Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Ukrainian dialects" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 19
Tytuł:
Просторова диференціація ботанічної лексики українських південнобессарабських говірок
Autorzy:
Дакі, Олена А.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2158595.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Instytut Studiów Międzynarodowych i Edukacji Humanum
Tematy:
Bessarabian dialects
Ukrainian dialects
spatial differentation
botanical vocabulary
Opis:
In this article the author presents the Ukrainian South-Bessarabia dialects regarding botanical vocabulary and spatial diversity.
Źródło:
Prosopon. Europejskie Studia Społeczno-Humanistyczne; 2012, 1(3); 171-183
1730-0266
Pojawia się w:
Prosopon. Europejskie Studia Społeczno-Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Кореляцiя за дзвiнкiстю/ глухiстю у консонантизмi українських надсянських говiрок
Correlation of voiced and voicelless consonants in the Ukrainian dialects over the territory o f river San
Autorzy:
Kołodyńska, Tatiana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/481319.pdf
Data publikacji:
2012-12-01
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
Correlation of voiced and voicelless the Ukrainian dialects
Opis:
The article discusses issues concerning consonantism in the Ukrainian dialects over the territory of river San In Poland. Detailed analysys was put on the theme of correlation of consonant system in the end position of prefix, middle of the word, end of the word and the liaison position before voiced and voiceless consonants. Voiced and voiceless correlation occurs in many south-western Ukrainian dialects and also in analyzed dialects over the territory of river San. The most characteristic feature of dialects over territory of river San is the less of consonant voicing which is supported by the influence of Polish language. Therefore, there are phonemes tha thave no counterparts correlation so they are not forming a binary pair.
Źródło:
Acta Polono-Ruthenica; 2012, 1, XVII; 235-241
1427-549X
Pojawia się w:
Acta Polono-Ruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A different look at the Lutsk Karaim sound system (from the second half of the 19th century on)
Autorzy:
Németh, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/634663.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Lutsk Karaim
Karaim phonetics and phonology
Ukrainian dialects
Opis:
After endeavouring to examine the grammatical descriptions published in the literature to date and to reconstruct the sound system of the south-western dialect of Karaim as it was presented in the literature, it can certainly be concluded that the matter is far from clear. This is for the simple reason that these works contradict each other at various points. The reason for such discrepancies should be sought in the historical and linguistic backgrounds of the two main centres of the south-western Karaim population, i.e. Lutsk and Halich. Even though these two centres were always in close communication with one another, and the language that was spoken in them originates beyond any doubt from one common root, they remained for centuries under slightly different linguistic influences as a result of the Slavonic languages surrounding them. The present paper aims to present and, where possible, clarify the differences which follow from the studies on the Karaim sound system we have at our disposal. An attempt is also made to identify some differences between the Lutsk and Halich subdialects of south-western Karaim, and explain their origin. Since the grammatical descriptions we are dealing with here and the written sources we are able to work with concern the end of the first half of the 19th century at the earliest, the time scale of our interest is limited to the second half of the 19th and the first four decades of the 20th century.
Źródło:
Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis; 2011, 128
2083-4624
Pojawia się w:
Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Leksem siła ‘dużo, wiele’ w gwarach polskich i polszczyźnie południowokresowej
Lexeme siła ‘much, many’ in Polish dialects and southern Polish dialect in the borderland
Autorzy:
Kostecka-Sadowa, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850475.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
Polish and Ukrainian dialects
indefinite numerals
numeral pronouns
gwary polskie i ukraińskie
numeralizacja rzeczowników
rzeczowniki ilościowe
liczebniki nieokreślone
Opis:
Celem artykułu jest omówienie procesu numeralizacji rzeczownika w gwarach polskich oraz polszczyźnie poludniowokresowej. Podstawę analizy stanowi rzeczownik siła, który w swoim znaczeniu pierwotnym nazywa konkretne przedmioty czy zjawiska, a w połączeniu z innymi rzeczownikami oznacza w sposób przybliżony liczebność danego zbioru. Analiza kontekstów, w których występuje wyselekcjonowany leksem, pokazuje jego wieloetapowy i wielokierunkowy rozwój semantyczny, którego rezultatemjest przesunięcie wyrazów z klasy rzeczowników do klasy liczebników. Obserwacja ewolucji zmian znaczeniowych wyrazów wykazuje, że numeralizacja rzeczowników w gwarach przebiega podobnie jak w języku ogólnym. Cechą odróżniającą leksykę gwarową od polszczyzny ogólnej jest niestandardowy rozwój semantyczny rzeczowników ilościowych, polegający na wchodzeniu w zależności charakterystyczne nie tylko dla liczebników, ale także dla przysłówków.
The aim of the article is to discuss the process of numbering the noun in the Polish dialects and the South Polish language. The basis for the analysis is the noun “siła”, in its original meaning designating cetain objects or phenomena and, in conjunction with other nouns, denoting approximately the numer of items in a set. An analysis of the contexts in which the selected lex occurs shows its multi-stage and multi-directional semantic development, which leads to a shift of words from the noun class to the numeral class. Observing the development of the changes to the meaning of words shows that the numbering of nouns in dialects is similar to that in the general language. The semantic development of quantitative nouns, not only for numerical words, but also for adverbs, distinguishes the dictionary of dialects from the general Polish language.
Źródło:
Gwary Dziś; 2023, 16; 121-130
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The archaic features of East Slavic – Ukrainian dialects
Archaizmy w gwarach wschodniosłowiańskich – ukraińskich
Архаїзми у східнословянських – українських говірках
Autorzy:
Kołodyńska, Tatiana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31233776.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
південно – західноукраїнський діалект
архаїзми
українські говірки
Ukrainian dialects
archaisms
south-west
analysis
archaizmy
gwary ukraińskie
analiza
dialekt południowo-zachodnioukraiński
Opis:
Artykuł poświęcony jest opisowi wybarnych cech archaicznych w gwarach dialektu południowo-zachodnioukraińskiego, które wystepują na Ukrainie oraz w południowo-wschodniej części Polski. Opisane zostały przede wszystkim niektóre archaizmy fonetyczne oraz morfologiczne, które istnieją w badanych gwarach pomimo dzielącej je granicy państwowej. Gwary ukraińskie wystepujące na terenie Polski: bojkowskie, łemkowskie i nadsańskie określane mianem gwar peryferyjnych zachowują wiele cech dawnych i z tego względu w ukraińskiej dialektologii noszą miano starożytnych.
Стаття присвячена аналізу архаїчних особливостей у піівденно-західних говірках розташованих на теритторії України та південно-східних регіонах Польщі. У статті подано приклади фонетичних  та морфологгічних архаїзмів, які виступають так вУкраїніі, як у Польщі. Державний кордон між двома країнами – це лише політично-адміністративна межa, що не впливає на появу архаїчниих мовних явищ. У Польщі виступають між іншими: бойківські, лемківські, надсянські, наддністрянські та підляські говірки. Зберігають вони найбільш суттєві архаїчні риси, що характеризують старожитні периферійні говірки. Аналіз підвтвердив генетичну спорідненість форм, фонетичні відмінності, та однорідну діaлектну структуру.
The article is devoted to the archaic quality of East Slavic - Ukrainian dialects occurring in the territory of Poland. The analysis of the dialect material includes selected archaic dialectal features of a homogeneous meaning that occur in the group of South-West Ukrainian dialects, e.g. in: Lemko, Nadsanie, Podlachian, Boyko, Transnistrian in the territory of Poland and Transcarpathian in the territory of Ukraine. The analysis of archaic phenomena was made on the basis of source materials: dictionaries, dialectological studies and self-excerpted dialectal material from the indigenous population of Ukrainian origin who were the carriers of the studied dialects.
Źródło:
TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2023, 6, 18; 1-14
1733-2249
Pojawia się w:
TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
О специфике славянской языковой личности в пунктах смешанного проживания Донских Казаков и Украинцев на территориях позднего заселения
Autorzy:
Tupikowa, Natalia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2032589.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Slavic language personality
bilingualism
vocabulary of dialect users
Don and Ukrainian dialects
Podonje (area between the Volga and the Don)
Źródło:
Slavia Orientalis; 2018, LXVII, 1; 117-127
0037-6744
Pojawia się w:
Slavia Orientalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wyrazy polskie i niemieckie w ukraińskiej gwarze okolic Brodów (lata 1930-1945)
Polish and German Words in Ukrainian Dialect in the Vicinity of Brody (the years 1930-1945)
Autorzy:
Karpluk, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127774.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
gwary zachodnioukraińskie
zapożyczenia polskie
zapożyczenia niemieckie
pośrednictwo polskie
pojedyncze słowa
Western-Ukrainian dialects
Polish borrowings
German borrowings
Polish mediation
single words
Opis:
Jaszczun's paper Мова селян Брідщини в 30-х і в першій половині 40-х років нинішнього століття contains 100 dialect Ukrainian words. They have been collected by the author in the period in question with 15 examples of Polonisms and 17 Germanisms. Karpluk sought to take a look at the remaining 68 words and expressions, which of them are Ukrainian and which became part of the way the Ukrainian peasants from the vicinity of Brody spoke. They came straight from the Polish language (the type of pjuro [pen], studnia [well]) or through the Polish from other languages (the types of familija, talirka, walkir). The considerable semantic extension of the collected words allow us to assume the influence of the Austrian/Polish offices (the type of gmina), the army (hurlopnik), schools (hantramynt), but also direct contacts with the Poles living in Brody. This is apparent in the names of animals (gacyk), objects (butelka), and also ornaments (brandzułetka), in customs (hudeńky, pudzinkuwanie), trade (tanyj) and in adverbs imbued with emotions (naprawdu, teńho).
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 167-177
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Семантична опозиція „верх / низ” у діалектній картині світу українців
Semantic Opposition “top / bottom” in the Ukrainian Dialectal Worldview
Autorzy:
Ястремська, Тетяна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030988.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
dialects of the Ukrainian language
dialectal worldview
semantic opposition
semantics
derivation
adjective
Źródło:
Slavia Orientalis; 2021, LXX, 1; 187-211
0037-6744
Pojawia się w:
Slavia Orientalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Имена существительные среднего рода древней -t- основы типа тэля и особенности их склонения в украинских говорах Воронежской области
Ukrainian dialects of the Voronezh region
Autorzy:
Сьянова, Елена Ивановна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2008030.pdf
Data publikacji:
2020-12-15
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
Ukrainian dialects of the Voronezh region
neuter nouns of the ancient -t- base
declension features
украинские говоры Воронежской области
имена существительные среднего рода древней -t- основы
особенности склонения
Opis:
В статье анализируются имена существительные среднего рода древней -t- основы типа тэля, функционирующие в украинских говорах современной Воронежской области России, выявляются особенности склонения данных имен. Привлекаются этимологические данные. В описываемых говорах имена существительные -t- основы выступают как имена среднего рода и представляют собой названия невзрослых существ, как и в украинском языковом пространстве. Ставится задача определения степени сохранности падежных формантов у подобных имен существительных в условиях интенсивного контактирования генетически родственных языков.
The article analyses the neuter nouns of the ancient –tbase type of tel, functioning in the Ukrainian dialects of the contemporary Voronezh region of Russia. The analysis reveals the features of declension of these nouns. Etymological data have been studied. In the described dialects, the noun -t- bases act as neuter names and represent words for nonadult creatures, like in the Ukrainian language space. A scholar’s task is to determine the degree of preservation of case formants in these nouns in the conditions of intensive contacts between related languages.
Źródło:
Gwary Dziś; 2020, 12; 127-142
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Interferencje językowe na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim a interpretacja materiału gwarowego (na przykładzie wsi Choroszczynka)1
Linguistic interference at the Polish-East Slavic linguistic borderland vs. The interpretation of dialectal data (at the example of Choroszczynka village)
Autorzy:
Rembiszewska, Dorota Krystyna
Siatkowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1375729.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Polish-East Slavic language contact
linguistic borderland
Polish dialects
dialects of Ukrainian outside Ukraine
kontakty językowe polsko-wschodniosłowiańskie
pogranicze językowe
gwary polskie
gwary ukraińskie poza Ukrainą
Opis:
Artykuł podejmuje kwestię interferencji w obrębie języków słowiańskich na przykładzie dwujęzycznej wsi Choroszczynka w powiecie bialskim, woj. lubelskie. Przedstawienie całości materiału z dwóch kwestionariuszy do Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego – polskiego i ukraińskiego daje możliwość nie tylko uchwycenia osobliwości gramatycznych i leksykalnych obu zestawień przypisanych do poszczególnych gwar, ale także pokazuje nierzetelność eksploratorek prowadzących badania terenowe. W konsekwencji wpłynęło to na niezgodną z rzeczywistością interpretację faktów gwarowych zobrazowanych na mapach OLA.
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2018, 67; 55-102
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Матеріялы до руского словаря – rękopiśmienny dziewiętnastowieczny słownik ukraińsko-polski Josyfa Skomorowskiego
Autorzy:
Skurzewska, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2049987.pdf
Data publikacji:
2021-03-16
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
XIX-wieczna leksykografia ukraińska
Skomorowski
południowo- zachodnie dialekty języka ukraińskiego
leksyka dialektalna
19th century Ukrainian lexicography
Skomorovski
the south-western dialects of Ukrainian language
dialectical lexis
Opis:
Ukraińsko-polski rękopiśmienny słownik Josyfa Skomorowskiego Матеріялы до руского словаря liczy pięć tomów i 1732 strony. Prawdopodobnie został ukończony w 1849 roku. Ukraiński rejestr słownika obejmuje 27 000 haseł. Materiał ukraiński słownika obfituje w polonizmy, zarówno fonetyczne, jak i leksykalne, a także w leksykę wykazującą cechy dialektalne. Nie wszystkie hasła ukraińskie zostały przetłumaczone. Najwięcej braków widocznych jest w tomie IV. Część materiału ukraińskiego została podana w dwóch wariantach ortograficznych, ponieważ Skomorowski trzymał się początkowo zasad ortografii fonetycznej, później zaś zweryfikował ukraińską część zgodnie z ortografią etymologiczną. Słownik nie jest wolny od błędów w tłumaczeniu, zawier
Матеріялы до руского словаря – the Ukrainian-Polish manuscript dictionary by Josyf Skomorovski – consists of 5 volumes and 1732 pages. It was probably completed in 1849. The register of the Ukrainian dictionary has 27000 entries. In the Ukrainian part, there is a lot of phonetic and lexical polonisms as well as dialectical lexical items. Some Ukrainian dictionary entries were not translated – especially in the 4th volume. Some of the Ukrainian words were presented in two orthographical variants – Skomorowski initially tried to follow the rules of phonetic orthography, but then he verified the Ukrainian part in accordance with the etimological orthography. The dictionary is not free from translation errors, it also includes some Ukrainian lexicon which has not been confirmed in other sources.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2021, 17; 259-270
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Лексико-семантичне моделювання: переваги та перспективи
Lexical-semantic modelling: advantages and prospects
Autorzy:
Ястремська, Тетяна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26850480.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialects of the Ukrainian language
modelling
dialectal worldview
concept
top / bottom
говори української мови
моделювання
діалектна картина світу
концепт
верх / низ
Opis:
У статті запропоновано авторську концепцію лексико-семантичного моделювання українського діалектного континууму від абстрактної моделі до реальної репрезентації, на підставі якого зроблено спробу реконструювати фрагмент діалектної картини світу – її вертикальну вісь, пов’язану з опозицією верх / низ, кожен із компонентів якої кваліфіковано як концепт. Застосовано системний підхід до аналізу діалектних явищ, спроєктований на семантику, а передусім на виявсемантичних трансформацій. Обґрунтовано важливість лексико-семантичного моделювання не лише для аналізу семантичних процесів, а й для репрезентації когнітивного простору, результатом якого є моделювання діалектноїкартини світу. Зазначено основні засади й переваги моделювання як методу, а також результати й перспективи дослідження. Корпус джерел сформували діалектні й етнографічні тексти, словники, регіональні атласи та записи діалектного мовлення носіїв говорів української мови, а також історичні словники, які документують семантичні зміни в часі.
This article presents the author’s conception of the lexical-semantic modelling of the Ukrainian dialectal space from the abstract model to the actual representation. The fragment of the dialectal worldview – its vertical axis connected with the opposition of concepts top / bottom – was reconstructed on the basis of the lexical-semantic modelling of dialectal phenomena. A systematic approach to the analysis of dialect phenomena was suggested; it is projected on semantics, and above all on the detection of semantic transformations. The importance of the lexical-semantic modelling not only for the analysis of the semantic processes butalso for the representation of the cognitive space (the result of which is the modelling of the dialectical worldview) was justified. The main principles and advantages of modelling as a method and the results and prospects of the research are indicated. The sources of the study are historical and regional dictionaries and texts, as well as linguistic atlases. Based on the analysis of historical sources and manuscripts of the Ukrainian language, semantic changes were recorded at different historical stages.
Źródło:
Gwary Dziś; 2023, 16; 65-81
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Семантична опозиція горі – долі в говірках південно-західного наріччя української мови
The semantic горі – долі opposition in the South-Western dialects of the Ukrainian language.
Autorzy:
Ястремська, Тетяна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/498378.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
семантика
мікроконтекст
прислівник
прийменник
говори південно-західного наріччя української мови
semantics
micro-context
adverb, preposition
South-Western dialects of the Ukrainian language
Źródło:
Gwary Dziś; 2017, 9; 159-174
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Концепт низ: семантика базових слів
The concept of bottom: the semantics of the base words
Autorzy:
Ястремська, Тетяна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1854225.pdf
Data publikacji:
2021-12-10
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialects of the Ukrainian language
dialectal worldview
semantic opposition top / bottom
semantics
semantic field
concept
діалекти української мови
діалектна картина світу
семантична опозиція верх / низ
семантика
семантичне поле
концепт
Opis:
Верх / низ – просторова опозиція, яка не тільки демонструє орієнтацією об’єктів у просторі, уточнює просторову кваліфікацію частини об’єкта, а й окреслює і формує систему координат мовної (resp. діалектної) картини світу. У статті проаналізовано лексико-семантичні особливості одного із полюсів цієї опозиції – концепту низ, який у говорах української мови репрезентують базові слова низ, діл, під (спід). Семантику базових слів досліджено в межах семантичних полів («Рельєф», «Будівля», «Тіло», «Одяг і взуття», «Сінозаготівля», «Соціум» та ін.), а також відповідно до семантичних субкомплексів (‘частина об’єкта’, ‘край, межа’, ‘поверхня’). У дослідженні застосовано ономасіологічну модель опису – від значення до слова. Корпус джерел сформували діалектні й етнографічні тексти, словники, регіональні атласи та записи діалектного мовлення носіїв говорів української мови, а також історичні словники, які документують семантичні зміни в часі.
The top / bottom is a binary opposition. It describes the orientation of objects in the space; it also identifies the spatial qualification of an object, and models the coordinate system of the linguistic (dialectal) worldview.This article deals with the issue of the lexical-semantic interpretation of one of the extremes of this opposition, the concept of bottom. It is represented by base words низ, діл, під (спід) in the dialects of the Ukrainian language. The author scrutinizes the semantics of the base words. The semantic features of the basic words are analysed within the semantic fields (“Relief”, “Building”, “Body”, “Clothing & Shoes”, “Haying”, “Society”, etc.), as well as in accordance with the semantic sub-complexes (‘the part of the object’, ‘limit’, ‘surface’). The meanings of these words represent different aspects of the Ukrainian life. This study applied the traditional onomasiological model of description, shifting the stress from the meaning to the word. The sources include historical and regional dictionaries and texts, as well as linguistic atlases. As based on an analysis of historical sources and manuscripts of the Ukrainian language, semantic changes were recorded at different historical stages.
Źródło:
Gwary Dziś; 2021, 14; 113-137
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwy kobiet utworzone od imienia męża w gwarze mieszkańców gminy Czyże w powiecie hajnowskim
Autorzy:
Łabowicz, Ludmiła
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624974.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Czyże commune, Ukrainian dialects, anthroponymy, women’s conjugal names, formants -ča, -iÍa/-yÍa, -ka, -anka, -ova, -ina/-yna
gmina Czyże, gwary ukraińskie w Polsce, antroponimia, odmężowskie nazwy kobiet, formanty -ča, -iÍa/-yÍa, -ka, -anka, -ova, -ina/-yna
гміна Чыжы, украінскія гаворкі ў Польшчы, антрапанімія, назвы жонак па мужу, суфіксы -ča, -iÍa/-yÍa, -ka, -anka, -ova, -ina/-yna
Opis:
This article is an attempt to describe women’s conjugal names used by speakers of the Ukrainian dialect residing in the Czyże commune (Hajnówka county, Podlaskie Voivodeship). The lexical corpus analyzed constitutes an interesting and diverse group of anthroponomic formations, which have not been thoroughly examined so far. The author concentrates on the names containing the derivational formants -ča, -iÍa/-yÍa, -ka and -anka, as well as andronyms with the suffixes -ova and -ina/-yna. These formations are a continuation of the feminative forms used in the area in question in the past, as evidenced by the records in the eighteenth-century parish of the Uniate Church in Czyże. The aim of the study was to determine which women’s conjugal names function today in the daily oral communication of the inhabitants of the Czyże commune. The source base of the article consists of anthroponyms collected by the author in the years 2013–2018 during direct conversations with villagers born between 1923 and 1957. A total of 99 personal names were collected, most of them with the formant -ča (50 forms) and -iÍa /-yÍa (29 forms). The analysis of the material collected showed that the erstwhile popular conjugal names using the formants -ča, -iÍa/-yÍa, -ka and -anka had a stylistically neutral character. Nowadays, these formations are only used for women from the oldest generation, most often deceased. Double-barrelled names consisting of the woman’s first name and that of the husband with the suffix -ova, or sometimes -ina/-yna, are still popular in the Czyże commune.
Artykuł jest próbą opisu nazw kobiet utworzonych od imienia męża osób posługujących się gwarą ukraińską, zamieszkałych w gminie Czyże w powiecie hajnowskim województwa podlaskiego. Analizowany korpus leksykalny stanowi ciekawą i różnorodną grupę formacji antroponimicznych, które nie zostały dotychczas dokładnie zbadane. Autorka koncentruje się na nazwach z formantami słowotwórczymi -ča, -iÍa/-yÍa oraz -ka i -anka, a także andronimach z sufiksami -ova oraz -ina/-yna. Formacje te są kontynuacją form feminatywnych używanych na badanym terenie w przeszłości, o czym świadczą zapisy w XVIII-wiecznych metrykach parafii unickiej w Czyżach. Za cel opracowania obrano ustalenie, które nazwy odmężowskie funkcjonują dzisiaj w codziennej komunikacji ustnej mieszkańców gminy Czyże. Bazę materiałową artykułu stanowią antroponimy zebrane przez autorkę w latach 2013–2018 w trakcie bezpośrednich rozmów z mieszkańcami wsi, urodzonymi między rokiem 1923 a 1957. Łącznie zebrano 99 nazw osobowych, z czego najwięcej z formantem -ča (50 form) oraz -iÍa/-yÍa (29 form). Analiza zgromadzonego materiału wykazała, że popularne dawniej nazwy żeńskie, tworzone od imienia męża za pomocą formantów -ča oraz -iÍa/-yÍa, a także -ka i -anka, nie miały nacechowania stylistycznego. Współcześnie formacje te są używane jedynie w odniesieniu do kobiet najstarszego pokolenia, najczęściej już nieżyjących. Nadal popularne we wsiach gminy Czyże pozostają nazwy dwuczłonowe składające się z imienia kobiety oraz formy odmężowskiej z sufiksem -ova, rzadziej -ina/-yna.
У артыкуле робіцца спроба характарыстыкі назваў жонак па мужу ва ўкраінскай гаворцы жыхароў сямі вёсак гміны Чыжы ў Гайнаўскім павеце Падляшскага ваяводства. Найменні замужніх жанчын – гэта цікавая і рознародная група антрапанімічных дэрыватаў, якія дасюль не дастаткова даследаваны. У публікацыі аўтар звяртае ўвагу як на дэрываты, што ўтварыліся пры дапамозе суфіксаў -ča, -iÍa/-yÍa, -ka і -anka, так і на папулярныя андронімы, утвораныя пры дапамозе суфіксаў -ova і -ina/-yna. Гэтыя архаізмы захаваліся ў даследаванай гаворцы з папярэдніх стагоддзяў, пра што сведчаць запісы ў метрыкальных кнігах уніяцкай парафіі вёскі Чыжы з XVIII ст. Мэтай даследавання з’яўляецца выяўленне назваў замужніх жанчын па мужу ў сучасным вусным маўленні жыхароў гміны Чыжы. Матэрыял да аналізу запісваўся аўтарам падчас палявых даследаванняў у 2013–2018 гг. шляхам правядзення непасрэдных гутарак з вяскоўцамі, якія нарадзіліся ў перыяд з 1923 г. па 1957 г. Зафіксавана 99 найменняў, найбольш з суфіксам -ča (50 назваў), а таксама з суфіксам -iÍa/-yÍa (29 назваў). Аналіз сабранага ма- тэрыялу паказаў, што назвы жонак па мужу, утвораныя пры дапамозе суфіксаў -ča, -iÍa/- yÍa, -ka, -anka былі ў мінулым папулярныя, прычым гэта былі нейтральныя найменні. У сучаснасці яны ўжываюцца толькі ў адносінах да жанчын найстарэйшага ўзросту або памерлых. Жыхарамі вёсак гміны Чыжы і зараз выкарыстоўваюцца састаўныя найменні жонак, якія складаюцца з імя жанчыны і дэрывата, утворанага ад імя або мянушкі мужа пры дапамозе суфікса -ova, а таксама -ina/-yna (апошнія рэдкія).
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 19

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies