Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "białostocczyzna" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 29
Tytuł:
Z badań domów wiejskich w gminie Michałowo
From the studies on country houses in Michałowo commune, N-E Poland
Autorzy:
Rogozińska, M.
Rutkowska, K.
Szelech, M.
Szewczyk, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/398235.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
Tematy:
ochrona dziedzictwa kulturowego
tradycja
architektura rodzima
tradycyjne wnętrza domów
domy wiejskie
Białostocczyzna
cultural heritage preservation
architectural tradition
vernacular architecture
vernacular hosues interiors
country cottages
Opis:
W 2014 roku zrealizowano kolejną sesję badań terenowych we wsiach Białostocczyzny. Najdokładniej zbadano wieś Nowa Wola w gminie Michałowo. Między innymi sporządzono szczegółową dokumentację inwentaryzacyjną fotograficzną i rysunkową trzech drewnianych domów wiejskich w tej wsi. Przeanalizowano specyfikę wnętrz mieszkalnych w tych domach (porównując je z wnętrzami innych domów wiejskich w tejże gminie), dostrzegając wytwory powstałe wskutek połączenia tradycyjnych wzorców estetycznych z nowoczesnymi rozwiązaniami, materiałami i „modami” estetycznymi. Taka synteza wskazuje, iż tradycyjne wzorce kształtowania przestrzeni są niejako wpisane w mentalność miejscowej ludności i trwają pomimo przemian cywilizacyjnych, a być może nawet są wspierane współczesną technologią.
Field surveys were performed in a number of villages in the region of Białystok, N-E Poland, in 2014. The most detailed ones have been done on October 17th, with the research focus on three old wooden houses in Nowa Wola, Michałowo commune. The photographs and detailed drawings have been made. The surveys and their effects have revealed the unique values of home interiors, resulting from the local vernacular tradition enhanced by the contemporary tools, materials and aesthetic patterns. In other words, the vernacular has merged with the modern. Eventually, the spatial results of that fusion proves that vernacular or traditional aesthetic and cultural patterns are fixed in the minds of local people and persist in spite of the technology progress. Moreover, they seem to be even supported by modern tools, technologies and trends.
Źródło:
Architecturae et Artibus; 2016, 8, 1; 76-91
2080-9638
Pojawia się w:
Architecturae et Artibus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ważny wkład do badań nad dziedzictwem kulturowo-językowym Podlasia. Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia, red. Nina Barszczewska, Mikołaj Chaustowicz, Mikołaj Timoszuk, Warszawa: Katedra Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, t. 1–300 s., t. 2 – 399 s., t. 3–411 s.
Autorzy:
Sajewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/625030.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
kultura
tożsamość
język
wyznanie
ludność pochdzenia ruskiego
wschodnia Białostocczyzna
Opis:
Projekt Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia (K-JDP) był realizowany w Katedrze Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego od stycznia 2013 roku. Jego realizacja była możliwa dzięki uzyskaniu grantu finansowego w ramach programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą Narodowy Program Rozwoju Humanistyki (2012-2016). Celem projektu było "zbadanie polsko-wschodniosłowiańskiej interferencji językowej i historyczno-kulturowej, natomiast dodatkowym wymiarem – prześledzenie zachowania się społeczności bilingwalnej w warunkach wielokulturowości pogranicza, na przykład konieczności wyboru odpowiedniego języka w różnych sytuacjach społecznych" (K-JDP, t. 1, s. 9). Recenzowane trzytomowe opracowanie stanowi istotny wkład w badanie gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny, a tym samym polsko-wschodniosłowiańskiego pogranicza językowego i kulturowego. Niewątpliwie jest to najwartościowsze opracowanie dotyczące gwar i kultury wschodnich Słowian zamieszkujących wschodnią część Białostocczyzny od chwili ukazania się wielotomowego dzieła, jakim jest Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny (t. 1-10, 1980-2009). Opracowanie Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia nie tylko rozszerza dotychczasową wiedzę o gwarach i kulturze wschodniosłowiańskiej ludności wschodniej Białostocczyzny, ale także pozwala na prześledzenie zmian, jakie zaszły w gwarach, obrzędach i tradycjach zamieszkującej teren wschodniej Białostocczyzny ludności pochodzenia ruskiego w ciągu ostatnich czterdziestu lat.       Recenzowane opracowanie jest skierowane nie tylko do badaczy reprezentujących różne dziedziny – językoznawców, folklorystów, historyków, socjologów, kulturoznawców, religioznawców itp., którzy prowadzą badania synchroniczne i diachroniczne nad językiem i kulturą ludności wschodniosłowiańskiej Białostocczyzny wschodniej, lecz także do wszystkich osób zainteresowanych procesem przenikania się języków i kultur na terenach pogranicznych.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2017, 11
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tradycyjne zdobnictwo starych domów okolic wsi Kaniuki we wspomnieniach ludowego rzeźbiarza Włodzimierza Naumiuka
Traditional ornamentation of old vernacular country houses in Kaniuki, as remembered by a folk artist and woodcarver Włodzimierz Naumiuk
Autorzy:
Naumiuk-Jakuc, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/398353.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
Tematy:
budownictwo ludowe
budownictwo drewniane
budownictwo wiejskie
zdobnictwo architektoniczne
Podlasie
Białostocczyzna
vernacular architecture
timber architecture
farmhouses
architectural ornamentation
Podlasie region
Białystok region
Opis:
Pozyskano wspomnienia Włodzimierza Naumiuka, 84-letniego ludowego artysty i rzemieślnika ze wsi Kaniuki na Białostocczyźnie, dotyczące jego wiedzy na temat zjawiska architektoniczno-kulturowego, w którym osobiście uczestniczył, mianowicie powstawania drewnianej deskowej ornamentyki domów wiejskich. Uwzględniono, zaprezentowano i poddano ocenie te aspekty badanego zjawiska, które poznano dzięki wspomnieniom Włodzimierza Naumiuka, a które wykraczają poza dotychczasową wiedzę z literatury przedmiotu. W szczególności wykazano zaskakująco silny wpływ preferencji mieszkańców wsi (klientów rozmówcy) na tematykę zdobnictwa domów i dokonano ogólnej periodyzacji mody zdobniczej.
Based on personal reminiscences achieved from Włodzimierz Naumiuk, a 84-year old folk artist and craft master from Kaniuki in the region of Białystok, N-E Poland, vernacular plank-made ornaments of old country houses in the vicinity of Kaniuki have been assessed as a local cultural heritage, in order to supplement the existing literature knowledge about the subject of local plank-made architectural ornamentation as a cultural phenomenon. In particular, basic time periods of that phenomenon have been recognized and assessed, and inhabitants’ preferences were pointed as essential part of artistclient dialogue that had influenced the themes of timber ornamentation of country houses.
Źródło:
Architecturae et Artibus; 2019, 11, 1; 30-39
2080-9638
Pojawia się w:
Architecturae et Artibus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tradycyjne wiejskie domy w Haćkach na Białostocczyźnie : stan w 2015 roku, na wybranych przykładach
Country cottages in Haćki, Białystok region, in 2015
Autorzy:
Krzywińska, A.
Kułaczewska-Biełach, M.
Szewczyk, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/398468.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
Tematy:
budownictwo ludowe
dom wiejski
chałupa drewniana
Podlasie
Białostocczyzna
vernacular building
country cottages
wooden huts
Podlasie Region
Białystok Region
Opis:
Cel pracy: Uzyskanie i zapis graficzny aktualnych informacji o wernakularnej architekturze Białostocczyzny, mianowicie o wnętrzach drewnianych domów wiejskich na pograniczu etnicznym polsko-białoruskim, w gminie Bielsk Podlaski, na przykładzie wsi Haćki. Metoda i wyniki: Interpretacja szczegółowych rysunków inwentaryzacyjnych dwóch wiejskich domów w Haćkach na Białostocczyźnie, wykonanych w grudniu 2015 roku na podstawie wcześniejszych prac terenowych przeprowadzanych w okresie od października do grudnia 2015 roku (wybrano i zaprezentowano 10 rysunków, w tym rzuty, przekroje i rysunki elewacji, przy czym rzuty i przekroje zawierają szczegółowe informacje o umeblowaniu i wyposażeniu wnętrz tych domów). Rysunki opracowano na prawach materiałów źródłowych, na potrzeby późniejszych analiz naukowych i działań konserwatorskich. Dopełnieniem materiałów rysunkowych jest dokumentacja fotograficzna (tu zaprezentowana w wyborze) i informacje pozyskane podczas wywiadów z mieszkańcami wsi. Wnioski: Zarejestrowano nawarstwianie się zmian (w rozplanowaniu, umeblowaniu i wyposażeniu) z różnych okresów oraz kontynuację ludowych wzorców kształtowania przestrzeni mieszkalnej (kompozycyjna i funkcjonalna rola pieca, amfiladowość wnętrza, rola kąta obrzędowego, czyli pokucia itp.).
The general aim at the base of the work is to recognize vernacular architecture in Polish-Byelorussian ethnic borderland in the region of Białystok, on example of Haćki village in Bielsk Podlacki commune, 50 km south of Białystok, N-E Poland. The specific objective (research task) is to record graphical information about vernacular home interiors, as the source for further reasoning or conservation. Methods and results: Inventory drawings of two vernacular country cottages in Haćki, Białystok region, N-E Poland, have been made in December, 2015, after the field surveys in Haćki in October, November and December 2015. The set of drawings included plans, sections and façades; in this paper 10 drawings are presented. The drawings include all the information about layout, furniture and adornments of the houses. The relevant photographs and interviews with locals are also provided and taken into account. Conclusions: The houses are “chronicles of changes”, as we have observed the accumulation of changes of spatial layouts and furnishing of vernacular homes for the decades. Besides, the old vernacular traditions of residential space arrangement are still in use in such houses.
Źródło:
Architecturae et Artibus; 2016, 8, 3; 82-93
2080-9638
Pojawia się w:
Architecturae et Artibus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sytuacja materialno-bytowa mieszkańców Białostocczyzny w okresie gomułkowskim (1957–1970)
The material and living conditions of the inhabitants of the Białystok region in the period of Gomułka (1957–1970)
Autorzy:
Markiewicz, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1396149.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Białostocczyzna
lata sześćdziesiąte
społeczeństwo
gospodarka
handel
mieszkania
Białystok region
the sixties
society
economy
trade
apartments
Opis:
Celem artykułu jest zbadanie warunków materialnych mieszkańców województwa białostockiego w latach 1957–1970 oraz różnic między sytuacją na Białostocczyźnie a ogólnopolskimi wskaźnikami zarobków, wydatków, spożycia, zaopatrzenia i warunków mieszkaniowych – wszystkie kształtowały się na niekorzyść prowincji. Analizie poddano również zachowania i nastroje społeczeństwa regionu w realiach gospodarki niedoboru.
The objective of the article is to examine the material conditions of the Białystok Province in the years 1957–1970, as well as the differences between the situation in the Białystok region and national rates of salaries, expenses, consumption, provision and accommodation: they all developed to the disadvantage of the province. The analysis also covers behaviors and attitudes of the community in the region in the reality of deficit economy.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2019, 27; 217-236
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spór o jurysdykcję nad parafiami w województwie białostockim jako element konfliktu między Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym a Patriarchatem Moskiewskim
The Dispute about Jurisdiction over Parishes in Białystok Province as an Element of the Confl ict between the Polish Autocephalous Orthodox Church and Moscow Patriarchate
Autorzy:
Dudra, Stefan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2019390.pdf
Data publikacji:
2020-12-09
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
autocephaly
Białystok province
Orthodox Church
Moscow Patriarchate
Orthodoxy
autokefalia
Białostocczyzna
Kościół prawosławny
Patriarchat Moskiewski
prawosławie
Opis:
W artykule poddano analizie konflikt jurysdykcyjny w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym (PAKP) na Białostocczyźnie w latach 1944–1946. W wyniku zmian granicznych po II wojnie światowej pozostały tam tylko cztery prawosławne dekanaty. Większość duchowieństwa odrzuciła zwierzchnictwo bpa Tymoteusza z PAKP i podporządkowała się abp. mińskiemu Bazylemu. W konsekwencji wpłynęło to na przejęcie w jurysdykcję przez patriarchę moskiewskiego Aleksego wszystkich parafii. Jednak zdecydowane stanowisko Ministerstwa Administracji Publicznej doprowadziło do przywrócenia polskiego zwierzchnictwa nad prawosławnym placówkami na tym obszarze.
The article presents an analysis of the jurisdiction conflict in the Polish Autocephalous Orthodox Church (PAKP) in the Bialystok province in 1944–46. After the border changes imposed after World War II, only four Orthodox deaneries were in the area. The majority of the clergy rejected the authority of Bishop Tymoteusz from the PAKP and subordinated to the Archbishop Bazyli of Minsk. In consequence, Patriarch of Moscow Alexei (Simanski) took over the canonical jurisdiction of all parishes in Bialystok. However, the strong position of the Ministry of Public Administration led to the restoration of Polish sovereignty over Orthodox parishes in this area.
Źródło:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały; 2020, 18; 5-20
2450-8365
Pojawia się w:
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rady robotnicze na prowincji - Białostocczyzna 1956-1958
Workers councils in Białostocczyzna in 1956-1958
Autorzy:
Markiewicz, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/478138.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
robotnicy samorząd robotniczy 1956 r. Białystok Białostocczyzna, przemysł reformy
workers worker's self-government 1956 Białystok Białostocczyna industry reforms
Opis:
Od lata 1956 r. w wielu fabrykach rozwijały się inicjatywy zmierzające do wyłonienia autentycznego samorządu robotniczego. Ruch ten rozwinął się po VIII plenum KC PZPR w październiku 1956 r., szczególnie w dużych ośrodkach przemysłowych. Sytuacja rad robotniczych na Białostocczyźnie była jednak typowa dla losów samorządów w innych prowincjonalnych regionach. Tworzenie rad robotniczych najczęściej było tam stymulowane przez czynniki partyjno-administracyjne, ruch ten był negowany przez lokalne władze i administrację zakładów, zaś postulaty robotnicze rzadko wychodziły poza kwestie płacowe i socjalne. Radom robotniczym na Białostocczyźnie brakowało pewności siebie i determinacji w forsowaniu własnych projektów. „Odwilż” na prowincji była silniej niż w dużych ośrodkach kontrolowana przez władzę, co w niedługim czasie umożliwiło jej cofanie udzielonych społeczeństwu koncesji. Komuniści zlikwidowali niezależne rady robotnicze w 1958 r. bez większych problemów i głośnych protestów ze strony robotników.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2016, 28; 190-210
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przyczynek do badań dawnej kultury architektonicznej wsi Dolistowo
Preliminary research into vernacular architectural culture of Dolistowo
Autorzy:
Świerzbińska, Joanna
Szewczyk, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1403660.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
Tematy:
ruralistyka
architektura wiejska
budownictwo wiejskie
architektura wernakularna
Białostocczyzna
rural planning
rural architecture
vernacular architecture
Białystok region
Opis:
Przedstawiono wyniki architektonicznych badań terenowych z 2019 roku w dolinie Biebrzy, ze szczególnym uwzględnieniem wsi Dolistowo Stare w gminie Jaświły. Tematem badań był stan zachowania miejscowej architektury wernakularnej, rodzimej, przedmodernistycznej (w sensie zaistnienia jeszcze przed ideowym przełomem właściwym temu stylowi), postrzeganej jako lokalne dziedzictwo kulturowe. Celem badań było też wskazanie miejsc, obiektów i zjawisk godnych dalszej przyszłej uwagi naukowej.
Results of field survey and preliminary architectural research in villages of Biebrza Valley, with special focus on Dolistowo Stare, Jaświły commune, N-E Poland, are displayed in order to examine and to document local vernacular architectural heritage. The general objective of the paper is to define needs for future research in the region, by pointing places and phenomena that are worthy of detailed examination.
Źródło:
Architecturae et Artibus; 2020, 12, 2; 29-54
2080-9638
Pojawia się w:
Architecturae et Artibus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przezwiska mieszkańców Lewkowa Starego i okolic w powiecie hajnowskim na Białostocczyźnie motywowane imieniem i nazwiskiem nosiciela oraz innych osób
Autorzy:
Sajewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/625079.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Białystok region, Lewkowo Stare and its vicinity, nicknames of inhabitants, name-derived nicknames, surname-derived nicknames
Przezwiska
Lewkowo Stare, Białostocczyzna, przezwiska odimienne
przezwiska odnazwiskowe
Беласточчына, Ляўкова Старое і наваколле, мянушкі жыхароў
мянушкі, утвораныя ад імёнаў
мянушкі, утвораныя ад прозвішчаў
Opis:
The article seeks to describe the nicknames of the inhabitants of Lewkowo Stare and its surrounding area in the Hajnówka district (Białystok region) motivated by the name and surname of the holder and other persons. The analysis of the collected material shows that nicknames motivated by the holder’s name and surname are comparatively rarely reported (7% and 10%, respectively). The largest group among the studied names are nicknames referring to the names and surnames of other persons. Predominant in this group are nicknames motivated by the names and surnames of the closest family (ca  20%), while the nicknames derived from the names and surnames of strangers are less numerous (ca  14%). The vast majority of the analyzed nicknames express the speaker’s ironic-jocular attitude towards the nickname holder  In contrast, nicknames with a clearly pejorative overtone are rare. The nicknames found in the studied Belarusian dialects of the surrounding area of Lewkowo Stare in the Białystok region differ in respect of the range of their occurrence and frequency of use. Some of them are known all over the investigated area, others are confined to a narrow group of persons, usually the closest neighbors, families, related persons, pupils in the same schools, or to work establishments. The study of nicknames in dialectal micro-systems serves to explain the processes and mechanisms of derivation and functioning of this type of anthroponyms  It can also be helpful in establishing the origin of surnames and determining interrelationships between individual anthroponyms as well personal and common names. This type of studies also helps determine the condition of preservation of the investigated dialects and the directions of changes that take place in them.
Аўтар артыкула характарызуе мянушкі жыхароў Ляўкова Старога і суседніх вёсак у гайнаўскім павеце на Беласточчыне, вытворныя ад ўласных імёнаў уладальніка, а таксама іншых асоб. Аналіз сабранага матэрыялу паказаў, што адносна рэдка выступаюць мянушкі, утвораныя ад імя і прозвішча ўладальніка (адпаведна 7% і 10%). Найбольш шматлікую групу ў даследаванай лексіцы складаюць мянушкі, вытворныя ад імя і прозвішча іншых асоб. У межах гэтай групы пераважаюць мянушкі, матываваныя імем і прозвішчам блізкіх сваякоў (каля 20%), не шмат менш занатавана мянушак, матываваных імем і прозвішчам чужых людзей (каля 14%). Пераважная большасць аналізаваных назваў адзначаецца іранічна-жартаўлівай афарбоў кай адносінаў асобы, якая гаворыць, да ўладальніка мянушкі. Толькі ў асобных выпадках назвы выражаюць негатыўныя адносіны. Мянушкі, якія ўдалося запісаць у даследаваных беларускіх гаворках Ляўкова Старэго і суседніх вёсак на Беласточчыне, адрозніваюцца арэалам распаўсюджання і частотнасцю  Адны з іх вядомыя на ўсёй тэрыторыі даследавання, іншыя функцыянуюць у вузкай групе асоб, часцей за ўсё – сям’і, сярод сваякоў, блізкіх суседзяў, вучняў адной школы ці членаў пра цоўнага калектыву. Даследаванне мянушак у мікрасістэмах гаворак дазваляе растлумачыць працэсы і меха нізмы ўтварэння і функцыянавання гэтага тыпу антрапонімаў, можа быць карысным і ў тлумачэнні паходжання шматлікіх прозвішчаў, а таксама ў вызначэнні ўзаемнай залежнасці як паміж паасобнымі антрапонімамі, так і паміж уласнымі назвамі і апелятыўнай лексікай. Больш таго, такія даследаванні дапамагаюць апісаць стан захавання гаворак, а таксама вызначыць накірункі зменаў, якія ў іх адбываюцца.
W artykule podjęto próbę opisu przezwisk mieszkańców Lewkowa Starego i okolic w powiecie hajnowskim na Białostocczyźnie motywowanych imieniem i nazwiskiem nosiciela oraz innych osób. Analiza zgromadzonego materiału wykazała, że stosunkowo rzadko są notowane przezwiska motywowane imieniem i nazwiskiem nosiciela (odpowiednio 7% i 10%). Najliczniejszą grupę wśród badanych nazw stanowią przezwiska nawiązujące do imion i nazwisk  innych osób. W tej grupie przeważają przezwiska motywowane imionami i nazwiskami członków najbliższej rodziny (ok. 20%), nieco mniej liczne są przezwiska pochodne od imion i nazwisk osób obcych (ok. 14%). Zdecydowana większość poddanych analizie przezwisk wyraża ironiczno-żartobliwy stosunek mówiącego do nosiciela przezwiska. Rzadsze są natomiast nazwy o zabarwieniu wybitnie pejoratywnym. Występujące w badanych gwarach  białoruskich okolic Lewkowa Starego na Białostocczyźnie przezwiska różnią się pod względem zasięgu występowania i częstotliwości użycia. Jedne z nich są znane na całym terenie badań, inne ograniczają się do wąskiej grupy osób, najczęściej najbliższych sąsiadów, rodzin, osób spokrewnionych, uczniów tych samych szkół i zakładów pracy. Badanie przezwisk w mikrosystemach gwarowych służy wyjaśnianiu procesów i mechanizmów tworzenia i funkcjonowania tego rodzaju antroponimów. Może być także pomocne w ustalaniu genezy wielu nazwisk oraz określaniu współzależności między poszczególnymi antroponimami, a także nazwami osobowymi i pospolitymi. Tego typu badania pomagają ponadto określić stan zachowania badanych gwar oraz kierunki zachodzących w nich zmian.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2017, 11
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przemiany krajobrazu na Białostocczyźnie
Landscape changes in Białystok region
Autorzy:
Szewczyk, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/87682.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Geograficzne
Tematy:
krajobraz kulturowy
Białostocczyzna
szachownica gruntów
toponimia
cultural landscape
Białystok region
patchwork of fields
toponymy
Źródło:
Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2008, 10; 256-266
1896-1460
2391-5293
Pojawia się w:
Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Popularne nazwiska mieszkańców powiatu hajnowskiego na początku XXI wieku
The Popular Surnames of the Inhabitants of the Hajnówka District at the Beginning of the 21st Century
Autorzy:
Sajewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32222669.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Bialystok region
Hajnówka district
popular surnames
Białostocczyzna
powiat hajnowski
popularne nazwiska
Беласточчына
Гайнаўскі павет
папулярныя прозвішчы
Opis:
Celem artykułu jest opis popularnych nazwisk mieszkańców powiatu hajnowskiego na początku XXI wieku. Przedmiotem analizy są nazwiska, które pod względem liczby ich nosicieli uplasowały się w tym powiecie na 20–40 miejscu. Analizie poddano następujące nazwiska: Pawluczuk, Sawczuk, Sacharczuk, Wołkowycki, Sadowski, Gawryluk, Leoniuk, Oniszczuk, Daniluk, Jakoniuk, Niczyporuk, Jakubowski, Fiedoruk, Jakimiuk, Androsiuk, Sajewicz, Ostaszewski, Roszczenko, Romańczuk, Sidoruk.Nazwiska opisano według następującego schematu:a) wymowa gwarowa nazwiska,b) liczba nosicieli nazwiska w kraju,c) zasięg nazwiska,d) skupiska nosicieli nazwiska w województwie podlaskim,e) większe skupiska nosicieli nazwiska poza województwem podlaskim,f) liczba nosicieli nazwiska w powiecie hajnowskim,g) odsetek nosicieli nazwiska w powiecie hajnowskim na tle ogólnopolskim,h) miejsce powiatu hajnowskiego w kraju pod względem liczby nosicieli nazwiska,i) prawdopodobne etymologie i motywacje nazwiska,j) nazwiska pokrewne.Nazwiskom najbardziej popularnym w powiecie hajnowskim na początku XXI wieku autor poświęcił  odrębną publikację, w którym dokonał opisu 20 antroponimów.Analiza materiału antroponimicznego wykazała, że system nazwiskowy mieszkańców powiatu hajnowskiego w znacznym stopniu zachował tradycyjny wschodniosłowiański charakter. Dominują tu przeważające na obszarach wschodniosłowiańskich nazwiska patronimiczne, nawiązujące do imion pochodzenia greckiego. System ten zawiera cechy właściwe poszczególnym językom wschodniosłowiańskim, a także językowi polskiemu, który odegrał znaczącą rolę w jego formowaniu się.
The aim of the article is to describe popular surnames of the residents of the Hajnowka district in the early 21st  century. The object of analysis is the surnames that, with regard to the number of their bearers, occupy the 20th to 40th position. The following surnames have been analyzed: Pawluczuk, Sawczuk, Sacharczuk, Wołkowycki, Sadowski, Gawryluk, Leoniuk, Oniszczuk, Daniluk, Jakoniuk, Niczyporuk, Jakubowski, Fiedoruk, Jakimiuk, Androsiuk, Sajewicz, Ostaszewski, Roszczenko, Romańczuk, Sidoruk.The surnames are described according to the following patterns:a) dialectal pronunciation of the surname,b) the number of bearers of the surname in Poland,c) the distribution of the surname,d) populations of bearers of the surname in the Podlaskie voivodeship,e) larger populations of the surname bearers outside of the Podlaskie voivodeship,f) the number of the surname bearers in the Hajnowka district,g) the percentage of the surname bearers in the Hajnowka district compared to the whole country,h) the position of the Hajnowka district in Poland with regard to the number of bearers of the surname,i) probable etymologies and motivations of the surname,j) cognate surnames.A separate publication was devoted to the most popular names in the Hajnowka district in the early 21st century, where the author described 20 anthroponyms.The analysis of the anthroponymic material shows that the surname system of the Hajnowka district residents has largely preserved its traditional East Slavic character. The prevailing ones here are patronymic surnames, predominant in the East Slavic areas, which are related to names of Greek origin. This system contains features typical of individual East Slavic languages and of the Polish language, which played a significant role in its formation. 
Мэтай даследавання быў аналіз папулярных прозвішчаў жыхароў Гайнаўскага павета на пачатку XXI cт. Прадметам даследавання зʼяўляліся прозвішчы, якія паводле колькасці носьбітаў займалі на тэрыторыі гэтага павета 20–40 месцы. Праведзены аналіз датычыў наступных прозвішчаў: Pawluczuk, Sawczuk, Sacharczuk, Wołkowycki, Sadowski, Gawryluk, Leoniuk, Oniszczuk, Daniluk, Jakoniuk, Niczyporuk, Jakubowski, Fiedoruk, Jakimiuk, Androsiuk, Sajewicz, Ostaszewski, Roszczenko, Romańczuk, Sidoruk.Прозвішчы былі апісаны паводле наступнай схемы:a) вымаўленне прозвішча ў мясцовай гаворцы,b) колькасць носьбітаў прозвішча ў краіне,c) распаўсюджанне прозвішча,d) сканцэнтраванне носьбітаў прозвішча ў Падляшскім ваяводстве,e) прысутнасць носьбітаў прозвішча па-за межамі Падляшскага ваяводства,f) колькасць носьбітаў прозвішча ў Гайнаўскім павеце,g) адсотак носьбітаў прозвішча ў Гайнаўскім павеце на фоне агульнай колькасці ў Польшчы,h) месца Гайнаўскага павета ў краіне паводле колькасці носьбітаў прозвішча,i) праўдападобная этымалогія i матывацыя прозвішча,j) роднасныя прозвішчы.Найбольш папулярным прозвішчам ў Гайнаўскім павеце на пачатку XXI ст. аўтар прысвяціў асобны артыкул, у якім апісаў 20 антрапонімаў.Дадзены аналіз антрапонімаў паказаў, што сістэма прозвішчаў жыхароў Гайнаўскага павета захавала ў значнай ступені свой традыцыйны ўсходнеславянскі характар. Ёй характэрныя патранімічныя прозвішчы, якія пераважаюць на ўсходнеславянскіх тэрыторыях і якія ўзніклі ад імён грэчаскага паходжання. Гэтая сістэма ўвабрала ў сябе рысы ўласцівыя асобным усходнеславянскім мовам, а таксама польскай мове, якая адыграла значную ролю ў яе фарміраванні. 
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2022, 16; 197-219
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pejoratywne nazwy subiektów nazywające człowieka ze względu na czynności związane z działalnością aparatu artykulacyjnego w peryferyjnych gwarach białoruskich okolic Lewkowa Starego na Białostocczyźnie
Autorzy:
Sajewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681563.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Białostocczyzna, peryferyjne gwary białoruskie, słowotwórstwo, nazwy subiektów, pejoratywy osobowe, typy słowotwórcze, szeregi synonimiczne
Opis:
The object of description in the present study are pejorative deverbal names of subjects with a suffixal formant, denoting a person with regard to actions connected with the activity of the articulatory apparatus. Those are used in the peripheral Belarusian dialects in the area of Lewkowo Stare to describe mainly male performers of actions. They can also be ambivalent with regard to the grammatical gender. The study analyzes approximately 270 derivatives formed with 33 suffixal formants. The analysis of the collected material made it possible to distinguish not only appropriate word-formation types within the studied category of names but also many and often highly elaborate synonymic sequences of the analyzed derivational structures.
W niniejszym opracowaniu przedmiotem opisu były dewerbalne pejoratywne nazwy subiektów z formantem sufiksalnym oznaczające człowieka ze względu na czynności związane z działaniem aparatu artykulacyjnego. Są one używane w peryferyjnych gwarach białoruskich okolic Lewkowa Starego na określenie głównie męskich wykonawców czynności. Mogą być także ambiwalentne co do rodzaju gramatycznego. W artykule poddano analizie około 270 derywatów utworzonych za pomocą 33 sufiksalnych formantów słowotwórczych. Analiza zgromadzonego materiału słowotwórczego pozwoliła na wyodrębnienie nie tylko odpowiednich typów słowotwórczych w obrębie badanej kategorii nazw, ale także licznych, często bardzo rozbudowanych szeregów synonimicznych w opisanych strukturach słowotwórczych.
Źródło:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2019, 8
2449-8297
Pojawia się w:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Odczasownikowe pejoratywne nazwy subiektów z formantem -ač w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie
Autorzy:
Sajewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624918.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Białystok region
Narewka
Belarusian dialects
deverbatives
pejoratives
formative -ač
Białostocczyzna
gwary białoruskie
deverbativa
peiorativa
formant -ač
Беласточчына
Нараўка
беларускія гаворкі
дэвербатывы
пеяратывы
фармант -aч
Opis:
The goal of the article is to present a synchronic description of pejorative deverbal names of subjects with the formative -ač that are found in the Belarusian dialects of the Narewka area in the Białystok region. The paper contains a formal-semantic analysis of ca. 220 derivates recorded in 20 villages in the gmina (commune) of Narewka, located in the central-eastern part of the Podlaskie province, in the Hajnówka district.When describing the collected word-formation material, special emphasis was put on the following: the number of cases of the investigated derivational type; the activeness of the derivational type; the distribution of the formative (derivational morpheme); the semantic specialization of the formative; the expressive marking of the derivatives; the neutralization of the opposition between names of subjects and other semantic roles; the aspectual value of the derivatives; the temporal (current and potential) value of the derivatives; morphonological phenomena accompanying the process of derivation; word-formation tendencies in the studied category of derivatives.
Celem artykułu jest opis dewerbalnych pejoratywnych nazw subiektów z formantem -ač występujących w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie. W artykule dokonano analizy formalno-semantycznej około 220 derywatów zebranych w 20 wsiach należących do gminy Narewka, która jest położona w środkowo-wschodniej części województwa podlaskiego, w powiecie hajnowskim. Przy opisie zgromadzonego materiału słowotwórczego szczególną uwagę zwrócono na: liczebność typu słowotwórczego; aktywność typu słowotwórczego; dystrybucję formantu słowotwórczego; specjalizację semantyczną formantu słowotwórczego; nacechowanie ekspresywne derywatów; neutralizację opozycji między nazwami subiektów a innymi rolami semantycznymi; aspektową wartość derywatów; czasową wartość derywatów; zjawiska morfonologiczne towarzyszące procesowi derywacji; tendencje słowotwórcze w zakresie badanej kategorii derywatów.
Мэтай працы з’яўляецца апісанне аддзеяслоўных пеяратыўных назваў суб’ектаў з фармантам -ач у беларускіх гаворках ваколіц Нараўкі на Беласточчыне. У артыкуле аўтар праводзіць фармальна-семантычны аналіз каля 220 дэрыватаў, сабраных у 20 вёсках гміны Нараўка, якая знаходзіцца ў Гайнаўскім павеце Падляшскага ваяводства. Aналіз сабранага словаўтваральнага матэрыялу праводзіўся з улікам наступных з’яў: колькасная характарыстыка словаўтваральнага тыпу; актыўнасць словаўтваральнага тыпу; дыстрыбуцыя словаўтваральнага фарманта; семантычная спецыялізацыя словаўтваральнага фарманта; экспрэсіўна-ацэначная маркіраванасць дэвербатываў с суфіксам -ач; нейтралізацыя апазіцыі паміж назвамі суб’ектаў і іншымі ролямі; трывальныя суадносіны дэрыватаў і словаўтваральных асноў; часовыя суадносіны дерыватаў і словаўтваральных асноў; марфаналагічныя з’явы, звязаныя з працэсам дэрывацыі; галоўныя тэндэнцыі развіцця даследаванай катэгорыі дэрыватаў.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2016, 10
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowe wyniki badań wnętrz wiejskich domów mieszkalnych na Białostocczyźnie : na tle dwustuletnich badań miejscowej tradycji kształtowania przestrzeni mieszkalnej
The new results of the examination of vernacular countryside home interiors in the region of Białystok : on the background of the former (two hundred year) studies of local traditional habitation arrangements
Autorzy:
Remiszewska, M.
Sawicka, Z.
Szewczyk, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/398603.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
Tematy:
architektura rodzima
tradycyjne wnętrza domów
Białostocczyzna
domy wiejskie
vernacular architecture
vernacular house interiors
country cottages
Opis:
W 2013 roku zrealizowano kolejną sesję badań terenowych we wsiach Białostocczyzny (w północno-wschodniej Polsce). Ich celem było pozyskanie aktualnych informacji o ludowych tradycjach w zakresie wystroju i aranżacji wnętrz wiejskich domów mieszkalnych (ze szczególnym uwzględnieniem domów starych). Zebrano sporo istotnych poznawczo informacji, zwłaszcza graficznych, takich jak fotografie i rysunki inwentaryzacyjne. W artykule przedstawiono niektóre wyniki badań wraz z próbą ich interpretacji. Artykuł zakończono konkluzją o stopniowym zanikaniu na badanym terenie tradycyjnej semantyki wnętrza domu i dawnych wzorców kształtowania wnętrz mieszkalnych, co jednak – paradoksalnie – świadczy o zaskakującej żywotności tychże wzorców, jako że ich relikty wciąż jeszcze występują, pomimo zaniku w innych regionach kraju. W związku z powyższym w artykule zasygnalizowano możliwości i potrzeby oraz szczegółowe obszary dalszych badań tych reliktów, dopóki jeszcze występują.
Field surveys were performed in a number of villages in the region of Białystok, N-E Poland, in 2013. The surveys aimed at collecting data related to the present-day state of vernacular traditions in old home interior arrangement in the region. Consecutively, the surveys have resulted in collecting a substantial amount of graphic data, including photographs and drawings of home interiors. The selected data are studied and interpreted in the article. The outwardly obvious general conclusion is that traditional home arrangement patterns and their semantics have been continuously vanishing at that territory. Nevertheless, it also proves, paradoxically, that these patterns and semantics have had surprisingly strong influence, as their vanishing relics are still alive in some parts of the region, in spite of the fact that the similar vernacular home interior arrangement patterns have ceased to exist in other regions of the country. Therefore, the needs for further investigations of those relics are pointed and the related study areas are also defined.
Źródło:
Architecturae et Artibus; 2014, 6, 4; 62-87
2080-9638
Pojawia się w:
Architecturae et Artibus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowe wyniki badań systemów piecowo-kominowych z drugiej połowy XX wieku w wiejskich domach gminy Michałowo
The recent studies on stove systems, dated back to the 2nd half of the 20th century, in vernacular houses in Michałowo commune, N-E Poland
Autorzy:
Drągowska, B.
Drozdowicz, S.
Ferdyn, P.
Szewczyk, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/398569.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
Tematy:
architektura rodzima
tradycyjne wnętrza domów
domy wiejskie
Białostocczyzna
piece
gmina Michałowo
vernacular architecture
vernacular home interiors
country cottages
stoves
Michałowo commune
Opis:
W październiku 2014 roku przedsięwzięto badania terenowe dawnego ludowego budownictwa, jak też współczesnej ludowej estetyki architektonicznej na terenie gminy Michałowo. Wykonano inwentaryzacyjną dokumentację fotograficzną i rysunkową pięciu domów mieszkalnych, w tym czterech w samym Michałowie i jednego we wsi Topolany. Zamierzono rozpoznać specyficzne, być może – jak sądzono – unikalne cechy domu wiejskiego na badanym terytorium, co ostatecznie doprowadziło do skupienia uwagi badawczej na zastanych w inwentaryzowanych tu domach systemach piecowo-kominowych jako poznawczo najciekawszych, oryginalnych, determinujących rozplanowanie i funkcję domu wiejskiego. Piece te opisano i poparto ilustracjami uwypuklającymi ich specyfikę konstrukcyjną, estetyczną i funkcjonalną, rozpoznaną również na podstawie porównań z innymi rozwiązaniami systemów ogniowo-dymowych znanych na Białostocczyźnie i opisanych w literaturze przedmiotu.
In October 2014, the field survey have been performed in rural areas of Michałowo commune, Podlasie province, N-E Poland. The specific results of the fruitful survey included drawings and photographs of five vernacular houses in Michałowo and its vicinity, in a village Topolany. On the basis of the survey findings, we point the issue of the most unique and specific features of vernacular home interiors in that territory. To recognize such features, we focus mostly on the supposed symbolic heart of a Podlasie home, namely, a stove or, rather, a stove-and-chimney complex system, which influences the whole home layout and its functional structure. Therefore, functional, aesthetic and structural features of such stove systems have been described and illustrated with the related inventory drawings and photographs, compared also to older stoves which descriptions or drawings can be found in the former stove fitting, architectural or ethnography literature.
Źródło:
Architecturae et Artibus; 2015, 7, 1; 10-24
2080-9638
Pojawia się w:
Architecturae et Artibus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 29

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies