Temat: archeologia historyczna - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Sacred Hill (Święta Góra) in the Masurian Lakeland. An early medieval hillfort or a military camp from the middle of the 17th century?
Autorzy:: Karczewski, Maciej
Karczewska, Małgorzata
Pluskowski, Aleksander
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1364663.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:: archeologia historyczna
Mazury
grodzisko
obóz wojskowy
Opis:: Stanowisko określane jako Święta Góra znajduje się na Pojezierzu Mazurskim. Zajmuje ono młodoglacjalne wyniesienie, ograniczone od wschodu i południa doliną rzeki Staświnki, a od zachodu rynną jeziora Wojnowo. Od północy wyniesienie to zamyka sztuczny wał odcinkowy. Do II wojny światowej wykopaliska prowadzili tu: H. Lorek (1881 r.), H.K. Hess von Wichdorff (1922– 1923 r.). Kolejne prace wykopaliskowe miały miejsce w 2005 r. i w latach 2011–2013 r. Ostatnie z wykopalisk były częścią projektu “The Ecology of Crusading” finansowanego przez European Research Council. Wyniki badań dostarczyły informacji o zasiedlaniu Świętej Góry we wczesnej epoce żelaza, rozwiniętej fazy okresu wędrówek ludów, oraz we wczesnym i późnym średniowieczu. Badaniom w latach 2005 i 2011–2013 towarzyszyły analizy paleośrodowiskowe i geoarcheologiczne. Ich wyniki umożliwiły szczegółową rekonstrukcję wczesnośredniowiecznego krajobrazu w sąsiedztwie Świętej Góry, oraz relacji człowiek – środowisko w czasach przed i po podboju Galindii przez Krzyżaków. Kluczowe znaczenie w ustaleniu wstępnej chronologii i funkcji północnego wału miały badania przeprowadzone w 2013 r. W przecinającym go poprzecznie wykopie archeologicznym ujawniona została struktura jego konstrukcji. Wskazywała ona jednoznacznie na nowożytną chronologię wału, potwierdzoną również przez odkryte w nim fragmenty późnośredniowiecznych naczyń siwionych oraz jeden fragment nowożytnej ceramiki z zieloną polewą szklaną. Zatem północny wał nie był reliktem wczesnośredniowiecznego pruskiego grodziska. Powstał zapewne w czasach Księstwa Pruskiego, prawdopodobnie około połowy XVII w., jako element fortyfikacji obozu wojskowego.
Źródło:: Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2019, 306, 4; 676-694
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:: Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: O zapomnianym pałacu Sapiehów w Dubnie na Podlasiu
About the forgotten Sapieha Palace in Dubno in Podlasie
Autorzy:: Andrzejewska, Aldona
Karwowska, Halina
Andrzejewski, Aleksander
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28766361.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: Podlasie
Dubno
Sapiehowie
archeologia historyczna
badania zespołów rezydencjonalnych
historical archeology
research on residential complexes
Opis:: Sapiehowie to jeden z najpotężniejszych rodów magnackich Wielkiego Księstwa Litewskiego, wywodzący się z ziem dzisiejszej Białorusi i Rosji. Jeden z nich Iwan Sapieha był pierwszym wojewodą podlaskim. W 1512 r. został właścicielem wsi Dubno, gdzie od przełomu XVI i XVII w. funkcjonował zespół dworski, który na przełomie XIX i XX w. został zrujnowany i zapomniany. W latach 2006–2010 i 2013 przeprowadzono wykopaliskowe badania archeologiczne, m.in. dzięki dotacjom z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Sąsiedztwa Polska-Białoruś-Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC 2004-2006 oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prace archeologiczne uzupełniono badaniami nieinwazyjnymi, geomorfologicznymi, przyrodniczymi, fotografią lotniczą oraz stosownymi kwerendami źródłowymi. Prace te przyniosły niezwykle interesujące rezultaty. Okazało się bowiem, że odkryto ukryte pod powierzchnią ziemi relikty tej rezydencji. W efekcie przeprowadzonych prac archeologiczno-architektonicznych można było zrekonstruować w znacznej mierze ten zespół rezydencjonalny składający się z pałacu, kaplicy, innych budynków pomocniczych, jak: karczma, oranżeria, lamus. Jednak najbardziej spektakularnym wynikiem było odkrycie pałacu, nazywanego Kamienicą Wielką. W trakcie badań rozpoznany został rzut kamienicy na poziomie parteru oraz zlokalizowany w piwniczce skarbczyk. Opisana Kamienica Wielka jest typowym dla XVII w. zespołem budynków dworskich. Jednak jest jednym z pierwszych na Podlasiu obiektów, które zostały odkryte w miejscu, gdzie na powierzchni ziemi śladami dawnej świetności były tylko ułamki ceramiki naczyniowej i gruz ceglany. Tak więc badania archeologiczne przywróciły do świadomości społecznej i wprowadziły do „obiegu naukowego” zapomnianą rezydencję Sapiehów, jednego z najznakomitszych rodów Rzeczpospolitej Szlacheckiej.
The Sapieha family is one of the most powerful magnate families of the Grand Duchy of Lithuania, originating from the lands of today’s Belarus and Russia. One of them, Iwan Sapieha, became the first voivode of Podlasie. In 1512, he became the owner of the village of Dubno, where a manor complex operated from the turn of the 16th and 17th centuries, which was ruined and forgotten at the turn of the 19th and 20th centuries. In the years 2006–2010 and 2013, archaeological excavations were carried out (among others thanks to subsidies from the European Regional Development Fund under the Neighborhood Program Poland-Belarus-Ukraine INTERREG IIIA/TACIS CBC 2004-2006 and the Ministry of Culture and National Heritage. for non-invasive, geomorphological and natural research, aerial photography and relevant source queries. This work has produced very interesting results. It turned out that the relics of this residence hidden underground were discovered. As a result of the conducted archaeological and architectural works, this residential complex consisting of a palace, a chapel, and other auxiliary buildings, such as an inn, orangery, or a storehouse, can be reconstructed to a large extent. However, the most spectacular result was the discovery of the palace, known as the Great House. During the research, the plan of the tenement house on the ground floor level and a vault located in the basement were recognized. The described Kamienica Wielka is a manor house typical of the 17th century. However, it is one of the first objects in Podlasie that were discovered in a place where only fragments of pottery and brick debris were traces of its former glory on the surface of the earth. Thus, archaeological research brought back the forgotten residence of the Sapieha, one of the most eminent families of the Polish Nobility, to the “scientific circulation” and brought it back to the “scientific circuit”.
Źródło:: Eastern Review; 2022, 11, 1; 55-76
1427-9657
2451-2567
Pojawia się w:: Eastern Review
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Zespół poklasztorny norbertanek w Strzelnie : wybrane problemy rekonstrukcji średniowiecznej i nowożytnej
The Former Premonstratensian Convent Complex in Strzelno. Select Problems of the Reconstruction of Mediaeval and Modern Development
Autorzy:: Hewner, Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/536311.pdf
Data publikacji:: 2001
Wydawca:: Narodowy Instytut Dziedzictwa
Tematy:: zespół poklasztorny norbertanek w Strzelnie
klasztor norbertanek w Strzelnie
Strzelno
klasztor norbertanek
rekonstrukcja średniowieczna
Kujawy Brzeskie
gotycki klasztor
archeologia historyczna
kościoły romańskie
klasztor romański
barokowy klasztor
Opis:: The former Premonstratensian convent complex in Strzelno, in the past one of the largest in the Greater Poland- Kujawy region, was subject to structural transformations in the course of several centuries. The existence of the Romanesque convent, probably created at the time of the foundation of two churches (the rotunda and the monastic basilica) is testified not only by the in situ extant Romanesque portal adjoining the n orthern basilica, but also by the newly discovered (today: walled up) passage in the northern arm of the transept of the church of the Holy Trinity. In the wake of the fires and cataclysms which affected the Strzelno churches at the end of the thirteenth century and during the fourteenth century, the object was given a purely defensive character. The greatest construction intervention, apart from the re designing of the basilica in the Gothic style, was the granting of a Baroque form to the rotunda of St. Prokop (Holy Cross), excluded from religious cult at the end o f the eighteenth century. Repair conducted upon the initiative of the Prussian government did not prevent devastation and, consequently, the pulling down of the Gothic-Baroque object in 1813— 1898. The historical qualities of the Strzelno churches were discovered during the in te r-w a r period, and work on the restoration of the Romanesqu character of the rotunda was completed in 1948-1952, albeit it was conducted not totally in accordance with the principles of conservation.
Źródło:: Ochrona Zabytków; 2001, 2; 143-156
0029-8247
Pojawia się w:: Ochrona Zabytków
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Archeologia i świadomość historyczna
Autorzy:: Kmieciński, Jerzy
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/617044.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: archeologia
świadomość historyczna
Opis:: Archeology as a social science has been constantly striving since the 19th century to make material historical testimonies of all inhabited areas of the globe more available. It leads to the improvement and consolidation of systematic, chronological and chorological system and as a result to obtain a deepened insight into culture and into specific aspects of history of individual human communities. These penetrations are of diverse breadth and depth. The broadest and the deepest ones are observed in highly developed cultures, the least spectacular ones are noted in case of wandering hunting communities whose traces are only stone tools made in a hurry.
Źródło:: Zeszyty Wiejskie; 2014, 19
1506-6541
Pojawia się w:: Zeszyty Wiejskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Przeszłości fragmentaryczne, czyli... Jak powracają minione krajobrazy? Wybrane przykłady z popularyzacji archeologii
Fragmented pasts... How do the historical landscapes return? Selected examples from the popularization of archeology
Autorzy:: Majewska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/691713.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: geografia historyczna
archeologia współczesności
krajobraz dziedzictwa
turystyka historyczna
skansen
odtwórstwo historyczne
historical geography
archaeology of the contemporary past
heritagescape
cultural tourism
open-airmuseum
historical reenactment
Opis:: In this analysis, forms of archaeology popularisation with a spatial representation and its output, have been evaluated. On the basis of chosen examples, critical analysis of dominating forms of narration in the archaeology popularisation discourse, especially taking into consideration their landscape aspect (historical geography), has been performed. Permanent and ephemeral relic-preserved spaces and/or heritagescape, have been specified.
W opracowaniu poddano rozważaniu problematykę, posiadających reprezentacje przestrzennie, formy popularyzowania archeologii i jej dorobku. Na wybranych przykładach dokonano krytycznego omówienia dominujących narracji w popularyzacji archeologii, ze szczególnym uwzględnieniem ich aspektu krajobrazowego, za sprawą włączenia do analizy perspektywy geograficznej (geografii historycznej). Wyróżniono podział na stałe i efemeryczne przestrzenie zachowanych reliktowo i/lub konstruowanych krajobrazów dziedzictwa (heritagescape).
Źródło:: Space – Society – Economy; 2018, 25; 61-73
1733-3180
2451-3547
Pojawia się w:: Space – Society – Economy
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Continuity and Decline. Temporal Expression of Denominational Cemeteries in Contemporary Times
Trwanie i zanikanie. Ekspresja temporalna cmentarzy wyznaniowych we współczesności
Autorzy:: Majewska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/681856.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: cmentarze
archeologia współczesności
geografia historyczna
dziedzictwo kulturowe
profanacja
profanizaja
obiekty religijne
cemeteries
archaeology of the contemporary past
historical geography
cultural heritage
profanation
secularization
religious objects
Opis:: W opracowaniu podjęto próbę systematyzacji wiodących przekształceń zachodzących we współczesności w przestrzeni cmentarzy wyznaniowych znajdujących się na terenie Polski. Cezurę czasową analiz ograniczono do okresu trwającego od zakończenia drugiej wojny światowej do chwili obecnej. Wyróżniono cztery zasadnicze rodzaje przekształceń podzielone na dwa główne kierunki przemian zachodzących w czasie: harmonijną ekspresję temporalną (zastój/zanik; kontynuację) oraz dysharmonijną ekspresję temporalną (desakralizacja; resakralizacja i komemoracja). Każdy rodzaj przekształceń został omówiony osobno na wybranych przykładach. Należy jednak podkreślić, że zaproponowany podział nie ma charakteru rozłącznego, gdyż biorąc pod uwagę mnogość czynników determinujących zmiany struktur materialnych cmentarzy, niekiedy procesy zachodzą równolegle lub zazębiają się w czasie.
The study attempts to systematize the leading transformations observed nowadays in denominational cemeteries located in Poland. The time frame of the analyses was limited to the period from the end of the Second World War to the present. Four basic types of transformations have been distinguished and divided into two main directions of changes reported over time, namely: harmonious temporal expression (stagnation/decline, continuation) and disharmonious temporal expression (desacralisation, resacralisation and commemoration). Each type of transformation is discussed separately based on selected examples. However, it needs to be emphasised that the proposed division is not disjunctive as considering the multitude of factors that determine changes in the material structures of cemeteries, processes sometimes run parallel to each other or overlap in time.
Źródło:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2019, 34; 71-96
0208-6034
2449-8300
Pojawia się w:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Relikty zanikłych jednostek osadniczych na pograniczu mazursko-mazowieckim. Interdyscyplinarny projekt badawczy
Relicts of the Deserted Villages at the Masurian-Mazovian Borderland. Interdisciplinary Research Project
Autorzy:: Majewska, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/681995.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: archeologia współczesności
geografia historyczna
Mazury
krajobraz kulturowy
zanikłe wsie
pamięć
osadnictwo wiejskie
archaeology of the contemporary past
historical geography
Masuria
cultural heritage
deserted villages
memory
rural settlement
Opis:: The paper presents the proposal for an interdisciplinary, humanistically oriented analysis of extinct settlements on the example of the results of the author’s research project realized on the territory of the Pisz county in the Warmińsko-Mazurskie voivodship. The project, embedded in the current research trend on the transformations of the contemporary landscape, was focused on the analysis of the relics of the 20th century extinct settlement structures and their material heritage. The research topic was based on the compilation of theoretical assumptions of historical geography (e.g. Koter 1994; Figlus 2016) and fieldwork methodology developed through historical archeology, including contemporary archeology (e.g. Vařeka et al. 2008). The results of the study were published in the article on the case study of the disappearing village – Sokoły Górskie. The research results presented both in the form of cartographic synthesis and field surveying studies conducted within landscape structures show the large quantitative and qualitative dimension of transformations that were taking place as a result of violent socioeconomic changes of the 20th century (e.g. rapid depopulation), which were the effect of global armed conflicts.
-
Źródło:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2017, 32; 215-235
0208-6034
2449-8300
Pojawia się w:: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Research on "cell vaults": analytic and experimental studies on the technology of late-gothic vault construction
Badania "sklepień komórkowych": analityczne i eksperymentalne badania konstrukcji późnogotyckich sklepień
Autorzy:: Wendland, D.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/218445.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
Tematy:: konstrukcja sklepień
historyczna technika konstrukcyjna
ekspertyza
archeologia eksperymentalna
modelowanie kształtu
uczenie historycznej techniki konstrukcyjnej
vault construction
historical construction technique
survey
experimental archaeology
shape modelling
teaching historical construction technique
Opis:: The so-called "Cell Vaults", also called "Diamond Vaults", are a particular type of late Gothic vaults, which appeared for the first time in Saxony and became common in central and eastern Europe during the late 15th and 16th century. They can be found in such prominent buildings as the Albrechtsburg palace in Meissen (Germany) or St. Mary's church at Gdansk (Poland). The reason for the invention and the popularity of these vaults is usually seen in the building process, which is believed to have been an improvement respect to usual Gothic rib vaults. However, this hypothesis is difficult to prove, because there is no information about the building process in the sources. In any case, the understanding of the building process and the construction principles is a core issue for explainingthe peculiar shape of these vaults. In the current research, attempts are made to formulate new, well-founded hypotheses on the building process and a better understanding of their construction and design principles. This is done by correlating detailed surveys and geometric analyses of vaults, comprising the curves, surfaces and especially the masonry texture, with experiments on the construction procedure and principles, which are carried out in full scale using realistic materials. Hence, one focus is the methodology, discussing possible ways to determine the design and construction principles from the existing building, searching "traces" of its making. The other is exploring the particular late mediaeval masonry technique, essentially different from the modern, in practice.
"Sklepienia komórkowe", znane również jako "sklepienia kryształowe", są szczególnym typem późnogotyckich sklepień, który pojawił się po raz pierwszy w Saksonii, a u schyłku XV i w XVI wieku został rozpowszechniony także w Europie centralnej i wschodniej. Sklepienia te występują w tak ważnych budynkach jak pałac Albrechtsburg w Miśni (Niemcy) czy kościół mariacki w Gdańsku (Polska). Przyczyną wynalezienia i rozpropagowania tych sklepień jest proces budowlany, znacznie ulepszony w stosunku do zwykłych gotyckich sklepień żebrowych. Jednakże trudno tą hipotezę udowodnić, gdyż brakuje informacji źródłowych dotyczących procesu konstrukcyjnego. W każdym razie, zrozumienie procesu budowlanego i reguł konstrukcyjnych jest podstawą niezbędną do wyjaśnienia niezwykłego kształtu tych sklepień. W opisanych tu badaniach podjęto próby sformułowania nowych, dobrze uzasadnionych hipotez na temat procesu budowlanego tych sklepień, oraz lepszego zrozumienia zasad ich konstrukcji i projektowania. Osiągnięto to przez skorelowanie szczegółowych ekspertyz i geometrycznych analiz sklepień, obejmujących krzywe, powierzchnie, a zwłaszcza fakturę elementów murowanych, z eksperymentami dotyczącymi procedur i reguł konstrukcyjnych wykonanymi w pełnej skali z wykorzystaniem pierwotnych materiałów. Stąd też, z jednej strony zwrócono uwagę na metodologię, rozważono możliwe sposoby zidentyfikowania zasad projektowania i konstrukcji na podstawie istniejącego budynku, poszukiwano "śladów" jego konstruowania. Z drugiej zaś, na zgłębiono tę szczególną technikę murarską z okresu późnego średniowiecza, tak zasadniczo różną od stosowanej obecnie.
Źródło:: Wiadomości Konserwatorskie; 2012, 32; 127-132
0860-2395
2544-8870
Pojawia się w:: Wiadomości Konserwatorskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki