Temat: Wielbark - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Zapinka Almgren 18b z miejscowości Przezmark, pow. sztumski – ponowne spojrzenie
Almgren brooch 18b from the village of Przezmark, Sztumski poviat – another look
Autorzy:: Chrupek, Sebastian D.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28761686.pdf
Data publikacji:: 2023-05-31
Wydawca:: Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:: kultura oksywska
kultura wielbarska
importy rzymskie
Pojezierze Iławskie
kontakty ponadregionalne
Oksywie culture
Wielbark culture
Roman imports
Iława Lake District
supra-regional contacts
Opis:: W 2017 r. członkowie stowarzyszenia „Galea” w okolicy Przezmarka, pow. sztumski, odkryli szereg zabytków archeologicznych. Wśród nich wyróżnia się zachowana fragmentarycznie zapinka wykonana ze stopu miedzi (Ryc. 1). Reprezentuje ona rzadki w skali europejskiej typ Almgren 18b w typologii T. Völlinga (przyp. 6) datowany na przełom er (przyp. 9-11). Z tego powodu, zapinki te na ziemiach polskich stanowią najwcześniejsze importy rzymskie (przyp. 12) napływające tzw. szlakiem bursztynowym (przyp. 14). Nieliczne zespoły grobowe wyposażone w takie zapinki z ziemi chełmińskiej wpisują się także w rozbudowaną problematykę przemian tzw. typu wielbarskiego zachodzących w obrębie osadnictwa kultury oksywskiej (przyp. 16, 17, 18, 19). Fibula A.18b z Przezmarka stanowi także najwcześniejsze i najdalej wysunięte na północny-wschód od dolnej Wisły znalezisko (Ryc. 2; przyp. 26).
In 2017 members of the association “Galea” in the surroundings of Przezmark, Sztumski poviat, discovered a number of archaeological monuments. Among them, a fragmentary clasp made of a copper alloy stands out (Fig. 1). It represents the rare European type Almgren 18b in the typology of T. Völling dated to the turn of the era. For this reason, these brooches in Poland are the earliest Roman imports, incoming along the so-called amber trail. The few grave complexes equipped with such clasps from the Chełmno land also fit into the extensive problem of transformation of the so-called Wielbark type taking place within the settlement of the Oksywie culture. Fibula Almgren 18b from Przezmark is also the earliest and furthest north-east of the lower Vistula find (Fig. 2).
Źródło:: Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2023, 320, 1; 151-160
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:: Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Archaeology of the Bagicz forest, north-western Poland
Archeologia lasu w Bagiczu (północno-zachodnia Polska)
Autorzy:: Adamczyk, Michał
Chmiel-Chrzanowska, Marta
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2206431.pdf
Data publikacji:: 2022-12
Wydawca:: Muzeum Narodowe w Szczecinie
Tematy:: non-invasive methods
barrow cemeteries
Wielbark culture
archaeology of
forests
cultural landscapes
badania nieinwazyjne
cmentarzyska kurhanowe
kultura wielbarska
archeologia lasów
krajobrazy kulturowe
Opis:: The article presents results of the archaeological research in the Bagicz forest, NW Poland, based largely on non-invasive methods, with additional data obtained through excavation of two barrows of the Roman Iron Age Wielbark culture.
Artykuł prezentuje wyniki badań archeologicznych w lesie w Bagiczu (północno-zachodnia Polska), oparte w dużej mierze na metodach nieinwazyjnych oraz badaniach wykopaliskowych dwóch kurhanów kultury wielbarskiej.
Źródło:: Materiały Zachodniopomorskie; 2022, 18; 41-71
0076-5236
Pojawia się w:: Materiały Zachodniopomorskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Kruchy luksus. Dwa niezwykłe rzymskie naczynia szklane z Czarnówka na Pomorzu Wschodnim
Fragile Luxury. Two Extraordinary Roman Glass Vessels from Czarnówko in Eastern Pomerania
Autorzy:: Schuster, Jan
Andrzejowski, Jacek Andrzejowski
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/28328245.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: Pomorze
kultura wielbarska
okres wpływów rzymskich
Czarnówko
naczynia szklane
szklane ryby
grupa bird and flower
Pomerania
Roman Iron Age
Wielbark culture
glass vessels
glass fish
bird and flower group
Opis:: W 2015 roku w Czarnówku na Pomorzu Wschodnim odkryto dwa wyjątkowe rzymskie naczynia szklane. Stanowisko – duże, liczące ponad 2000 grobów cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich – położone jest na nadzalewowym tarasie rzeki Łeby w pobliżu Lęborka, ok. 25 km od dzisiejszego wybrzeża Bałtyku (Ryc. 1). Obok przeciętnie lub ubogo wyposażonych grobów ciałopalnych i inhumacyjnych odkryto tam kilka obiektów kultury wielbarskiej, które ze względu na bogate wyposażenie określić można mianem „książęcych”. Należy do nich także obiekt 1793 – grób z pochówkiem inhumacyjnym złożonym w trumnie kłodowej. Bezpośrednio nad tym obiektem stał budynek, którego betonowa płyta fundamentowa nakrywała i, paradoksalnie, ochraniała sam grób, mimo iż podczas prac budowalnych zapewne zniszczono najwyższe warstwy jego wypełniska. Zachowany strop grobu odsłonięto na głębokości ok. 40‒50 cm poniżej dzisiejszego poziomu gruntu. Zorientowana po osi N-S jama grobowa naruszona została przez starożytny wkop wtórny, który niemal całkowicie zniszczył jej centralną i południową część. We wkopie znaleziono fragmenty ceramiki, zapinkę ze stopu miedzi, kilka paciorków szklanych i bursztynowych, przęślik gliniany i fragment igły/szpili ze stopu miedzi, a także niewielkie skupisko przepalonych kości ludzkich (być może kobiety); na dnie jamy, na krawędzi trumny kłodowej leżał trójwarstwowy grzebień z poroża i kolejny przęślik. Wkop zawalono trzema dużymi głazami i kilkunastoma mniejszymi kamieniami, które pierwotnie mogły zalegać w górnych warstwach wypełniska właściwej jamy grobowej (Ryc. 2:A–C). Oba naczynia szklane ‒ puchar na nóżce i butla w kształcie ryby – odsłonięto w północnej, nienaruszonej części jamy grobowej. Obok nich stały dwa lepione ręcznie naczynia gliniane, na S od nich leżała srebrna zapinka oraz kilka paciorków szklanych i bursztynowych. Odkryte tu in situ ułamki szkliwa zębów wskazują, że zwłoki skierowane były głową na północ (Ryc. 2:D). Naczynia z obiektu 1793 są znaleziskami wyjątkowymi, tak z uwagi na ich klasę i rzadkość występowania podobnych wyrobów, jak i fakt, iż są pierwszymi naczyniami swoich typów odkrytymi w środkowo- i północnoeuropejskim Barbaricum. Szklany puchar na nóżce wzoru Isings 86 (Ryc. 3) wykonany jest w technice swobodnego dmuchania. Bezbarwne szkło, pierwotnie przejrzyste, zmętniało pod wpływem chemicznych procesów glebowych. Krawędź jest wychylona na zewnątrz a niemal cylindryczny korpus zwęża się ku dołowi. Pod wylewem korpus naczynia okala nitka z półprzejrzystego szkła niebieskiego. Główną dekorację stanowi fryz złożony z sześciu białych (nieprzezroczystych) i sześciu niebieskich (półprzezroczystych) aplikowanych aplikacji w kształcie ptaków wodnych, wykonanych ze spłaszczonych szklanych kęsów, ułożonych w ukośnych rzędach (na przemian niebieskich i białych). Ptaki zostały spłaszczone narzędziem o kratkowanej powierzchni. Pod tym fryzem znajduje się rząd czterech ornamentów z falistej nitki – trzech niebieskich i jednego białego. Wysokość naczynia wynosi 22,4 cm, średnica wylewu 9,0 cm, średnica stopki 7,3 cm; naczynie ma pojemność ok. 1,0–1,1 l. Drugie naczynie to butla w kształcie ryby wzoru Isings 95a (Ryc. 4), także wykonana w technice swobodnego dmuchania. Szkło jest jasnozielone, półprzezroczyste, miejscami z liniami małych pęcherzyków powietrza. Ogon ryby, wykonany poprzez spłaszczenie szkła szczypcami lub podobnym narzędziem, jest lekko wygięty ku górze. W okrągłym pyszczku znajduje się otwór; nieznaczny, pierwotny odprysk szkła w tym miejscu jest ‒ poza utratą czubka piątego ząbka płetwy grzbietowej ‒ jedynym uszkodzeniem naczynia. Białe faliste nitki z nieprzezroczystego szkła (trzy po lewej stronie, cztery po prawej) wyobrażają skrzela, z takiego samego szkła sporządzono długą płetwę grzbietową i małe płetwy: piersiową, brzuszną i odbytową, zaś oczy w postaci półkulistych guzków – ze spiralnie wymieszanego niebieskiego szkła przezroczystego i czerwonego nieprzezroczystego. Długość naczynia 22,3 cm, największa szerokość 5,8 cm, wysokość (bez płetw) 6,7 cm, waga 129 g; naczynie ma pojemność ok. 225 ml. Oba naczynia zdobione są nakładanymi szklanymi nitkami, należą więc do dużej grupy tzw. snake-thread glass (Germ. Schlangenfadengläser). Na ziemiach polskich grupa ta najczęściej reprezentowana jest przez puchary typu Eggers 189. Przyjmuje się, że technika zdobienia nitkami wężowatymi wywodzi się ze Wschodu, skąd pod koniec II lub na początku III wieku CE zapożyczona została przez rzemieślników szklarskich działających w na Zachodzie. Naczynia szklane z wężowatymi nitkami z (południowo-) wschodniego regionu Morza Śródziemnego są w większości bezbarwne lub zielonkawe, a ich aplikacje nie odbiegają kolorem od szkła bazowego. Druga grupa snake-thread glasses pochodzi z prowincji Germania inferior, gdzie prześledzić można ich ewolucję od naczyń bezbarwnych z takimi samymi nitkami do naczyń bezbarwnych, ale dekorowanych nitkami kolorowymi; często nitki tych naczyń są karbowane. Trzeci zespół naczyń z nitkami wężowatymi tworzą szkła z Panonii (Ryc. 13). Szkło bazowe i aplikacje naczyń tej grupy są często bezbarwne lub zielonkawe, ale zdarzają się też nitki niebieskie i białe. Znaleziska z Panonii datowane są głównie na pierwszą połowę III wieku CE. Właśnie w tej ostatniej grupie znaleźć można najlepsze odpowiedniki dla przedstawień ptaków na pucharze z Czarnówka, należącego do tzw. flower and bird group (Ryc. 8); także widoczny na tym naczyniu odcisk w kształcie szachownicy uważany jest za jedną z charakterystycznych cech panońskich szkieł grupy flower and bird. Fragmenty szkieł z bezbarwnymi ptakami z odciskami wzoru tzw. plastra miodu znamy z Carnuntum (Petronell-Carnuntum, Austria), fragmenty z jasnozielonego i białego szkła, w jednym wypadku z niebieskim ptakiem (wszystkie z motywem plastrów miodu) z Intercisa (Dunaújváros, Węgry), a fragment z bezbarwnego szkła z niebieskim, nieprzezroczystym ptakiem o płaskiej powierzchni z Brigetio (Komárom-Szőny, Węgry). Nota bene, właściwie jedynymi panońskimi naczyniami z przedstawieniami ptaków są właśnie puchary. I wreszcie z Panonii znana jest również dekoracja z niebieskich nitek, jak w dolnym fryzie na pucharku z Czarnówka. Przyjąć więc można za najbardziej prawdopodobne panońskie pochodzenie tego pucharka. Butla ta jest jednym z najlepiej zachowanych naczyń w kształcie ryby na świecie. Podobne butle, różniące się kształtem i szczegółami, rozsiane są na całym terenie Imperium Rzymskiego, ale tylko jedna jest mniej lub bardziej dokładnie datowana (cmentarzysko przy Luxemburger Straße w Kolonii, grób 60), choć zwarty charakter tego zespołu wcale nie jest pewny. Z Kolonii pochodzą jeszcze dwa naczynia tego typu. W przeciwieństwie do ryby z Czarnówka naczynia kolońskie wykonano jednak w taki sposób, że mogą stać samodzielnie (Ryc. 11). Przyjmuje się, że są one flakonami na perfumy, i najpewniej taka właśnie była pierwotna funkcja naczynia z Czarnówka. Właśnie „ryby” kolońskie są jego najbliższymi stylistycznymi odpowiednikami, najprawdopodobniej więc i ono została wykonane w prowincji Germania inferior, w Kolonii lub w okolicy tego miasta. Sądząc po rozmiarach śladów trumny kłodowej, lokalizacji okruchów zębów, składzie inwentarza grobowego oraz identyfikacji przepalonych kości z wypełniska wkopu w jamę grobową jako najpewniej kobiecych, możemy wnioskować, że w grobie z Czarnówka pochowano dziewczynę lub młodą kobietę o wysokim statusie społecznym. Analiza elementów tego inwentarza, przede wszystkim obu zapinek, pozwala na precyzyjne datowanie pochówku, a tym samym obu naczyń szklanych. Srebrna, zdobiona pozłacaną folią srebrną i srebrnym beaded wire zapinka z ma kolankowaty kabłąk, wydatny grzebyk na główce i wysoką pochewkę (Ryc. 6:6). Odpowiada ona typowi Almgren 132, choć z uwagi na jubilerski, jednostkowy charakter wyrobu nie znajduje bezpośrednich analogii morfologicznych. Niemniej z terenu kultury wielbarskiej znamy kilka podobnie bogato zdobionych zapinek tego typu wykonanych ze stopów miedzi bądź – rzadziej – srebra i żelaza (Ryc. 12). Wszystkie pochodzą z zespołów z fazy B2/C1–C1a. Druga zapinka to „zwykła” fibula z wysoką pochewką ze stopu miedzi, najbliższa typom Almgren 193 i 202 (Ryc. 6:7). Podobne zapinki występują na terenie kultury wielbarskiej powszechnie także w fazie B2/C1–C1a. Nie wcześniej niż na tę fazę datować też trzeba paciorki: miniaturowe z pomarańczowego szkła opakowego typu TM53, rurkowate z przeźroczystego szkła bezbarwnego ze spiralnymi nitkami z opakowego szkła białego i czerwonego typu TM304z, mozaikowe typu TM366 i rurkowate o sześciobocznym przekroju z opakowego szkła niebieskiego typu Lind 16, a być może także duże kuliste z przeźroczystego szkła zielonego typu TM13 (Ryc. 7:8). „Czysto” późnorzymski jest wreszcie – na mocy definicji – trójwarstwowy grzebień z poroża (Ryc. 7:9). Pozostałe zabytki nie mają tak dobrych walorów datujących (paciorki szklane i bursztynowe typów TM 182, dwustożkowate grupy TM IV, beczułkowate paciorków bursztynowe typu TM392, gliniane miski typu XbA, pucharki typu XIIIB, wazki typu XIV; Ryc. 5, 7:8) bądź też nie mają ich w ogóle (igła/szpila ze stopu miedzi, przęśliki; Ryc. 7:10.11). Ostatecznie zatem uważamy, że pochówek z obiektu 1793 z Czarnówka można pewnie datować na stadium C1a młodszego okresu wpływów rzymskich, tj. na ostatnie dwie dekady II wieku lub na sam początek III wieku CE. Nieliczne okazałe groby z tych czasów odkryte w basenie Morza Bałtyckiego, a zwłaszcza na Pomorzu, wydają się odzwierciedlać wydarzenia czasu wojen markomańskich i bezpośrednio po nich. Wydarzenia związane z tymi wojnami markomańskimi zmieniły w decydujący sposób polityczną topografię Germania magna. Powstały nowe ośrodki bogactwa i władzy, zaczęła się zmieniać struktura osadnicza, rozbudowano ponadregionalne sieci komunikacyjne elit, wyłoniły się nowe ponadplemienne koalicje. Z tych nowych warunków skorzystały m.in. społeczności północnej części Europy Środkowej i południowej Skandynawii, co odzwierciedla wzmożony napływ importów rzymskich na te tereny. Często docierały one z prowincji położonych nad środkowym Dunajem, przy czym starsze kontakty nie uległy zerwaniu, np. z Nadrenią. Oba te kierunki kontaktów zdają się znajdować swój indywidualny wyraz w naczyniach szklanych z obiektu 1793 w Czarnówku na Pomorzu Wschodnim.
In 2015, two unique Roman glass vessels were discovered in Czarnówko, East Pomerania. The site – a large cemetery of more than 2,000 graves from the Late Pre-Roman Period and the Roman Period – is located on a fluvial terrace of the Łeba River near Lębork, about 25 km from the current Baltic Sea coast (Fig. 1). In addition to averagely or poorly furnished cremation and inhumation graves, the site yielded several Wielbark culture features, which can be described as “princely” due to their rich grave goods. One of them is feature 1793 – a grave with an inhumation burial placed in a log coffin. The feature was located directly under a building whose concrete bedplate covered and, ironically, protected the grave itself, even though the uppermost layers of its fill were proba-bly destroyed during construction works. The preserved top level of the grave was uncovered at a depth of about 40−50 cm below the present-day ground level. Oriented along the N-S axis, the burial pit was disturbed by an ancient secondary cut, which almost completely destroyed its central and southern parts. Pottery fragments, a copper-alloy brooch, several glass and amber beads, a clay spindle whorl and a copper-alloy needle/pin fragment, as well as a small cluster of cremated human bones (possibly female) were found in the cut; at the bottom of the pit, a three-layer antler comb and another spindle whorl lay on the edge of a log coffin. The cut was piled with three large boulders and a dozen smaller stones, which may have originally been located in the upper layers of the fill of the grave pit proper (Fig. 2:A–C). The two glass vessels – the footed beaker and the fish-shaped bottle – were uncovered in the intact northern part of the grave pit. Two hand-made clay ves-sels were standing nearby, while a silver brooch and several glass and amber beads were lying to the South. Fragments of tooth enamel discovered in situ indicate that the body was oriented with its head to the north (Fig. 2:D). The vessels from feature 1793 are exceptional finds, not only because of their quality and the rarity of similar wares, but also due to the fact that they are the first vessels of their type discovered in central and northern European Barbaricum. The footed glass beaker of Isings type 86 (Fig. 3) was made using the free-blowing technique. The colourless, originally transparent, glass has hazed as a re-sult of chemical soil processes. The edge is everted, and the nearly cylindrical body tapers downward. The body of the vessel is encircled under the rim by a thread of semi-transparent blue glass. The main decoration is a frieze of six white (opaque) and six blue (semi-transparent) applications in the shape of water birds, made of flattened glass pieces arranged in diagonal rows (blue and white by turns). The birds were flattened using a tool with chequered surface. Under the frieze, there is a row of four ornaments – three blue and one white – of wavy thread. The vessel measures 22.4 cm in height, 9.0 cm in rim diameter and 7.3 cm in foot diameter; it has a capacity of about 1.0−1.1 l. The second vessel is a fish-shaped bottle of Isings type 95a (Fig. 4), also made using the free-blowing technique. The glass is light green, translucent, with lines of small air bubbles here and there. The tail of the fish, made by flattening the glass with tongs or a similar tool, is slightly curved upward. Slight primary chipping of the glass near the hole in the round fish mouth is, aside from the missing tip of the fifth tooth of the dorsal fin, the only damage sustained by the vessel. White wavy threads of opaque glass (three on the left, four on the right) represent gills. The same glass was used to make the long dorsal fin and small pectoral, ventral and anal fins, while the eyes in the form of hemispherical knobs were shaped from spirally mixed transparent blue glass and opaque red glass. The length of the vessel is 22.3 cm, the greatest width is 5.8 cm, the height (without fins) is 6.7 cm. The artefact weighs 129 g and has a capacity of about 225 ml. Both vessels are decorated with overlayed glass threads, which attributes them to the large group of so-called snake-thread glass (Germ. Schlangenfadengläser). In Poland, this group is most often represented by cups of Eggers type 189. It is assumed that the technique of snake-thread decoration originated in the East, from where it was borrowed in the late 2nd or early 3rd century CE by glassmakers operating in the West. Snake-thread glass vessels from the (south-)eastern Mediterranean region are usually colourless or greenish, with applied elements of the same colour as the base glass. The second group of snake-thread glasses comes from the province of Germania inferior, where they evolved from colourless vessels decorated with likewise colourless threads to colourless vessels adorned with coloured threads; the threads were often notched. The third group of snake-thread vessels consists of glasses from Pannonia (Fig. 13). The base glass and applied decorations of vessels from this group are often colourless or greenish, however, blue and white threads can also occur. Finds from Pannonia are mainly dated to the first half of the 3rd century CE. It is this last group that yields the best counterparts of the depictions of birds on the Czarnówko beaker, which belongs to the so-called flower and bird group (Fig. 8). Likewise, the chequerboard-shaped imprint visible on the vessel in question is considered to be one of the characteristic features of Pannonian glassware of the flower and bird group. Fragments of glass with colourless birds with imprints of the so-called honeycomb pattern are known from Carnun-tum (Petronell-Carnuntum, Austria); fragments of light green and white glass, in one case with a blue bird (all with a honeycomb motif), come from Intercisa (Dunaújváros, Hungary), and a fragment of colourless glass with an opaque blue bird with a flat surface was found in Brigetio (Komárom-Szőny, Hungary). Nota bene, beakers are in fact the only Pannonian vessels featuring depictions of birds. Finally, decoration of blue threads, such as the one on the lower frieze of the Czarnówko beaker, is also known from Pannonia. Thus, we can assume that this vessel is most likely of Pannonian provenance. The bottle described above is one of the best-preserved fish-shaped vessels in the world. Similar bottles, varying in shape and detail, are scattered through-out the Roman Empire, but only one is more or less accurately dated (from the cemetery by Luxemburger Straße in Cologne, grave 60), although the closed nature of that assemblage is not at all certain. Two more vessels of the same type come from Cologne. Unlike the Czarnówko fish, however, the Cologne ves-sels were made in such a way that they could stand on their own (Fig. 11). It is assumed that they are perfume bottles, and most likely this was also the original function of the Czarnówko vessel. With the Cologne “fish” as its closest stylistic counterparts, the artefact in question was most likely also made in the province of Germania inferior, in or around Cologne. Judging by the size of the marks left by the log coffin, the location of the tooth fragments, the composition of the grave goods, and the identification of the cremated bones from the fill of the burial pit as most likely female, we can conclude that a girl or young woman of high social status was buried in the Czar-nówko grave. An analysis of the grave contents, the two brooches in particular, makes it possible to precisely date the burial and thus the two glass vessels. The silver brooch, decorated with gilded silver foil and silver beaded wire, has a knee-shaped bow, a prominent crest on the head and a high catch-plate (Fig. 6:6). It corresponds to Almgren type 132, although, due to its unique nature, this jewellery piece does not find direct morphological analogies. Nevertheless, sever-al similarly richly decorated brooches of this type, made of copper alloys or, less frequently, silver and iron, are known from the Wielbark Culture area (Fig. 12). They all come from assemblages from phase B2/C1−C1a. The second brooch is a “plain” copper-alloy fibula with a high catch-plate, most resembling Almgren types 193 and 202 (Fig. 6:7). Similar brooches are also commonly found in the Wielbark Culture area during phase B2/C1−C1a. The miniature beads of opaque orange glass of type TM53, tubular beads of transparent colourless glass with spiral threads of opaque white and red glass of type TM304z, mosaic beads of type TM366, tubular beads with a hexagonal cross-section of opaque blue glass of type Lind 16 and, possibly, large spherical beads of transparent green glass of type TM13 (Fig. 7:8) should also be dated to the phase in question at the earliest. Finally, the three-layer antler comb (Fig. 7:9) is, by definition, of “purely” late Roman provenance. The remaining artefacts have features of either poor chronological value (glass and amber beads of type TM 182, biconi-cal beads of type TM IV, barrel-shaped amber beads of type TM392, clay bowls of type XbA, beakers of type XIIIB, small vases of type XIV; Fig. 5, 7:8) or no such value at all (copper-alloy needle/pin, spindle whorls; Fig. 7:10.11).Therefore, we ultimately believe that the burial from Czarnówko feature 1793 can be confidently dated to stage C1a of the Late Roman Period, i.e., the last two decades of the 2nd century or the very beginning of the 3rd century CE. The few similarly dated stately graves discovered in the Baltic Sea basin, especially in Pomerania, seem to be a reflection of the events of the Marcomanni wars and the period immediately after them. As a result of these happenings, the political topography of Germania magna underwent a decisive transfor-mation, with the rise of new centres of wealth and power, changes to the settlement structure, expansion of supra-regional elite communication networks and emergence of new supra-tribal coalitions. Among others, these new conditions benefited the communities of northern Central Europe and southern Scandi-navia, as reflected in the increased influx of Roman imports to these areas. The items often arrived from the provinces along the Middle Danube River. At the same time, older contacts, such as with the Rhineland, remained intact. Both these directions of contact seem to find their individual expression in the glass vessels from feature 1793 at Czarnówko, East Pomerania.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2022, LXXIII, 73; 131-156
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Podstawy społeczne i ekonomiczne powstania fenomenu złotnictwa wielbarskiego
The social and economic bases of the Wielbark Goldsmithing
Autorzy:: Gralak, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/15818112.pdf
Data publikacji:: 2022-10-28
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Wielbark culture
gold artefacts
exchange
amber
silver
Opis:: In the early first century AC, in the north of Poland (predominantly in Pomerania), the Wielbark culture developed with its group of specific features. Among them were numerous items of jewellery. It seems that their use was related to an extended social hierarchy and distant inter-regional trade contacts. The raw material used by the jewellers was most probably obtained from melted Roman coins. Amber exports were at the economic basis of obtaining the coins. The most frequent forms of trinkets:snake- and adder-inspired bracelets, reverse pear pendants, S-shaped buckles and others, are of entirely foreign origin. Their prototypes can be traced back to the pre-Roman areas along the Danube occupied by the Thracians and the Dacians or the La Tène culture population.
Źródło:: Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim; 2022, 63; 7-40
0080-9993
Pojawia się w:: Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Is the So-called the Abritus Horizon Clear in the Finds of Silver Roman Coins from the Mid-Third Century from Poland?
Czy tzw. horyzont Abritus jest czytelny w znaleziskach srebrnych monet rzymskich z połowy III w. z terenu Polski?
Autorzy:: Dymowski, Arkadiusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/16230078.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
Tematy:: Roman coins
coin finds
coin hoards
Barbaricum
Chernyakhov culture
Wielbark culture
Goths
monety rzymskie
znaleziska monet
skarby monet
kultura czerniachowska
kultura wielbarska
Goci
Opis:: In the areas occupied by the Cherniakhiv and Wielbark archaeological cultures during the Roman period, including the areas of eastern and northern Poland, there are relatively numerous finds of Roman aurei of Trajan Decius (249–251) and his direct predecessors on the imperial throne. These coins are interpreted as part of the imperial treasury looted by the barbarians (Goths) after they won the Battle of Abritus in 251. In the same areas one can distinguish a horizon of finds of silver Roman coins, denarii and antoniniani, which cannot be directly linked to the Battle of Abritus, but more broadly, with the Goth raids on the Roman provinces in the early 250s, the spectacular culmination of which was the Battle of Abritus. This horizon is not clear in finds from southern, central and western Poland, occupied in the Roman period by the Przeworsk and Luboszyce cultures, not related to the Goths.
Na terenach zajmowanych w okresie rzymskim przez kultury archeologiczne czerniachowską i wielbarską, w tym na obszarach wschodniej i północnej Polski, występują stosunkowo liczne znaleziska rzymskich aureusów Decjusza (249–251) i jego bezpośrednich poprzedników na cesarskim tronie. Monety te interpretowane są jako część skarbca cesarskiego zagrabionego przez barbarzyńców (Gotów) po wygranej przez nich bitwie pod Abritus w 251 r. Na tych samych obszarach można wyróżnić horyzont znalezisk srebrnych monet rzymskich, denarów i antoninianów, których co prawda nie da się wprost połączyć z bitwą pod Abritus, ale nieco szerzej, z rajdami gockimi na rzymskie prowincje we wczesnych latach 50. III w., których spektakularną kulminacją była właśnie bitwa pod Abritus. Horyzont ten nie jest czytelny w znaleziskach z Polski południowej, środkowej i zachodniej, zajmowanych w okresie rzymskim przez kultury przeworską i luboszycką, nie wiązane z Gotami.
Źródło:: Wiadomości Numizmatyczne; 2021, 65; 1-13
0043-5155
Pojawia się w:: Wiadomości Numizmatyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Nowe materiały kultury wielbarskiej z Pojezierza Iławskiego – Jawty Wielkie, pow. iławski
New materials of the Wielbark Culture in the Iława Lakeland - Jawty Wielkie, Iława County
Autorzy:: Baczewski, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2048962.pdf
Data publikacji:: 2021-12-20
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: kultura wielbarska
okres wpływów rzymskich
znaleziska luźne
kurhany
Wielbark Culture
Roman Period
stray finds
burial mounds
Opis:: Stanowisko w Jawtach Wielkich zostało zlokalizowane w maju 2015 roku po przekazaniu informacji przez lokalnego mieszkańca do stowarzyszenia miłośników historii. Po przeprowadzeniu poszukiwań we wskazanym miejscu odnaleziono zabytki archeologiczne. Przekazany do Muzeum Warmii i Mazur zbiór liczył 51 przedmiotów wykonanych głównie ze stopu miedzi. Jedynym wyjątkiem była żelazna brzytwa. W skład zbioru wchodzi ponadto: 25 zapinek, 11 bransolet, 5 sprzączek, 2 okucia końca pasa oraz ostroga. Pozostałą część materiału stanowią przedmioty, które ze względu na stan lub fragmentaryczność zachowania nie mogą być jednoznacznie zinterpretowane. Zabytki zostały podjęte z niewielkiej głębokości, maksymalnie dochodzącej do kilkunastu centymetrów. Niektóre z nich noszą ślady przepalenia. Widoczne na powierzchni przedmiotów są również ślady intensywnie czarnej ziemi oraz węgli. Opisywane stanowisko należy łączyć z ludnością kultury wielbarskiej. Wskazuje na to spektrum pozyskanych zabytków, które wykonane są w zdecydowanej większości ze stopów miedzi i stanowią głównie ozdoby. Zabytki datowane są od okresu wpływów rzymskich do okresu wędrówek ludów. W tym czasie obszar Pojezierza Iławskiego zajęty był przez ludność wskazanego ugrupowania kulturowego. Stanowisko było wykorzystywane jako nekropola. Świadczyć o tym mogą, wspomniane wyżej, ślady spalenizny oraz pozostałości węgli na zabytkach. W tym aspekcie interesująca wydaje się także obecność w północnej części stanowiska grupy niewielkich wzniesień o dosyć regularnej, okrągłej podstawie, które swoim kształtem i wielkością mogą przypominać nasypy kurhanowe. Najstarszym zabytkiem w zbiorze jest fibula A.III.53 będąca wyznacznikiem fazy B1b. Zapinki tego typu do tej pory nie były znane z terenów Pojezierza Iławskiego, które jest częścią tzw. strefy D osadnictwa ludności kultury wielbarskiej. Według ustaleń R. Wołągiewicza obszar ten miał zostać zasiedlony w fazie B2b, jednak na podstawie wspomnianej zapinki oczkowatej serii głównej, a także niedawno opublikowanych odkryć z Bajd, Przezmarka i Zawady, wydaje się prawdopodobne, że sporadyczna penetracja tych ziem przez ludność kultury wielbarskiej zaczęła się wcześniej, w fazie B1. Na podstawie całego zbioru zabytków można również stwierdzić, że cmentarzysko było nieprzerwanie użytkowane do wczesnego okresu wędrówek ludów. Najmłodszym przedmiotem w kolekcji jest dziobowate okucie końca pasa. Interesująco przedstawia się kwestia nasypów ziemnych o okrągłych podstawach położonych na terenie, na którym zostały odkryte zabytki. Należy rozstrzygnąć czy grupa wspomnianych obiektów jest formą naturalną czy pochodzenia antropogenicznego. Przy przyjęciu drugiego założenia pojawia się również problem ustalenia bezpośredniej atrybucji kulturowej. Analiza wykazała, że konstrukcje te najbardziej przypominają kurhany znane z cmentarzysk wielbarskich. Nie można jednak wykluczyć, że konstrukcje te zostały wzniesione przez starsze kultury archeologiczne – grupę warmińsko-mazurską kultury łużyckiej lub kulturę kurhanów zachodniobałtyjskich. Rozstrzygnięcie tego problemu mogą przynieść wyłączne weryfikacyjne badania wykopaliskowe.
The site at Jawty Wielkie, located in the Iława Lakeland in northern Poland (Fig. 1), was discovered in May 2015. A search carried out with the use of metal detectors yielded 50 copper-alloy artefacts (including 25 brooches, 11 bracelets, five belt buckles, two strap-ends and a spur) and an iron razor (Figs. 4–9). The finds were transferred to the collection of the Museum of Warmia and Masuria in Olsztyn. Some of the artefacts bear traces of burning; on several objects, traces of intensely black earth and charcoal have been preserved. These traces, as well as the structure of the discovered artefact assemblage, indicate that the site was used as a cemetery. The vast majority of the artefacts date to the Roman Period and the early phase of the Migration Period. At that time, the area of the Iława Lakeland belonged to the so-called zone D of the Wielbark Culture settlement. The oldest confidently dated artefact is a fibula of type A.III.53 (Fig. 4:1), which is a marker of phase B1b. What is interesting is that, until now, no brooches of this type were known from the area in question. Zone D was thought to not have been settled until stage B2b, however, the aforementioned brooch as well as the recently published, similarly dated finds from Bajdy, Przezmark and Zawada (A. Cieśliński 2020) indicate that the penetration of the Iława Lakeland by the people of the Wielbark Culture began earlier, in stage B1. The youngest artefact in the assemblage is a beak-shaped strap-end (Fig. 6:32), indicating that the cemetery was (continuously?) used until the early phase of the Migration Period. While the iron razor has analogies in the material of the Oksywie Culture from the Late Pre-Roman Period, no sites of this culture are known from the vicinity of Jawty Wielkie. In the northern part of the site, there is a group of small hills with a fairly regular, round bases, which resemble barrow mounds in shape and size (Fig. 10). Although the characteristics of these “tumuli” indicate that they are most similar to the mounds known from Wielbark culture cemeteries, it cannot be ruled out that they were built earlier – in the later phases of the Bronze Age or in the Early Iron Age. It is only possible to reject their later, early medieval provenance. The issue can only be resolved via archaeological excavations.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2021, LXXII, 72; 179-193
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: O Gotach w gazecie – czyli znane i nieznane informacje o grobach kultury wielbarskiej z miejscowości Sławianowo w pow. złotowskim
Goths in a Gazette – Known and Unknown Information About the Wielbark Culture Graves from Sławianowo in the County of Złotów
Autorzy:: Kokowski, Andrzej
Niemirowski, Wieńczysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2048956.pdf
Data publikacji:: 2021-12-20
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: kultura wielbarska
Goci
okres przedrzymski
uzbrojenie
prasa
Wielbark Culture
the Goths
Pre-Roman Period
weaponry
newspapers
Opis:: Na podstawie analizy treści notatki zamieszczonej 9 sierpnia 1937 roku w „Oder-Zeitung“, wprowadzono do obiegu naukowe trzy nieznane dotąd odkrycia archeologiczne: grób kultury wielbarskiej z fazy B2a z miejscowości Sławianowo; skarb brązowych przedmiotów z młodszej epoki brązu z miejscowości Stare Gronowo i cmentarzysko kultury łużyckiej z miejscowości Stobno. Znaleziska z pierwszej z wymienionych miejscowości posłużyły do weryfikacji wcześniejszych dokonanych tam odkryć, często mylnie cytowanych w literaturze. Ustalono, że nie można wykluczyć, iż na terenie tej miejscowości istniały dwie nekropolie kultury wielbarskiej. Postawiono też znak zapytania przy interpretacji kulturowej pochówków inhumacyjnych odsłoniętych w roku 1907, podważając ich wielbarską interpretację. Udowodniono, że groty znalezione w Sławianowie przed rokiem 1907 nie są, jak przyjęto, elementami uzbrojenia kultury wielbarskiej i należy je datować na młodszy okres przedrzymski. W związku z tym zweryfikowano informacje na temat osadnictwa w tym okresie nad środkową Notecią (na odcinku po-między Drawą i Łobżonką), wskazując na znacznie więcej stanowisk, niż sądzi się w najnowszej literaturze (Ryc. 2). W nowym zestawieniu znalazło się 16 odkryć, które można powiązać z kulturą jastorfską, oraz cztery dalsze z dużym prawdopodobieństwem ją reprezentujące. Zestawiono również 13 stano-wisk, które mogą reprezentować aktywność osadniczą z czasów złożenia do ziemi grotów ze Sławianowa. Określenie kulturowe tych znalezisk pozostawiono, póki co, otwartym. Wykazano ponownie, że środkowy odcinek doliny Noteci jest ciągle nierozpoznaną strefą kulturową o niezwykle atrakcyjnym potencjale poznawczym, szczególnie dla czasów pomiędzy zanikiem kultury pomorskiej a momentem zasiedlenia jej przez ludność kultury wielbarskiej. Zniszczenia wojenne boleśnie dotknęły zasoby muzealne i archiwa przechowujące informacje o działalności archeologów. Analizowana notatka prasowa jest potwierdzeniem dla tezy o niedocenionej wartości publikacji prasowych dla rekonstrukcji utraconej w ten sposób wiedzy nie tylko o zabytkach, ale również dla śledzenia dziejów badań archeologicznych i rozwoju dyscypliny.
By analysing the contents of a note published in the “Oder-Zeitung” newspaper on 9 August 1937, three hitherto unknown archaeological discoveries have been introduced into scientific circulation: a Wielbark Culture grave from phase B2a from Sławianowo, a hoard of bronze objects from the Late Bronze Age from Stare Gronowo and a Lusatian Culture cemetery from Stobno. The finds from the first of the abovementioned localities were used to cross-check the earlier discoveries from the village in question, often erroneously quoted in the literature. It has been concluded that it cannot be ruled out that two Wielbark Culture cemeteries existed in this locality. A question mark was also placed over the Wielbark culture interpretation of the inhumation burials uncovered in 1907. It has been proven that the spearheads found in Sławianowo before 1907 are not, as it was assumed, elements of Wielbark Culture weaponry and should instead be dated to the Late Pre-Roman Period. Therefore, the information about settlement by the Middle Noteć River (between the rivers Drawa and Łobżonka) in that period has been re-checked, pointing to many more sites than it is believed in the latest literature (Fig. 2). The new compilation includes 16 discoveries that can be linked to the Jastorf culture, and four more that likely represent it. Also included are 13 sites that may represent settlement activity from the time when the Sławianowo spearheads were deposited. The issue of the cultural attribution of these finds has been, for the time being, left open. It has been shown once more that the central section of the Noteć Valley is still an unexplored cultural zone with an extremely attractive research potential, especially in regard to the time between the disappearance of the Pomeranian Culture and the point when it was settled by the Wielbark Culture people. The devastation of war painfully affected museum collections and archives storing information on the activities of archaeologists. The analysed press release confirms the thesis of an underestimated value of press publications, not only for reconstructing the lost knowledge about artefacts but also for tracing the history of archaeological research and the development of this discipline.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2021, LXXII, 72; 145-158
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Zbiór fibul z okresu wpływów rzymskich z okolic Ostrowa Lednickiego. Przyczynek do pełniejszego rozpoznania przemian kulturowych w pierwszych wiekach naszej ery w rejonie jeziora Lednica
A collection of fibulae from the period of Roman influence from the area of Ostrów Lednicki. A contribution to a more complete recognition of cultural change in the first centuries A.D. in the area of Lake Lednica
Autorzy:: Wawrzyniak, Mateusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2044612.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
Tematy:: projekt badawczy
prospekcja terenowa
jezioro Lednica
zapinki
okres wpływów rzymskich
kultura przeworska
kultura wielbarska
a research project
surface prospection
Lake Lednica
pins
a period of Roman influence
the Przeworsk culture
the Wielbark culture
Opis:: Trzy lata temu, za wiedzą i przy wsparciu służb konserwatorskich Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, wspólnie ze Stowarzyszeniem Wielkopolska Grupa Eksploracyjno-Historyczna „GNIAZDO”, rozpoczęto powierzchniową penetrację obszarów położonych wokół jeziora Lednica w ramach Projektu Lednica. Dotychczasowe badania, przeprowadzone przy wykorzystaniu najnowszych technik teledetekcyjnych i pomiarowych, przyniosły rozliczne znaleziska zabytków metalowych o chronologii rozpiętej od epoki brązu po czasy współczesne, w tym dwadzieścia cztery fibule z okresu wpływów rzymskich. Ich analiza formalna stanowi treść niniejszego artykułu.
Three years ago, with the knowledge and support of the restoration services of the Museum of the First Piasts at Lednica, together with the Wielkopolska Exploratory and Historical Group ‘GNIAZDO’ Association, surface penetration of the areas located around Lake Lednica began, within the Lednica project. So far, the research conducted with the use of the latest remote sensing and measurement techniques has yielded numerous finds of metal relics, with a chronology spanning from the Bronze Age to the present day. The finds include twenty four fibulae from the period of Roman influence. Their formal analysis is the subject of this article.
Źródło:: Studia Lednickie; 2021, 20; 9-31
0860-7893
2353-7906
Pojawia się w:: Studia Lednickie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Bronze Tripartite Belt Hooks from Pomerania as Proof of Cultural Connections in the Late Pre-Roman and Roman Period
Autorzy:: Strobin, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/550994.pdf
Data publikacji:: 2020-01-28
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: bronze tripartite belt hooks
Oksywie Culture
Jastorf Culture
Wielbark Culture
Late Pre-Roman Period
Roman Period
Opis:: Tripartite bronze belt hooks of type Kostrzewski III are indicators of female attire in the Late Pre-Roman Period in Pomerania. Here, belt hooks from 31 sites have been collected, all of them related to the Oksywie or Wielbark Cultures, or to the Oder Group of the Jastorf Culture. Finds from outside of Pomerania are also included as comparative objects. The most common form of such belt hooks in Pomerania was type IIIb, being in use from phase A2 of the Late Pre-Roman Period. Roughly at the same time, these belt hooks appeared in Brandenburg. Belt hooks of type IIIa are somewhat older, while belt hooks of type IIIc are younger, as they were in use from phase A3 up to phase B2 of the Roman Period. Chronology of the artefacts, indicates that Pre-Roman traditions persisted in the Roman Period, even though belt buckles had been already introduced.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXX, 70; 3-42
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Ceramika kultur oksywskiej i wielbarskiej z Pucka na Pomorzu Wschodnim
Pottery of the Oksywie and Wielbark Cultures from Puck in Eastern Pomerania
Autorzy:: Chrupek, Sebastian
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/551163.pdf
Data publikacji:: 2020-01-28
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: kultura oksywska
kultura wielbarska
osada
Oksywie Culture
Wielbark Culture
settlement
Opis:: The article presents an analysis of the settlement pottery of the Oksywie and Wielbark Cultures obtained during excavations of the medieval town hall at Plac Wolności (Liberty Square) in Puck in the county of the same name in the years 2007–2010 (Fig. 1). The works yielded 988 potsherds, the majority of which represent the Oksywie culture and are dated to the Late Pre-Roman Period. Wielbark culture pottery from the Roman period was recorded in smaller numbers, as were the sherds characteristic of the Lusatian and Pomeranian Cultures not included in this study. Ceramic material occurred in a single layer under the primary humus, with only a few secondarily displaced fragments found in medieval layers. Neither settlement features nor distinct pottery clusters were observed in the prehistoric layer. The pottery of the Oksywie and Wielbark Cultures was classified based on the findings of A. Strobin (2011) and the study by R. Wołągiewicz (1993), respectively. Most of the very fragmented ceramic material consists of rim sherds and upper body sherds from large (Fig. 2:1–4, 3:1.2), medium (Fig. 3:3. 4:1), and small (Fig. 4:2–4) vessels of different forms and with mouth diameters smaller or equal to the greatest diameter of the body. Among the few identified specimens, there is a medium-sized, Oksywie Culture type V.L vase (Fig. 3:3) and a type VI.C cup (Fig. 4:5) acc. to A. Strobin (2011). A fragment of an inturned rim (Fig. 4:6) probably comes from a handleless type IA pot acc. to R. Wołągiewicz (1993), a form prevalent throughout the entire Roman Period. The shape of the rims (Fig. 2, 3, 4:1–5, 5:2–10) of the Oksywie and Wielbark vessels is characteristic of the pottery made from the end of phase A2 / beginning of phase A3 to the beginning of phase B1, which would indicate continued settlement of the both cultural units at the turn of the era in the area of the present-day market town square in Puck. The few ornamented sherds decorated predominantly with vertical, horizontal, or oblique grooves (Fig. 5:12–14) came from the vessels of both the Oksywie and Wielbark Cultures. The sherd with an obliquely incised applied band of clay separated from an ornament of grooved oblique chevrons forming a zigzag by a smooth band (Fig. 5:11) as well as another fragment covered with lines made with a comb (Fig. 5:15) are typical of the Wielbark Culture. An interesting find is the ceramic disc (Fig. 5:16). Until recently, such objects of unclear purpose have been encountered solely at the Przeworsk culture settlements and have appeared in the features associated with the Wielbark culture only at the multicultural sites in Juszkowo-Rusocin, Gdańsk County (J. Bednarczyk, A. Romańska 2011, 181, fig. II:4.5.8–11, pl. II:4.2) and Lipianki, Kwidzyn County (A. Strobin 2015, p. 138–139, figs. 14:2, 20:4, 33:9). The settlement of the Oksywie and Wielbark Cultures in Puck was situated near a cliff over the Bay of Puck (M. Starski 2011a, pl. 66, fig. 2); such a location is characteristic of the Kashubian Coast sites from the Late Pre-Roman Period (K. Przewoźna 1974a, 172; 1974b, 37). It could have belonged to the Oksywie Culture settlement cluster, composed of the settlements in Jastarnia, Ostrów, Białogóra, and Tupadły and the cemeteries in Karlikowo, Krokowa and Połchowo, all in the County of Puck. Unfortunately, it is difficult to characterise the settlement of the Oksywie and Wielbark Cultures in the area of Kępa Pucka and its surroundings in more detail, as for most of the local sites we only have very sparse information at our disposal.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXX, 70; 203-210
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Drobne przedmioty szklane – analiza archeologiczna żetonów do gry z okresu wpływów rzymskich z terenu Polski
Small Glass Objects – Archaeological Analysis of Counters from the Roman Iron Age from Poland
Autorzy:: Krzyżanowska, Marta
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2048838.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: szklane żetony do gry
okres wpływów rzymskich
kultura przeworska
kultura wielbarska
kultura luboszycka
szkło rzymskie
lass counters
Roman Iron Age
Wielbark Culture
Przeworsk Culture
Luboszyce Culture
Roman glass
Opis:: Roman glass counters found in Poland have not yet been studied in full. They are known from 44 or 45 archaeological sites (Table 1 – see: https://doi.org/10.36154/wa. 71.2020.06 [suppl. file]), mainly cemeteries. Most of them are concentrated in central Poland (Fig. 2). Glass counters are disks with plano-convex section and rounded edges. Their underside is usually flat, less often slightly concave, with a smooth or pitted surface (Fig. 1). Counters are analysed within several chronological ranges, i.e., phases B1–B2, B2/C1–C1a, C1b–C2, and C2/D–D1, and in the case of less well-dated finds – Late Roman Period or Roman Period; the former also includes counters from assemblages dated broadly to phase C1. Due to literature and museum query, it was possible to establish that there are 386 or 390 glass counters known from Poland. This imprecise number is a results from the inaccurate data in literature, concerning lost artefacts (131 specimens in total). The search also allowed verifying the actual number of counters against published information – some of the examples turned out to be melted beads or vessel fragments. Out of 386 counters, 277 were preserved in their entirety, 70 were fragmented; in 39 cases, it was impossible to determine their state of preservation and thus their shape (Table 1). 193 counters were found at Przeworsk Culture sites, 186 at Wielbark Culture sites and three at Luboszyce Culture sites; in the case of three counters, it was not possible to determine their cultural affiliation. Most counters come from phases C1b–C2. It has been assumed that a set consists of at least three counters found in one assemblage, regardless of whether they were made of glass or other material (clay, amber, bone, flint). Out of 59 grave finds with glass calculi, sets appeared in 29 features. The sets could be small (three to six counters) or large (seven or more counters). In the remaining cases, grave finds consisted of one or two specimens (Fig. 4). Glass counters can be analysed on three levels: colour, size and (possible) method of production. 174 counters were made of opaque glass (147 monochromatic and 27 mosaic) and 179 of translucent glass (155 monochromatic and 24 mosaic); for 33 counters, it was not possible to determine their colour and transparency. Black (125) and white (120) counters are the most numerous; the term black is used conventionally, as such counters are actually made of dark green, dark purple or dark brown glass, which, however, can only be seen in transmitted light and only in well-preserved copies finds. The counters from phases B1–B2 are the most diverse in terms of colour. For the other chronological ranges, this variety is no longer present – most colours do not appear at all or are only represented by a small number of counters (Table 2).The counters can be divided into two groups of small (with diameter of up to 14.5 mm) and large (with diameter measuring from 15 mm) specimens. The diameters of glass calculi found in Poland range from 10 to 36 mm; most of them are classified as large (Fig. 6). The method of manufacturing glass counters can be inferred from written sources and findings based on specialist analyses. In the case of counters from Poland, the (possible) production method could not be determined for as many as 184 specimens. The others were mostly made by placing a small bulb of molten glass. These are mainly monochromatic specimens, usually with an uneven, slightly pitted bottom surface. Only 34 counters were made by re-melting a piece of glass (also from broken glass vessels) (Fig. 8); most of them – as many as 24 – are mosaic specimens (Fig. 7). In archaeological literature glass counters are predominantly interpreted as game accessories. This was undoubtedly the basic function of counters, but we do not know to what extent they were actually adapted and their function adopted by the ‘barbarian’ communities. Only in eight (?) cases in total, glass counters occurred in assemblages together with other game accessories such as boards, dice or marbles.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXXI, 71; 251-268
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Faza C3 w kulturze wielbarskiej – próba wyróżnienia
Phase C3 in Wielbark Culture – an Attempt at Definition
Autorzy:: Mączyńska, Magdalena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/550984.pdf
Data publikacji:: 2020-01-28
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: kultura wielbarska
późny okres wpływów rzymskich
faza C3
okres wędrówek ludów
Wielbark Culture
Late Roman Period
phase C3
Migration Period
Opis:: In Polish literature, phase C3 is usually considered jointly with phase D1. Based on new material from cemeteries explored in recent decades, an attempt has been made to distinguish phase C3 for the Wielbark Culture. An assemblage of artefacts typical of that culture has been indicated; it consists of specific types of fibulae, belt elements, combs, glass vessels, beads, and pendants, whose peak period of use falls between 310 and 370 AD. The presented proposal obviously needs to be verified based on further research and the emergence of new assemblages from the end of the Roman Period.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXX, 70; 43-63
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Głos tradycji. Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich w Wyszomierzu Wielkim, pow. zambrowski
The Voice of Tradition. A Cemetery from the Roman Period at Wyszomierz Wielki, Zambrów County
Autorzy:: Rakowski, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2048857.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: okres wpływów rzymskich
kultura wielbarska
cmentarzyska
groby z bronią
gry planszowe
Roman Period
Wielbark Culture
cemeteries
weapon graves
board games
Opis:: The site at Wyszomierz Wielki, Zambrów County, is located on the border of the Northern Mazovian Lowland and North Podlasie Lowland in NE Poland. A cemetery from the Roman Period was situated at the edge of a vast wet meadow north-west of the village and south of a kame-moraine forming the characteristic landscape of this area – a cluster of longitudinal elevations called Czerwony Bór (Fig. 1). Rescue excavations at the site took place in 2015 during works preceding the expansion of the European route E67, the so-called Via Baltica (Fig. 2). The cemetery is interesting and unusual in many ways. It was located not on the top of the local elevation, which is common for Mazovian cemeteries from that period, but on a slope of a smaller nearby hill (Fig. 1, 3). It is also surprisingly small – 12 cremation graves, located on the NE-SW line, with a length of about 30 m, were discovered there. Some of the graves seem to be paired (features 138 and 139, 109A and 109B, 236 and 108, and 110 and 111) (Fig. 21:A). Eleven graves, including those with Almgren 41 type brooches (Fig. 4:1, 9:5.6, 10:5.6, 11:3.4, 13:1–4), one-layer combs of the Thomas AI type and antler pins (Fig. 4:3, 9:2, 10:1.9, 11:5), should be dated to phase B2/C1–C1a, i.e. the oldest horizon of the Wielbark Culture in Mazovia and Podlachia. The lack of inhumation burials is also characteristic of this initial phase, which corresponds to the historical migration of the Gothic tribes. The grave goods and results of anthropological bone analysis allow us to conclude that a man (feature 139) and women (features 109A, 111, 227 and 228, possibly also features 108 and 235) were probably buried there; feature 235 also contained the bones of a newborn, which may suggest the burial of a woman who died in childbirth. A several-year-old child was buried separately, in feature 229. The sex of the deceased from three graves (features 138, 109B and 236) cannot be determined (Fig. 21:B). The most interesting feature is the richly furnished grave of a warrior, who died at the age of about 40 (feature 110) (Fig. 5–8). Iron shield fittings, including a ritually destroyed boss with a blunt spike of type Jahn 7a and an iron grip with simple, undefined plates of type Jahn 9/Zieling V2 from the 5th and 6th group of armaments according to K. Godłowski and dated to phase B2/C1–C1a, were found in the grave. The most interesting elements of weaponry, with Scandinavian references, are a spearhead with the blade constricted in the middle, corresponding to spearheads of type 6 from a bog deposit from Illerup, Jutland, and a bent javelin head with large, asymmetrical barbs, whose curved ends point towards the socket, corresponding to type 8 of spearheads from Illerup, i.e. of the Scandinavian Simris type. In the areas north of the Baltic Sea, both of these types are dated to phase C1. Fragments of two rings made of deer antlers and delicate trough-shaped fittings made of copper alloy, probably from the edge of a decorative waist belt, are the only decorations and dress accessories found in the grave (Fig. 7:15–18). Two glass counters (Fig. 7:13.14, 15:8.9), and possibly traces of the third one (Fig. 7:10) are probably all that remains of a larger set, while a few iron fittings are most likely parts of a wooden folding game board. The ring and handle were probably used to open and close the board, while two corner fittings must have strengthened its edges (Fig. 7:7.10–12, 15:5). Similar objects, in addition to a full (?) set of counters, were found in the late Roman grave 41 from Simris in Scania, where a warrior was also buried (Fig. 16:1.2)62. Although no board hinges, as the ones known from the ‘Doctor’s grave’ from Stanway, SE England (Fig. 16:4–8), dating to the middle of the 1st century CE64, dating to the middle of the 1st century CE, were found in the grave from Wyszomierz Wielki, it seems that the two ornamental iron fittings attached with three rivets each could have fastened a leather belt that acted as such a hinge (Fig. 7:8.9, 15:4). This is supported by the shape and width of the fittings, and by the number of rivets, suggesting that they pressed against some not preserved element. Carefully bent nails of the handle, corner fittings and alleged hinges may indicate that the board formed a kind of a ‘container’ for counters when folded (Fig. 17). Fragments of an imported vessel of the terra sigillata type were also found in the grave (Fig. 8:19,15:6.7). The vessel that served as a cinerary urn (Fig. 8:20, 13:5) was wheel-made, i.e. made using a technique that was only just beginning to come into use in the lands north of the Carpathians in phase B2/C1–C1a93.95.96. The burial from feature 110 shows features characteristic of the Przeworsk Culture – primarily, the set of ritually destroyed weapons, although it should be noted that both spearheads are not typical of this culture 72.73.80. In phase B2/C1-C1a, only relicts of the settlement of the Przeworsk Culture, identified with the ‘Vandal’ peoples, were present in right-bank Mazovia, and the population of this culture had been replaced by the people of the Wielbark Culture, identified with the ‘Gothic’ tribes. It is then possible – as the other graves from this cemetery, undoubtedly attributed to the Wielbark Culture, seem to indicate – that it is a rare case of a burial with a weapon of a ‘Gothic’ warrior of this particular culture. Although Wielbark weaponry is very poorly known, it has Scandinavian references in the Late Roman Period123. The man buried in this grave, most likely a member of the local elite, must have been affiliated with an older cultural tradition. What is more, this tradition still had to be legible and acceptable for the people organising funerary rituals. Grave 110 from Wyszomierz Wielki is another of the burials from the end of the Early Roman/beginning of the Late Roman Period, combining features of the Przeworsk and Wielbark Cultures, that are being discovered more and more often in eastern Mazovia and Podlachia128–130 and constitute an important contribution to the study of the processes of cultural (and political) change that took place in Barbaricum during this turbulent period.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXXI, 71; 319-353
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Niepublikowane materiały z cmentarzyska w Żukczynie, powiat gdański (dawn. Suckschin, Kr. Danziger Höhe) w świetle archiwum Józefa Kostrzewskiego
Unpublished Material from the Cemetery at Żukczyn, Gdańsk County (fmr. Suckschin, Kr. Danziger Höhe) in Light of Józef Kostrzewski’s Archive
Autorzy:: Strobin, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2048843.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: Pomorze
kultura oksywska
kultura wielbarska
cmentarzysko
młodszy okres przedrzymski
okres wpływów rzymskich
Pomerania
Oksywie Culture
Wielbark Culture
cemetery
Late Pre-Roman Period
Roman Period
Opis:: The scientific archive of Professor Józef Kostrzewski is kept in the collection of the C. Norwid Provincial and Municipal Public Library in Zielona Góra. Portfolio 13: Pomorze Gdańskie, okres lateński (Gdańsk Pomerania, La Tène Period) consists mostly of unpublished notes and sketches of artefacts, drawn by the researcher, related to archaeological discoveries at the cemeteries at Żukczyn (fmr. Gross Suckczin aka Suckschin), Gdańsk County, Pomeranian Voivodeship (cards 568–604). The site at Żukczyn was mentioned in the literature several times. The first news about discoveries in the village comes from the end of the 19th century, when a sword and two spearheads from a cremation grave (Fig. 1) were presented to the Westpreußisches Provinzial-Museum. In 1901, further metal artefacts were collected from the surface of a field (Fig. 2, 3), and Dr. Paul Kumm, museum curator, carried out rescue excavations. As a result, 20 cremation graves were discovered (Fig. 4–11); grave goods, together with stray finds, were turned over to the museum in Gdańsk. In 1945, as a result of warfare, all artefacts from Żukczyn were destroyed or lost. The information from Kostrzewski’s archive indicates that 19 cremation graves and two pit burials (graves X and XI) were discovered at Żukczyn. A total of seven brooches, including types A, J, N (Fig. 4:b.c, 7:a–c) and presumably K (Fig. 4:d) came from graves and stray finds. Swords are represented by eight specimens: five double-edged with iron scabbards (Fig. 2:a.b.d, 3:a, 4:a.b) and three single-edged (Fig. 1, 2:a, 7:c). Two ring buckles (Fig. 3:c) and two hoops found with a sword and scabbard in grave II (Fig. 4:b) should be associated with a sword-belt. Parts of a shield – bosses and their rivets – came from two graves with weapons (Fig. 4:a.b); one boss was a stray find (Fig. 2:c). Spearheads were numerous (13 specimens) (Fig. 1, 2:b.c, 3:b, 4:b, 7:c, 8:b); some of them were decorated (Fig. 1, 2:c). In three cases, they were accompanied by butts (Fig. 3:c, 4:b, 7:c). Tools and utensils included knives (Fig. 4:a.b, 7:d), razors (Fig. 7:a, 8:b), scissors (Fig. 2:d) and pliers (Fig. 2:d). Pottery was discovered in all the graves. The vast majority are vessels of the Oksywie Culture (phases A2–A3); at least two vessels, from graves VI (Fig. 5:c) and XIV (Fig. 6:c), may come already from the Roman Period. The second stage of research at the cemetery at Żukczyn took place in the 1970s. At that time, 134 graves dating from phase A2 of the Late Pre-Roman Period to phase B2/C1 of the Roman Period were discovered. The entire material and documentation of these works are stored in the Archaeological Museum in Gdańsk. Unpublished information concerning the cemetery at Żukczyn, contained in Kostrzewski’s archive, is an important source that complements our knowledge about this necropolis. The inventory numbers of artefacts contained there are also important for attempts to restore former archaeological collections of the Museum in Gdańsk. Verification of sketches of artefacts drawn by Józef Kostrzewski with drawings included in Martin Jahn’s work, Herbert Jankuhn’s scientific archive (Fig. 11) as well as with photographs of artefacts from Żukczyn (cf. Fig. 10) yields positive results. This means that in his graphic documentation, Kostrzewski took into account characteristic and important features of artefacts, which further enhances the value of this source.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXXI, 71; 269-287
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Nowe materiały z okresu wpływów rzymskich z Osówki, pow. lubelski
New Finds from the Roman Period from Osówka, Lublin County
Autorzy:: Kuzioła, Aneta
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2048925.pdf
Data publikacji:: 2020-12-31
Wydawca:: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tematy:: Barbaricum
cmentarzyska
kultura przeworska
kultura wielbarska
zapinki
importy rzymskie
cemeteries
Przeworsk Culture
Wielbark Culture
brooches
Roman imports
Opis:: Until now, Osówka (Fig. 1) has been known from the scant mention by Stefan Nosek who described an accidentally discovered grave of the Przeworsk Culture. In 1994, attempts were made to localise the site, but they proved unsuccessful. The breakthrough came in 2008 thanks to three bronze brooches that were handed over to Ass. Prof. Piotr Łuczkiewicz from the Institute of Archaeology at Maria Curie-Skłodowska University. In the same year, a local site inspection was carried out to further verify the find. During exploration of the site, several fragments of pottery were found, including possibly shards of Przeworsk Culture vessels. The brooches from Osówka were typologically identified as a late form of the Almgren 41 type, an Almgren 96 type, and a provincial Roman knee brooch of the Almgren 247 type. Almgren 41 brooches are widespread in Wielbark Culture areas and much less common in Przeworsk Culture areas. Such brooches are traditionally dated to the late stage of phase B2 and above all to phases B2/C1 or B2/C1–C1a. Based on size, the Osówka copy (Fig. 2:a) was determined as type X1 according to the classification proposed by Jan Schuster. This is an interregional form mostly found in female burials. Almgren 96 brooches (Fig. 2:b) are typical of the Wielbark Culture, however, in much smaller numbers they also appear in the Przeworsk Culture area. The type is the guiding form of the B2/C1 phase. The third brooch (Fig. 2:c), having a semi-circular head plate ornamented with a so-called wolf teeth pattern should be assigned to type 13D after Werner Jobst or to variant 3.12.1 according to the classification by Emilie Riha. These types of brooches are characteristic of the Danube and Rhine provinces of the Roman Empire where were in use mostly in the 2nd and 3rd century CE. Osówka brooches confirm that that the site was a Roman Period cemetery. The grave published by Stefan Nosek proves that in phase B2 it was used by a local Przeworsk community. Three brooches found in 2008 are evidence that the cemetery remained in use in phase B2/C1. However, it is very difficult to determine its cultural affiliation in this phase. In eastern Poland (i.e. right-bank Mazovia, Podlachia, and the Lublin Region) at the turn of the early and late Roman Period, the current Przeworsk settlement was gradually replaced by the Wielbark settlement.
Źródło:: Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXXI, 71; 384-388
0043-5082
Pojawia się w:: Wiadomości Archeologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Wielbark" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język