- Tytuł:
-
Błąd co do nierozerwalności małżeństwa (kan. 1099 KPK) a wykluczenie nierozerwalności małżeństwa (kan. 1101 § 2 KPK) w świetle doktryny i orzecznictwa
Error as to the Indissolubility of Marriage (Can. 1099 CIC) and the Exclusion of the Indissolubility of Marriage (can. 1101 § 2 CIC) in the Light of the Doctrine and Jurisprudence - Autorzy:
- Góralski, Wojciech
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/51589932.pdf
- Data publikacji:
- 2023
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
- Tematy:
-
marriage
legal error as to indissolubility
exclusion of indissolubility
autonomy of legal error
małżeństwo
błąd prawny co do nierozerwalności
wykluczenie nierozerwalności
autonomia błędu prawnego - Opis:
-
Po promulgowaniu KPK/83 powstał problem wzajemnej relacji kan. 1099 KPK/83, zmodyfikowanego w stosunku do kan. 1084 KPK/17 (błąd prawny m.in. co do nierozerwalności małżeństwa; modyfikacją stała się klauzula „dummodo non determinet voluntatem”) i kan. 1101 § 2 KPK/83 (wykluczenie pozytywnym aktem woli m.in. nierozerwalności małżeństwa). W gruncie rzeczy chodzi o odpowiedź na pytanie, czy error iuris stanowi autonomiczny tytuł nieważności małżeństwa, czy też sprowadza się do aktu symulacyjnego. Debata w tym zakresie objęła zarówno doktrynę, jak i orzecznictwo Roty Rzymskiej.
Należy zauważyć, że wykluczając nierozerwalność małżeństwa (kan. 1101 § 2 KPK/83), nupturient ma pełną świadomość tego, że związek ten jest nierozerwalny, niemniej jednak przymiot ten wklucza pozytywnym aktem woli. Ma więc wówczas miejsce rozbieżność między aktem zewnętrznym (wyrażenie zgody małżeńskiej) i przedmiotem woli (małżeństwo rozwiązalne). Tymczasem, w myśl kan. 1099 KPK/83 nupturient trwa w błędzie co do nierozerwalności małżeństwa (jest przekonany o tym, że małżeństwo jest rozwiązalne, nie znając innej formy małżeństwa).
Należy zdecydowanie opowiedzieć się za autonomicznością error iuris (pogląd ten dominuje tak w doktrynie, jak i w orzecznictwie ratalnym). Jednocześnie trzeba podkreślić, iż zdeterminowanie woli przez błąd bynajmniej nie oznacza braku u kontrahenta pozytywnego aktu woli, na co wskazują słowa kan. 1099 KPK/83 „dummodo non determinet voluntatem”. Sam błąd (jak w odniesieniu do kan. 1096 KPK/83) nie niweczy zgody małżeńskiej, wymagając interwencji woli (wola jest zdeterminowana przez błąd). Akt woli zawarcia małżeństwa rozwiązalnego, który nie jest jednak aktem symulacyjnym, stanowi rzeczywistą intencję kontrahenta skierowaną ku małżeństwu nieprawdziwemu (rozwiązalnemu).
Gdy chodzi o ową interwencję woli, to wolno przyjąć, że błąd determinujący wolę ku małżeństwu rozwiązalnemu (znanemu kontrahentowi jako jedyne), stanowi de facto – implicite – wykluczenie nierozerwalności. Intencja bowiem zawarcia małżeństwa rozwiązalnego, jako rzeczywistości przeciwnej małżeństwu prawdziwemu (włączenie do przedmiotu zgody małżeńskiej elementu niezgodnego z instytucją małżeństwa), skutkuje domyślnym wykluczeniem tego ostatniego.
After the promulgation of the CIC/83, the problem of the mutual relation of can. 1099 CIC/83, as modified from can. 1084 CIC/17 (a legal error concerning the indissolubility of marriage; the modification was the clause “dummodo non determinet voluntatem”) and can. 1101 § 2 CIC/83 (exclusion by a positive act of will, inter alia, of the indissolubility of marriage). In essence, the question is whether error iuris constitutes an autonomous title of nullity of a marriage, or it amounts to a simulation act. The debate in this regard covered both the doctrine and the jurisprudence of the Roman Rota, It should be noted that by excluding the indissolubility of marriage (can. 1101 § 2 CIC/83), the spouse is fully aware that this union is indissoluble, but nevertheless this quality exclude a positive act of the will. Thus, there is a discrepancy between the external act (marital consent) and the object of the will (dissolvable marriage). Meanwhile, according to can. 1099 CIC/83 the nupturient is in error as to the indissolubility of marriage (he is convinced that marriage is dissolvable, not knowing any other form of marriage). One should definitely recognize the autonomy of error iuris (this view dominates both in the doctrine and in the case law of judgment). At the same time, it should be emphasized that determination of the will by error does not mean that the contractor does not have a positive act of will, as indicated by the words can. 1099 CIC/83 “dummodo non determinet voluntatem”. Error itself (as with can. 1096 CIC/83) does not nullify matrimonial consent, requiring the intervention of the will (the will is determined by error). The act of will to contract a dissolvable marriage, which is not a simulation act, is the actual intention of the counterparty towards a false (dissolvable) marriage. When it comes to this intervention of the will, it can be assumed that the error that determines the will to a dissolvable marriage (known to the contractor as the only one) constitutes de facto – implicite – the exclusion of indissolubility. Indeed, the intention to conclude a dissolvable marriage as a reality contrary to a true marriage (including an element inconsistent with the marriage institution in the subject of marriage consent) results in the implicit exclusion of the latter. - Źródło:
-
Kościół i Prawo; 2023, 12, 1; 187-212
0208-7928
2544-5804 - Pojawia się w:
- Kościół i Prawo
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł