- Tytuł:
-
„Komput katolików” parafii żołudzkiej z 1700 roku
“Census of Catholics” in the Zoludek parish from 1700 - Autorzy:
-
Lubicz-Łapiński, Łukasz
Wilczewski, Waldemar - Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1602483.pdf
- Data publikacji:
- 2021-06-30
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
- Tematy:
-
Historia Kościoła
diecezja wileńska
dekanat lidzki
spisy parafian
demografia
genealogia
Vilnius diocese
Lida deanery
census of parishioners
demography
genealogy - Opis:
-
„Komput katolików” jest spisem wiernych należących do parafii w Żołudku (obecnie na Białorusi, obwód Grodno, rejon Szczuczyn). Rejestr podaje liczby osób w poszczególnych gospodarstwach z podziałem na wiernych dorosłych – przystępujących do sakramentu pokuty i dzieci – nieprzystępujące. Wiernych spisano według miejscowości, w których mieszkali. Dobra żołudzkie, położone na prawym brzegu Niemna, na terenie powiatu i dekanatu lidzkiego, do drugiej połowy XVI wieku stanowiły własność monarszą. Następnie, zapewne w czasie panowania Zygmunta Augusta, dobra trafiły w ręce Sapiehów. Kolejnymi właścicielami Żołudka stali się Frąckiewiczowie, majętność została wniesiona w posagu przez Annę Sapieżankę, która w 1584 r. wyszła za mąż za Michała Frąckiewicza. Na przełomie XVII i XVIII wieku – znów jako posag – Żołudek stał się własnością rodziny Tyzenhauzów. Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Żołudku został ufundowany w 1490 r. przez Kazimierza Jagiellończyka. Świątynia należała do średniozamożnych i nie wyróżniała się na tle pozostałych kościołów należących do dekanatu. W 1700 r. w skład parafii wchodziły 43 miejscowości. Jedynie dwie wsie leżały na południe od Niemna. Większość była ulokowana po obu stronach rzeki Lebiody, prawego dopływu Niemna. Wsie zamieszkałe przez katolików należących do parafii w Żołudku sąsiadowały z miejscowościami o ludności unickiej. Na terenie parafii oprócz kościoła, kaplicy w Krasuli i żołudzkiego klasztoru karmelitów znajdowało się siedem cerkwi grekokatolickich, zbór ewangelicki i bożnica żydowska. Prezentowany rejestr ludności jest istotnym źródłem do badań zjawisk demograficznych, dociekań językoznawców oraz genealogów. Rękopis pochodzi z księgi zawierającej akta wizytacyjne kościołów diecezji wileńskiej głównie z lat 1700-1717, do których dołączone zostały liczne dokumenty dotyczące tychże kościołów i parafii. Tom zaopatrzony mylącym tytułem Acta visitationis ecclesiarum decanatus Augustoviensis ex speciali mandato Constantini Casimiri Brzostowski [...] episcope Vilnensis [...] anno Domini 1700 collecta przechowywany jest w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie (sygn. 1775 IV).
The Catholic Census is a list of the faithful, belonging to the parish in Zoludek (currently in Belarus, Grodno oblast, Shchuchyn area). The register provides information on the number of people in individual households divided by faithful adults – receiving the sacrament of penance, and children – not receiving it. The faithful were listed according to the towns they lived in. The goods of Zoludek, located on the right bank of the Neman river, within the Lida district and deanery, were the property of the monarch until the second half of the 16th century. Then, probably during the reign of Sigismund Augustus, the goods fell into the hands of the Sapieha family. The subsequent owners of Zoludek were the Frackiewicz family, the property was offered as a dowry by Anna Sapieha, who married Michal Frackiewicz in 1584. At the turn of the 17th and 18th centurie, Zoludek became a property of the Tyzenhaus family, again as a dowry. The parish church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Zoludek was founded in 1490 by Casimir Jagiellon. The temple belonged to the middle class and did not stand out from the other churches in the deanery. In 1700, the parish was composed of 43 towns. Only two villages were south of the Neman. Most of the towns were located on both sides of the Lebioda river, the right tributary of the Neman. The villages inhabited by Catholics belonging to the parish in Zoludek were adjacent to the villages of the Uniate people. In the parish, apart from the church, a chapel in Krasula, and a Carmelite monastery in Zoludek, there were seven Greek Catholic churches, an Evangelical church and a Jewish synagogue. The discussed population register may be an important resource for research on demographic phenomena, linguistics and genealogy. The manuscript comes from a book containing visitation records of the Vilnius diocese churches, mainly from the years 1700-1717, to which numerous documents concerning these churches and parishes were attached. The volume, with the misleading title Acta visitationis ecclesiarum decanatus Augustoviensis ex speciali mandato Constantini Casimiri Brzostowski [...] episcope Vilnensis [...] anno Domini 1700 collecta, is stored in the Czartoryski Library in Krakow (reference number: 1775 IV). - Źródło:
-
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2021, 115; 253-299
0518-3766
2545-3491 - Pojawia się w:
- Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł