- Tytuł:
-
Zagroda rodzinna Stanisława Pigonia w Komborni. Studium etnograficzne
The Family Homestead of Stanisław Pigoń in Kombornia. An Ethnographic Study - Autorzy:
- Łopatkiewicz, Tadeusz
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1376016.pdf
- Data publikacji:
- 2020
- Wydawca:
- Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
- Tematy:
-
Stanisław Pigoń
Kombornia
budownictwo ludowe
chałupa tkacka
kultura materialna wsi
przemiany budownictwa ludowego
folk architecture
weavers’ cottage
village material culture
changes in folk architecture - Opis:
-
Zachowana do dziś zabudowa rodzinnej zagrody profesora Stanisława Pigonia (1885–1968)w Komborni stanowi bardzo interesujący, a równocześnie coraz rzadziej spotykany w okolicachKrosna, przykład drewniano-murowanej chałupy oraz towarzyszącej jej stodoły – środowiskabytowania chłopskiego od połowy wieku XIX począwszy, po koniec XX stulecia.Pomimo licznych przebudów i modernizacji dom rodzinny Profesora zachował w swymwnętrzu wiele reliktów architektonicznych charakterystycznych dla budownictwa ludowegona Pogórzu Wschodnim. Zaliczyć do nich należy tradycyjne rozplanowanie chałupy tkackiejz amfiladową izbą i warsztatem, dawno zarzucony już sposób łączenia belek w ścianach, wciążczytelne ślady funkcjonujących tu niegdyś urządzeń ogniowych – od półkurnego pieca z kapąpo współczesną kuchnię kaflową z zamkniętym paleniskiem i kominem, czy typologiczniewczesnego – czterospadowego dachu krytego słomą. W ciągu XX wieku w zagrodzie Pigoniów dokonano wprawdzie licznych modernizacji i przebudów, które jednak nie zatarły wcześniejszegoprogramu przestrzennego chałupy, czy też czytelnych śladów pierwotnej konstrukcjidachu, pułapów w izbie i alkierzu, piwnicy itp. Co więcej – modernizacje te stanowią doskonałąilustrację długiego procesu przemian, jakim ewolucyjnie podlegały również techniczneaspekty kultury ludowej przez całe poprzednie stulecie, a którego przykłady materialne są,niestety, coraz rzadsze w krajobrazie wsi podkrośnieńskich.Przejęcie zagrody Pigonia przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Krośnie, któredokonało się w roku 2010, stworzyło dla tych zabytkowych obiektów niepowtarzalną szansęna dalsze trwanie, co więcej – pełnienie nowych ról, do których drewniana chałupa, z którejwyszedł w świat wybitny Uczony, nie była wprawdzie powołana, ale którym z pewnościąsprosta. Użytkowanie tej chronionej in situ zagrody przez Karpacką Państwową Uczelnięim. Stanisława Pigonia w Krośnie (dawniej Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa) jest dziśgwarancją systematycznej opieki, a także prawidłowo prowadzonych prac zabezpieczająco-remontowych oraz adaptacyjnych. Potencjał tego zabytkowego domu – nie tylko poprzezjego związki biograficzne – jest dziś bowiem wartością trudną do przecenienia.
The housing of the family homestead of Professor Stanisław Pigoń (1885-1968) in Kombornia, preserved to this day, is a very interesting and, at the same time, increasingly rare example of a timber and brick cottage and the accompanying barn – the environment of peasant existence from the mid-19th century to the end of the 20th century. Despite numerous reconstructions and modernisations, the Professor’s family house has preserved in its interior many architectural relics characteristic of folk architecture in the Eastern Foothills. These include the traditional layout of a weavers’ cottage with an enfilade-like room and workshop, the long abandoned way of joining the beams in the walls, the still legible traces of the fire appliances that used to function here – from the stove with a hood, with a smoke discharge to the attic, to the modern tiled kitchen with a closed hearth and chimney, or the typologically early hipped roof covered with straw. Although during the twentieth century there were numerous modernisations and alterations to the Pigońs’ homestead, these did not erase the previous spatial plan of the cottage, or the legible traces of the original roof structure, ceilings in the room and the corner extensions, cellar, etc. What is more, these modernisations are an excellent illustration of the long process of transformation to which the technical aspects of folk culture have also evolved throughout the previous century, and whose material examples are unfortunately becoming increasingly rare in the landscape of the villages surrounding Krosno. The acquisition of the Pigoń’s homestead by the Krosno State College, which took place in 2010, created a unique opportunity for these historic buildings to continue to exist, and, what is more, to perform new roles, to which the wooden cottage (from which the distinguished scholar came into the world) was not intended to be used, but which it will certainly be able to perform. The usage of this homestead protected in situ by the Stanisław Pigoń Carpathian State College in Krosno is today a guarantee of systematic care, as well as of properly conducted protective, renovation, and adaptation works. The potential of this historic house – not only through its biographical links – is a value that cannot be overestimated today. - Źródło:
-
Studia Pigoniana; 2020, 3, 3; 205-238
2657-3261 - Pojawia się w:
- Studia Pigoniana
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł