituting the entry ‘Hezel’ in the Lublin ethnolinguistics dictionary (Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska): i.e. the plants’ provenance, image, time and place of flourishing; its magical, apotropaical, therapeutical, ritual and practical use etc. The symbol is thus – next to the stereotype – the second key concept in this dictionary. The author shows the different symbolic meanings attributed to hazel in Polish folk culture – the symbolism of the space tree, the symbolism of sacredness, a symbol of life, duration, recovery and growth; symbol of power and health, the symbolism of fertility and abundance, and a symbol of girl.
W artykule omówiona została symbolika leszczyny stanowiąca wycinek (jedną fasetę) definicji kognitywnej leszczynowego krzewu. Symbolika leszczyny jest kategorią, która wieńczy hasło, bazując na pozostałych fasetach - dotyczących m. in. pochodzenia, wyglądu, czasu i miejsca kwitnienia, zastosowania apotropeicznego, magicznego, leczniczego, obrzędowego i praktycznego - spina je wspólną klamrą. Symbol jest bowiem, obok stereotypu, drugim kluczowym pojęciem w lubelskim słowniku etnolingwistycznym (Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska). Autorka prezentuje różne sensy symboliczne przypisywane w polskiej kulturze ludowej leszczynie – symbolikę drzewa kosmicznego; symbolikę świętości; symbol życia, trwania, regeneracji i wzrastania; symbol mocy i zdrowia, symbolikę płodności i obfitości oraz symbol dziewczyny.
Źródło:: Adeptus; 2014, 3; 96-109
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Stereotyp Rosjanina i jego profilowanie we współczesnej polszczyźnie
THE STEREOTYPE OF A RUSSIAN AND ITS PROFILES IN CONTEMPORARY POLISH
Autorzy:: Bartmiński, Jerzy
Lappo, Irina
Majer-Baranowska, Urszula
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/611602.pdf
Data publikacji:: 2002
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: stereotyp Rosjanina
profilowanie
definicja kognitywna
dyskurs publiczny
podmiot
badania ankietowe
the stereotype of a Russian
profiling
cognitive definition
public discourse
survey methodology
Opis:: The article aims to reconstruct the Polish stereotype of a Russian by means of the cognitive definition, whose principal components are predications of the type „Russians drink”, „Russians are brutal”, „Russians are aggressive”, „Russians are musical”, etc. It also aims to capture the mechanisms guiding the functioning of the stereotype in public discourse. A set of about seventy fixed sentences-judgements of this type can be grouped into a few categories (syndromes): „the Russian soul”, „a brother Slav”, an aggressor and enemy, „a master and slave” (i.e. someone despotic and enslaved at the same time), „an Asian”, someone with a specific and rich cultural background, a marketplace trader. At the level of contemporary public discourse the categories give rise to profiles, i.e. functional stereotypical variants whose creator is always a sociologically and culturally defined subject, e.g. a Pole — simple person, a Polish patriot, a member of the Polish intelligentsia with European horizons, a young pragmatist. The base set of features attributed to Russians by Poles is established on the basis of three types of linguistic data: systemic (ethnonyms and their derivatives, phraseological units and collocations), experimental (questionnaires conducted according to various methods among Lublin students in the period 1990-2000) and textual.
Autorzy rekonstruują polski stereotyp językowy Rosjanina, stosując metodę definicji kognitywnej, której podstawową jednostką są predykacje typu: „Rosjanie piją”, „są brutalni”, „agresywni”, „muzykalni” itp., a w kolejności zmierzają do uchwycenia mechanizmów rządzących funkcjonowaniem stereotypu w dyskursie publicznym. Zespół takich utartych zdań-sądów liczących około 70 jednostek układa się w kilka wiązek (syndromów) – „rosyjskiej duszy”, „brata Słowianina”, agresora i wroga, „władcy-niewolnika”, tj. człowieka zarazem despotycznego i zniewolonego, „Azjaty”, nosiciela specyficznej i bogatej kultury, handlarza bazarowego. Na poziomie współczesnego dyskursu publicznego z takich wiązek cech budowane są profile, tj. funkcjonalne warianty stereotypu, których kreatorem jest zawsze określony socjologicznie i kulturowo podmiot, np. Polak – prosty człowiek, polski patriota, inteligent o horyzontach europejskich, młody pragmatyk. Bazowy zespół cech przypisywanych przez Polaków Rosjanom autorzy ustalają na podstawie trojakiego typu danych językowych: systemowych (etnonim i tworzone od niego derywaty, frazeologizmy i kolokacje), eksperymentalnych (tj. wynikach badań ankietowych prowadzonych różnymi metodami w latach 1990–2000 w środowisku studenckim Lublina) oraz tekstowych.
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2002, 14; 105-151
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Sposoby organizacji wiedzy w języku. Przyczynek do diagnozy logopedycznej
Modes of Organizing Knowledge in Language. A Contribution to Logopedic Diagnosis
Autorzy:: Jęczeń, Urszula
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/892797.pdf
Data publikacji:: 2020-08-27
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
Tematy:: struktury wiedzy w umyśle
definicja kognitywna
diagnoza logopedyczna
structure of knowledge in the mind
cognitive definition
logopedic diagnosis
Opis:: W artykule omówiona została koncepcja aktywnej roli języka w postrzeganiu rzeczywistości i rozwoju procesów poznawczych, począwszy od tezy von Humboldta, poprzez założenia lingwistyki kognitywnej, a skończywszy na metodologii językowego obrazu świata i pojęciu definicji kognitywnej. Problematyka artykułu dotyczy roli definicji kognitywnej w procesie diagnozy logopedycznej. Ten typ definicji daje wgląd w zasób wiedzy, jaką posiada osoba badana, umożliwia pokazanie różnic pomiędzy dziecięcą strukturą pojęć a pojęciami, którymi posługują się dorośli użytkownicy języka. Obrazuje charakter sfery pojęciowej (np. obecność tylko niektórych kategorii w strukturze pojęciowej) oraz specyfikę definiowania wyrazów (np. ubóstwo środków leksykalnych) w definicjach osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Cechy definicji kognitywnej zostały przedstawione za pomocą antonimów biegunowych, takich jak: piękno – brzydota, miłość – nienawiść.
The article discusses the active role of language in the perception of reality and development of cognitive processes, from von Humboldt’s thesis through the assumptions of cognitive linguistics to the methodology of the linguistic picture of the world and the concept of cognitive definition. The issues presented in the study concern the role of cognitive definition in the process of logopedic diagnosis. This type of definition provides insight into the store of knowledge that a subject (a studied person) has, enables showing differences between the child’s structure of concepts and the concepts used by adult language speakers. It illustrates the character of conceptual knowledge (e.g. the presence of only some categories in the conceptual structure) and the specificity of how words are defined (e.g. the poverty of. lexical devices) in the definitions formed by a person with an intellectual disability. The features of a cognitive definition are presented by means of polar antonyms, such: beauty – ugliness, love – hate.
Źródło:: Logopedia; 2018, 47, 2; 83-100
0459-6935
Pojawia się w:: Logopedia
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Semantyka ZDROWIA w języku białoruskim: analiza danych systemowych
HEALTH Semantics in Belarusian: System Data Analysis
Семантыка ЗДАРОЎЯ ў беларускай мове: аналіз сістэмных даных
Autorzy:: Kozłowska-Doda, Jadwiga
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932729.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: health
linguistic image of the world
system data
cognitive definition
contemporary Belarusian language
zdrowie
językowy obraz świat
dane systemowe
współczesny język białoruski
definicja kognitywna
здароўе
моўная карціна свету
сістэмныя даныя
сучасная беларуская мова
кагнітыўная дэфініцыя
Opis:: The article presents a fragment of the reconstruction of the image of HEALTH in the modern Belarusian language. It is planned to identify the maximum complex of meanings of the concept of HEALTH using the cognitive definition developed by Jerzy Bartminski. The integral cognitive definition arises on the basis of the analysis of three types of data: systemic (lexicographic), empirical (obtained by survey) and textual. This publication contains the results of the analysis of the system data. The author uses obtainable lexicographic works from the field of Belarusian linguistics. Explanatory dictionaries in the meaning of HEALTH pri¬marily emphasize the physical state of the body, the mental state appears in examples, it can be deduced from them but it is absent in the definition. In lexicographic publications, other nuances of the meaning of the word also appear, for example, ‘healthy’ as ‘big, strong, sturdy’. However, etymological studies unambiguously show that the adjective ‘healthy’ originally meant 'tree’, 'good, healthy as a tree'. Etymologists convince us that initially the word characterized the tree as 'strong, hardy, not sick, healthy’, later it expanded its meaning to humans and animals. As follows from the proverbs and beliefs of Belarusians, health is a gift from God – it can be both good and weak, only in modern lexicographic data it is possible to find examples of human actions aimed at securing a good state of health, e. g. physical culture, a sober lifestyle, etc.
Artykuł jest częścią rekonstrukcji językowego obrazu ZDROWIA we współczesnym języku białoruskim. Odtworzenia pojęcia autorka zamierza dokonać za pomocą definicji kognitywnej, opracowanej przez Jerzego Bartmińskiego. Holistyczna definicja kognitywna jest budowana w oparciu o trzy typy danych: systemowych (leksykograficznych), ankietowych i tekstowych. W niniejszej publikacji dokonano analizy danych systemowych. W tym celu wykorzystano dostępne prace leksykograficzne z zakresu językoznawstwa białoruskiego. Słowniki objaśniające definiują ZDROWIE głównie poprzez komponent fizyczny organizmu, komponent psychiczny pojawia się na marginesie. Dane leksykograficzne dostarczają także innych znaczeń, np. zdrowy ‘duży, silny, krzepki’. Badania etymologiczne przynoszą jednak dane, które jednoznacznie przekonują, że to zdrowy pierwotnie oznaczało ‘drzewo’ ‘dobry, zdrowy niby drzewo’. Etymologowie twierdzą, że pierwotnie wyraz charakteryzował drzewo ‘pełen sił, krzepki, niechory, zdrowy’, dopiero później rozszerzył znaczenie na ludzi i zwierzęta. Jak wynika z przysłów i wierzeń Białorusinów zdrowie jest darem od Boga – zarówno dobry stan, jak słaby (добрае здароўе, слабое здароўе), a dane współczesne przynoszą przykłady działań ludzkich w celu utrzymania dobrego stanu zdrowia, np. uprawiać sport, unikać alkoholu, palenia itd.
Артыкул з’яўляецца фрагментам рэканструкцыі моўнай карціны ЗДАРОЎЯ ў сучаснай беларускай мове. Пры дапамозе кагнітыўнай дэфініцыі, якую распрацаваў Ежы Бартмінскі, плануецца выявіць максімальны комплекс значэнняў паняцця ЗДАРОЎЕ. Інтэгральная кагнітыўная дэфініцыя паўстае на базе аналізу трох тыпаў даных: сістэмных (лексікаграфічных), эмпірычных (атрыманых шляхам апытання) і тэкставых. У дадзенай публікацыі змешчаны вынікі аналізу сістэмных даных. Аўтарка выкарыстоўвае даступныя лексікаграфічныя працы з галіны беларускага мовазнаўства. Тлумачальныя слоўнікі ў значэнні ЗДАРОЎЯ ў першую чаргу падкрэсліваюць фізічны стан арганізма, псіхічны стан выступае ў прыкладах, яго можна з іх вывесці, але ён адсутнічае ў дэфініцыі. У лексікаграфічных выданнях выступаюць таксама іншыя адценні значэння слова, напр. здаровы ‘вялікі, сільны, дужы’. Аднак этымалагічныя даследаванні адназначна пераконваюць, што прыметнік здаровы першасна абазначаў ‘дрэва’, ‘добры, здаровы як дрэва’. Этымолагі лічаць, што першапачаткова слова характарызавала дрэва ‘сільны, моцны, не хворы, здаровы’, пазней – пашырыла значэнне на чалавека і жывёл. Як вынікае з прыказак і вераванняў беларусаў, здароўе – гэта дар ад Бога – можа быць і добрае, і слабое, толькі ў сучасных лексікаграфічных даных можна знайсці прыклады дзеянняў чалавека накіраваных на прафілактыку добрага стану здароўя, напр. фізічная культура, цвярозы лад жыцця і г. д.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 177-190
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "cognitive definition" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język