Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "archiwalia hetmańskie" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-1 z 1
Tytuł:
Pióra w służbie buławy. O kancelariach i archiwaliach hetmańskich w XVIII w.
Autorzy:
Ciesielski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/916739.pdf
Data publikacji:
2019-07-17
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w.
hetmani
kancelaria wojskowa
kancelaria hetmańska
archiwalia hetmańskie
archiwa prywatne
Opis:
W artykule przedstawiona została na tle kompetencji urzędy hetmańskiego dokumentacja wytwarzana przez kancelarie wojskowe działające przy hetmanach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w. Na początku tego stulecia w do największego rozrostu władzy buławy w całej historii istnienia urzędu. Nastąpiło to w sposób nieformalny, a na dodatek towarzyszyły liczne nadużycia ze strony osób dowodzących armiami koronną i litewską, co sprawiło, że w zatwierdzonych na sejmie 1717 r. konstytucjach, a przede wszystkim traktacie warszawskim pojawiły się zapisy ograniczające władzę hetmanów. Jednak tylko w niewielkim stopniu i dalej hetmani posiadali rozległe kompetencje, które zapewniały im pełnię władzy administracyjnej i sądowniczej nad wojskiem. Utrzymali ją do połowy lat 60. XVIII w. a dowodzi tego dokumentacja wojskowa wytworzona przez kancelarię działające przy hetmanach. W artykule omówiono tę dokumentacją, co do której nie można mieć wątpliwości, że miała charakter publiczny. Do pierwszej grupy zaliczoną dokumenty i akta związane z władzą administracyjną hetmanów: wydawane przez nich lub zatwierdzane regulaminy, przede wszystkim organizacyjne, rozkazy hetmańskie, przesyłane z oddziałów raporty o stanach osobowych, wyposażenia, czy ruchach kadrowych itp. Kolejna grupa, to dokumentacja finansowa związana z utrzymaniem obu armii (w tym także oddziałów noszących nazwę hetmańskich) i urzędu hetmańskiego. Do trzeciej zaliczono akta i korespondencję powstałą z związku z prowadzoną przez hetmanów działalnością dyplomatyczną. Do czwartej - wszelką dokumentację związaną z władzą dyscyplinarną i sądowniczą hetmanów, a do piątej - korespondencję służbową prowadzoną przez hetmanów z podkomendnymi, jak też z królem, ministrami i ważniejszymi urzędnikami państwowymi. Bogate w materiał źródłowy zachowane spuścizny archiwalne po hetmanach: Adamie Mikołaju Sieniawskim, Janie Klemensie Branickim, Michale Kazimierzu Radziwille oraz trzech przedstawicielach rodu Rzewuskich sprawujących w XVIII w. ten urząd, pozwalają stwierdzić, że dokumentacja wojskowa powstawała jako publiczna i w takim charakterze podlegała procesom archiwotwórczym w kancelariach hetmańskich. Zapewne za życia hetmanów dokumentacja wojskowa przechowywana była oddzielnie od pozostałych dokumentów i akt o charakterze publicznym, a tym bardziej prawno-majątkowych i rachunkowo-gospodarczych. Po śmierci hetmana zazwyczaj jednak ich spadkobiercy przestawali otaczać dokumentację wojskową specjalną troską, a traktując ją jako prywatną część masy spadkowej, dołączali do reszty pozostałej po zmarłym spuścizny aktowej, poddając ją wstępnym procesom archiwizacji. W konsekwencji tzw. archiwa hetmańskie zaczęły być traktowane jako prywatne, choć powstały jako publiczne. Dowodzi tego zmiana procesu archiwotwórczego zachodzącego w przypadku dokumentacji wojskowej po połowie lat 60. XVIII., gdy hetmani utracili realną władzę nad armiami Rzeczypospolitej na rzecz Komisji Wojskowej Koronnej i Komisji Wojskowej Litewskiej. Cała dokumentacja wojskowa zaczęła być wytwarzana i gromadzona w kancelariach najpierw komisji wojskowej, następnie Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej i w końcu Komisji Wojskowej przy Straży Praw - instytucji, co do których nie ma wątpliwości, że były publiczne.
Źródło:
Czasopismo Prawno-Historyczne; 2018, 70, 2; 213-247
0070-2471
Pojawia się w:
Czasopismo Prawno-Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-1 z 1

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies